Þjóðviljinn - 30.10.1954, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 30. október 1954 -
þlÓOVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokkurlnn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason
Blaðamenn: Ásmundur Si"urjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H Jún==on. Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðu3tíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuðl í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
--------------------—---------------------------------------------♦
f Kartöfluhagfræði
Kartöflur eru sem kunnugt er einn hinn merkasti
jarðarávöxtur. Þær eru mjög mikilvægur þáttur í matar-
æði almennings, hafa að geyma nytsamlegt magn af
■C-fjörefni, og úr þeim má auk venjulegrar notkunar
gera margvíslega og lostæta rétti ,eftir því sem lærðir
matreiðslumenn tjá, að ógléymdu brennivíni. Ótalið er
þ>á það sem sögulegast má telja, að næringarefni þetta
hefur mjög sérstæöa hagfræðilega eiginleika.
Á vorin flykkjast Reykvíkingar út í garða sína, sem
ýmist eru við heimahús eða víðsvegar um bæjarlandið,
og búa sig undir að rækta sem mest magn af ávexti
þessum. Mikill meirihluti bæjarbúa tekur þátt í ræktun-
ínni, menn plægja garða sína, bera á, setja niður. Á
íögrum sumarkvöldum er reyttur arfi og menn horfa
rneð velþóknun á það hvernig grösin stækka og blómg-
ast. Og á haustin uppskera menn svo árangur erfiðis
síns, pokarnir fyllast einn af öðrum, og ríflegum árs-
birgðum er komið fyrir í geymslum, í kjöllurum, á háa-
loftum, eða tekin eru á leigu hólf í jarðhúsunum.
En það er ekki þessi hagfræði heimilanna sem athygl-
isverðust má teljast, heldur sú sem á eftir kemur. Þegar
allri þessari önn er lokið taka kartöfluhagfræðngar rík-
isstjórnarinnar til starfa. Einn góðan veöurdag er þjóð-
inni tilkynnt að ríkisstjórnin hafi ákveðið að lækka kart-
öflur, verðfella þessa ágætu eign sem bæjarbúar hafa
komið sér upp í svita andlitis síns. Þegar þannig er búið
að lækka í verði kartöflur þær sem geymdar eru í kjöll-
nrum bæjarbúa, lilýtur afleiðingin að verða sú að það
er ódýrara að lifa. Og fyrst það er orðið ódýrara að lifa
þarf kaupið auðvitað ekki að hækka, og vísitalan er
lækkuð í samræmi við mjög hugvitssamlega útreikninga.
Síðast rökstyður fjármálaráðherra á Alþingi tollaálögur
sínar á fatnað og aðrar nauösynjar með því að það þurfi
að nota svo mikið fé í niðurgreiðslur — m.a. til þess aö
lækka karftöflurnar í kjöllurum bæjarbúa.
Ef til vill kann einhverjum kartöfluframleiðanda að
þykja það hart að ríkisstjórnin skuli nota framleiðslu
hans sem röksemd fyrir því að lækka við hann kaupið
og leggja tolla á fötin sem hann íklæðist, en sú gremja
ætti þó að hjaðna andspænis þeirri snilld og hugvits-
semi sem lýsir sér í aðgerðum ríkisstjórnarinnar. Það
iriun óhætt að fullyrða að aldrei hafi borgaraleg hag-
fræði komizt á hærra stig en í þessum kartöfluútreikn-
ingum, og eftir því sem bezt er vitaö er hér um að ræða
frumlegt framlag íslenzkra hagfræðinga í efnahagsmál-
um. Hvernig væri aö Ólafur prófessor Björnsson skrifaöi
doktorsritgerð um kartöfluhagfræöi?
Ráðherrann þarf að læra betur
Það fer vel á því að utanríkisráðherrar þekki meginatiriði
í sögu síns tíma, en því virðist ekki þannig farið um Kristin
Guðmundsson. í ræðu sem hann hélt á degi sameinuðu þjóðanna
fcomst hann þannig að orði: ,,Ef Rússland hefði t.d. gert banda-
lag á móti nazistum með Vesturveldunum, mundi stríðið ekki
hafa brotizt út.“ Sé ekki gert ráð fyrir að utanríkisráðherrann
mæli þvert um hug, hlýtur fáfræði hans að vera mikil. Það er
ornætmælanleg staðreynd að það voru fyrst og fremst Sovét-
ríkin sem beittu sér fyrir samtökum gegn þýzka nazismanum
og vöruðu allan heim við hættunni á styrjaldarstefnu hans. Aft-
urhaldssinnar þeir sem stjórauðu Englandi og Frakklandi áttu
hins vegar þá hugsjón æðsta að beina þýzku nazistunum gegn
Sovétríkjunum, og var Munchen-samningurinn einn ömurlegasti
áfangi þeirrar stefnu. Sovétríkin voru ævinlega reiðubúin til
samninga en allar slíkar tilraunir strönduðu á Vesturveldunum,
þótt málalokin yrðu önnur en þau reiknuðu með! Og nú eftir
alla reynslu síðustu styrjaldar hafa afturhaldssinnar hafið sömu
stefnuna, endurreisn þýzku hernaðarsinnana til árása í austur-
veg. Allt eru þetta ofur einfaldar staðreyndir sem einn utanrík-
isráðherra ætti ekki að heimska sig á að mistúlka.
Maðurinn er sá sami, pað er bara fatasniðið sem breytist. — (Bidstrup í Land og Folk)
Uppreisnin í vesturþýzku st jórnar-
flokkunum gegn samningnum um Saar
getur tafiS stórum og jafnvel hindraS
framkvœmd hervœSingarinnar
að á ekki úr að aka fyrir
stjórnmálamönnunum, sem
eru að bisa við að hervæða
Vestur-Þýzkaland. Samningur-
inn um stofnun Evrópuhers
með þýzkri þátttöku var eins
og kunnugt er í hálft þriðja
ár að bögglast fyrir brjóstinu
á franska þinginu og lauk svo
að það seldi plagginu upp fyrir
fullt og allt í ágústlok. Síðan
hafa helztu stjórnmálaskör-
ungar Vestur-Evrópu og Banda-
ríkjanna varla unnt sér svefns
eða matar af ákafa við að semja
um nýtt fyrirkomulag á vestur-
þýzkri hervæðingu. Eden, ut-
anríkisráðherra Bretlands, reið
á vaðið með því að húsvitja
höfuðborgir allra þeirra ríkja,
sem til stóð að mynduðu Ev-
rópuherinn. Dulles kom þá
eins og eldibrandur vestan yf-
ir haf, fylgdi í slóð Edens til
Bonn og mætti honum síðan
í London. Árangur þessara
ferðalaga var mu velda ráð-
stefna í London, þar sem lögð
voru drög' að vesturþýzkri her-
væðingu innan bandalags meg-
inlandsríkja Vestur-Evrópu og
Bretlands. Frá þessum samn-
ingum var svo að fullu gengið
á ráðstefnum í París í síðustu
viku.
TfTinir ferðlúnu utanríkisráð-
herrar struku sveitta skall-
ana og vörpuðu öndinni léttara
eftir Parísarfundinn. Samkomu-
lag var orðið um stofnun Vest-
ur-Evrópubandalags með þátt-
töku Vestur-Þýzkalands, sem á
að leggja bandalaginu til tólf
herdeildir. Samningur var und-
irritaður um að lýst skyldi yf-
ir fullveldi Vestur-Þýzkalands
en Vesturveldin þó hafa áfram
óskertan rétt til. hersetu í
landinu. Ráð A-bandalagsins
samþykkti að mæla með upp-
töku Vestur-Þýzkalands í
bandalagið. Síðast en ekki sízt
rituðu forsætisráðherrarnir
Adenauer og Mendés-France
nöfn sin undir samkomulag
milli Vestur-Þýzkalands og
Frakklands um framtíð kola-
*---------------------
Erlend
tíðin di
V__________________ "
og stálhéraðsins Saar. Það var
ekki furða þótt ráðherramir
óskuðu sjálfum sér til ham-
ingju með árangursríkan fund.
Adenauer skrapp sem snöggv-
ast heim til Bonn að skipta um
föt og sentist svo af stað á
vit Eisenhowers og Dullesar
í Washington til þess að sýna
svart á hvítu að Vestur-Þýzka-
land er orðið eftirlæti Banda-
ríkjanna í Vestur-Evrópu.
Mendés-France þykist vera
búinn að tryggja sér það
að franska þingið fullgildi
hina nýju samninga um vestur-
þýzka hervæðingu. Til þess að
taka af allan vafa hefur hann
boðið sósíaldemókrötum sex
ráðherrasæti i stjórn sinni svo
að atkvæði þingflokks þeirra
séu örugg. En þegar útlit er
fyrir að franski pörupilturinn í
hinu vestræna samfélagi hafi
loks tekið sinnaskiptum og
ætli að vera hlýðinn við doll-
aramömmu í Washington, þá er
eins og hlaupi illur andi í fyr-
irmyndardrenginn þýzka. Um
leið og Adenauer lagði af stað
að heimsækja Ólaf Thórs og
Eisenhower kom miðstjórn
helzta samstarfsflokks hans í
ríkisstjórninni, Frjálsa lýðræð-
isflokksins, saman á fund í
Bonn. Eftir þriggja daga um-
ræður var þar samþykkt að
þingmenn flokksins, 48 talsins,
skyldu greiða atkvæði gegn
staðfestingu samningsins um
framtíð Saar. Verði þeim samn-
ingi hafnað í Vestur-Þýzka-
landi eru Frakkar lausir allra
mála og samkomulagið um her-
væðingu Vestur-Þýzkalands að
engu orðið.
Jafnvel enn meiri tíðindum en
afstaða Frjálsa lýðræðis-
flokksins sætir það, að 10 af
þingmönnum Kristilega lýð-
ræðisflokksins, flokks Adenau-
ers sjálfs, hafa lýst yfir að þeir
geti ekki greitt samningnum
um Saar atkvæði nema honum
fylgi viðauki um að skilnaður
Saar frá Þýzkalandi sé ein-
ungis bráðabirgðafyrirkomu-
lag, sem taki enda um leið og
endanlegur friðarsamningur er
gerður milli Þýzkalands og sig-
urvegaranna í heimsstyrjöld-
inni. Þessi klofningur í flokki
Adenauers er eins dæmi, hing-
að til hefur gamli maðurinn
haldið flokknum í járngreip-
um og ekki liðið neinum þar að
bjóða sér byrginn. En í raun
og veru er flokkurinn mjög ó-
samstæður og getur því hversu
smávægilegt los á flokksbönd-
unum sem vera skal haft víð-
tækar afleiðingar. Þótt sósíal-
demókratar, Frjálsi lýðræðis-
flokkurinn og uppreisnarmenn-
irnir tíu greiði atkvæði gegn
Saarsamningnum nægir það
ekki til að fella hann með
hreinum meirihluta. Um það er
hinsvegar deilt í Vestur-Þýzka-
landi, hvort stjórnarskráin
mæli svo fyrir að tvo þriðju
atkvæða á þingi þurfi til sam-
þykktar samningunum, sem
gerðir voru í París. Búizt er
við að fylkisstjórn sósíaldemó-
Framhald á 11. síðu.