Þjóðviljinn - 10.05.1955, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 10. maí 1955

f-
Á.
fSlÓÐVIUINN
Útgefandl: Sameiningarflokkur alþýöu — Sósíalistaílokkuriim.
RitBtjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, GuO-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Toríi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Rltstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmlðja: Skólavörðustíg
1». — Síml 7500 (3 línur).
Áakriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrennl; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið
Prentsmiðja Þjóðviljanp h.f.
Hætta. ssm þarf að afstýra
Eitt alvarlegasta sjúkdómseinkenni sem gerir vart við
sig í þjóðfélaginu um þessar mundir er áköf sókn forráða-
manna stjórnarflokkanna í að ná þýðingarmiklum fyrir-
tækjum úr eigu þjóöarinnar og afhenda þau braskara-
valdinu til eignar og umráða.
Öllum er í fersku minni hvernig stjórnarflokkarnir
hafa báðir gengið tii verks gagnvart Áburðarverksmiðj-
unni. Þessu alþjóðarfyiirtæki hafa þeir beinlínis reynt að
að ræna frá þjóðarheildinni og afhent umráð þess í hend-
ur einkaaðila. Fer ekki milli mála hver sá aðili var sem
gerði kröfurnar um þessa breytingu á eignai-umráðum
Áburðarverksmiðjunnar. Sá voldugi aðili sem hér var aö
verki var bandarískt auðvald. Það gerði þá kröfu til erind-
reka sinna á íslandi aö þetta nýja iðnfyrirtæki mætti ekki
vera þjóðareign heldur skyldu yfirráðin í því tryggð í
höndum einkabrasksins. Og stjómarflokkarnir hlýddu
hinum bandarísku húsbændum. Lánin og „gjafimari' sem
íhaldið og Framsókn hafa aldrei þreytzt á aö lofsyngja
reyndust ekki alveg kvaðalausar þegar á hólminn kom,
þrátt fyrir margendurtekna svardaga erindrekanna um
hið gagnstæða.
Sama virðist vera uppi á teningnum með hina fyrirhug-
uðu Sementsverksmiðju. Fram að þessu hefur hvorki geng-
ið né rekið með útvegun lánsfjár til framkvæmdanna þeg-
ár þess hefur verið ieitað vestan hafs. Hér eru sett fram
sömu skilyrðin og áður. Sementsverksmiðjan má ekki
verða þjóðareign, slíkt er eitur í beinum Bandaríkja-
manna. Herramir vestra skipa svo fyrir að einkaauðvaldið j
skuli eiga fyrirtækiö og fleyta rjómann af rekstri þess.
Það er augljóst hvað fyrir bandarísku auðvaldi vakir
með þessum afskiptum af eignarhaldi á íslenzkum stórfyr-
tækjum. Fjandskapurinn við ríkisrekin fyrirtæki byggist á
•því að bandaríska auðvaldið vill skapa hér fámenna en
volduga auðmannastétt sem það hefur algert tangarhald
é, og getur sagt fyrir verkum. Fyrirætlun þessa harðsvír-
aða og ósvífna auðvalds Bandaríkjanna er að koma sér
upp einskonar leppauðvaldi hér á fslandi sem lilýði fyrir-
mælum þess í einu og öllu og hagi stjómarstefnunni á
hverjum tíma í samræmi við vilja og hagsmuni „móður“-
auðvaldsins vestra.
Til þess að koma þessum óskum bandarísks auðvalds í
framkvæmd hafa umboðsmenn þess á íslandi ekki
hikað við að ræna fyrirtæki eins og Áburðarverksmiðjunni
frá þjóðinni, gera hana að hlutfélagseign í stað ríkiseignar
og brjóta þar með skýlaus ákvæði landslaga.
Samskonar verknaöur er fyrirhugaður vai’ðandi Sem-
entsverksmiðjuna nema þjóðin sé því betur á verði og
láti valdhafana vita í tíma að til þess sé ætlazt að þeir
virði landslög og taki íslenzka þjóðarhagsmuni fram yfir
þjónustuna við ásælni bandarísks auðvalds.
Engin hætta er þjóðinni jafn geigvænleg og vaxandi
ítök erlends auðvalds í sjálfu atvinnulífinu. Þess vegna
er nú þjóöarnauðsyu áð spyma við fótum og hindra þá
óheillaþróun sem fyrirsjáanleg er, takist bandaríska auð-
valdinu að festa rætur í atvinnulífi þjóðarinnar, koma upp
íslenzkri auðmannastétt á vegum sínum og ná ömggu og
endanlegu taki á öllu stjómarkerfinu í krafti áhrifa sinna
og yfirráða yfir hinum íslenzku umboðsmönnum og því
fjármagni sem þeir hafa undir höndum fyrir tilverknað
erlends auðvalds.
Hættulegustu erixidrekar þessarar erlendu ásælni em
valdamenn í innstu klíku Sjálfstæðisflokksins. Þessir
valdamenn nota aðstöðu sína út í æsar til að greiða fyrir
hvers konar ásókn bandarísks auðvalds til yfirdrottn-
unar í íslenzku efnahagslífi. Gegn þessari hættu þarf þjóð-
in að vera á verði og öruggasta varðstaðan er fólgin í því
að brjóta niður pólitískt vald auðmannaklíkunnar sem
ræður Sjálfstæðisflokknum. í því efni þarf verkalýðurinn
að hafa forustuna og ná sem víðtækastri samfylkingu við
I aðrar alþýðustéttir og þnnur þjóðleg og heilbrigð öfl sem
\ ^kilja hættuna af hinni erlendu ásæíni. ' | aþ
1. maí er mikill dagur um
allan heim og viðurkenndur
dagur verkalýðsins. Einu sinni
var menningu Útvarps Reykja-
víkur svo komið, að í tilefni af
því, að 1. maí er dagur verka-
lýðsins, lét Útvarpsráð verka-
lýðssamtökin annast kvölddag-
skrá dagsins og gerði verka-
lýðssamtökunum þannig jafn-
hátt undir höfði og héraðasam-
tökum ýmiss konar, Búnaðar-
félagi íslands, slysavarnar-
deildum og fleiri samtökum
innan þjóðfélagsins. Nú eru
þeir tímar liðnir og voldugasta
stétt landsins fær ekki Útvarp-
ið til umráða á alþjóðlegum
degi stéttarinnar. Fyrsta ræða
kvöldsins er nú alltaf gefin í
hendur opinberasta andstæð-
ingi vinnandi alþýðu, fulltrúa
ríkisvaldsins. Hefur Steingrím-
ur Steinþórsson félagsmálaráð-
herra tekið að sér það hlut-
verk undanfarin ár að vera
fulltrúi ríkiávalds auðstéttar-
innar, og hefur hann leyst það
af hendi með mikilli prýði.
Hefur hann hvergi dregið dul
á fjandsamlegar fyrirætlanir
ríkisvaldsins á hendur alþýðu
manna og sýnt í skýru ljósi
það andleysi og þann gáfna-
skort sem dauðadæmd þjóðfé-
lagsstétt á við að búa. Það er
Útvarpsráði mikil háðung að
vera að svívirða verkalýðssam-
tökin og þeirra dag með þvi
að útvelja daginn til áróðurs
gegn samtökunum og hagsmun-
um þeirra. Útvarpsráði er það
engin afsökun, þótt í þeirri
sömu dagskrá ræði fulltrúi
launþegasamtaka af engu
minni fjandskap og hálfu meiri
heimsku í garð stéttarbaráttu
verkalýðsins. Krefja verður þar
til ábyrgðar aðra en Útvarps-
ráð, og af félaga innan starfs-
mannafélags ríkis og bæja
verður rétt að teljast að fcæra
á öðrum vettvangi en í þessum
pistli. Hitt er rétt að þakka,
er hagfræðíngur auðstéttarinn-
ar sagði við þetta tækifæri,
að stéttaátökin i þjóðfélaginu
væru átök milli launþega ann-
ars vegar og atvinnurekenda
og ríkisvaldsins hins vegar.
Það er alltaf nokkurs virði
að hagfræðingur auðvaldsins
lýsi því yfir, að ríkisvald auð-
stéttarinnar hljóti alltaf að
vera í andstöðu við verka-
mennina og aðra launþega. Þar
er þó nokkuð fyrir vinnandi
stéttir landsins til að læra af.
Undanfarin ár hefur Út-
varpsráð átt því láni að fagna
að geta notað 1. maí til ein-
hliða áróðurs gegn verkalýðs-
stéttinni á þann einfalda hátt
að láta félagsmálaráðherra,
forseta BSRB og forseta Al-
þýðusambands íslands halda
ræður. Tilræði þetta brást að
þessu sinni, því að nú er
Helgi Hannesson ekki lengur
forseti Alþýðusambandsins. •—
Ræða Hahnibals Valdimarsson-
ar var með hreinustu -ágætum,
og minnist ég ekki að haía
öðru sinni hlýtt á áhrifa-
meiri ræðu eða sannari frá
fulltrúa verkalýðsins fyrir
hönd alþýðu manna á íslandi.
Setti hann baráttu fyrir friði
efst á blað. í ræðu sinni, síð-
an baráttu gegn her i landi,
og síðan míhnflst hann kjara-
ba ráttu "líerkaiýðsins á riajðg?
skýran og skipulégah hátt?. —
Þá féll söngur Söngfélags
verkalýðssamtakanna í Reykja-
vik prýðilega við tiléfrií dags-
ins, og á Sigursveinn Kristins-
son, söngstjóri kórsins miklar
þakkir skildar fyrir framlag
kórsins í menningarbaráttu
verkalýðsins. En þótt söngur
kórsins og ræða Hannibals og
jafnvel hin botnlausa vitleysa
hinna ræðumannanna gerði
kvöldið hið ánægjulegasta, þá
er það engin afsökun fyrir Út-
varpsráð, sem gerir sig sekt í
slíkri ósvinnu sem þeirri að
troða félagsmálaráðherra inn
í dagskrána, og því síður er
það afsökun fyrir BSRB, að
það skuli hafa þvilíkan full-
trúa á þessum degi sem Ólaf
Bjömsson.
Prýðilegt var erindi Friðriks
Einarssonar um hemámsárin
í Danmörku, og hafði það sitt
að segja um áhrif af frásögn
hans, þótt ekki væri fyrirlesar-
inn þess valdandi, að á 10 ára
afmæli frelsis Dana úr klóm
nazismans, þóknaðist auðvalds-
ríkjuniun að leysa fjötrana af
þýzka nazismanum á nýjan
leik. Má mikið vera, ef erindi
Friðriks læknis hefur ekki ýtt
við neinum til frekari skiln-
ings á eðli nazismans og hvert
muni vera viðhorf þeirrar
stefnu, sem þráir það heit-
ast að leggja nazismanum að
nýju vopn í hönd. — Þá var
niðurlag þáttanna af hafnfirzk-
um sjómanni, sem Stefán Júl-
íusson hefur saman tekið skýrt
og skipulega. Er hér um á-
hrifamikla frásögn að ræða,
sem verður enn áhrifameirii
fyrir það, að hún er tekin úr
sögu samtíðarinnar.
Húnavakan var fremur
bragðlítil, þegar undan er skil-
in hljómlistin, einkum píanó-
leikur Ragnars Bjömssonar,
sem var einstaklega yndislegur.
„Ofdirfskuferð“ var bezt frá-
sagnanna, en vantaði þó alla
spennu, sem góðar frásagnir
verða að vera gæddar. Fram-
burður flytjenda var yfirleitt
ekki góður, stundum þvoglu-
legur og hljóðvilltur. Þulur
var þó góður og einnig Páll
Kolka. — Spennu og stíganda
skorti einnig á frásögn Matthí •
asar Helgasonar á fimmtudags.
kvöldið, en flutningur var þar
í góðs höndum, þar sem And-
rés var Björnsson.
Það var vorblær yfir spurn-
ingum og svörum um náttúru-
fræði hjá Ingólfi Daviðssyni.
— Aftur á móti var dagur og
vegur með afbrigðum þunnur
hjá Páli Þorsteinssyni alþm.
Var hann ekkert annað en ut-
anaðlærðar vitlausustu grein-
arnar, sem birzt hafa í Tím-
anum undanfarin ár. Hvergi
vottaði fyrir viðleitni til sjálf-
stæðrar og skynsamlegrar
hugsunar. — Bjarni Vilhjálms-
son talaði um íslenzkt mál með
sömu ágætum og ávallt áður,
og verður honum seint full-
þakkað vetrarstarfið á þessum
vettvangi. — Guðmundur Mar-
teinsson rafmagnseftirlitsstjóri
ræddi um hættur rafmagnsins
í fræðsluþætti á föstudaginn.
Var mál hans skýrt og skil-
merkilegt og mikill fróðleikur
fyrir alþýðu manna varðandi
umgengni við þennan merka,
ómetanlega og ægilega nátt-
úrukraft.
„Já eða nei“ var hin bezta
skemmtun, eins og löngurri
fyrr, hagyrðingar listfengir og
hnittnir og stjómandi glaður
og reifur. En svo virðist, sem
Sveinn megi ekki gefa sér of
lausan tauminn í spjalli sínu.
Það var anzi vafasamt, þegar
hann var að ræða við verð-
launahafa, sem reyndist gift-
ur maður, að segja, að ekki
væri nóg að eiga konu, heldur
yrði maður einnig að halda
henni, og segja honum siðan
að fara með konu sína í á-
kveðna verzlun, því að þar
gæti hún fengið á sig, hvað
sem hún vildi,
Barnatími þeirra Valtýs-
dætra á sunnudaginn var mjög
góður, náði hann til yngstu
kynslóðar áheyrenda. — Tón-
list þakka ég aldrei að verð-
leikum, en vil að þessu sinni
láta í ljós sérstaka þökk fyrir
Don-Kósakkakórinn á fimmtu-
dagskvöldið, lög Karls Run-
ólfssonar og þjóðlagastí’lsþætt-
ina eftir Sehumann á föstu-
dagskvöldið.
Nýr fréttaþulur er með öllu
ómögulegur. Útvarpið má ekki
taka þul, sem ekki kann ein-
földustu atriði framsagnar, fyrr
en honum hafa verið kennd
þau.
G. Ben,
Pólar-rafgeymamir
eru komnir á markaðinn aitur.