Þjóðviljinn - 23.06.1955, Blaðsíða 5

Finuntudagur 23. júni 1955 — ÞJÓÐVILJINN -— (5
lega, hann hnyklaði brýnnar
og leit á mig tortryggnislegu
augnaráði, einblíndi svo aftur
á vegabréfið og sagði grimmd-
arlega: “Gjörið svo vel og
setjast niður, ég tala við yður
á eftir”.
Ég vissi ekki hvaðan á mig
stóð veðrið, en settist þó við
hlið hinnar amerisku vinkonu
minnar og spurði hana hvort
ég hefði misskilið manninn
eitthvað eða. svarað einhverri
vitleysu.
“Nei, nei, maðurinn yðar er
liklega kominn og hefir pant-
að fyrir ykkur gistingu hér
í nótt, svo hann ætlar að af-
greiða okkur fyrst, sem förum
áfram til Glasgow".
Ég lét þetta gott heita, þó
,að mér fyndist svipur tollar-
ans síður en svo spá góðu.
Ég beið hin rólegasta meðan
hinir farþegarnir voru afgreidd-
ir, en um leið og sú ameríska
kvaddi mig sagði hún: “Þér
ættuð nú samt að láta mig
hafa nafn mannsins yðar, ég
skal sþyrja eftir honum á
hótelinu í Glasgow, og ef hann
bíður yðar þar skal ég segja
honum að þér hafið tafizt
héma, það getur margt komið
fyrir á ferðalagi, ó já”.
Ég gerði það og þakkaði
henni alla hennar vinsemd.
Nú sneri tollvörðurinn sér
að mér.
“J>ér komið frá Ráðstjórn-
arríkjunum, hvað voruð þér
að gera þar”.
íslenzka kvennasendinefndin „austan tj alds's
“Hvenær, og hvað lengi?”
“Fyrir einu ári, og í rúman
mánuð”.
"Voruð þér þá hér í Skot-
landi?”
“Nei í Kaupmannahö’fn”.
“Komuð þér ekki til Skot-
lands í þeirri ferð?”
“Jú ég kom í land í Leith
í báðum leiðum, ég var með
María Þorsteinsdóitir:
1 gegn um
jÁrntjnMið
J>egar ég kom til Kaup-
mannahafnar beið mín þar
bréf frá manni mínum, þar
sem hann tjáði mér að hann
ætlaði til Skotlands í sumar-
íríinu og ákvað ég að fara
þangað og hitta hann þar og
fara svo þaðan með Gullfossi
heim.
Ég fór með flugvél frá Kaup-
mannahöfn kl. 9 að kveldi.
Við hlið mér i flugvélinni sat
amerísk kona, var hún ákaf-
]ega skrafhreyfin og hélt uppi
fróðlegu samtali við mig alla
ieiðina. Tjáði hún mér að hún
væri að koma úr löngu ferða-
lagi frá Ítalíu, Frakklandi,
Sviss og Jjýskalandi og væri
nú á heimleið. Vildi hún svo
vita hvaðan ég væri að koma.
Ég sagði henni það.
“Ó hversu gaman”, sagði
hún, “bróðir minn var sendi-
herra í Ráðstjórnarríkjunum
fyrir nokkrum árum, hann
sagði að fólkið þar væri dá-
samlegt fólk og landið væri
dásamlegt land. Ó já”.
Ég sagði henni að þar væri
ég á sama máli.
“Hvernig- gengur i Ráð-
stjórnarríkjunum núna? Það er
langt síðan bróðir minn var
þar, það hljóta að hafa orðið
miklar framfarir þar síðan,
fólkið þar er alltaf á framfara-
braut. Ó já”
Ég sagði henni að ég efaðist
ekki um það.
Þá fór hún að tala um gisti-
húsavandræðin í heiminum,
spurði hún mig hvar ég hefði
búið í Kaupmannahöfn, og þeg-
ar hún fékk að vita að ég
hefði búið hjá vinafólki mínu
vildi hún vita hvort ég hefði
pantað herbergi í Skotlandi.
Ég sagði henni að ég hefði
sent manni mínum skeyti ifm
borð í Gullfoss að ég væri að
koma og vonaðist eftir að
haiin tæki á móti mér.
“Ó, þýðingarmestu skeyti
glatast stundum, það er betra
að hafa allt á hreinu á ferða-
lögum, ekki sízt nú þegar öll
gistihúsin eru yfirfull, Máske
get ég hjálpað yður ef til
kernur, ég hefi pantað herbergi,
ég panta alltaf stórt herbergi
með bekk auk rúmsins, yður
er velkomið að sofa inni hjá
mér ef þér verðið í vandræð-
um, það er ekki nema sjálf-
sagður greiði, ó já”.
Ég þakkaði henni mikillega
vinsemd hennar, með sjálfri
mér leyndist einmitt svolítill
kvíði fyrir því að skeytið mitt
hefði ekki komizt til skila
eins og seinna kom á daginn,
Gullfoss hlustar ekki á Kaup-
mannahöfn fyrr en en eftir að
hann fer frá Skotlandi.
Til Prestwick komum við
kl. 1 eftir miðn'ætti. Þar var
þoka og súld og heldur ömur-
]egt. Við fórum inn í tollstöð-
ina, einkennilega byggingu og
ömurlega að mér fannst. Svo
hófst hin venjulega tollyfir-
heyrsla og var ég sú þriðja
sem fór gegnum tollinn.
Um leið og tollvörðurinn
opnaði vegabréf mitt spurði
hann hinna venjulegu spurn-
inga “Ætlið þér að dvelja í
landinu?”
“Já í 6 daga”.
“Hvar?”
Ég nefndi íslenzka sendiráð-
ið í Leith, það eina heimilis-
fang sem ég vissi í brezka
heimsveldinu.
þ>á breyttist svipur þessa
hversdaglega tollvarðar skyndi-
“Ég íór þangað í sendinefnd
með 7 öðrum konum frá ís-
landi’.
“Fóruð þið þangað i boði
ríkisstjórnarinnar þar?”
“Nei, við fórum þangað í
boð kvennasamtaka landsins”.
“Var það einhver félagsskap-
ur á íslandi sem var boðið að
senda þessar konur?”
“Já það voru Menningar
og friðarsamtök íslenzkra
kvenna”.
“Eruð þér í þeim félags-
skap?”
“Já”.
Hvað hafið þér verið það
lengi?”
“Þrjú og hálft ár”.
“Eruð þér í stjórn þesa
félagsskapar?”
“Já”.
“Hvaða starfi gegnið þér í
stjórninni?“
“Ég er varaformaður”
“Fóru fleiri stjórnarkonur
í þessa ferð?”
“Já einnig gjaldkerinn”.
“Er hún einnig komin hing-
að til Skotlands?”
“Nei hún er í Kaupmanna-
höfn”.
“Hafið þér verið erlendis
áður?”
“Já”.
Gullfossi”.
“Hvað eruð þér að gera
hingað núna?”
“Ég er að fara á móti mann-
inum mínum, hann ætlar að
eyða sumarfríi sínu hér,
hann mun hafa komið með
Gullfossi í gær, en hann kom
beina leið frá íslandi”.
“Mm, það er mjög, mjög
einkennilegt að ætla að eyða
sumarfríinu sínu hér í Skot-
landi”.
“Er það, ég hafði heyrt að
Skotland væri fallegt land”.
“Já, vitanlega, já vitanlega,
en samt sem áður, mjög ein-
kennilegt”.
Ég þagði og lét hann um
sínar vangaveltur um hvort
Skotland væri þess vert að
eyða hér sumarleyfinu.
“Hvað heitir maðurinn yð-
ar?”
“Friðjón Stefánsson”.
“þ>ér berið ekki það nofn,
gjörið svo vel og segja sann-
leikann”.
“Á íslandi tíðkast það ekki
að konur beri nafn eigin-
manna sinna”.
. ,,Ó jú, reyndar tíðkast það
einmitt, það vill svo til að
þér eruð ekki fyrsti íslend-
ingurinn sem kemur hingað”.
Nú fór mér ekki að lítast
á blikuna, “get ég fengið að
tala við íslenzka sendiráðið?”
stundi ég upp.
Tollarinn leit á mig með
fyrirlitningu, “Nei, það er ekki
leyft á meðan við erum að yfir-
heyra yður, er maðurinn yðar
einnig i þessu sama félagi og
þér?”
“Nei það eru eingöngu
kvennasamtök”, mér sýndist
ekki betur en lögregluþjónu
arnir, sem stóðu sitt hvoru
megin við mig brostu í kamp-
inn og var ég að hugsa um
hvort þeir væru að brosa að
umkomuleysi mínu eða að
þessari óneitanlega spaugilegu
yfirheyrslu.
“Hefir maðurinn yðar verið
erlendis áður?”
“Já fyrir tveim árum”.
“Hvað að gera?”
“Hann var í Svíþjóð á boði
sænsku samvinnufélaganna”.
Það var svei mér ekki ónýtt
að geta sagt þeim þetta, von-
andi eru sænsku samvinnu-
félögin ekki í ónáð hér í þessu
makalausa landi.
“Hvað gerir maðurinn yðar?”
Ja, nú vandast málið, hvað
er nú STEF á ensku, hugsa
ég. “Hann vinnur hjá sam-
bandi tónlistarmanna”, segi
ég svo.
“í hvaða félagasamtökum er
hann á fslandi?”
“í Rithöfundafélagi íslands”.
“Hm, hvað eigið þið mörg
börn?”
“Þrjú”.
“Hvað eru þau gömul?”
“17 ára, 16 ára og 9 ára”.
“Hvað gera þau?”
“Þau eru i skólum”.
“I hvaða félagasamtökum
eru þau?”
“Skólafélögum”.
Nú hófst tollskoðun, farang-
ur minn, sem samanstóð af
einni tösku og tveimur veskj-
um var tekinn undir smásjána.
Fyrst var hellt úr töskunni á
borðið og tollvörðurinn ásamt
hinum tveim lögregluþjónum
skoðuðu hvert tangur og tetur
þannig að saumnál hefði ekki
farið í gegnum hendur þeirra
án þess að þeir sæju hana.
Ég stóð fyrir framan borðið
allan tímann og mér varð það
ljóst að ég myndi vera all ó-
burðug á að sjá. Það væri
þokkalegt ef mér yrði nú snú-
ið við til Kaupmannahafnar
aftur, ég sem var búin að eyða
farseðlinum sem ég ætlaði að
fljúga á heim og ekkert lík-
legra en að ég yrði í vandræð-
um að kom,ast heim yfirleitt,
það er -svo erfitt að fá far
nema að panta það löngu
fyrirfram. Ég reyndi þó að láta
ekki sjá á mér mikla hræðslu,
en fór að reykja sígarettu.
Loks er tollskoðunin á enda,
það er búið að hella úr veskj-
unum líka og skoða allt sení
í þeim er.
“Hvað hafið þér mikla pen-
inga?”
“Gjörið svo vel og telja það
sjálfur”, ég rétti honum budd-
una, hún er það eina sem eftir
er að skoða, og nú brostu lög-
regluþjónarnir greinilega, nú
hlýt ég að vera úr allri hættu
hugsa ég, þeir gætu ekki verið
svo illgjarnir að hlæja ef ég
ætti að lenda í meiri vand-
ræðum.
Eftir að hafa talið pening-
ana mína segir tollvörðurinn
að þetta væri allt i lagi, ég
skuli fá hér herbergi um nótt-
ina, en ég fái að halda áfram
ferðinni á morgun, þó tók hann
af mér töskuna til frekari
skoðunar, en sagði að hún
myndi verða afhent mér á
morgun. Ekki varð mér mikið
svefnsamt um nóttina og kl. 7
um morguninn fór ég á fætur
og krafðist þess að fá að tala
við íslenzka sendiráðið. Fékk
ég þar samband við mann
minn, sem hafði komið með
Gullfossi en vissi ekkert um að
ég væri komin. Tollvörðurinn
var nú hinn kurteisasti og
hjálpsamasti, bar hann töskuna
mína út á veg og baðst afsök-
unar á þeim óþægindum sem
ég hafði orðið fyrir. Ég sagði
honum um leið og ég kvaddi
hann að ég væri fegin að vera
komin í gegn um járntjaldið,
sem væri það eina járntjald
sem ég hefði rekizt á í ferð-
inni, væri það ef til vill ekki
undarleg;t að það væri ein-
mitt hér, í Bretlandi, þar eð
það væri smíðað af Churchiil
eins og allir vissu.
Ferðin til Edinborgar gekk
vel og loks kl. 2 e. h. var ég
komin inn á gistihús sem við
Framhald á 7. síð'u