Þjóðviljinn - 01.07.1955, Qupperneq 4

é) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 1. júlí 1955
Verkalýðshreyfingin krefst einingar
verkalýðsins í stjórnmálum
c'/ V' t - '• fíioa t:í>rr/ír «>»
Og hún mun knýja hana fram
/---------------------
Hjóoviuinn
ÍJtgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
Sósíalistafiokkurinn
-_____________________j
Vinmæli Breta
íslendingar fá enn sem
íyrr kaldar kveðjur frá Bret-
um, þar sem togaraauðvald-
ið brezka virðist nú hafa
gripið til þess ráðs að birta
stóreflis auglýsingar í brezk-
um blöðum til að rægja ís-
lenzku þjóðina og hinar hóf-
samlegu athafnir til vernd-
ar fiskimiðunum við íslands-
strendur. Er ekki nóg með
að brezka togaraauðvaldið
þykist „eiga“ íslandsmiðin,
heldur er iíka japlað á hin-
um andstyggilega rógi um
stóraukna slysahættu vegna
útfærslu fiskveiðitakmark-
anna kringum landið. Má
segja að þar sé reynt að
launa, eins og manndómur
er til, lífshættuafrek ís-
lenzkra manna við björgun
tuga brezkra sjómanna ár
eftir ár.
fslendingum er það kunn-
ugt, að ráðstafanir brezkra
togaraburgeisa gegn löndun
á afla íslenzkra togara í
Bretlandi eru ekki afleiðing
af útfærslu fiskveiðitak-
markanna við ísland, held-
ur er það framkvæmd á
einu af stefnuskráratriðum
brezka Ihaldsflokksins fyrir
næstseinustu þingkosningar
þar í landi. Þá þegar var
því lofað, að unnið skyldi að
því að útrýma ísfisklöndun-
um útlendinga ’ í brezkum
höfnum, í því skyni að
brezka útgerðarauðvaldið
sæti eitt að markaðinum.
Því eru ráðstafanir íslenzkra
stjórnarvalda einungis átylla
til löndunarbannsins, en
ekki orsök þess. Löndunar-
bannið er framkvæmt með
fullu samþykki og vilja rík-
isstjórna Bretlands, stjórna
Churchills og Edens, til þess
að framkvæma stefnuskrár-
atriði flokks þeirra.
Jafnframt er svo reynt að
nota það sem kúgunarvopn
gegn íslendingum í lífs-
bjargarmáli þeirra, verndun
fiskimiðanna, enda þótt vit-
að sé, að á löndunarbanni
Breta verður engin varanleg
breyting, þó slakað yrði á því
af hentiástæðum um stund-
arsakir.
Brezka afturhaldið, sem
ræður ríkisstjórn Bretlands,
hefur legið á því lúalagi að
ausa af auðlindum smárra
þjóða og stórra, sem það hef-
ur náð til. En sá tímþer senn
liðinn, að auðstéttir ný-
lenduveldanna geti farið
þannig að, nýlendurnar
vai’pa af sér okinu, hver af
annarri. íslenzka þjóðin hef-
ur vaknað til vitundar um
rétt sinn og jafnvel brezka
auðvaldinu mun reynast um
megn að hrifsa af íslend-
ingum réttinn til fiskimið-
anna umhverfis landið. Það
munu jafnt brezkir togara-
burgeisar og ríkisstjóm
ÍSVnthony Edens sannreyna.
Alþýðublaðið flytur í gær
heila ritstjórnargrein um hve
hættulegt það sé að verkalýðs-
félögin og heildarsamtök
þeirra fari a’ð segja fyrir
verkum í stjórnmálabarátt-
unni og segir m. a. að eng-
um ábyrgum mamii í því á-
gæta landi Bretlandi myndi
detta í hug slík þátttaka
verkalýðssamtakanna í kosn-
ingabaráttu.
„Margt er undarlegt í kýr-
höfðinu" — og öðruvísi mér
áður brá.
Alþýðuflokkurinn hefur
meirihluta ævi sinnar um leið
verið Alþýðusamband, þannig
að sjálft Alþýðusamband Is-
lands bauð fram við allar
kosningar á íslandi frá 1916
til 1942 og kallaðist þá Al-
þýðufTokkur. Og ekki féll Al-
þýðuflokknum þá ver en svo
við þetta fyrirkomulag að
þegar hann fékk ekki haldið
þessum stjórnmálatökum á
Alþýðusambandinu með lýð-
ræðislegu móti, þá reyndi
hann í 12 ár að halda þeim
með einræðislögum, unz hann
gafst upp á því líka. Öðrum
ferst því að tala um að koma
þurfi á og tryggja lýðræði og
skoðanafrelsi í Alþýðusam-
bandinu en núverandi valdhöf-
um í Alþýðuflokknúm. Það
varð að skapa lýðræðið í Al-
þýðusambandinu í baráttu við
núverandi hægri öfl í Alþýðu-
flokknum.
En það að skapa lýðræði
og jafnrétti í verkalýðssam-
tökunum þýðir enganveginn að
Alþýðusamband íslands hætti
afskiftum af stjórnmálum.
Þvert á móti: Sjálf tilvera Al-
þýðusambandsins og verklýðs-
félaganna og öll starfsemi
þeirra byggist á stjórnmála-
baráttu. Engin stjórnarvöld
eru Alþýðusambandi Islands ó-
viðkomandi. Sjálf starfsemi
þess byggist á þeirri forsendu
að verklýðsfélögin fái að starfa
frjálst og óhindrað — og það
er pólitískt atriði hvort þau fá
að gera það eða ekki. I jan-
úar 1942 bannaði t.d. ríkis-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknar starfsemi verk-
lýðssamtakanna að kauphækk-
umun og viðlagði fangelsun
verklýðsleiðtoganna og upp-
töku félagssjóðanna.
Auðvitað væri það sjálfsmorð
fyrir verklýðssamtökin að láta
sig ekki varða hvernig landinu
er stjórnað og reyna að hafa
áhrif á það. Eða hver myndi
vilja halda því fram að t.d.
húsnæðismálin og dýrtíðarmál-
in skiptu verkalýðinn og sam-
tök hans minna máli en sjálf
kaupgjaldsmálin, þótt hann
verði að vinna að kaupgjalds-
málunum að mestu leyti með
vinnudeilunum, en að hinum
hagsmunamálunum með bein-
um áhrifum á stjórnarfarið í
landinu.
Verklýðssamtökin víða er-
lendis hafa dregið þá ályktun
af reynslunni í hagsmunabar-
áttunni að gerast beinn þátt-
takandi í stjómmálaflokki.
Þótt Alþýðublaðið virðist ekki
vita það, þá eru brezku verk-
lýðssamböndin beinlínis í Lab-1
our Party, brezka verka-
mannaflokknum.
Þarmeð er ekki sagt, að slíkt
fyrirkomulag eigi við nú í ís-
lenzkum verklýðsmálum. Verk-
lýðshreyfingin verður í hverju
landi og á hverjum tíma að
finna þau form fyrir starf-
semi sinni sem bezt samsvara
þörfum hennar í hvert sinn.
Hvað er það, sem íslenzka
auðvaldið kennir verkalýðnum
nú með daglegum verðhækk-
unum sínum og skipulagðri
ránsherferð á hendur alþýð-
unni?
Auðvaldið er að kenna verka-
lýðmun að hann verði að
standa eins vel saman um að
stjórna landinu eins og hann
stóð sarnan í verkfallinu um
að liækka kaupið, knýja fram
atvinnuleysistryggingar og
sigra auðmannastéttina.
Alþýðusamband Islands hef-
ur þegar gert ráðstafanir til
þess að þessi lærdómur gæti
komið verkalýðnum að notum.
Stjórn Alþýðusambands ís-
lands hefur að einu leyti hafizt
handa um viðræður um mynd-
un ríkisstjórnar í landinu, sem
alþýðusamtökin gætu stutt.
Alþýðusamband Islands hef-
ur áður haft slík afskipti af
stjórnarmyndunum. Meira að
segja eftir að núverandi skipu-
lag á því var upp tekið, lýsti
það trausti sínu og fylgi við
þá ríkisstjórn, sem Sjálfstæð-
isflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn mynduðu saman undir
forsæti Ólafs Thors.
Það þurfa vissulega að vera
sameiginleg áhugamál, sem
sameina menn um ríkisstjóm,
— þótt þar með sé ekki sagt
að menn, sem sitja saman i
ríkisstjórn þurfi að vera sam-
mála um allt.
Ef mynda ætti ríkisstjórn,
sem alþýðusamtök Islands
Fyrst á efnisskránni var
tónverk, sem sjaldan er flutt,
og á þó fyllilega skilið að
vera leikið, sem sé forleikur
Mendelssohns að óratoríunni
„Páll postuli“. Flutningur
verksins tókst mjög vel und-
ir stjórn Róberts A. Ottós-
sonar.
Því næst kom Hápípukons-
ert í g-moll eftir Hándel. Ein-
leikari var Louis Speyer, einn
af tónlistarmönnum þeim úr
Sinfóníuhljómsveitinni í Bost-
on, sem hér voru staddir um
þær mundir. Speyer er fram-
úrskarandi einleikari á hljóð-
færi sitt og flutningur hans
allur sérstaklega vandaður.
Einleikari í næsta verki,
Trómetkonsert í Es-dúr eftir
Haydn, var Roger Voisin,
annar af leikmönnum Boston-
hljómsveitarinnar. — Leikur
hans var glæsilegur og til-
þrifamikill, en ef til vill ekki
alveg eins vandlega fágaður
og leikur Speyers.
ættu að geta stutt, þá þyrftu
þeir aðilar, sem hana skipuðu
að vera sammála um að leyfa
kauphækkanir og kjarabætur
— en ekki um að banna þær,
eins og þekkzt hefur. Þeir
þyrftu að vera sammála um
að auka stórum togara- og
bátaflotann, — en ekki að
hindra innflutning og bygg-
ingu skipa eins og þekkzt hef-
ur. Þeir þyrftu að vera sam-
mála um að bæta tryggingar
alþýðu — en ekki rýra þær,
eins og þekkzt hefur. Þeir
þyrftu að vera sammála um
að veita alþýðu manna að-
gang að nægu og ódýru hús-
næði, — en ekki að skipu-
leggja dýrtíð og okur og skort
á því sviði, eins og þekkzt hef-
ur.
Sósíalistaflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn hafa staðið
saman um ýmis nauðsynjamál
og gegnýmsum óþurftarmálum
á undanförnum þingum. Þeir
hafa áður unnið saman í ríkis-
stjórn, sem vann stórvirki fyr-
ir alþýðu manna.
Framhald af 8. síðu.
Lundin, sem frægastir eru allra
norrænna skákmanna urðu nr.
5 og 7.
Olympíuskákmótið.
En síðasta og mesta afrek
Friðriks til þessa er árangur
hans á 1. borði í Olympíuskák-
mótinu í Amsterdam í septem-
ber s.l. Þar keppti íslenzka
sveitin sem kunnugt er í efsta
riðli í fyrsta sinn. Friðrik
keppti á 1. borði. Árangur
hans þar er mönnum enn í
fersku minni og verður því
ekki rakinn hér. Rétt þykir þó
Fjórða verkið var Konsert-
sinfónía í Es-dúr eftir Moz-
art. Þar léku þeir Emil Kom-
sand og George Humphrey á
móti hljómsveitinni, annar á
fiðlu, hinn á lágfiðlu, báðir
prýðilegir tónlistarmenn og
einnig úr hópi Bostonmanna.
Sérstaklega blæfallegur var
fiðluleikur Kornsands.
Siðast kom svo Ungverskt
hergöngulag úr „Útskúfun
Fásts“ eftir Berlioz, verk
hvergi nærri eins fagurt og
hin, sem á undan fóru, en
fullt af krafti og kynngi.
Flutningur þess tókst stór-
glæsilega, svo að ástæða er
til að óska hljómsveitinni og
stjórnanda hennar sérstak-
lega til hamingju með frammi
stöðuna í þessu verki. — Þess
ber að geta, að hljóðfæraleik-
ararnir frá Boston léku með
hljómsveitinni í Berlioz-lag-
inu.
B. F.
Alþýðusamtökin túlka hug
fólksins um allt land, er þau
segja við þessa flokka og
aðra: Þið verðið að finna leið
til þess að skapa ríkisstjórn
og stjórnarstefnu í landinu,
sem þið getið stutt.
Alþýða íslands lætur þessa
flokka og aðra nú ganga und-
ir það prörhjá sér, hvort þeir
reynist færir um að leysa það
verkefni, sem er boðorð dags-
ins: myndun stjórnar í land-
inu, er vinni að hagsmunamál-
um alþýðu og alþýðusamtökiii
geti stutt.
Alþýðublaðið virðist svara
slíkum tilraunum fyrir hönd
hægri mannanna með því að
segja: Ég mynda enga stjórn
um hagsmunamál alþýðu,
nema allir fallizt á að hernám
landsins haldi áfram. Það er
bezt fyrir Alþýðublaðið að gera
þetta upp við sig. Haldi það
fast við slík skilyrði, fellur það
á prófinu.
Alþýða íslands heimtar ein-
ingu, Sá, sem reynir að koma
í veg fyrir hana verður dæmd-
ur og léttvægur fundinn.
að minna á, að hann gerði
jafntefli við 7 stórmeistara:
Bronstein, Alexander, Szabo,
Unzicker, Pachmann, Stáhlberg
og Euwe fyrrverandi heims-
meistara í skák.
Mesta skákmannsefni
íslendinga
Af framangreindu er ljóst,
að hér er á ferð mesta skák-
mannsefni, sem íslendingar
hafa eignast. Ætla má, að
Friðrik geti náð einstæðum
árangri við hagstæð skilyrði.
En til þess þarf hann að geta
helgað skáklistinni nær óskerta
krafta sína. En skák er ekki
arðvænleg atvinna og mun ó-
hugsandi að lifa á þeim tekj-
um eingöngu, sem hún veitir.
Það er sómi og skylda ís-
lenzku þjóðarinnar að sjá svo
um, að hæfileikar Friðriks fái
að njóta sín til fulls. En
frumskilyrði þess, að svo megi
verða, er að tryggja honurn
viðunandi lifsskilyrði.“ ^
50—60 þús. krónur á ári
Undirbúningsnefndin gerir
ráð fyrir að árlegur kostnað-
ur við skákiðkanir Friðriks
nemi 50—60 þús. krónum, upp-
hæð sem auðvelt ætti að vera
að ná ef þátttaka í söfnuninni
verður almenn.
Rétt er að taka það fram a5
lokum, að skákmenn gera eng-
an mun á áhugamönnum og at-
vinnumönnum, Friðrik hefur
því eftir sem áður rétt til að
taka þátt í hvaða skákmóti
sem er, t. d. olympíuskákmót-
inu, sem haldið er f jórða hvert
ár. Hinsvegar mun það al-
mennt viðurkennt að naumast
sé mögulegt fyrir nokkurn
mann að komast 1 fremstu röð
skákmanna nema hann helgi
sig skáklistinni eingöngu, ger-
ist atvinnumaður.
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitarinnar
í Þjóðleikhúsinu 21. júní s.1.
<*>----------r---------—----------
Friðrik Ölafss. skákinwslari