Þjóðviljinn - 24.07.1955, Blaðsíða 4

'á) — ÞJÓÐVILJINN — Suanudagur 24. júli 1905
r---------------------N
þlÓOVIUINN
Ctgefandi:
s amelnlngarf 1 okku r alþýðn —
B Sósíallstaflokkurinn
í Slðleysi helm-
i ingaskiptanna í
i algleymingi
Blöð stjórnarflokkanna til-
fc’nntu fagnandi 2. júní sl. að
fóú færi að rofa til í húsnæðis-
Knálum þjóðarinnar. Þann dag
skípaði ríkisstjórn Sjálfstæðis-
fiokksins og Framsóknar HÚS-
NÆÐISMÁLASTJÓRN. En
þíir flokkar samþykktu löggjöf
JE lánakerfi til íbúðabygginga
á binginu í vetur, og slógu ó-
Epart á stóru áróðursbumbuna,
E.ú væri loksins fundin varan-
2eg lausn húsnæðismálanna,
iúnir ágætu stjórnarflokkar
Áefðu þar með uppfyllt mikils-
ÍVerð loforð og fyrirheit hins á-
g'írta málefnasamnings íhalds
<Cg Framsóknar.
Husnæðismálastjórn skyldi
Te; a kóróna þess löggjafarsköp-
ursrverks, og Morgunblaðinu
íflrgði ekki minna en stór aðal-
írétt á forsíðu blaðsins til að
ilhynna fæðingu hennar. Það
,Va: eins og fyrr segir 2. júní,
og lýkur fréttinni með þessum
<0T um: „Hefur húsnæðismála-
Btjórn þegar tekið til starfa.“
A það var bent hér í blaðinu
5 gær, að sá Ijóður hefur orðið
6 t ramkvæmd hinna miklu fyrir-
ise ta um stóraukið lánsfé til
Sb: ðabygginga, að til þessa hef-
or árangur lagasetningarinnar
vej ið sá einn að hindra lánveit-
íffiflar banka til íbúðarbygginga
íbúðakaupa og að lögð hefur
verið niður Iánadeild smáíbúða.
J :tta hefur valdið þeim mönn-
lit: sem einhvers væntu sér af
toir um stóru loforðum stjórnar-
fit kkanna miklum og margvís-
3e: um örðugleikum, því enda
Jxt-' t lánakjör þau sem stjórnar-
fitiíkarnir ákváðu að skammta
tcot nnum næstu tvö ár væru ó-
Ihfgkvæm og ónóg, hefði þó
hf ðarleg og snör framkvæmd
Sapanna verið nokkur bót frá
jþ1'- algera öngþveiti sem stjóm-
£U:lokkarair hafa komið lána-
æaílunum í.
Það varð að stórhneyksli,
•þfvar fyrst voru birt ákvæðin
*»r; húsnæðismálastjóm, að
lj; st var að tveir pólitískir full-
ts'. ar stjórnarflokkanna, einn
Itvidsmaður og einn Framsókn-
ariegáti, áttu að úthluta öllum
Sár.um hins nýja „kerfis“.
Ee .'ndu stjórnarflokkarnir í
'.trtoferð málsins á þingi að
fereiða yfir þetta með því að
fjtiga mönnunum, en skipun
liðsins sýnir þó að siðleysi
5he mingaskiptanna á að gilda.
3g nú væri tími til kominn að
9f;i „varanlega lausn“ á hús-
aasðismálinu færi að hefjast.
K.snæðismálastjórn tók til
Starfa 2. júní segir Mbl. Væri
ei: vi mót von þó einhverjum
kami til hugar að „starf“ henn-
a; síðan hefði beinzt að því að
úthluta ríflegum skerf af lána-
lcorðum tU gæðinga bak við
t; idin, og svo verði auglýst
efrir umsóknum tU málamynda,
|>-:gár öllu siðleysi helminga-
‘ptarihá á almannafé hefur
V:rið fullnægt. Hvað varðar
£ álfstæðisflokkinn og Fram-
sókn um annað.
Tónskóldafélag íslands 10 óra
Tónskáldafélag íslands er tíu ára nú um helgina. Hefur
félagið af því tilefni .sent Þjóðviljanum eftirfarandi yfir-
'öt um störf félagsins þennan fyrsta áratug.
FN-rstg fundargerð félags-
ins segir svo frá:
„Árið 1945, miðvikudaginn
25. júlí, komu saman í aðal-
skrifstofu Ríkisútvarpsins til
þess að ræða um stofnun tón-
skáldafélags íslands, eftir-
taldir menn: Jón Leifs, Páll
ísólfsson, iSigurður Þórðar-
son, Karl O. Runólfsson og
Helgi Pálsson. Frumkvæði að
fundi þessum átti Jón Leifs.
Hafði hann reynt að koma
boði um fund þennan til allra
þeirra, er við tónsmíðar fást
og félagar eru í Félagi ís-
lenzkra tónlistarmanna, en
vegna fjarveru og annarra
forfalla gátu ekki mætt á
fundinum fleiri en að ofan
greinir.
Félagið var stofnað á fund-
inum og nefnt Tónskáldafélag
íslands.
Jón Leifs íagði fram frum-
varj) að lögum fyrir félagið
og var það samþykkt sem lög
félagsins og undirritað af öll-
um fundarmönnum.
Jón Leifs og Sigurður Þórð-
arson stungu upp á stjórnar-
nefndarmönnum fyrir félagið,
þeim Páli ísólfssyni, form.,
Hallgrími Helgasyni, ritara,
og Helga Pálssyni gjaldkera.
Sú tillaga var samþykkt. —
Eftir tillögu Páls ísólfssonar
voru kosnir í varastjórn: Jón
Leifs, varaformaður, Sigurð-
ur Þórðarson, varagjaldk, og
Karl O. Runólfsson, vararit-
að bjóða Friðriki Bjarnasyni
og Jóni Nordal upptöku í fé-
lagið“.
Einn höfuðtilgangur tón-
listarsýningarinnar 1947 var
að leggja þar fram íslenzk
tónverk, sem öllum almenn-
ingi voru ókunn og flest
höfðu aldrei heyrzt á íslandi,
en jafnframt bent á allt það,
sem til framfara gæti orðið
um tónlistarmál á íslandi.
Þáverandi menntamálaráð-
hera Brynjólfur Bjarnason,
opnaði sýninguna 21. janúar
1947 með ræðu, sem kom
mjög á óvart mörgum lista-
manni og vakti aðdáun og
jafnvel undrun áheyrenda.
Ráðherrann minnti m.a. á
orð Schopenhauers um að tón-
listin væri drottning listanna,
hún væri ekki lýsing á mann-
legri sálu, heldur sálin sjálf,
gleðin sjálf og sorgin sjálf.
Jafnframt gerði ráðherrann
heyrinkunnugt, að hann hefði
samkvæmt heimild í breyt-
ingu frá árinu 1943 á lögum
um höfundarrétt nú á opnun-
ardegi sýningarinnar gefið út
reglugerð um flutningsrétt á
ritverkum og tónsmíðum og
þar með skapað möguleika til
að ísland gæti gengið í Bern-
arsambándið.
Sýningin hafði einnig þann
tilgang að benda á nauðsyn
þess að til yrði hér fullkomin
sinfónísk hljómsveit. Fyrir
suðurenda salarins var upp-
máluð slík hljómsveit full-
setin, — óskadraumur allra
íslenzkra tónlistarvina. Bent
var á, að meðan ekki væri til
hljómsveit í landinu, væri að-
staða íslenzkra tónskálda lík
því sem aðstaða íslenzkra rit-
höfunda meðan ekki var til
prentsmiðja á íslandi. Hljóm-
sveitin á veggnum var þögul,
en haldnir voru hljómleikar
daglega í sýningarskálanum,
og liver sýningardagur helg-
aður sérstökum löndum.
Töluverða eftirtekt Vakti á-
hugi fulltrúa liinna mismun-
andi landa um þessi mál og
framlag þeirra til að gera
hlut síns lands á sýningunni
sem beztan.
ísland gekk sem kunnugt er
í Bernarsambandið um haust-
ið sama ár, og þar með var
fengin undirstaða til þátttöku
Tónskáldafélags Islands í alls
konar listrænum alþjóðasam-
böndum og til hagnýtingar
höfundarréttar á alþjóðavett-
vangi. Fleiri tónskáld æðri
tegundar höfðu bætzt við í
félagið og nú voru stundum
haldnir fundir tvisvar til
þrisvar í viku, oft með aðstoð
lögfræðinga og fulltrúa frá
ríkisstjórn Islands.
Tónskáldafélag íslands er
nú aðili í þessum samtök-
um:
Norræna tónskáldaráðið.
STEF, Samband tónskálda
og eigenda flutningsréttar.
International Society for
Contemporary Music.
Tónmenntaráð Islands.
Tónmenntaráð UNESCO,
menningarstofnunar Samein-
uðu þjóðanna.
Landsútgáfan, Reykjavík.
Landkynningarsjóður ís-
lands.
Tónskáldafélagið gekkst auk
þess fyrir því að stofnað var
17. júní 1954 „Alþjóðaráð
tónskálda" með fulltrúum frá
Tónskáldafélögum og tón-
skáldadeildum höfunda æðri
tónlistar til að gæta sérhags-
muna þeirra og styðja út-
breiðslu verka þeirra. Höfuð-
markmið þessa ráðs á þó að
vera undirbúningur að al-
þjóðaviðurkenningu á ævar-
andi siðferðisrétti hug\’,erka:
DROIT MORAL.

Ritstjóri: Guðviundur ArnUugsson
SKÁKIN
an.
Samþykkt var að bjóða Árna
Björnssyni, tónskáldi, Árna
Thorsteinsson, tónsk., Björg-
vin Guðmundssyni, tónskáldi,
og Hallgrími Helgasjmi, tón-
skáldi, að gerast meðlimir i
félaginu“.
Eitt fyrsta verkefni félags-
ins var að stofna til al-
þjóðlegrar tónlistarsýningar í
Reykjavík, og var bókað um
þetta í gerðabók félagsins 18.
október 1946 það, sem hér
segir:
„Jón Leifs vakti máls á þvi
að hyggilegt mundi og menn-
ingarlega nauðsynlegt að efna
til tónlistarsýningar, sem
haldin yrði í nafni og undir
forgöngu félagsins. Vakti til-
laga hans athvgli, og var sam
þykkt að kjósa þriggja manna
nefnd til þess að annast und-
irbúning sýningarinnar. Voru
til þess kjörair: formaður
Jón Leifs, Karl O. Runólfs-
son og Hallgrímur Helgason.
Skyldu þeir leita sér aðstoðar
færs manns til þess að leggja
drög að væntanlegri sýningu
í Listamannaskálanum.
Að frumkvæði Jóns Leifs
var rædd sú æskilega tilhög-
un, að Ríkisútvarpið hefði
starfandi dagskrárnefnd til
þess að skipuleggja tónlistar-
flutning útvarpsins og hafa
eftirlit með vali verka. Var
samþykkt að skrifa Útvarps-
ráði bréf með þessum til-
mælum.
Að lokum var rædd tillaga
um að semja við Ríkisútvarp-
ið um útbreiðslu íslenzkra
tónverka á plötum með því að
beita sér fyrir upptöku þeirra
og dreifingu.
Ennfremur var samþykkt
Varnarleysi
Skákin sem hér fer á eftir
er úr kappleik milli Sviss og
Austurríkis í ár. Svartur fórn-
ar skiptamun fyrir mann og
peð. Þetta væri kannski tæpast
í frásögur færandi, ef skákin
snerist ekki alveg ótrúlega
fljótt eftir fórnina, eftir fáeina
leiki standa spjótalögin svo á
hvít, að hann á sér ekki við-
reisnar von.
R. Palme — Dr. M. Christoffel
Austurríki — Sviss
1. d2—d4 Rg8—f6 2. Bcl—f4
d7—d6 3. e2—e3 Rb8—d7 4.
Rgl—f3 g7—g6 5. h2—h3 Bf8
—g7 6. Rbl—d2 0—0 7. Bfl
—d3.
Þetta er ekki bezti reiturinn
fyrir biskupinn, hann átti ann-
aðhvort að fara til e2 eða c4.
7. -----d8—e8!
Hótar mannvinningi þegar í
stað: e7—e5—e4. Líklega væri
nú bezt að viðurkenna yfirsjón-
ina í síðasta leik og leika Be2
eða Bc4.
8. e3—e4 e7—e5 9. Bf4—e3
e5xd4 10. Rf3xd4 Rd7—c5 11.
ABCDEFGH
Hér er staðan komin fram sem
um var rætt. Fyrir skiptamun
á svartur falleg miðpeð og
sóknarfæri, framar öllu mögu-
leikann Bd6 og De5. 1 skýr-
ingum sínum við skákina sýnir
dr. Euwe að þessi sóknarleið
er miklu hættulegri en í fljótu
bragði sýnist. Eg nefni sem
dæmi eftir Euwe A) 15. Be2
De5 16. c3 Bd6 17. f4 exf3
a.p. 18. Rxf3 De3f 19. Khl
Re4 og svartur vinnur; B) 15.
Hel De5 16. Be2 Bc5! 17.
Rfl (Annars Dg3) Df4, og
hvítur getur ekki valdað f2.
Einna bezt telur Euwe 15. Be2
De5 16. Rb3! Bd6 17. f4 exf3
a.p. 18. Hxf3. En lítum nú á,
hvernig hvítur verst.
15. Hfl—el De8—e5 16. Bd3
—fl.
Nú hefur hvitur biskupinn til
varnar og ætlar að leika g3.
16. ----Bf8—d6 17. g2—g3
Bd6—c5! 18. Kgl—g2 De5—,
f5!
Örlögin verða ekki umflúin!
ABCDEPGH
19. Hel—e2 Df5xh3f 20. Kg2
—gl /Dh3xg3t 21. iBfl—g2
Bc8—h3 22. Ddl—fl Rf6—g4
og mátar í næsta leik.
....................
n
n
0—0.
Hvítur býður snotra peðsfórn:
11. —Rxe4 12. Rxe4 Rxe4 13.
Rb5! En svartur þarf ekki að
taka henni.
11. — d6—d5! 12. Rd4—15.
HÚSRÁÐEN DUR
BLAÐAMANN
Þessi leikur lítur ágætlega út:
12. —Rxd3 13. Rxg7 Kxg7 14.
cxd3 dxe4 15. Bd4! og hvítur
stendur ágæta vel. En svart-
ur á aðra leið að velja.
12--------g6xf5! 13. Be3xc5
f5xe4 14. Bc5xf8 Bg7xf8.
vantar 2-3 herbergia íbúð nú strax eða í haust. |
Upplýsingar gefur Björn Svanbergsson, símar \
7500 og 81614.
I
n
3
aHUIHUMIHHHINNHIIHINIIIIIIIIinilllllHIIIHIIIUUnilUIHIUIUIUUUm