Þjóðviljinn - 04.08.1955, Qupperneq 6

€) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 4. ágúst 1955
v---------------------------------------^
Útgefandi:
Sameinlngarflokkur alþýðu ~
Sósíalistaflokkurinn
v--------------------------y
Mc CarthyVísis
Misnotkun afturhaldsins á
rikisútvarpinu íslenzka hefur
löngum vérið hneykslunarhella.
Tilhneiging afturhaldsfl. við
völd hefur jafnan verið sú, að
g-era rikisútvarpið að eins kon-
ar flokksstofnun, og raða þar á
dagskrána flokksgæðingum, án
tillits til þess hvort nokkur lif-
andi maður mennti að hlusta á
þá. Það er því miður alltof
sjaldgæft að þessir pólitísku út-
varpsspekingar afturhaldsins
snúi máli sinu óviljandi upp í
hreina skopþætti eins og t.d.
Júlíus sýslumaður Hafsten.
Hitt er miklu venjulegra að
þeir þrugli eitthvert dómadags-
rugl svo aftaka leiðinlega að
öllum sem reyna að hlusta er
sár ro'm að. Þannig var rit-
stióra Vísis t.d. troðið í útvarp-
ið árum saman til hinna marg-
vís’esrustu starfa, án þess að
hlnstendum tækist nokkru sinni
að u ngötva hvers vegna verið
var að dindlast með þann mann
í sögulestri, upplestri og jafn-
ve1 erindaflutningi. tír þessu
hefur þó dregið í seinni tíð og
gæ+i það bent til þess að þolin-
mæði ríkisútvarpsins til póli-
tískra bitlingagjafa sé ekki al-
ve<? takmarkalaus.
Hvað eftir annað eru birtar
í a^’irhaldsblöðunum, nú síðast
í Vísi í gær, greinar sem
svema sig ótvírætt í anda hinn-
ar. miklu fyrirmyndar Hersteins
Pá'ssonar og Bjarna Benedikts-
sonar, en það er hinn banda-
ríski McCarthy. Greinar þessar
orka á íslenzka lesendur eins
og froðulekandi fábjánaháttur,
og því er raunar alveg óþarft
að svara þeim* En rétt er að
vekia á þeim athygli til að
sýna mönnum hve grunnt er á
nezistaafstöðunni hjá mönnum
eins og Hersteini. Öllu sem ekki
passar í þeirra kram er gefið
samheitið ,,kommúnismi“, og
svo rótazt út í það með orða-
leppum sem sýna menningar- |
stigið og skyldleika höfundanna j
við áróður Göbbels og Mc-
Csrthys. Nú umhverfist Her-
steinn vegna þess að Magnús
Jcnsson, Rannveig Þorsteins-1
dóttir og Sverrir Kristjánsson
hp.fi samþykkt að frú Sigríður
Einksdót.tir skuli fá að flytja,
í útvarp erindi um heimsfriðar-
þingið í Helsinki! Heldur Her-
steinn því blákalt fram að hér
gangi þetta blessað fólk erinda
kommúnismans og mikil hætta
sé á ferðum.
Hugmynd Vísisritstjórans
um hið hlutlausa ríkisútvarp
virðist vera sú, að þar megi
enginn maður koma fram nema
hann sé í náðinni hjá ríkis-
stjórninni og bandaríska sendi-
ráðinu, þar megi aldrei minnast
á staðreyndir sem heimsaftur-
haldið telur sér jafn hættuleg-
ar og tilvist hinnar miklu
heimfriðarhreyfingar.
En hætt er við að íslenzkir
hlustendur séu langflestir á
öðru máli um útvarpsefni, og
væri ekki óeðlilegt að þeir létu
það mál meir til sín taka hér
eftir en hingað til.
Ifalskur lisfmálari i heimsókn:
Það er ekki ofsögum sagt
af litadýrðinni á Xslandi
Ungur ítalskur listmálari,
Antonió Marinucci að nafni,
hefur dvalizt hér á landi rösk-
an mánuð. Hann leit inn til
okkar á blaðinu í fyrradag, og
tókum við tal saman:
— Hvað freistaði þín að
heimsækja ísland?
— Eg hef lesið sitthvað um
ísland, var kunnugt um sjálf-
stæðisbaráttu ykkar, hina fornu
alþingisstofnun, þekkti til forn-
bókmenntanna islenzku, og hef
lesið ýmislegt í nútímabók-
menntum íslenzkum í þýðingu
bókmenntafræðingsins og rit-
höfundarins Prampolini; og
hafði þetta allt vakið áhuga
minn á landinu. En svo var það
málverkasýningin ykkar í
Rómaborg i vor sem olli því að
ég tók þá ákvörðun að heim-
sækja landið við fyrsta tæki-
færi. Og tækifærið bauðst. Mér
þótti það ánæ;j|juleg sýning:
litagleðin, djarfleikinn.
— Hefurðu farið víða um
landið?
— Nei, ekki ennþá; ég hef
aðallega dvalizt hér í Reykja-S*
vík og svo í nokkrum nærsveit-
um. Eg heyri að þið kvartið all-
ir yfir óvenjulegum rigningum
hér sunnanlands, en ég kann
henni alls ekki illa. í rigning-
um eru alltaf sérstök litbrigði
á landinu, er ekki sjást í ann-
arskonar veðráttu; það kunn-
um við málarar að meta. Ann-
ars hef ég hugsað mér að fara
norður í land þar sem sólskinið
er: mig langar að kynnast bæði
landinu og fólkinu sem bezt.
— Hefurðu málað eitthvað
síðan þú komst?
Frönsk sveitakona: — penna-
teikning eftir A. Marinucci
— Já, ég á orðið nokkuð af
teikningum héðan og handan,
og vona þó að mér vinnist bet-
ur það sem eftir er, en hér mun
ég dveljast til septemberloka.
Mig langar að koma í verk-
smiðjur og hitta fólk á öðr-
um vinnustöðum: það er eitt
hugþekkasta viðfangsefni mitt
að draga upp myndir af fólki
að starfi. Ef ég verð duglegur
og fæ aðstöðu til er ekki ó-
hugsandi að ég reyni að sýna
í Reykjavík það sem ég kann
að teikna hér og mála, en ekki
er það afráðið enn.
-—i ‘Hvernig fellur þér hér
nyrðra?
— Ágætlega. Fólkið er in-
dælt: gestrisið og hreinlynt, og
náttúran er stórbrotin. Alveg
sérstaklega er ioftið hér
hreinna og tærara en annars-
staðar þar sem ég þekki til, og
það er engum ofsögum sagt af
litadýrðinni á íslandi.
Antonio Marinucci
Þar sem góðir menn fara,
þar eru Guðs vegir. Þessi orð
skáldsins Björnstjerne Björn-
son komu mér í hug, er ég
sá jarðneskar leifar Krist-
munds Jónssonar búnar hinzta
hvílurúmi. Já, ég veit að þær
leiðir hefur hann þrætt ná-
kvæmast og bezt af öllum
þeim mönnum, sem ég hefi
átt samleið með. Varfæmi,
hógværð og mannvirðing virð-
ist mér að hafi verið einkunn-
arorð Kristmunds og sem
mótuðu hugsun, orð og verk
hans. Aldrei heyrði ég Krist-
mund kasta fram illyrðum eða
persónulegum móðgunaryrðum
til andstæðinga sinna —_og
jafnvel þótt að honum væri
beint slíkum skeytum. Hann
flutti mál sitt með festu og
óhrekjanlegum rökum, sem
ekki varð á móti mælt, enda
var hann afburða snjall að
forma hugsun sína í ræðu
og riti. Hann hafði hljóm-
mikla og fagra rödd og talaði
fagurt og meitlað mál, öll orð
vandlega hugsuð áður en
tungan fékk leyfi til að flytja
þau fram af vörum hans.
Allt sem Kristmundur tók
að sér að vinna leysti hann
af hendi á þann veg að ekki
varð um bætt. Allir sem til
hans þekktu vildu njóta verka
hans. Ég heyrði föður minn
oft minnast á hver afburða
maður Kristmundur væri í
allri vinnu. Hann sagði að
þeir mágamir Kristmundur
og Halldór Ólafsson væra þeir
mestu og beztu sláttumenn,
sem hann hefði séð til. Marg-
an húsvegginn hlóð Krist-
mundur úr torfi eða grjóti og
báru þeir ljósan vott um hag-
leik hans og vandvirkni. Og
— Eru góðir málarar á Ítalíu
núna?
— Já; ég nefni til dæmis
Guttuso og Anna Salvatore, en
nú stendur yfir sýning á verk-
um þeirra í London; ennfremur
Moccini, Vespignani og Minel.
Flestir fremstu myndlistarmenn
okkar aðhyllast hina svonefndu
nýraunsæju stefnu; þið ykkar
hér á íslandi sem séð hafið
kvikmyndir þeirra de Sica,|
Rosselinis og þeirra félaga get-1 *■
ið víst gert ykkur í hugarlund
hvað í því orði felst: alþýðan
í heimahúsum og á vinnustöð-
um, þrengingar hennar, vonir
og draumar.
— Eru gerðar jafngóðar
kvikmyndir á Ítalíu og fyrr?
— Itölsk kvikmyndagerð
hefur um skeið átt í allharðri
samkeppni við Hollywood og
framleiðslu hennar, og á síðustu
árum hafa komið í ljós tilhneig-
ingar til að stæla Hollywood.
Samt eru enn gerðar ágætar
kvikmyndir í landinu; mjög
allir þeir, er nutu kennslu
hans ljúka upp einum munni
um að Kristmundur hafi ver-
ið sá bezti og skemmtilegasti
kennari er þeir hafi kynnzt.
Kristmundur var giftur Sig-
ríði Ólafsdóttur, bónda
Björnssonar á Kolbeinsá. Og
þó nú séu liðin 20 ár siðan
Sigríður dó verður ekki geng-
ið fram hjá að minnast henn-
ar að nokkru, er Kristmundar
er minnzt. Sigríður var fríð
og tíguleg, svo að hún bar
af ungum stúlkum í sveitinni.
Það var sagt að Sigríður gæti
valið úr ungum mönnum i
sveitinni og þó út fyrir sveit-
ina væri farið. En Sigríði var
fleira vel gefið en fríðleikinn,
hún var prýðilega greind og
mannkosta kona, sem mat
meira meðfædda hæfileika,
menntun og þjálfun en sterka
auðsaðstöðu.
Ég þekkti vel til á heimili
þeirra hjónanna og heyrði
oft á viðræður þeirra, og
minnist þess, að þó það kæmi
fyrir, að sitt sýndist hvoru
um mál og niðurstöður þeirra,
þá báru þau þá virðingu hvort
fyrir öðru, að þau hefluðu
seglin í tíma og deildu ekki.
Uppeldi baraa þeirra var
með nokkrum öðrum hætti en
tíðkaðist í þá daga. Þau sögðu
börnum sínum að þetta ættu
þau ekki að gera, ef þau
gerðu eitt eða annað, sem
var miður heppilegt. Aðfinnsl-
ur, skammir og refsing þekkt-
ist ekki á þeirra heimili.
Eitt dæmi vil ég taka fram,
sem glöggt sýnir hve hjálp-
söm og fórnfús kona Sigríð-
|
Islenzkur drengur: — pemia-
teikning listmálarans
margt kvikmyndafólk er óiík-
legt til að slaka á klónni.
— Hér hafa margir áhuga á
Rosselini og Ingrid: hvað er
að frétta af starfi þeirra?
— Það er alllangt síðan kom-
ið hefur mynd frá Rosselini. en
það er ekki að marka: hann
vinnur lengi að hverri mvnd;
ég vona að hann láti brátt frá
sér heyra. Ingrid lék í vetur
hlutverk heilagrar Jóhönnu í
leikriti Bernard Shaw. Það var
sýnt í Napólí, og fékk hún mik-
ið lof fyrir leik sinn. Hún er
mikið eftirlæti okkar á Ítalíu,
svo alþýðleg, heilbrigð og lát-
laus í öllu framferði.
ur var. Eftir að þau hjónirt
fluttust til Borðeyrar dó ung
kona þar úr tæringu. Þessi
kona lá lengi þungt haidin,
og um langan tíma vitjaði Sig-
ríður hennar, og eftir að veik-
in ágerðist, stundaði Sigríð-
ur hana hverja þá stuna, er
hún gat yfirgefið sitt barn-
marga heimili. En það var
ekki aðeins þessi ltona, sem
naut hins sterka vilja og
hlýja hjartalags Sigríðar. All-
ir, sem þekktu hana og bágt
áttu leituðu til hennar og hún
lét engan synjandi frá sér
fara. Nú er ég rifja upp liðin
samferðaár með Sigriði Ólafs-
dóttur, vil ég með virðingu
og þakklæti minnast alls þess,
er ég naut hjá henni. Krist-
mundur mun hafa tekið sér
missi konu sinnar mjög nærri.
Þau hjónin eiguðust 7 börn
og lifa 6 þeirra: Björn, gjald-
keri, Ólafur, fulltrúi sýslu-
manns á Selfossi, Þorvaldur,
byggingafræðingur, nemandi í
listháskólanum í Kaupmanna-
höfn, Marta Guðrún, kona
Guðm. Vigfússonar blaða-
manns, blíð og elskuleg kona
og pabbabarn, Stefán, tré-
smíðanemi, lauk iðnskólanámi
á einiun vetri með ágætis-
einkunn, Jón Skúli, bifreiða-
stjóri hjá Grænmetisverzlun.
ríkisins, yngstur þeirra syst-
kina og kannski líkastur föð-
ur sínum í skapgerð. ■ Þessi
hópur ber foreldrunum góðan
vitnisburð og sýnir glöggt að
uppeldisaðferð þeirra hefur
verið heppileg fyrir þroska
og skapgerð baraanna.
Viljaþrek og vald Krist-
munds á tilfinningum sínum
var óvenjulegt, og þó vissi
Framhald á 8. síðu
B. B
Kristmundur Jónsson stjórnarráðsfulltrúi