Þjóðviljinn - 13.08.1955, Qupperneq 5

kaugardagur 13.-ágúst ,1955 — I»JÓí)yiLJJNN — (5
Þa'ð er ekki heiglum hent að
fylgjast með fréttunum frá
tveim þýðingarmiklum ríkjum
í Suður-Asíu þessa dagana. Þó
ekki væri annað en nöfnin á
mönnunum sem koma við sögu
eru þau nóg til að æra óstöð-
ugan. Forsætisráðherra Indó-
nesíu var að segja af sér á
dögunum og mun það mikili
iéttir fyrir alla blaðalesendur
og útvarpshlustendur sem ekki
eru þvi minnisbetri, þvi að
maðurinn heitir hvorki meira
né minna en Alí Sastromidjojo.
Ekki var heldur svo vel að
hægt væri að losna við að taka
sér í munn kjálkabrjót þann
og tunguhnýti sem maðurinn
ber að ættarnafni og nota
skímarnafnið Alí, því að þá
var tkkert líklegra en að
menn rugluðust á honum og
öðrum Alí, sem einnig var til
skamms tíma forsætisráðherra
á næstu grösum, Múhameð Alí
frá Pakistan. Nú eru sem
sagt báðir þessir Alíar oltnir
af forsætisráðherrastólmium,
en menn skulu ekki ætla að
þar fyrir verði auðveldara að
átta sig á ráðamönnum þarna
eystra. Að minnsta kosti vita
síðustu fréttir frá Pakistan
ekki á gott. Þar hefur nýr
maður tekið að sér að mynda
stjórn, og hann heitir Mú-
hameð Alí. Mönnum til freka
ari glöggvunar skal það tek-
ið fram ' að þessi Múhameð
Álí er ekki sá Múhameð Alí
sem fram í síðustu vik'u var
forsætisráðherra Pakistans.
Nei, Múhameð sá Alí sem nú
er að verða forsætisráðherra
í Pakistan var fjárrriála- og
efnáhagsmálaráðherra í ráðu-
neyti nafna síns. Reyndar eru
þeir ékki alnafnar, sá sem nú
er að reyria stjÓTnarmýriduri
heitir fullu nafni Chaudhry
Múhameð Alí, en hvað bætir
það úr skák?
I
Samvizkusamir blaðalesend-
ur, sem vilja gera skyldu
sína sem ábyrgir þjóðfélags-
borgarar og fylgjast með því
sem er að gerast í fjarlæg-
um en þýðingarmiklum hlutum
heimsins, komast brátt að
raun um að það er ekki
erfiðast að læra að gera
greinarmun á Alí Sastroamid-
jojo, Múhameð Alí og Chaud-
hry Múhameð Alí (að Alí
Baba ógleymdum). Málið
flóknar fyrst fyrir alvöru þeg-
ar útí það er komið að gera
sér greiri fyrir stjórnmálaáK
standinu og öðrum aðstæðum,
sem valda því að þessum
mönnum skýtur upp á sjónar-
sviðið og að þeir hverfa þaðan
^ aftur. Hér skal þó leitazt við
að skýra lauslega frá hinu
helzta sem máli skiptir varð-
andi stjórnarkreppurnar sem
nú standa yfir í Indónesíu og
Pakistan. Fyrst er þess að
gæta, að bæði ríkin eru korn-
ung, hafa orðið til í umrótinu,
sem staðið hefur í Asíu síðasta
hálfan annan áratuginn. Þar
hafa nýlenduþjóðirnar hver af
annarri heimt frelsi sitt úr
höndum erlendra yfirdrottn-
ara. Þar sem stjórnendur
nýlenduveldanna sem í hlut
áttu höfðu til að bera fram-
sýni og raunsæi vai'ð breyting-
in með friðsamlegum hætti.
En sumstaðar reyndu evrópsk
nýlenduveldi að berja frelsis-
hreyfingamar niður með of-
beldi, og þar kom til blóðugra
átaka. Nú er svo komið að
n jji" .
ERLEND TÍÖIIVDI
Alí Sastroamidjojo, fráfarandi forsœtisráðherra í Indó-
nesíu, fór í opinbera heimsókn til Kína í vor. Hér heilsar
hann (t.v.) Maó Tstetúng forseta Kína.
- Indónesía og Pakistan
Malakkaskagi er eina, stóra
landið í Asíu sem enn býr við
nýlendustjórn, og einnig þar
færist þjóðin smátt og smátt
nær sjálfsforræði. í fyrsta
skipti um aldaraðir ráða stór-
þjóðimar í Suður-Asíu m.álum
sínum sjálfar. Það er djúp-
tæk breyting,. sem margir hér
á Vesturlönduni hafa ekki enn
gert sér fulla grein fyrir,
Indónesar fengu sjálfstæði sitt
viðurkennt eftir háífs fimmta
árs baráttu víð Hollendinga,
sem höfðu drottnáð . yfir þeirri
í þrjá'r aldir. Índónesía er
þegar á allt er litið auðugaata
land i heimi. Þar dafna - allár
v Múhameð Ali
(sá sem fer)
nytjajurtir sem nöfnum tjáir
að nefna. Dýrir málmar og
ódýrir, olía og kol eru þar í
jörðu og magnið óvíða meira.
Indónesía er aragrúi eyja og
hafið gerir það að verkum
að loftslagið er tiltölulega milt
þótt landið liggi i hitabeltinu.
Þjóðin er sú fimmta fjölmenn-
asta í heimi, um 80 milljónir.
Indónesía hefur því öll skilyrði
til að verða stórveldi þegar
tímar líða, en sem stendur er
hið unga ríki veikt og auð-
lindir þess ekki nýttar nema
að litlu leyti. Eftir hervirki
Japana og frelsisstríðið við
Hollendinga voru atvinnuveg-
imir í lamasessi og erfiðlega
hefur gengið að koma þeim í
gott horf vegna þess að erlend-
ir eigendur oliúlinda, náma Og
plantekra hafa margir kosið áð
hkrerfa úr landi heldur en
starfa undir stjórn indónes-
iskra yfirvalda, sem létu það
verða sitt fyrsta verk að girða
fyrir að ágóðinn af atvinnu-
vegunum héldi áfram að renna
út úr landinu.
Ofriður innanlands hefur leik-
ið Indónesá veíst. Þar
standa stöðugt ýfir fleiri eða
færri uppreisnir, bæði á aðal-
eyjunum Jáva, Súmatra,
Borneó og Celebés og á smærri
og afskekktari eyjum. Upp-
reisnir þessar . eru af tveim
rótúm runriar. ‘ Fyrir sumum
standa skjlnaðárménri, sem
vilja skipta landinu í fylki
með víðtækri sjálfstjórn eða
jafnvel stofna sjálfstæð ríki á
einstökum eyjum eða eyjaklös-
um. Foringjar þessara upp-
reisnarflokka eru valdasjúkir
einstaklingar sem með ein-
hverjum hætti hafa komizt yf-
ir vopn, en enginn þeirra hefur
getað vakið neina fjöldahreyf-
ingu með skilnaðarboðskapn-
um. Öllu hættulegri er trúar-
bragðaófriður sá, sem flokkar
ofstækisfullra múhameðstrúar-
manna hafa haldið uppi á
vesturenda Java, á Súmatra og
Celebes árum saman.. Vilja þeir
steypa indónesiska ríkið í mót
hins strangasta rétttrúnaðar
og hafa víða neýtt heil byggð-
arlög kristinna manna með
eldi og sverði til að játa trú
á spámanninn. Erfitt hefur
reynzt að bæla niður óaldar-
flokka trúarofstækismannanna,
því að þeir njóta samúðar ef
ekki stuðnings eins af þrem
aðalflokkum á þinginu í höfuð-
borginni Jakarta, flokksins
Masjumi, en stefnuskrá hans
er mjög mótuð af trúarsetn-
ingútn múhameðstrúþrmanna.
Innanlandsófriðurinn hefur
séð fyrir því að almennar
kosningar til þings hafa aldrei
farið fram í Indónesíu, þingið
sem nú situr var kosið óbeinni
kosningu. Stjóm Sastroamidj-
ojo, sem er úr þjóðernissinna-
flokknum, helzta keppinauti
Masjumi um völdin, ákvað
loks í sumar að kosið skyldi
til þíngs 29. september. En
þegar draga tók að kosninga-
deginum kom upp deila milli
landvarnaráðherrans, sem er
úr sósíalistiskum flokki, og
herstjómarinnar. Lauk henni
svo að Sastroamidjojo sagði af
sér. Einn af foringum Masjumi
reyndi að mynda stjórn en
tókst ekki og nú er maður úr
Þjóðernissinnaflokknum að
reýna hvort honum tekst bet-
ur. Þessi stjórnarkreppa varð
meðan Sukarno forseti, mesti
áhrifamaður Indónesiu, var í
pílagrímsför til Mekka. Var
búizt við því að hann myndu
snúa sér að því við heimkom-
una að beita sér fyrir mynd-
un nýrrar stjórnar, en sú varð
ekki raunin á. Hann tók sér
sumarleyfi og fól Hatta vara-
forseta að ráða fram úr vand-
anum.
Stjórn sú sem fór með völd
í Indónesíu á undan stjórn
Sastroamidjojo féll á því að
hún gerði samning við Banda-
ríkin um hernaðaraðstoð.
Sastroamidjojo fylgdi dygglii-
lega hlut^eysisstefnu Nehrus
og hafa honum lítt verið vand-
aðar kveðjurnar í bandarísk-
um blöðum, sem hafa verið
óþreytandi að hamra á því
að það mætti ekki viðgang-
ast að stjórn sem nyti stuðn-
ings kommúnista væri við völd
í landi, sem „hinum frjálsa
heimi“ væri jafn mikilvægt
vegna hráefnaauðlegðar og
hnattstöðu og Indónesia. Yrn-
islegt bendir til að banda-
rískir erindrekar stundi und-
irróður meðal liðsforingja í
indónesiska hernum og hafi
sámband við flokkinn Masj-
umi. Stefna Indónesíu í al-
þjóðamálum getur því oltið á
því, hvering núverandi stjórn-
arkreppa verður leyst. Sama
máli gegnir um Pakistan. Þar
er þó ekki um það að ræða
að hugsanlegt sé að rikið
hverfi frá hlutleysisstefnu og
geri bandalag við Bandarík-
in, heldur öfugt. Pakistan er
þegar í bandalagi við Banda-
ríkin, möguleikinn er sá að
tengslin milli ríkjanna verði
veikari eftir stjórnarskiptin
sem nú eru að eiga sér stað.
Dakistan á það sammerkt
*• Indónesíu að stjómarkerf-
ið er enn heldur laust í reip-
unum, Árið 1947, þegar rík-
ið var myndað af þeim svæð-
• um á báðum endum Indlands
þar sem múhameðstrúarmenn
eru fjölmennastir, kusu hér-
aðsstjórnirnar frá tímunn
brezku nýlendustjórnarinnar
stjórnlagaþing, sem sat fram
á síðasta ár en kom þvi aldrei
í verk að ganga frá stjórnar-
skrá. Þingið var skipað fulltrú-
um höfðingja og auðmanna,
sem einir höfðu kosninga-
rétt undir stjórn Breta, Á
síðasta ári fóru fram fylkis-
þingskosningar í Austur-Pak-
istan, þeim hluta ríkisins ,sem
liggur austan Indlands. Þar
beið Bandalag Múhameðstrú-
armanna, sem farið hefur með
völd í Pakistan frá stofnuu
ríkisins, hinn herfilegasta ósig-
ur. Flokkasamsteypa sem nefn-
ist Sameinaða fylkingin vann
nær öll þingsætin. Hún hafði á
kosningastefnuskrá sinni aukna
sjálfsstjórn Austur-Pakistan til
handa og fordæmdi það tiltæki
ríkisstjórnar Múhameðs Alí að
gera hernaðarbandalag við
Bándaríkin. Skömmu eftír
þessi kosningaúrslit gerðist
Ghujlam jMúþameð, handhafi
þjóðhöfðingjavalds í Pakistan,
ærið umsvifamikill. Með stuðn-
ingi herstjórnarinnar setti hann
fylkisstjórnina í Austur-Pakist-
an af og leysti upp stjórnlaga-
þingið í höfuðborginni Kar-
achi.
¥Tm tíma stjórnaði Ghulam
Múhameð með einræðis-
valdi, en hann er maður farinn
að heilsu, öll þessi uriisvii
urðu honum ofraun. Hann á-
kvað því að láta kjósa nýtt
stjórnlagaþing. Ekki var það
þó kosið með almennum kosn-
ingarétti, heldur kusu fýlkis-
þingin fulltrúa á stjórnlaga-
þingið. Jafnframt var stjórn
Sameinuðu fylkingarinnar leyft
að taka aftur við völdum s
Austur-Pakistan. Þegar rtýja
átjórníagaþíngið kom sarnan
reyndist meirihluti Bandálags
Múhameðstrúarmanna úr sög-
unni. Ghulam Múhameð var
nú farinn úr Landi að leita sér
lækninga, en við valdi hans
hafði tekið Iskander Mirza
hershöfðingi, sem var innan-
rikisráðherra í stjórn Múham-
eðs Alí og herlandstjóri í
Austur-Pakistan meðan þar var
engin þjóðkjörin fylkisstjói n.
Var nú tekið að reyna stjóm-
armyndun undir leiðsögn
Mirza, sem er hinn mestirstór-
bokki og jafnvel enn ráðríkari
en Ghulam Múhameð. Fyrst
reyndi Múhameð Alí að
mynda stjórn og leitaði til
Framhald á 6. siðu.