Þjóðviljinn - 27.09.1955, Qupperneq 4

é) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 27. september 1955
plækknn
HagfrœSingur Landsbankans boSar ur-
rœSi sfjórnarflokkanna i efnabagsmálum
Ðr. Jóhannes Nordal, hagfræðingur Landsbankans, birtir í
eíðasta hefti Fjármálatíðinda grein og þarf allur almenningur
að .veita athygli þeim kenningum sem þar eru fluttar. Niður-
Stðður hagfræðingsins eru í stuttu máli þessar:
Það þarí að minnka stórlega atvinnuframkvæmd-
ir, bæði einst&klinga ög hins opinbera. Það þarf að
hækka tolla og skatta í ríkissjóð. Þao þarf að
minnka útlán bankanna mjög verulega og hækka
vextina enn. Það verður að hætta að greiða vísi-
töluuppbætur á kaup.
Grein Jóhannesar Nordals
er birt með mikilli viðhöfn í
Morgunblaðinu á föstudag,
enda virðist þessi starfsmaður
! iLandsbankans vera oroinn
1 Siagfræðmgur Sjálfstæðis-
: Ælokksins eftir að Ólafur
' Ejörnsson og Benjamín Ei-
! -jíksson eru búnir ati ganga
! rér til húðar. Hitt vekur meiri
; íurðu að meginefni greinar-
! innar er einnig birt með mik-
iíii velþóknun í Alþýðublað-
ánu — undir aðaifyrirsögn á
forsíðu — og hefur þá Aliþýðu-
•jlokkurinn annað tVeggja
skipt algerlega um skoðun í
efnahágsmálum eða blaða-
cmennirnir hafa ekkert skilið
í því sem þeir voru að birta.
O Atvinnuleysi
Jóhannes Nordal lýsir í grein
Einni öngþveiti því í efnahags-
caálum sem er afleiðing af
ióstjóminni, braskinu og spill-
ísgunni. Koma engin ný at-
criði fram í þeirri lýsingu, en
það eru úrræði hagfræðings-
3ns sem ástæða er til að benda
Sjérstaklega á. Hann segir:
„Frumskiíyrðið er að dreg-
| sé úr hinni gífurlegu eftir-
! spurn og fjárfestingu innan-
! Hands með samdrætti á útlán-
um bankanna og stórauknum
tekjuafgangi ríkissjóðs. Siík
stefna krefst harðfylgis og á-
ræðis, því að hún mun vafa-
j'aust koma víða hart niður“.
. Þetta þýðir á mæltu máli
eð hagfræðingurinn krefst
þess að dregið sé stórlega úr
þllum verklegum framkvæmd-
siem á ísiandi, þar á meðal hús-
*e--------------------------
byggingum, með ennþá
strangara lánsfjárbanni en
verið hefur að undanförnu.
„Stóraukinn tekjuafgangur
ríkissjóðs“ á að fást með
hækkuðum tollum og sköttum
og minni framkvæmdum hins
opinbera. Og ekki er að undra
þó.tt hagfræðingurinn teíji
stefnu sína munu koma víða
hart niður — hún myndi m.
a. hafa í för með sér mjög víð-
tækt atvinnuleysi — enda telja
kapítalískir hagfræðingar at-
vinnuleysi óhjákvæmilega
nauðsyn ef hægt eigi að vera
að stjórna þjóðfélaginu.
□ Kauplækkun
I annan stað segir dr. Jó-
hannes Nordal:
„Til þess að endurreisa
frjálst markaðskerfi að nýjuÆ
á íslandi verður að brjóta þá
hlekki sem lagðir hafa verið
á efnahagslífið. Það verður að
afnema framleiðslustyrki, inn-
flutningshöft og vísitölubind-
ingu“.
Sé síðasta atriðið tekið fyrst
merkir afnám vísitölubinding-
ar það á mæltu máli að það
á að hætta að greiða vísitölu
á kaup, þannig að launþegar
taki á sig alla verðbólgu bóta-
laust. Ekki skýrir hagfræðing-
urinn nánar hvernig hann
ætlar að afnema framleiðslu-
styrki, en eitthvað verður að
koma í staðinn ef hann er
ekki þeirrar skoðunar að
leggja eigi algerlega niður
framleiðsluatvinnuvegina. Þarf
. að sjálfsögðu ekki að efast um
að það sem fyrir dr. Jóhannesi
Dr. Jóhannes Nordal
vakir er stórfelld gengislækk-
un. Hún er einnig ráðið til að
tryggja svokallað afnám inn-
flutningshafta, þá kemur að-
eins stórskert kaupgeta al-
mennings í stað hinna haft-
anna.
□ Vaxtahækkun
Og enn segir hagfræðingur
Landsbankans:
„Fyrsta skrefið þyrfti að
vera vaxtahækkun, sem ætíð
verður sterkasta vopn bank-
anna gegn peningaþenslu, en
með því mætti koma á meira
jafnvægi en nú er milli fram-
boðs og eftirspumar á lánsfé“.
Vextir íslenzku bankanna
eru nú hærri en nokkurs stað-
ar tíðkast í víðri veröld, og
það er engum vafa bundið að
einmitt sú stefna, lánsfjár-
hömlurnar og frjálst okur í
húsnæðismálum, eru helztu
undirrætur verðbólgunnar á
Islndi. En nú á bjafgráðið
gegn verðbólgunni að vera það
að hækka vextina enn til þess
að fólk hafi ekki efni á að taka
fé að láni — t. d. til að koma
sér upp þaki yfir höfuðið.
□ Gengislækkun
Þá kemst dr. Jóhannes Noi’-
dal svo að orði:
„Almenn vaxtahækkun og
samdráttur útlána eða aðrar
aðgerðir geta ekld náð full-
komnum árangri, ef meginat-
vinnuvegir þjóðarinnar eru
undanþegnir“.
Útflutningsframleiðslan hef-
ur að undanförnu notið lægri
vaxta en aðrir og hún hefur
fengið lán eftir föstum regl--
um út á afurðir. Nú á að af-
nema þetta fyrirkomulag, tak-
marka lánin og stórhækka
vextina. Afleiðingin vei’ður
auðvitað sú að framleiðslan
stöðvast að fullu — nema
gerðar séu aðrar stórfelldar
ráðstafanir, og þær ráðstaf-
anir sem hagfræðingurinn hef-
ur í huga eru auðvitað ný
gengislækkun.
□ Meiri gróði
Margt fleira stendur í grein
dr. Jóhannesár sem þörf væri
að rekja. Það er t. d. ein af
tillögum hans að skattalög-
gjöfinni verði breytt, þar sem
hún „veldur því að nær ókleift
er að reka stórt lilutafélag
á Islandi á heiðarlegan hátt“.
Vill hagfræðingurinn láta
breyta löggjöfinni þannig að
hún „geri félögum kleift að
úthlílta sæmilegum arði.“
Þannig á að ívilna stórgróða-
mönnum á sama tíma og
komið er á atvinnuleysi, aukn-
nm álögum á almenning og
kauplækkun.
□ Strax eða síðar
Ékki er að efa að þessar
tillögur dr. Jóhannesar bera
með sér hvaða ráðstafanir eru
nú helzt ræddar í stjórnarher-
búðunum. Allt efnahagskerfi
landsmanna er nú í þvílíku
öngþveiti að stói’felldra ráð-
stafan er þörf — og ráð-
herrarnir og hagfræðingar
þeiri-a geta. auðvitað ekki
hugsað sér aðrar ráðstafanir
en þær að kreppa kosti al-
mennings. Övíst er hvort
stjórnarflokkarnir leggja til
atlögu þegar í vetur eða þeir
reyna að láta reka á reiðanum
fram yfir kosningár. En al-
menningi er þörf á að gera sér
þegar grein fyrir því hvað í
vændum er, ef sömu ráðamenn
fá áfram að stjóma landinu.
ísleifiæk tóBfilisÉ'erleifidls
Á háskóla hljómleikum í
1 Erlangen í Þýzkalandi 20. júlí
iöng prófessor Georg Kempff,
iem mörgum mun hér að góðu
kunnur eftir íslandsferðir sín-
ar, síðast 1934, með eigin und-
lirleik lög eftir Schumann,
Brahms, Wolf, Strauss, Sibeli-
Tís, Kilpinen, Othmar Schoeck
ag Hallgrím Helgason. Undir-
Jeik við síðastnefnd lög ann-
jjðist höfundurinn sjálfur.
Enski fiðluleikarinn Peter
Bornstein, London, hefur á
Jiðnum vetri tekið „Rómanza“
•tftir Hallgrím upp á verk-
efnaskrá sína og leikið hana
aokkrum sinnum í útvarpi og
á hljómleikum í London.
Söngkonan Ina Graffius í
ýHamborg hefur stofnað al-
U^jóðasamtök, er hún nefnir
[ pLjóðalag sem bni milli þjóða'.
Á fjölmörgum fundum, hátíð-
um og hljómleikum hefur hún
túlkað lög ýmissa þjóða, skýrt
innihald þeirra og anda og
síðan sungið. „Lag frá Finn-
landi sprettur á sama hátt
upp af rótum hjartans eins og
íslenzkt lag“, sagði listakon-
an m.a. á heimsfriðarþingi í
Helsingfors á þessu sumri. En
á þessu þingi flutti hún við
ýmis tækifæri frumsamin ís-
lenzk lög og þjóðlagaútsetn-
ingar eftir Hallgrím Helga-
son.
30. júlí til 5. ágúst fór fram
hin 7. evrópíska skáldavika í
Meisenheim í Rínar-Pfalz-hér-
aði. Er til hennar stofnað af
rithöfundinum Hellmut von
Schweinitz. Voru þarna saman
komin skáld og heimspekingar
Framhald á 11. síðu
Orðið er laust — Slæmar aíleiðingar óþurrkasumars
— Fjörefnaskortur — Rómantísk kvöld
ÞEGAR Bæjarpósturinn kemur
nú aftur úr sumarfríi, vill
hann enn einu sinni minna
lesendur blaðsins á, að hann
er fyrst og fremst þeirra vett-
vangur I þesum dálkum eig-
ið þið, lesendur Þjóðviljans,
að hafa orðið. Og ef þið kynn-
uð að vera í vafa um, hvað
þið eigið eða megið segja í
Bæjarpóstinum, þá skal það
strax tekið fram, að hann
lætur sér ekkert mannlegt ó-
viðkomandi. Þvert á móti
lítur Bæjarpósturinn á það
sem skyldu sina að greiða eft-
ir beztu getu úr þeim fyrir-
spurnum, sem þið béinið til
hans, og taka undir gagn-
rýni ykkar á menn og mál-
efni, svo fremi hún sé á
rokum byggð. (Ég hef ein-
hvern tíma heyrt það haft
eftir miklum spekingi, að leið-
in til Vítis sé vörðuð góðum
áformum, sem aldrei voru
framkvæmd, og þarf þess
vegna ekki að fjölyrða um
þessa hlið málsins að svo
stöddu).
EN SEM sagt: Bæjarpósturinn
býður orðið laust og heitir
á ykkur að skrifa sér um hin
ýmsu mál, sem á góma ber
hjá ykkur, svo sem verðlags-
mál, húsnæðismál, heilbrigðis-
mál o. fl. o. fl. Minnizt þess,
að það sem ykkur finnst ó-
merkilegt og hversdagslegt at-
riði, skiptir e.t.v. máli fyrir
allan almenning, og þess vegna
í alla staði réttmætt að vekja
máls á því. Og einu sinni
enn, svo að það fari ekki
framhjá neinum: Orðið er
laust.
OG SVO vendi ég kvæði mínu
í kross og fer út í aðra sálma.
Við hér á Suðurlandi getum
ekki tekið undir með skáld-
inu og sagt:
„Nú er komið hrímkalt haust,
horfin sumarblíða“.
Að vísu er komið haust, en
sumar|zlíðunni hefur verið lít-
ið fyrir að fara hjá okkur.
Ég hef heyrt gamla menn
segja að annað eins óþurrka-
sumar hafi ekki kornið síðan
1887, og gömlu mennirnir fara
yfirleitt ekki með neitt fleip-
ur. Þetta sagði ég kunningja
mínum, þegar hann var að á-
telja sleifarlagið, sem hann
taldi ríkjandi í landbúnaðar-
málum hjá okkur. En hann
svaraði því til, að þetta gæti
vel verið rétt, og væri vitan-
lega slæmt, en hitt væri þó
öllu lakara, að árið 1955
virtust bændumir litlu fær-
ari um að mæta slíku óþurrka-
sumri en þeir voru árið 1887,
þrátt fyrir aukna tækni og
marglofaða stórstíga framför
á sviði búvísinda. Það má
vel vera, að geta búmannanna
til að mæta slæmu árferði
sé ekki í réttu hlutfalli við
aukna tækni og vélamenningu,
en hitt sér þó hver maður, að
ekki ráða þeir regni og sól.
Og komst ekki stórskáldið
Stephan G. þannig að orði:
„Ég er bóndi, ailt mitt á undir
sól og regni“.?
★
EN ÞÓTT óþurrkatíðin í sum-
ar bitni. auðvitað harðast á
bændunum, hefur hún einnig
slæmar afleiðingar hér á
mölinni. T.d. trúði einn vin-
ur minn mér fyrir því, að
hann væri farinn að sofa
ískyggilega oft yfir sig á
morgnana, vegna skorts á
þeim fjörefnum, sém sólin
hefði í réttu lagi átt að veita'
honum í sumar. Auk þess
kvartaði hann um áður ó-
þekkta gigtarstrengi í skrokkn-
um og annarlega deyfð í
sálinni, og var allþungorður
í garð veðurguðanna. Tíðar-
farinu hér á Suður- og
Suðvesturlandi í sumar verð-
ur vitaskuld ekki bót mælt,
en hins vegar gætu veðurguð-
irnir dregið til muna úr hin-
um slæmu afleiðingum þess,
með því að senda okkur fá-
ein verulega rómantísk haust-
kvöld, þessi dásamlegu kvöld,
þegar virðulegir borgarar fara
skemmtigöngu með frúnni,
ungt og ástfangið fólk leiðist
kring um Tjörnina og trú-
lofast e.t.v. suður í Hljóm-
skálagarði, og krakkamir fá
að vera dálitið lengur úti en
venjulpga, vegna þess hvað
veðrið er gott.