Þjóðviljinn - 03.06.1956, Blaðsíða 7

- Sunnitdagur 3. júni 1956 — ÞOÓÐVEfaJlNN

I suntar gælu sfémenn náð árangri í hags-
munabaráttu sinni með kférseðllsvopninu
Hafnfirzkur sjómaSur skrifar um k]ar hátasjómanna
og nauSsyn á samheldni sjómannanna
ísland er harðbýlt land og
landsraenn hafa frá byrjun
orðið að leggja hart að sér
í lífsbaráttunni.
Sjómannastéttin hefur frá
öndverðu ekki aðeins þurft að
berjast gegn hörðum náttúru-
öflum, stormum og sjóum,
heldur einnig þeim þjóðfélags-
öflum, sem staðið hafa móti
hverri kjai’abót til sjómanna,
hvort heldur hefur verið um
að ræða kauphækkun, styttri
vinnutíma eða bættan aðbún-
að.
Lengi voru skipin lítil og
stutt hægt að róa, en þó
hættu menn lífinu á bátskelj-
um til að sækja björg í þjóð-
arbúið.
Með aukinni tækni hafa bát-
arnir verið stækkaðir, en
þeim mun fastar hefur sjór-
inn verið sóttur og lengra
róið. Þar sem langt er róið,
eins og heima í Hafnarfirði,
ná róðrar nærri saman, og
varla er tími til að stíga upp
á bryggjuna, áður en lagt
er í næsta róður.
★
Verkamenn í landi hafa eft-
ir langa baráttu fengið átta
stunda vinnudag og togara-
sjómenn fengu í vetur lög-
boðna tólf stunda hvíld á sól-
arhring.
Bátasjómenn njóta þó ekki
neins lögboðins hvíldartíma
og vinnutími þeirra á ver-
tíðinni er langur. Á línubát-
um er skipzt á að sofa á
heimleið og útleið. Ef nokk-
uð er að veðri er lítið næði
til svefns í veltingi og lát-
um, og er þá oft lítil hvíld
hjá þreyttum ’mönnum. Á
netabátum eru netin dregin
myrkranna á milli. Þá er
eftir að* gera að fiskinum og
koma honum fyrir í skipinu.
Þá kemur fyrir að steina
þarf niður nýja netatrossu
til að hafa tilbúna fyrirmorg-
undaginn, því önnur er svo
léleg að skipta þarf um. Það
sem eftir er af nóttinni skipt-
ast skipverjar á um að sofa.
Nú mætti ætla að þeir sem
sjóinn sækja séu sæmilega
launaðir, sá sem héldi það
þyrfti að vera meira en lítið
ókunnugur kjörum bátasjó-
manna. Reyndin er sú að‘
laun sjómanna eru það lág
að alltaf er hörgull á mönn-
um á sjóinn. Hér í Hafnar-
firði eru mörg dæmi til þess
að lærðir vélstjórar og skip-
stjórnarmenn hafa hætt á
sjónum til að gerast bilstjór-
ar eða til að snúast í kring-
um erlenda dáta suður á
Keflavíkurflugvelli. Þetta eru
ékki gamalmenni, eins og ætla
mætti, heldur menn rúmlega
tvítugir.
Á bátunum eru laun stýri-
manna, vélstjóra og skip-
stjóra frá 1% upp í 2 háseta-
hluti. Þegar nú ástandið hjá
yfinnönnunum er orðið slikt,
að þeir flýja unnvörpum í
bílstjórastétt eða jafnvel í
hernámsvinnu, hvern undrar
þá á að erfitt skuii vera að
fá háseta á bátana?
★
íslandi er nauðsyn að á
sjóinn veljist eingöngu dug-
andi menn og að af þeim sé
Kristján Jónsson
ávallt nóg, en til þess að svo
verði, þarf kaup sjómanna að
vera það hátt, að sjómennsk-
an sé eftirsóknarvert starf.
Landsmenn gera sér yfir-
leitt Ijóst, hve lág laun báta-
sjómanna eru. Þó reyna blöð
útgerðarmanna, Morgunblaðið
og fleiri að leyna staðreynd-
unum og blekkja almenning
með fréttaflutningi sínum.
Hafi bátur fiskað vel einn
dag, svo að aflahlutur nem-
ur t. d. 500-1000 kr., er frétt-
in um það birt í margra
dálka fyrirsögn, svo að lands-
menn geti séð hve mikil laun
bátasjómanna séu. Alla hina
dagana, aflaleysisdagana,
þegar kaup sjómanna er ekki
neitt, hefur Morguiiblaðið
nógar aðrar fréttir að birta.
★
Hvað er það sem heldur
uppi þjóðarbúskapnum ? Það
er fyrst og fremst verðmæti
það er sjómenn, verkamenn,
bændur og aðrir launþegar
skapa með vinnu sinni. En
hvar lendir þetta verðmæti?
Ekki hjá sjómönnum og öðr-
um sem skapa þau.
Nei, við sjómennirnir, ís-
lenzk alþýða, höfum verið
nógu hrekklausir til þess að
skapa flokkum auðmannanna,
íhaldinu, Framsókn og þjón-
um þeirra meirihlutaaðstöðu
á Alþingi íslendinga. Flokkar
þessir hafa notað . aðstöðu
sína til að koma málunum
þannig fyrir, að auðvaldið
mergsýgur framleiðsluna.
Gróði olíuhringa, banka, vá-
tryggingarfélaga, fiskkaup-
manna, fragtskipafélaga og
annarra sem ýmist kaupa afla
skipanna eða bi’aska. með
gjaldeyri þann er framleiðsl-
an skapar, skiptir hundruð-
um milljóna króna. En út-
gerðin tapar og auðvitað er
að þeirra dómi ósanngjamt
að krefjast þess að gjald-
þrota fyrirtæki greiði sjó-
mönnum nema rétt til að
draga fram lifið.
En þrátt fyrir þetta auina
ástand útgerðarmanna, sem
verið hafa að tapa frá því
að þeir byrjuðu að gera út,
höfum við sjómenn annað
slagið reynt að bæta hag okk-
ar gegn sívaxandi dýrtíð auð-
stéttarinnar. Á undanförnum
árum höfum við þó ávallt ver-
ið á eftir verkamönnum í
landi með lagfæringar á kjör-
um.
★
I nóvember 1953 kom sam-
an í Reykjavík sjómannaráð-
stefna A.S.f. Var hún skipuð
fúlltrúum 20 sjómannafélaga
viðsvegar af landinu. Ráð-
stefnan gei’ði það að tillögu
sinni að krafizt yrði fasts
fiskverðs og greiddar kr. 1.30
á kg. til sjómanna. Valin var
átta manna samninganefnd
sem skipuð var fulltrú-
um frá Reykjavík og Hafn-
arfirði, Suðurnesjum, Vest-
mannaeyjum, Akranesi, Aust-
fjöi’ðum, Norðurlandi, Vest-
fjörðum og A.S.Í. Þessi nefnd
skyldi fjalla um fiskverðs-
samninga, að öðru leyti
skyldu hin einstöku félög
fara með kjaramál sin, enda
allmikill munur á kjarasamn-
ingum og aðstæðum á hinum
ýmsu stöðum.
Sjómenn rökstuddu kröfur
sínar með þeirri alkunnu
staðreynd að kjör þeirra eru
svo bágborin og ótrygg að
erfitt er að fá menn á bát-
ana, ef nokkra viðunandi
vinnu er að fá í landi. Hins
vegar er fiskverð það sem sjó-
mönnum heíur verið greitt
langt undir raunverulegu
vei’ðmæti. Óhemju fjárhæðir
fara í milliliðagróða, en þar
við bætist að sjómenn hafa
aldrei fengið eyris virði af
bátagjaldeyrinum enda þótt
sá skattur hafi verið lagður
á þjóðina til þess að hækka
fiskverð.
★
Verkfall var háð frá 1.-18.
janúar 1954. Samið var um
16% hækkun. Verð á þorski
liækkaði úr 1.05 í 1.22 á kg.
Jafnframt skuldbatt rikis-
stjórnin sig til að beita sér
fyrir því að slysabætur yrðu
tvöfaldaðar. Þetta var mikill
sigur fyrir sjómenn, því nú
var ákvörðunarréttur sjó-
manna um fiskverð viður-
kenndur í fyrsta sinn.
Hausið 1955 hafði verðlag
allt hækkað að mun og kaup-
gjald verkalýðsins hafði
hækkað um 20% frá því að
samið hafði verið um fiskverð.
Kaup sjómanna hafði raun-
verulega lækkað vegna hækk-
unar á ýmsum kostnaðarlið-
um sem sjómenn taka þátt í
að greiða.
Það var því ákveðið að
fiskverðsamningi yrði sagt
upp þegar hann rynni út í
febrúar 1956.
Allan janúarmánuð voru
bátarnir stöðvaðir vegna
deilu útgerðarmanna og ríkis-
stjórnarinnar sem lauk eins og
jafnan áður með því að hin-
ir fátæku útgerðahnenn og
fiskkaupmenn hlutu nýja
styrki. Okkur sjómönnum óaði
við að leggja í vinnustöðvun
eftir hina löngu stöðvun út-
gerðarinnar.
Til þess að komast hjá
vinnustöðvun sömdum við um
aðeins 6% hækkun. Eða að
þorskverðið hækkaði úr kr.
1.22 í 1.30.
Við vorum varla staðnir
upp frá samningaborðinu
þegar hinar nýju álögur ríkis-
stjórnar Ihalds og Framsókn-
ar voru birtar, síðan skullu
verðhækkanir yfir hver af
annarri. Heildsalar þurftu
ekki að fara í verkfall, því
þeir hafa frelsi til að ákveða
sjálfir sinn hlut af þjóðartekj-
unum.
Auðmenn íhalds og Fram-
sóknar, með ríkisstjórn sína i
broddi fylkingar, hafa ætlað
með árásum sínum á lít'skjör
alþýðunnar að sanna verka-
lýðnum að verkföll borgi sig
ekki.
En þarna hafa þeir reiknað
skakkt dæmið, því verkalýður-
inn hefur komizt að raun um
að það borgar sig ekki að
hafa auðmenn eða þjóna
þeirra í ríkisstjórn eða í söl-
um alþingis.
Sjómenn! Við skulum ekki
biða lausnarans, heldur skul-
um við leysa okkur sjálfir.
Og það er ekki eftir neinu að
bíða. Við verðum að styrkja
samtök okkar með því að
gera þau að raunverulegum
og lifandi sjómannafélögum,
þar sem við sjálfir störfum
að málum okkar.
★
Við þurfum að koma í veg
fyrir að félögin verði að
stofnunum sem atvinnurek-
endur ná smámsaman tangar-
haldi á gegnum þjóna sína.
Jafnframt þurfum við að efl-
ast að pólitískum áhrifum
með því að fylkja okkur um
Alþýðubandalagið.
Þegar kjör verkalýðsins eru
orðin svo léleg að þau eru
óviðunandi, neyðist hann til
að grípa til verkfallsvopns-
ins, en það er nærtækasta
vopnið sem íslenzkur verka-
lýður hefur beitt í baráttu
sinni fyrir bættum kjörum.
En við skulum muna að
verkfallsaflið er ekki sterk-
asta vopn íslenzks verkalýðs.
Við eigum annað miklu öfl-
ugra vopn sem við höfum
ekki notað sem skyldi, en get-
ur þó einmitt komið í veg
fyrir að grípa þurfi til svo
kostnaðarsamrar baráttu sem
verkföll eru.
Það vopn er atkvæði okkar
á kjördegi.
★
Að þessu samstarfi standa
sósíalistar, vinstri jafnaðar-
menn og aðrir verkalýðssinn-
ar. Þótt ekki hafi enn tek-
izt víðtækara samstarf mun-
um við sjómenn og aðrar
vinnandi stéttir ekki láta auð-
menn ríldsstjórnarflokkanna
og þjóna þeirra halda okkur
sundruðum lengur.
í komandi kosningum mun-
um við fylkja okkur um Al-
þýðubandalagið og gera sig-
ur þess sem stærstan.
Islenzkur verkalýður getur
og þarf að koma til valda á
íslandi sinni eigin ríkisstjórn,
því hún ein allra ríkisstjórna
mun starfa með hag hans að
leiðarljósi.
En til þess að svo megi
verða mega vinnandi stéttir
landsins engum ljá atkvæði
sitt sem ekki hefur sýnt í
einu og öllu að hann sé fylgj-
andi vinstri stjórn og tafar-
lausri brottför hins erlenda
hers úr lanöinu.
Kristján Jónssou.