Þjóðviljinn - 20.10.1956, Síða 10

Þjóðviljinn - 20.10.1956, Síða 10
z Ritgerftrnar til Finnlands Hrólfur á Brekku Norsk saga í pý&ingu Theódórs Árnasonar í fymavetur gaf Óska- stundin lesendum sínum kost á því að senda lýs- ingar eða frásagnir af einhverju úr þjóðlífi okk- ar, eða lýsingar frá átt- högunum, sögustöðum, vinnuháttum o. fl. þess- háttar. V-ar svo ætlunin að þýða nokkrar beztu greinarnar til birtmgar í finnsku blaði, sem hafði óskað eftir íslenzku efni og frétt af Óskastundinni. Frú Kristín Jónsdóttir frá Munkaþverá, sem þá var í Kaupmannahöfn, hafði milligöngu í mál- inu. Óskastundin fékk margar ritgerðir. Voru fjórar valdar til þýðing- ar. Það voru þessar: 1. Grasaferð sumarið 1955 eftir Ástu Alfreðs- dóttur, 12 ára, Hlíð Köldukinn. 2. Það sem gerist í venjulegri gróðrarstöð ár- lega, eftir Kristján Bene- "Siktsson, 13 ára, Víði- Mdý sendir nýlan vísuhelming Addý á Berufjárðar- strönd sendir nú svo- felldar ljóðlfnúr og biður um botn. Brosti heiður himinninn, hljótt til fjarða og dala. Svo bætir hún við: Botninn við þetta á að vera um það hvað rauf kyrrðina. Ég vona, að þú birtir þetta seinasta um botninn því að hann á að vera í beinu framhaldi af fyrripartinum. V gerði í Borgarfirði. 3. Rekstrarferð eftir Margréti Ásólfsdóttur, 13 ára, Ásólfsstöðum í Þjórs- árdal. 4. Knútur lieimaalning- ur eftir Baldur Magnús- son, 12 ára, Reykjavík. Nú getum við fært ykkur þau tíðindi, að rit- gerðirnar eru allar þýdd- ar og komnar til Finn- Hver er höfundur- inn? Svör frá síðasta blaði: 1. Erindið er upphafs- erindi að kvæðinu ís- lenzk tunga eftir Matthí- as Jochumsson. 2. Vísan er úr kvæðinu Áfangar eftir Jón Helga- son. Ó-málið og P-málið Framhald af 1. síðu. að enda orðin með p-i og leika sér að því, hver gæti sagt flest orð sam- fellt með p-endingum, t. d. Hvaðp hétp hundurp karlsp semp íp afpdöl- ump bjóp. — En svo hvarf þessi leikur eins skyndilega og hann hófst. Mörgum þykir gaman að ýmsum orðaleikjum, enda má segja að þeir hafi alltaf verið til. En til- hneiging í mæltu máli er sú að stytta orð, af því koma gælunöfn. Og sum- um hefur dottið í hug að búa til tungumál og nota styttingar til hag- j ræðis, eins og til dæmis lands og komnar í hend- ur ritstjórans, sem ætlar að birta þær og lét vel yfir að fá svona lýsingar frá ísiandi, En jafnframt hefur ritstjóranum dottið í hug að hafia sömu að- ferð. og við hér, láta finnsk börn lýsa sinu landi í því augnamiði að senda greinar til íslands. Þær verða vitanlega sendar til Óskastundar- innar og hlökkum við til að fá þær til birtingar. Kristín frá Munkaþverá lét ritstjóra Óskastundar- innar þessar upplýsingar í té fyrir nokkrum dög- um, en þá var hún á leið aftur til vetrardvalar í Kaupmannahöfn með manni sínum, sem stund- ar þar nám. Sjálf hefur- ur hún einnig stundað þar nám undanfarið. Tryggvi og Sigurbjörn Sveinsson skáld byrjuðu á. Það byrjaði með því að þeir gerðu friðarsamn- ing sín á milli með þvi að segja: Ertu vinur, þegar hætta var á útrás reiðinnar, 'og styttu það svo í: Ertu v. . . Upp frá því ætluðu þeir að hefja nýja tungumálið með styttingum, t.d. sagði annar smalanna: Emisla, það átti að þýða: Eru mislitu kindumar allar? En lengra komst víst það tungumál ekki. — En sem sagt: Það er gaman að leika sér með orð og setningar, en skemmti- legast er að upp úr hverj- um leik spretti málþróun, sem til menningar leiði. (Framhald). Menn vakna á ýmsan hátt. Sumir krakkar gefa frá sér hljóð, þegar þeir vakna; aðrir vakna ekki fyrr en búið er að rumska við þeim vel og lengi. Sumir vakna ekki fyrr en þeir eru komnir fram á mitt gólf. En haldir þú, að Hrólfur sé þannig gerður, þá skjátl- ast þér hrapallega. Nei, hann er ekki svona svefn- þungur. Stóru bláu aug- un hans voru galopin áð- ur en foreldrar hans voru vaknaðir. Fæðingardaginn hans fóru þau fyrr á fætur en vant var og ætluðu að fara svo hægt, að hann vaknaði ekki. En Hrólfur svaf ekki yfir sig. Um leið og sólin sendi fyrstu geisla sína inn um glugg- ann, opnaði drengurinn augun. En þau urðu nokkuð stærri en þau áttu að séc, Því að í rúm- inu — já, geturðu getið þér til, hvað í rúminu lá? — Það voru skíði, snjósokkar og belgvettl- ingar! Pabbi hafði látið skíð- in hljóðlega sitt hvoru megin við drenginn, og ofan á milli skíðanna of- an á sængina hafði mamma látið sokkana og vettlingana. Hann hafði að vísu oft fengið margt fallegt „hér fyrr á árum“, en þetta — þetta, — það var næst- um eins og jólin! Hann neri augun og sá ekkert. — Svo rak hann upp gleðihlátur, svo að undir tók í baðstofunni, þaut svo fram úr rúminu og tók skíðin með sér niður á gólf og reyndi þau á alla vegu, eins og hann hafði séð til fullorðinna manna, er þeir voru að reyna skíði. Og þetta gerði hann .allt á skyrt- ' unni, en það myndi reyndur skíðamaður ekki hafa gert. Drengurinn hafði nú að vísu átt skíði áður, en það höfðu verið mestu ræflar. Fyrstu skíðin hafði hann sjálfur gert sér úr tunnustöfum. Nei, þetta var eithvað annað. Hann þreyttist aldrei á að skoða þau. Já, og svo voru sokkarnir og vettl- ingarnir! „Klæddu þig nú, og fáðu þér matarbita; svo getur þú skoðað þetta Lengstu íljót í heimi 1. Missisippi — Miss- ouri, Bandaríkjunum 6700 km. 2. Níi í Egyptalandi 6500 km. 5. Yangtsekiang í Kína 5100 km. 3 allt á eftir,“ sagði pabbi hans. Þegar hann heyrði til pabba síns, mundi hann það, að hann átti nokkuð eftir ógert; og svo hljóp hann yfir gólfið og tók í hönd pabba síns og sagði: „Þakka þér fyrir skíðin.“ — Og við mömmu sína sagði hann: „Þakka þér fyrir sokkana og vettlingana". „Njóttu vel, drengur minn“, sögðu bæði. Frh. Mynd frá Hörpu Við birtum hér nýjustu myndina, sem Harpa Friðjónsdóttir hefur sent okkur, Það er ekki inn- legg í tízkumyndirnar, sem hún hefur áður verið góður þátttakandi í. Þetta er mynd af lítilli stúlku, scm situr með kisu sína í kjöltunni og er hugsi. Ef til vill er hún að hugsa um ævintýrið, sem gerist fyrir utan glugg- ann hennar, eða um ein- hvern framtíðardraum- inn. Við þökkum Hörpu myndina ög sendum henni þau orð, að það sem hún minntist á í bréfinu verður fram- kvæmt mjög bráðlega. 3. Amazon, Suður- Ameríku 5300 km. 4. Ob í Síberíu 5200 km. 10) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 20. október 1956 K jörbréf amálið Framhald af 8. síðu þetta misræmi. í Kópavogi voru við síðustu kosningar á- móta margir kjósendur og í þremur kjördæmum, sem kjósa þrjá þingmenn. I Kefla- vík voru einnig ámóta margir kjósendur eins og í þremur kjördæmum, sem kjósa aðra þrjá þingrnenn. Þessir tveir bæir hafa kjósendatölu á móts við sex kjördæmi, sem kjósa sex þingmenn. 1 Gull- bringu- og Kjósarsýslu allri, að þessum bæjum meðtöldum vitanlega, voru ámóta margir kjósendur við síðustu kosn- ingar og í 8 kjördæmum, sem samtals kjósa 10 þingmenn. I Kópavogi einum bættust við á rúmlega hálfu öðru ári á- líka margir kjósendur og allir kjósendur á Seyðisfirði. 1 Réykjavík, Gullbringu- og Kjósarsýslu eru ámóta marg- ir kjósendur og í öllu landinu. “"ötillbringu- og Kjósarsýslu og Reykjavík kjósa 9 þing- menn, kjördæmakosna. Hinn 26 kjö'rdæmin 32 þingmenn. Misræmið milli héraða er aug- ljóst. Það er miklu meira nú heldur en það hefur nokkurn tíma verið og hefur þó oft verið mikið. Það er mín skoð- un að það sé orðið svo mikið að það verði ekki lengur dreg- ið að endurskóða kjördæma- skipun þá sem er bundin í -? stQárnarskránni. Eg álít að ■ Lþáð'sé einnig augljóst, að eft- ir að svo hatramar deilur hafa átt sér stað u'm skiln- ing gildandi kosningalaga, sé óhjákvæmilegt að taka kosn- ingalögin til endurskoðunar. Eg hef hér lýst þeirri skoð- un minni, að ógilding þeirra fjögurra kjörbréfa, sem hér er deilt um, ein út af fyrir sig, hafi nauðalitla þýðingu og sé engin lausn á þeim stórfelldu vandamálum, sem hafa slcapazt og eru augljós hverjum þingmanni, varðandi þessi mál, skipun kjördæma og kosningalaga í Iandinu. Um þau mál skiptir mestu, að það verði megin- regla, að Alþingi sé jafnan svo skipað að meiri hluti þar hafi á bak við sig meiri liluta þjóðarinnar. Þessi megin- regla ein tryggir lýðræði í Iandinu og getur orðið grund- völlur þingræðis. Þetta hvort tveggja, lýðræði með fullu þingræði, vilja menn hafa. Því telja allir flokkar sig fylgandi. Eg hygg, að ef það kæmi fyrir, að einn flokkur hefði meiri hluta hér á Al- þingi, en alls ekki meiri hluta kjósenda, myndi öðrum flokk- um þykja þungt að búa undir því. En því þá ekki að ganga nú að endurskoðun stjórnarskrár og kosningalaga með þessa meginreglu í huga? Ef Sjálf- stæðisflokkurinn vildi nú lýsa því yfir, að hann vilji ganga að endurskoðun kosn- ingalaga og stjórnarskrár með þessa meginreglu að leið- arstjörnu, þá teldi ég það mikils virði. Þá gæti það ekkf komið fyrir eftir slíka endur- skoðun, sem gat orðið í kosn- ingunum í sumar, að flokkur eða flokkar fengju meiri hluta hér á Alþingi með rúm- lega þriðjung kjósenda á bak við sig. En þetta fordæmir Sjálfstæðisflokkurinn rétti- lega, að því er mér virðist, mjög þunglega. Því þá ekki að halda þeirri stefnu áfram og lýsa því yfir hér sem stefnu Sjálfstæðisflokksins í þessum málum öllum, að hann vilji þá breýtingu á stjórnar- skrá og kosningalögum, að minni hluta flokkur með þjóð- inni geti ekki fengið meiri hluta á Alþingi. Eg álít að vísu, að Alþingi liafi rétt til þess að hafa æðsta úrskurðarvald í öllum málum þjóðarinnar. Eg veit að vísu, að það vald er tak- markað af stjórnarskrá okk- ar, en í samræmi við þetta álít ég líka, að það eigi að vera hæstiréttur í þessum málum. En ég vil búa svo um þann dóm, sem Alþingi sem hæstiréttur í þessum málum kveður nú upp í því deilumáli, sem liér er til umræðu, að það verði alveg útilokað, að l»að freisti nokkurs flokks að gera það sama og kosninga- bandalag Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins fyrir kosningarnar í vor. Þeim ár- angri tel ég, að verði ekki náð með því einu að ógilda hin umdeildu kjörhréf og langt frá því. Það er mín skoðun eins og ég hef þegar ilýst, að það sé engin lausn í því máli. Þar getur ekkert dugað nema endurskoðun kosningalaga og stjórnar- skrár. Þingmenn Sjálfstæðis- flokksins hafa lesið upp úr blöðum Alþýðubandalagsins harðorð ummæli um kosn- ingabandalag Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins í vor, þar á meðal ummæli í blaði, sem ég hafði ritstjórn á fyrir kosningarnar. Eg vil lýsa því yfir, sjálfstæðisþing- mönnum til ánægju, að ég stend við það og er enn á sömu skoðun og ég setti þar fram. Eg tel það að vísu enga skömm að skipta um skoðun, ef menn sjá ný rök. Eg hef ekki gert það í þessu máli. Eg álít, að það eigi að fyrirbyggja, að önnur eins deila eins og átti sér stað fyrir kosningarnar í vor um kosningabandalög, geti átt sér stað. Eg álít, að það eigi að fyrirbyggja það með öllu, að kosningabandalög og flokkar — þótt þeir hafi ekki nein kosningabandalög — geti náð því marki, sem þetta kosn- ingabandalag Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins setti sér, en náði ekki, að ná meiri hluta hér á Alþingi, þótt það hafi ekki meiri hluta kjósenda. Ef Sjálfstæðisflokkurinn er á sömu skoðun, þá fagna ég því. En ég vil að síðustu benda á það, að Alþýðnbandalagið hefur sem þingflokkur gert sitt til þess að standa við þá skoðun, sem það setti fram fyrir kosningarnar í vor — að það verði fyrírbyggt, ekki aðeins að misnotkun kosn- ingalaganna, eins og þau eru, eigi sér stað, heldur að þau verði gerð fullkomnari heldur en þau eru. Því var það, fyrir tilstilli Alþýðubandalagsins, að það ákvæði var sett í samning núverandi stjórnar- flokka, að stjórnarskrá og kosningalög yrðu tekin til endurskoðunar á starfstíma þessarar stjórnar, og að flokkarnir muni vinna saman að sainkomulagi um þau mál. Eg hef góða trú á því, að Alþýðuflokkurinn og Fram- sóknarflokkurinn vilji ganga að því nauðsynjaverki að end- urskoða stjórnarskrá og kosningalög, með það fyrir augum að bæta þar um, frá því sem nú er, svo að lýðræði og þingræði, sem þeir unna mjög, verði betur tryggt heldur en nú er. Það er trú mín, áð menn sjái það fyrr en seinna, að enginn græðir til lengdar á ranglætinu. Eg veit það um annan þessara flokka, að hann hefur það á stefnuskrá sinni, að fullu réttlæti verði náð í þessum málum. Það er Alþýðuflokkurinn. Eg veit ekki til þess, að hann hafi enn vikið frá því atriði stefnuskrár sinnar, að landið eigi helzt allt að vera eitt kjördæmi og þannig verði tryggt fullkomlega rétt hlut- fall milli styrks flokká með- Framhald á 11. siðu

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.