Þjóðviljinn - 02.04.1957, Side 6

(3) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 2. apnl 1957
SMÓÐVIUINN
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alpýðu — Sðsíalistaflokkurinn
„Sjálfstæðir44 bankar
fjeildsalablaðið segir í gær
að það sé sjálfsögð af-
Staða hjá bankastjórum í-
baldsins að neita að lána
Eiokkurn eyri til íbúðahúsa-
Ibygginga. Og ekki veit blað-
Í6 hvert það á að komast
af hneykslun út af því að
Hannibal Valdimarsson hefur
1 komizt svo að orði, að fyrst
i icankaarnir fáist ekki til að
: feggja fram fé af frjálsum
■ yilja sé óhjákvæmilegt að lög-
Skylda þá til þess. Segir blað-
£ð að tilgangur ráðherrans
; toieð því að tryggja fólki fé
líl að fullgera íbúðir sínar sé
sá ,,að liða sundur fjárhags-
kerfi landsins með óskynsam-
’ liegum ráðstöfunum löggjafar-
'I (valdsins“!
að er. þannig ekki löggjafar-
valdið, ekki kjörnir fulltrú-
! ar þjóðarinnar sem eiga að
í ráða heildarstefnu bankanna;
f Lieldur eiga þeir að vera
? ,.sjálfstæðir“. En hvað er átt
F !Við með því að bankarnir séu
! ,,sjálfstæðir“. í því felst sem
' fcunnugt er það um þessar
? Bnundir að þeir séu fjölskyldu-
! fiyrirtæki Thorsaranna og ráð-
f tetafi eignum landsmanna eftir
l geðþótta og hagsmunum ætt-
arinnar. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur sem kunnugt er hrein-
an meirihluta í bankaráði
Landsbandans undir forustu
Ólafs Thors, og þar er tengda-
sonur Ólafs, Pétur Benedikts-
son, bankastjóri. I Útvegs-
bankanum ráða tveir mágar
Thorsaranna ríkjum, þeir Jó-
hann Hafstein og Gunnar
Viðar. Þessir herrar berja nú
í borðið og segja: það verður
ekkert fé lánað til íbúðahúsa-
bygginga, ættin þarf að ráð-
stafa því öllu á annan hátt!
Og þá á þjóðin að beygja
sig í auðmýkt, og þúsundir
manna eiga að horfa á hálf-
gerðar íbúðir sínar veðrast og
eyðileggjast, íbúðir sem byrj-
að var á vegna þess að al-
menningur festi trúnað á lof-
orð Sjálfstæðisflokksins fyrir
síðustu koðningar.
að er ágætt að bankamálin
skuli nú birtast almenn-
ingi í svona skýru ljósi. For-
usta Sjálfstæðisflokksins hef-
ur rétt einu sinni haft að-
stöðu til að velja á milli þjóð-
arinnar og Thorsaranna — og
hún valdi auðvitað Thorsar-
ana. Þeim mun auðveldara er
fyrir þjóðina að velja.
Þjóðarbúskapur okkar fslend-
inga útávið, það er að segja
innflutningur nauðsynja til
landsins er á hverjum tíma
háður sjávarafla og nýtingu
hans, ásamt markaðsverði sjáv-
arafurða. Þetta er mjög ein-
hæfur búskapur, og veltur þvi
á miklu, um atvinnu og gjald-
eyristekjur þjóðarinnar, að
aflinn sé fullunninn í markaðs-
vörur í landinu sjálfu, og að
til haná sé vandað á allan
hátt, frá því fiskurinn er veidd-
ur og þar til hann er sendur
út sem markaðsvara. Þama
eigum við íslendingar mikið
landnám fyrir hendi, ef við
ætlum að hefja okkur upp úr
baslbúskap til bjargálna. Á-
standið í þessum málum er
þannig í dag, að mikilla um-
bóta er þörf. Meðferðin á fisk-
inum um borð í veiðiskipun-
um er í mörgum tilfellum ekki
nógu góð, og verður að batna,
sérstaklega er blóðgun fisks-
ins mjög ábótavant. En úr illa
blóðguðum fiski er aldrei hægt
að vinna nema lágt metna
markaðsvöru. Fiskur sem þann-
ig er ástatt um, þolir auk þess
mikið ver geymslu en sá sem
vel er blóðgaður. En þegar
svona er ástatt um þann þátt-
inn, sem er undirstaða undir
allri fiskvinnslu og verkun, þá
er það eðlilegt að önnur með-
ferð á fiskinum sé oft eftir því,
enda er svo.
En það er ekki einungis um-
bóta þörf á þessu sviði um
borð í veiðiskipunum, heldur
einnig í mörgum tilfellum á
vinnslustöðvunum í landj. Hins
vegar er í fáum tilfellum hægt
út því að bæta í landi hafi
fiskurinn hlotið ranga meðferð
um borð í veiðiskipunum.
Mannskapurinn um borð í
veiðiskipunum leggur því á-
vallt grundvöllinn að góðri eða
gallaðri fiskvinnslu. Það ástand
sem nú er ríkjandi í þessum
málum, með fáum undantekn-
ingum, veldur þjóðinni mill-
jóna skaða í minni gjaldeyri en
efni standa til, og útgerðinni
og þeim sem við hana vinna
verri afkomu en þyrfti að vera,
ef þessi mál væru í sæmilegu
lagi. Hér þarf að verða breyt-
ing á. Það verður að taka upp
skipulega fræðslu og leiðbein-
ingarstarfsemi, þar sem byggt
er á langri reynslu okkar sem
fiskveiðiþjóðar og sú reynsla
sameinuð nýrri þekkingu síðari
tíma um veiðiskap og vinnslu.
Það er hreint furðulegt og
mun vera einsdæmi, hvar sem
leitað er, að þeir sem framleiða
aðalútflutningsvöru þjóðarinn-
ar, sjómenn og fiskvinnslufólk
í landi, skuli ekki njóta neinn-
ar starfsfræðslu.
Það kveður svo ramt að
þessu, að engin fræðsla um
meðferð sjávarafia um borð í
veiðiskipunum er i té látin við
skóla þann er útskrifar fiski-
skipstjóra. Og þetta skeður á
hinni miklu skólaöld, þegar ca.
85 milljónum króna af þjóðar-
tekjunum er varið til kennslu-
mála. Engin þjóð í heiminum
mun búa svo að sínum höfuð-
atvinnuvegi nema við íslend-
ingar. Svo standa menn undr-
andi ef allt er ekki í lagi. Menn
verða að skilja það, að vél-
tækni og aukinn hraði i fram-
leiðslunni, krefst starfsfræðslu
og aftur starfsfræðslu. Ef við
berum sjávarútveginn og land-
búnaðinn saman á þessu sviði,
þá kemur fljótt í ljós, hve
höllum fæti sjávarútvegurinn
ásamt fiskvinnslunni stendur.
Þar fer engin fræðsla fram
þegar frá er talin kennsla sú
er Fiskmatið hefur veitt fiski-
matsmönnum hin síðari ár, það
er allt og sumt.
Það er ekki til á íslandi
hinn minnsti vísir að kennslu-
bók sem veitir alhliða fræðslu
um meðferð á þeim fiskafla
sem þjóðin á allt sitt líf undir
í nútíma þjóðfélagi. En við
eigum ótal kennslubækur í fá-
nýtum fræðum, sem litið koma
lífinu við í þessu landi, og
verjum milljónum árlega til
einskisverðra hluta, sem þessi
vanvirti atvinnuvegur er látinn
borga Það eru veittar milljón-
ir árlega til fræðslu og leið-
beiningastarfsemi í landbúnað-
inum sem er og nauðsynlegt í
nútíma þjóðfélagi, og sem ég
vil á engan hátt telja eftir, en
það sýnir aðeins hve miklu
betur hefur verið haldið á mál-
lim þessa atvinnuvegar. Ráða-
menn þjóðarinnar þurfa að
skilja það, áður en það er um
seinan, að höfuðatvinnuvegi
þjóðarinnar verður ekki haldið
í slíkri niðurlægingu til fram-
búðar án ómetanlegs tjóns fyr-
ir allan þjóðarbúskapinn enda
hefur stórtjón af þessum sök-
um fyrir löngu sagt til sín.
Fjölbreyttari
fiskiðnaður
Jafnhliða því að undirstöðu-
fiskvinnslunni, meðferðinni á
hráefninu, yrði komið í betra
horf, sem er aðkallandi nauð-
syn, þá verðum við líka að
vinna meira úr fiskinum hér
heima en gert hefur verið, og
útvega markaði fyrir þannig
fullunnar afurðir. Það er talið
vera eitt af einkennum ný-
lenduþjóða að flytja á markaði
afurðir sínar sem óunnið hrá-
efni að meira eða minna leyti.
Eftir þessum mælikvarða höf-
um við íslendingar ekki ennþá
hafið okkur upp af nýlendu-
stiginu nema að nokkru leyti.
Við flytjum t. d. mestalla salt-
fiskframleiðsluna ‘úr landi ó-
verkaða fyrir verð sem keppi-
nautar okkar, Norðmenn, hafa
ekki viljað líta við.
Róaberum svarað
| orgunblaðinu fannst það
í mikill hvalreki á fjörur
í teinar þegar Alþýðublaðið birti
£ sl. viku árásargrein á kjara-
toaráttu verkalýðsfélaganna
j 1955. í grein Alþýðublaðsins
gem. upplýst er í forustugrein
j á simnudaginn að hafi verið
j sðsend enda þótt hún væri
(l&irt sem ritstjórnargrein, var
vegið að verkalýðsfélögunum
! S&eð gamalkunnum vopnum
j Bhaldsins. Ihaldið hafði því
I^annarlega ástæðu til að fagna
Páðsaukanum, enda var það
í&spart gert í Morgunblaðinu
Oteð því að slá ummælum Al-
^ýðublaðsins upp á áberandi
Enátt.
f ‘VTú hefur ,öll samninganefnd
j - ’ verkalýðsfélaganna frá
! 1955 gefið út opinbera yfirlýs-
f jffigu þar sem upptugga Al-
l'ýðublaðsins úr Morgunblað-
iinu er lýst tilhæfulaus ósann-
índi. Hefur þessi yfirlýsing
1 verið birt í öllum blöðum
Btjórnarflokkanna, einnig Al-
; Jjýðublaðinu. Minnir samninga-
mefndin á þá staðreynd að or-
Bök verkfallsins var sú mikla
fcjararýrnun sem dunið hafði
é verkalýðnum og launastétt-
mnum fyrir tilstilli ríkisstjórn-
; er Ólafs Thors. Verkalýðsfé-
;i Eögin lögðu fram hagfræði-
J lega greinargerð, samda af
[Torfa Ásgeirssyni og Haraldi
í Uóhannssyni, máli sínu til
i tetuðnings. Samkvæmt niður-
Stöðu þeirra þurfti tímakaupið
i febrúar 1955 að hækka um
; 20% til þess að jafnast á við
Jkaupmátt tímakaupsins á
miðju ári 1947. Enginn vé-
| fengdi þessar niðurstöður hag-
fræðinganna og alger eining
ríkti í röðum verkafólks um
samningsuppsögn, kröfugerð
og verkfallsákvörðun. Enginn
ágreiningur kom heldur upp í
hinni sameiginlegu samninga-
nefnd um rekstur verkfallsins
eða endanlega samninga við
atvinnurekendur.
í þessar staðreyndir minnir
** samninganefndin í yfirlýs-
ingu sinni og vísar á bug öll-
um liugleiðingum eða fullyrð-
ingum um annan tilgang með
þeirri miklu verkfallsbaráttu
sem háð var vorið 1955. Hef-
ur samninganefndin þannig
afgreitt í einu lagi gamlan róg
Morgunblaðsins og hina að-
sendu hjálpargrein þess er
fékk inni í Alþýðublaðinu öll-
um heiðarlegum Alþýðuflokks-
mönnum í verkalýðshreyfing-
unni til mikillar undrunar.
Ætti sú ráðning sem fulltrúar
verkalýðsfélaganna, þar á
meðal Eggert G. Þorsteinsson,
form. Múrarafélags Reykja-
víkur og þingmaður Alþýðu-
flokksins, hafa séð sig til-
neydda að veita rógberunum
að verða Alþýðublaðinu hvatn-
ing til að gæta sín betur eftir-
leiðis en hingað til fyrir flugu-
mönnum íhaldsins. Væri ekki
að ófyrirsynju að ritstjóri Al-
þýðublaðsins tæki hér eftir
upp þá sjálfsögðu reglu að
lesa yfir aðsendar greinar áð-
ur en hann tekur þær nafn-
lausar til birtingar og það
jafnt þótt höfundarnir liafi
ekki enn komið því í verk að
flytja formlegt heimilisfang
sitt yfir í herbúðir íhaldsins. |
Jóhann J. E. Kúld:
Þjóðarhúskapur
og sjávarafli
■■■■'■ ■■■■■■■'■ «1* »-■
Á fyrstu átta mánuðum s.I.
árs fluttu hinsvegar Norðmenn
út um 36.000 tonn ;af fullverk-
uðum salfiski á móti 1300 tonn-
um af óverkuðum saltfiski. E£
við berurn þá saman við okkur,
þá sjáum við hve höllum fæti
við stöndum Við komumst inn
á portúgalska markaðinn með
óverkaðan saltfisk fyrir nokkr-
um árum, þegar slitnaði þar
upp úr sölusamningum Norð-
manna, vegna þess að þeir
neituðu að selja Portúgölum
óverkaðan saltfisk. Nú sé ég
að Norðmenn hafa selt Portú-
gölum á fýrstu átta mánuðum
s.l. árs 9756 tonn af fullverkuð-
um saltfiski. Hinsvegar hef ég
ekki við hendina tölur yfir árs-
sölu Norðmanna þangað. Það
ætti ekki að leika á því neinn
vafi að það er hagkvæmara
fyrir okkur að selja sem mest
af saltfiskj okkar fullverkuðum
alveg eins og Norðmenn, því
á þann hátt aukum við verð-
gildi hans og fáum þannig tals-
vert meiri gjaldeyri.
í markaðsmálunum ber því
að stefna sem mest að útflutn-
ingi fullverkaðs saltfisks í stað
óverkaðs nú.
Þá vil ég benda á að miklu
hagkvæmara er áreiðanlega að
flaka netafiskinn í salt heldur
en að fletja hann eins og nú'
er gert. Þessi fiskur er að meg-
inhluta með mjög gölluð þunn-
ildi, sem setja hann ví lægstu
gæðaflokka, en hinsvegar ættu
að fást af honum sæmilega góð
flök, sé rétt með farið. Þetta
á jafnt við hvort fiskurinn er
fluttur út óverkaður eða full-
verkaður. Á þennan hátt eiga
að vera skilyrði til að auka
verðgildi þessa afla, sem er
meginþáttur vetrarvertíðarafla
í sumum verstöðvum. Og ég er
reyndar hissa á því, að þetta
skuli ekki hafa verið reynt
hér ennþá, svo nokkru nemi.
Sykursöltuðu þorskhrognin
seljum við úr landi sem hrá-
efni handa betur iðnvæddum
þjóðum sem vinna úr þeim
dýra markaðsvöru, sömu sögu
er að segja um íslenzku grá-
sleppuhrognin. Hér gæti verið
um stórkostlega mikla gjald-
eyrisöflun að ræða, væri þetta
dýrmæta hráefni fullunnið í
„kavíar“ hér heima, og mark-
aða aflað fyrir þá vöru. Hve
blindir menn eru hér fyrir þvi
raunverulega verðmæti sem í
hrognunum býr, má sjá á því,
að enn þann dag í dag eru
hrognin að miklu leyti eyðilögð
um borð í íslenzku togurunum
af illri meðferð, svo lítið fæst
úr þeim til sykursöltunar. Eru
þau svo grófsöltuð sem fóður
fyrir sardínur við Miðjarðar-
haf, og seld á lágu verði.
Á meðan við vorum nýtin
þjóð sem skildi það lögmál,
að kornið fyllir mælinn, og
að það þarf aura til þess að
skapa úr krónu, þá hirtum við
sundmagann úr fiskinum og
verkuðum til útflutnings. það
sem ekki var notað í landinu
sjálfu. Nú er sundmaganura
hent með hryggnum í fóður-
mjölsverksmiðjurnar. Og þetta
gerist ekki vegna þess að hann
sé ekki ennþá seljanlegur á
háu verði, sem borgar vel alla
fyrirhöfn, því ennþá er hann
sannarlega í miklum metum
hjá þeim þjóðum er áður
keyptu hann. ítalskir fiskikaup-
menn telja hann í dag verð-
Framhald á 10. síðu.