Þjóðviljinn - 08.11.1957, Síða 3

erindi um heiniskautarann-
Föstudagur 8. nóvember 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (3

manna
es paráless©r Volhov flutti í Háskóiauum í fynakvöld í boði rann-
séknarráðs og JöMarannsóknarféiagsins
Á miðvikudaginn var hélt prófessor Nikolai Volkov, að'-
stoðarforstjóri viö' Heimskautastofnunina í Leningrad, er-
indi í Háskólanum í boði Rannsóknarráð ríkisins og
Jöklarannsóknafélagsins. Eins og fyrr hefur verið getið,
var próf. Volkov yfirmaður rússnesku heimskautastöövar-
innar Norðurskaut 5, sem rak um íshafið í röskt ár.
í upphafi erindisins rakti Vol-
kov . í stuttu máli sögu heim-
skautarannsóknanna, og minnt-
ist sérstaklega ýmissa Norður-
landamanna, . sem hefðu unnið
mikil störf á norðurslóðum, t. d.
Friðþjóf Nansen, sem aflaði það-
an órnetaniegrar þek.kingar með
leiðangri sínum á „Eram“. Einn-
ig gat Volkov Vilhiálms Stefáns-
sonar í þessu sambandi.
Heimskautaramisóknir
Rússa
Hinn mjkli rússne'ski náttúru-
fræðingur og skáld Mikael Lóm-
ónósóv (1711—17651 var fyrst-
Ur manna í Rússlandi að vekja
máls á mikilvægi íshafsrann-
sókna. Fyrir byltinguna va,r
þessum rannsóknum lítill gaum-
Nikolaj Volkov
Ur gefinn, en 1921 var Heim-
skautastof nui;j n í Leningrad
stofnuð samkvæmt tillögu Len-
íns.
Stofnuninni var ekki eingöngu
falið að sjá um allar rannsóknir
á heimskautasvæðinu, heldur
einníg að kanna niöguleikann á
sigljngum kaupskipa norður
fyrír Síberíu, frá Atlanzhafi til
Kyrrahafs.
Tsjei.júskin-
Ieiðanguriim
Einn fyrsti ieiðangur, sem
stofnunin stóð fyrir, var Tsjeljú-
sk.in-leiðangurinn frægi árið
1933 undir stjórn forstjóra
Heimskautastofnunarinnar, pró-
fessors Otto Schmidt, sem nú er
nýlátinn.
Tsjeíjúskin fórst í heimskauts-
ísnum en öllum var bjargað ,af
ísnum með flugvélum, en það
má telja eitt mesta afrek, sem
unnið hefur verið í söeu ís-
hafsferða.
Fyrsta
heimskautastöðin
Brátt varð ijóst, að ef rann-
sóknir í íshafinu ættu að koma
að fullu gagni, yrði nauðsyn-
legt að koma á fót föstum stöðv-
úm á rekísríum. Fyrsta stöðin,
Norðurskaut 1, var sett upp árið
1937 og rak stöðina á ísnum alla
leið til hafsvæðisins miili Jan
I Mayen og Grænlands, en þá
voru leiðangursmennjmir sóttir
; þangað á ísbrjótnum Sedov. Ári
j síðar lenti svo rússneska flug-
i vélin SSS-R—169 á norðurskaut-
Rannsóknir
hafnar á ný
Á stríðsárunum lágu rann-
sóknirnar að mestu leyti niðri,
en 1948 var á ný hafizt handa
við að ljósmynda ísinn úr lofti,
og var þá oft ient á ísnum.
Árið 1950 var stöðinni Norður-
skaut 2 komið upp á áður ó-
þekktu svæði í íshafinu. Stöð-
in var yfirgefin eftir rúmt ár. en
5 árum síðar fundust leifar
í ekfábermán.
í október 1957 höfðu samtals
120 farþegaflugvéla r viðkomu
á Keflavíkurflugvelli.
Eftirtalin flugfélög höfðu
flestar lendingar: Pan Amen-
can World Airwaj's 23 vélar,
British Overseas Airways 20
vélar, K. L. M. Royal Dutch
Airlines 14 vélar.
Samtals fóru um völliiTn
4500 farþegar, 142000 kg af
vörum og 25659 kg af pósti.
Styrkur til
isánas á lialíu
Rikisstjórn ítalíu hefur á-
kveðið að veita Islendingi styrk
til* náms á Italíu skólaárið
1957—1958. Nemur styrkurinn
400 þúsund lírum, og greiðist
hann með jöfnum greiðslum á
átta mánuðum. Auk þess fær
styrkþegi greiddar 10 þúsund
lírur í ferðastyrk, og ef um
skólagjöld er að ræða, mun
styrkveitandi endurgreiða þau.
Umsækjendur verða að hafa
lokið stúdentsprófi eða prófi
frá listaskóla. Umsóknir um
styrkinn sendist menntamála-
ráðuneytínu fyrir 22. nóvember
næstkomandi. í umsókn skal til
greina námsferil umsækjanda,
svo og hvaða nám hann hyggst
“stunda á ítalíu og við hvaða
menntastofnun. Ennfremur
fylgi afrit af prófskírteinum,
svo og heilbrigðisvottorð og
tvær mjmdir af umsækjanda.
(Frá menntamálaráðunej’t-
inu)'.
hennar á sama stað, sem rek
hennar hafði byrjað á. Stöð-
ina hafði þá rekið í hring um
íshafið. Áður hafði verið talið
að mikið dýpi væri í mjðju ís-
hafsins, en leiðangursmenn á
Norðurskauti 2 fundu, að mikill
neðansjávarhryggur gengur
þvert yfir íshafið frá Síberíu tjl
Grænlands. Nefndu þeir hrygg
þennan Lómónósóvhrygginn eft-
ir hinum fræga landa sínum.
ísinn rak 2500 km
á rösku ári.
Árið 1954 var komið upp
tveimur stöðvum samtímís á
rekísnum í íshafinu, Norður-
skaut 3 og Norðurskaut 4.
Stöðvarnar rak yfi.r íshafið í átt
til Grænlands, og voru ári síðar
leystar upp og leiðangursmenn
flUttir heim með flugvélum. Þá
tók ný athugunarstöð við, Norð-
urskaut 5, og var hún nyrzt
þessara stöðva. Þar var prófess-
or Volkov yfirmaður. Þá rak á
ísjakanum yfir 2500 km í röskt
ár. Þegar sunnar dró og ísjnn
tók ,að bráðna mir akaði stöðugt
ísfiakið, sem stöðin var á, og
var loks orðinn einn hundrað-
asti hluti þess, sem það var í
upphafi.
5 mánafta nótt
og stórhríðar
Volkov lýsti síðan þeím erfið-
leikum, sem við var að etja.
Heimskautanóttin, þegar sól sést
aldrei á lofti, varir 5 mánuði og
eru þá veðurhörkur ólýsandi,
stórhríð, stormar og grimmdar-
frost. Þegar hreyfing komst á
jsinn undir vorið var mikil
hætta samfara sprungumyndun-
um í ísnum, og eitt sinn sprakk
ísflakið, sem stöðin var á, í
tvo hluta og munaði þá minnstu
að þyrilvængja leiðangursins
lenti í sprungunni. Snjóþyngsli
voru mikil, aút upp í 4 metra
þykkur snjór. Þrátt fyrir það
tókst alltaf að halda flugbraut-
inni á ísflakinu opinni, og var
stöðin í flugsambandi við um-
heimjnn allan tímann.
Fullkominn
útbúnaður
Stöðin var búin fullkomnasta
útbúnaði, húsin voru flekahús,
sein stóðu á sleðum, og mátti
því flytja þau í skyndi, ef
sprungur komu í ísinn. Stöðin
hafði þyrilvængju, bíl og trakt-
or til sinna nota, sími var í öll-
um húsum, loftskeytastöð, eigið
pósthús, sem gaf út sérstök frí
merki o. s. - f rv., og barst lejð-
angursmönnum bréf frá mörgum
löndum.
Stöðugt var unnið við rann-
sóknir á sjálfum isnum, hafinu
og háloftunum, 1. d. á norður-
Frá sovézku heimskautsstöðinni nr. 5.
Sænskt tímarit kynnir
e/
íslenzka nútímalist
Eins og kunnugt er var nor-
ræna listsýningin að þessu sinni
haldjn í Gautaborg, og var henn-
ar mjög getið í blöðum og tíma-
ritum. M. a. kom út sérstakt
hefti af listtímaritnu Paletten,
Iðnþingínu íoldð
Iðnþdnginu lauk á föstudag.
Afgreidd var fjárhagsáætlun
Landssambandsins fyrir næsta
starfsár. Rætt var um skipu-
lagsmái Landssambandsins,
gjaldeyris- og innflutningsmál,
og um iðnfræðslu og iðnskóla.
Þingið samþykkti að kjósa
Einar Gíslason, málarameistara,
sem heiðursfélaga Landssam-
bands iðnaða.rmanna, en hann
hefur átt sseti í stjprn sam
handsins frá stofnun þess, eða
í 25 ár samfleytt.
Samþykkt var að sæma þá
Guðjón Magnússon, skósmíða-
meistara, Hafnarfirði, Indriða
Helgason, rafvirkjameistara,
Akureyri, og Bárð G. Tómas-
son, skipasmiðameistara. Rvík,
gullheiðursmerki iðnaðarmanna,
og þá Ásgeir Stefánsson húsa-
smíðameistara, Hafnarfirði, og
Guðmund H. Þorláksson, húsa-
smíðameistara, Reykjavík, silf-
urheiðursmerki iðnaðarmanna.
Ur stjórn Landssambands
iðnaðarmanna áttu að ganga
forseti sambandsins, Björgvin
Frederiksen, og Tómas Vigfús-
ljdsum. Stöku sinnum komu ó- son. og voru þeir báðir endur-
boðnir en velkomnir gestir í
hejmsókn, t. d. bimir. heim-
skautarefir og ýmsir fuglar.
Rannsóknir þessar hafa leitt
kjömir. Auk þeirra eiga sæti í
stjórn Landssambandsins þeir
Einar Gislason, Guðmundur
Halldórsson og Vigfús Sigurðs-
Framhald á 6. síðuson.
sem út er gefið í Gautaborg. og
er það helfjað norrænni myndlist
í tilefni sýningarinnar; birtist
þar ein grein frá hverju Norð-
urlanda.
íslenzku greinina skrifar Hjör-
leifur Sigurðsson listmálari, og
nefnist hún Um íslenzka nú-
tímalist. Er þar einkum rætt um
þróunina i íslenzkri myndlist
eftir heimsstyrjöldjna og sér-
staklega um þann hóp lista-
manna sem stóðu að Septem-
bersýningunum á sínum tíma.
Eru þar kynntir allmargir lista-
menn, frá Snorra Arinbjarnar
og Ásmundi til Karls Kvarans
og Gerðar, og sögð nokkur deili
á viðhorfum og vinnubrögðum
hvers um sig. Fimm myndir
fylgja greininni af verkum eftir
Svavar Guðnason, Jóhannes Jó—
hannesson, Ásmund Sveinsson,
Guðmundu Andrésdóttur og Þor-
vald Skúlason.
Jóhairn Salberg
sýslumaður í
Skagafjarðar-
sýslu
Forseti íslands hefur sam-
kvæmt tOlögu Hermanns Jón-
assonar, forsætis- og dómsmála-
ráðherra, skipað Jóhann Sal-
berg Guðmundsson sýsiumann
í Skagafjarðarsýslu og bæjar-
fógeta á Sauðárkróki frá 1.
janúar 1958 að telja.
(Frétt frá rikisráðsritara).
Muniðhappdrætti Þjóðviljans