Þjóðviljinn - 26.11.1957, Side 7

Þriðjudagur 26. nóvember 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (7
„Vort leiksvið er hin bjarta
Verónsborg. Hér berjast ættir
tvær af fomri heift ........“
Þannig hefst „Rómeó og Júl-
ia“, fegursti og frægasti
'harmleikur sem ortur liefur
vcrið um ástina-; þá sorgar-
sögu þekkja allir. Leikaran-
um og leikskáldinu enska
Peter Ustinov kom það snjall-
ræði í hug a'ð snúa hinni ó-
gleymanlegu sögu í græsku-
laust grín og létt gaman og
flytja til okkar daga, breyta
blóðugum ættarerjum Mon-
tags og Kapúletts í togstreit-
una milli austurs og vesturs,
eða kalda stríðið í stytztu
máli. Hvað verður ef sonur
sovézka sendiherrans og dótt-
ir hins bandaríska fella hugi
saman? Hljóta þau hörmuleg
örlög elskendanna fornu ? Nei,
það er öðru nær, ævintýri
þeirra breytist í hlátur og
gleði, þeirra biður heill og
hamingja. — Ástin sigrar að
dómi höfundarins, fyrir dýr-
legri ásjónu Amors bráðnar
jafnvel tortryggni og hatur
stórvelda eins og snjóföl á
vori.
Hið léttfleyga gaman Ustin-
ovs gerist í minnsta ríki Evr-
ópu, nafnlausu og ímynduðu
landi á mótum austurs og
þar sem eru rómantískar hug-
leiðingar sendiherrans rúss-
neska um byltinguna; leik-
stjórinn lætur hann réttilega
stíga út úr umhverfi sínu og
flytja ræðuna beint til áheyr-
enda. Veruleg átök eru hvergi
í leiknum, þó að næg efni
standi til, sendiherrahjónin
bæði eru allt of sanngjöm
og miid þegar í upphafi til
þess að trúað verði að þau
spilli hamingju hiima ungu
elskenda. — Ustinov er
hleypidómalaus og heilbrigður
í skoðunum og er það efst
huga að efla frið og samhug
þjóða, en drepur aðeins góm-
unum á yzta borð hlutanna,
brosir góðlátlega framan í
vandamál heimsins. Skop hans
um stcrveldin tvö er mjög
enskt í eðli sínu, en hlutlaust
og svo barnalegt og græsku-
laust að varla getur talizt
háð, að pólitískri ádeilu þýð-
ir tæpast að leita í leiknum.
„Rómanoff og Júlia“ er geð-
feldur, ævintýralegur hláturs-
leikur og kímnin fremur falin
í kát'egum og hnittilegum at-
vikum en snjöllum samtölum,
verulega hlægileg tilsvör eru
vonum færri. Sannar mann-
lýsingar eru engar í leiknum
og persóuurnar aðeins laus-
og túlkun komið hvoi*t leikur-
inn nær tilgangi sínum, að
vekja gleði og hcilbrigðan
hlátur í salnum. Það tekst ó-
neitanlega, og er snjallri leik-
stjórn og sviðsetningu Walt-
ers Hudds fyrst og fremst að
þakka, sýningin ber auðþekkt
svipmót . hins glcggsýna,
stjórnlagna og hugkvæma
leikhússmanns. Honum er það
sízt að skapi að ýkja eða af-
skræma hlutina, listræn fág-
un, léttleiki og hófsemi eru
sýnilega kjörorð hans; róman-
tísk ást Júlíu og Igors og
pólitískar erjur og vangavelt-
ur senaiherranna njóta sín
jafn vel í höndum hins vand-
virka leikstjóra. Mest reynir
á hnitmiðaða nákvæmni hans
í lokaþætti, þá er allir tala í
raun og veru í einu, það at-
riði vai' nýstárlegt og ánægju-
legt um flesta hluti. Eins og
að líkum lætur fara eiristöku
fyndin tilsvör forgörðum
vegna þess að ekki er lögð á
þau næg áherzla, en rrv'rg eru
þau ekki. Leiksviðið sýnir allt
í senn, aðaltorg og lielztu
byggingar í höfuðbprg hins
friðsæla dvergríkis og sendi-
ráðin tvö ýmist að utan eða
innan — falleg og viðeigandi
umgerð um efni leiksins. Paul
Mayo teiknaði tjöldin í sam-
ráði við leikstjóra, en Lárus
Ingólfsson málaði.
Hershöfðinginn (Róbert Arnfinnsson), Rómanoff (Bene-
dikt Árnason) og Júlía (Bryndís Pétursdóttir).
Sjötugur:
Þjóðleikhúsið:
Rómanoff
O0 Júlín
eítir Peter Ustinov
Leikstjóri: Walter Hudd
vesturs. Skáldið kallar það
„ríki skynsemi, samúðar og
kærleika", en þjóðin er ærið
fornleg og kynleg í háttum —
tíminn virðist standa kyr og
rétta klukku hefur enginn, en
helzta starf almennings að
halda þjóðhátíðir og kjósa
forseta. ísland er langfámenn-
ast þeirra landa sem til ríkja
eru talin, og við ættum manna
bezt að kannast við broslega
lýsingu þessa vopnlausa kot-
ríkis, en um eitt er þjóð
Ustinovs okkur fremri. Hún
leggur á þao megináherzlu
að halda sér utan við hemað-
arbandalög stórveldanna og
tekst það með klókindum, og
sannast hér liið fornkveðna
að eitthvað má af öllu læra.
Ustinov er auðsæilega mjög
hugkvæmur höfundur, það er
mestur kostur hans. En hon-
um tekst ekki altaf að vinna
úr margvíslegum og snjöllum
hugmyndum sínum, verður
minna úr efninu en ætla
mætti, og erfitt að verjast
þeirri hugsun að hann sé
meiri leikari en leikskáld;
hann getur minnt á gáfaðan
ungling sem ekki er að fullu
vaxinn upp úr barnagullun-
um sínum. Honum er það
sönn skemmtun að brjóta all-
ar viðurkenndar reglur leik-
ræns skáldskapar, algert al-
vöruleysi virðist eina megin-
regla hans. Og þá reglu brýt-
ur hann raunar í þessum leih,
lega dregnar manngerðir, það
er leikendanna að gefa þeim
lit og líf.
Og það er undir leikstjórn
Einum leikenda tekst að
gera ótrúlega mikið úr sínu
hlutverki, Rúrik Haraldssyni.
Hann lýsir bandaríska sendi-
heiranum, hinum hugmynda-
snauða en skyldurækna emb-
ættismanni með svo safaríkri
kimni og mergjuðu en mann-
legu háði að allt sem hann
segir og gerir kveikir ósvik-
inn hlátur. Gervi hans, hás
en skýr rödd, skoplegar
hreyfingar og taugaveiklun
— allt er það skemmtilegt
með afbrigðum og í full-
komnu samræmi, og sýnir
raunar hve mikið er hægt að
gera úr léttvægu gamni Ustin-
ovs þrátt fyrir allt. Því skal
ekki glejrnt að Rúrik á ágæt-
um samleik að fagna, Regína
Framh. á 10. siðu
Sovézku sendiherrahjónin — (Inga Þoröardottir og
Valur Gíslason).
Magnús Jónsson prófessor
Magnús Jónsson prófessor sinni. Eitt sinn' ræddi hann
verður sjötugur í dag
og á að baki umfangsmeira
og fjölþættara lífsstarf en
flestir samtíðarmenn hans.
Hann hefur verið. klerkur,
dósent og prófessor í guð-
fræði, þingmaður, ráðherra
og formaður fjárhagsráðs og
útvarpsráðs; í raun og veru
hefur hann stundum átt að
gæta bæði stundlegrar og and-
legrar velferðar þjóðarinnar,
og skal hér ekki reynt að
leggja dóm á, hvernig sú for-
sjá hefur tekizt. Hins vegar
hefur mér oft fundizt, að
Magnús Jónsson væri uppi á
röngum tíma, hann ætti betur
heima meðal hinna fjölfróðu
og athafnasömu manna endur-
reistartímans en sérfræðinga
og nákvæmnismanna 20. aldar.
Isleifur Einarsson á að hafa
sagt: „Skárphéðinn og post-
ulinn Páll það eru mínir
menri'. Ekki veit ég, hvaða
álit Magnús hefur á Skarp-
héðni, — ég ímynda mér, að
honum þyki hann heldur leið-
inlegui'. En hins vegar er al-
þjóð kunnugt, að postulinn
Páll er maður Magnúsar
Jónssonar, og af þeim sökum
innritaðist undirritaður eitt
sinn í guðfræðideild háskól-
ans' m. a. til þess að heyra
prófessorinn fjalla um þessa
stríðshetju kristninnar. Þær
fáu kennslustundir, sem ég
naut hjá Magnúsi Jónssyni,
eru mér ógleymanlegar; mér
þóttu þær svo skemmtilegar.
Hann er fyrsti sögukennari,
seiri ég kynntist, sem gat á-
valit látið nemendur sína
skynja, að sagan er ekki til-
viljanakennd atburðaröð, held-
ur magnþrunginn straumur
mannlegra athafna. Þegar ég
minnist Magnúsar Jónssonar,
sé ég hann ávallt fyrir mér
standandi við landabréf í
litlu kennslustofunni í há-
skólanum og talandi um post-
ulann Pál. Og kreddubnndinn
var Magnús ekki í kennslu
um það, að engar óyggjandi
sögulegar heimildir væni til
fyrir því, að Kristur hefði
verið uppi. „En þá er þetta
Magnús Jónsson
auðvitað enginn kristindóm-
ur, piltar mínir, heldur bara,
Pálsdómur", mmnir mig, að
hann hafi sagt, en mér þykir
Pálsdómur dálítið leiðinleg-
ur.
Persónuleg kynni hef ég
engin af Magnúsi nema sem
ferðafélaga austur til Kína.
Þar gerði liann okkur yngri
mönnunum skömm til með
brennandi áhuga og fróðleiks-
fýsn; hann vildi kynnast .cllu
og umfram allt komast suður
í liitabelti, hvað sem allir
læknar sögðu. En því miour
komumst við Magnús ekki
suður til Kanton. Eg er ekki
enn þá úrkula vonar um ]iað
að mér auðnist síðar að gista
hitabeltið einhvers staðar, en
þvi miður á ég þá senniiega
ekki Magnús Jónsson að
ferðafélaga.
Magnús Jónsson hefur verið
mikilvirkur rithöfundur . um
dagana, og nú er nýkop-nn út
eftir hann mikil bók um lands-
Framh. á‘10. síðu