Þjóðviljinn - 05.12.1957, Side 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Firmntudagur 5. desember 1957

Vinsæl bók — Fuglinn sigursæli — Þulur
skemmtilegur kveðskapur
ÞAÐ er hálfgerð hermdargjöf,
þegar ólæsum vinum manns
eru gefnar bækur, sem þá fýs-
ir að heyra hvað stendur
skráð í. Vinirnir eru nefnilega
ekkert feimnir við að kvabba
á manni. Lestu fyrir mig í
þessari bók. Á þessu hefur
pósturinn fengið talsvert að
kenna undanfarið, síðan fugla-
þulur Jónasar Árnasonar
komust í eigu eins stráksins
hér. Þetta eru tvær þulur, og
heitir sú fyrri: Fuglinn sigur-
sæli (svo heitir og bókin) og
fjallar m.a. um hænuna. Þul-
an byrjar á hollri lexíu um
fánýti hermennskunnar, þar
segír svo m.a.:
,,. . . og enginn skyldi ætla sér
með of'stopa og montnum her
að kúga lífið lengi,
(sólin vekur safagrös á sinu-
brenndu engi),
en úniformin undral'ín
á endanum sundurgrotna,
og púðurbirgðir blotna
og valdsins byssur brotna.
Svo héldu þeir aftur heim
til sín
með liöíuðverk og magapín
og rifna buxnabotna“. —
En svo segir frá fugli, sem
hefur
„sigrað hátt og lágt
heiminn aílan smátt og
smátt,
ekki þó með sveitum
af soldátum feitum,
skotum né skeytum,
heldur bara alúð og elsku-
legheitum“.
Og þessi fugl er sem sé hæn-
an.
Þulur gerast nú ærið fátíðar,
en ég hygg að skemmtilegar
þuiur séu á ýmsan hátt eitt-
hvert ákjósanlegasta lesefni
fyrir börn.. Um þessar þuiur
er það að segja, að notaleg
kýmni Jónasar nýtur sín þar
víða.ágætlega, og alljr þakkja
hve lagið honum er að tala
til barnanna. Það þarf mikla
hagmælsku til að yrkja góðar
þulur, og mér finnst kveðand-
inni hjá Jónasi dálítið ábóta-
vant á einstöku stað, en sum-
staðar er slíkt þó sýnilega af
ásettu ráði gert, en ekki
vegna skorts á hagmælsku.
Seinni þulan heitir: Okkar
góða kría. Þar segir m.a. svo
um heimsókn krumma í varp-
landið:
„En Adam samt með æru
og prís
er ekld lengi í Paradís;
óðara krían upp nú rís
með augað vökugliigga
og vængi viðbragðssnögga,
því hún er varpsins lífvörður
og lögga;
skýzt; um loftsins heiða hvel
sem liugur manns með klofið
stél,
eins og þegar þýtur vél
af þrýstilofti knúin,
og nú er krummans dýrðar-
draumur búinn“
Krían rekur hrafninn sem sé
á flótta. — En það var nú
raunar ekki meiningin að
skrifa ritdóm um þulurnar
hans Jónasar, heldur ætlaði
ég bara að segja frá því, að
ég er búinn að lesa þær
minnsta, kosti tíu sinnum upp-
Framh. á 11-- §íðu
1847-19S7,
éfiir próf. Björn Magnússon. — í bókinni eru taldir allir
þéir, sem lokið hafa embættispróíi í guðfræði við Presta-
Skóla íslands, meðan hann starfaði, og síðan við guðfræði-
deild Háskóla íslands, fram til ársins 1956 að því meðtöldu.
— Auk þess eru í viöbætum við bókina taldir þeir menn
íslenzkjr, sem lokið hafa prófi við guðfræðideild Kaup-
rhanháhafnarháskóla, og noldcrir, sem vígðir voru til
prestsembætta í þjóðkirkjunni, en hlutu ekki guðfræði-
menntun. — Myndir eru af svo til öllum þeim, sem skráðir
ei'ú í bókinni.
Ingolfur Kristjánsson:
OG
JtíBDIN
SMÝST
T-íðum er auglýst um týnda gripi,
ckj'frúlega lieyrum vér bráöum:
,flúsfreyjan týndl Var meö hálsband
og festi
-— og hœlana skakka undir báðum“.
Ingólfur Kristjánsson er ungur rithöf-
undur, og þó orðinn landsþekktur. Hann
hefur verið ritstjóri Hauks og Sunnu-
dagsblaðs Alþýðublaðsins, og er þetta
sjöunda bók hans.
★
Eiríkur Albertssori dr. théol.:
ÍHENDIGUÐS
I bókinni eru 22 ræður og erindi. — Nýiega-
átti Eiríkur sjötugsafmæli. Af því tilefni rit-
aði meðal annarra próf. Björn Magnússon í
Morgunblaðio: „í félagsskap presta gerðist
Eiríkur áhrifamaður. Hann var jafnan í fylk-
ingarbrjósti þeirra, er vilja halda á lofti merki
frjálsrar hugsunar og leita hins sanna, hvar
sem það birtist. Ræður hans voru rökfastar
og skarpar, og báru vott um mikla hugsun og
skýra dómgreind“. — Tryggiö yöur þessa bók.
U'p'plag er lítið.
Uc.-.,,'-. ★
FLUGELDflR
Nokkrar ritgeröir eftir Pétur Jakobsson.
Pétur Jakobsson fasteignasali er þjóðkunn-
ur maður fyrir kvæði sín og ritgerðir. Pétur
er hreinskilinn og fylginn sér og meiri rithöf-
undur en margir þeir, sem meira eru lofaðir. —
Þá saga Fróns verður rituö meö rökum,
að réttu skál lýst þínum framatökum.
FI.1’C;H1.I» V Pélnm .9ak«bNNoei»r.
★
Axel Thorsteinson:
Ef JIN GEÆM
Ferðaþættír frá Írlandí. Axel Thorsteinson
skiptir bókinni í fjóra kafla: I. Um Irland og
írlendinga. II. Feröaþcettir frá Noröur-írlandi.
III. Dagur í DyfUnni. IV. Þar sem ástin átti sér
ekkert griðland. — Fjöldi mynda er í bókinni.
— Axel Thorsteinson hefur alla ævi verið mjög
hrifinn af írlandi og langað mjög að kynnast
nánar landi og þjóð. Sá draumur rættist. —
í bókinni lýsir hann af góðum skilningi og
mikilli samúð írlandi, þjóð og menningu. —
Bókin kostar aöeins kr. 38,00 heft, og JfS,00 ib.
Presatsmiðjan LEIFTUH
Greinorgerð
frá niðurjöfnunarnefnd Reykjavíkur um
aukaniðurjöfnun 1957-
Að gefnu tilefní fekur nlður-
jöfnunarnefnd Reykjavíkur
fram eftirfarandi:
Samkvæmt 25. gr. útsvarslag-
anna fer aukaniðurjöfnun fram
í júní, september og desember
ár hvert, eða á öðrum líma, ef
ástæður þykja til. Þá skal
leggja útsvör á þá, sem teknir
skyldu hafa verið á aðalskrá,
en hefur verið sleppt, Á aðal-
skrá tekur niðurjöfnunarnefncl
ekki aðra en þá, sem eiga bæði
heimilisfang og lögheimili hér
í bænum, en sleppir þar hins
vegar þeim, sem hafa heim-
ilisfang hér í bænum samkv.
þjóðskránni, en telja lögheimili
sitt annarsstaðar.. Hefur þetta
jafnan verið gert og byggist á
því, að skattstofa Reykjavík-
ur hefur engar upplýsingar um
efni og ástæður þess fólks, þar
sem framtöl þess. eru send til
lögheimilissveitar þess, og yfir-
leitt ekki fyrir hendi upplýs-
ingar,Vi' um hvaða fólk er hér
að ræða, þegar aðalniðurjöfn-
un fer fram.
Ný, (ív . hing v§_gar„s.yo. .ákyeð-
ið -i. 8. 'gr. útsv'arsfSgahna," að
þa£rt.skyli leggja útsvar á gjald-
þegn, þar sem-hann hfefúr heim-
ilisfang samkv. marintáli næst
á undan njðurjöfnun. Er í þeim
efnum farið eftír þjóðskránni,
sem Hagstofa íslands semur.
Er jáfnari . í bænum míkill
fjöldi fóiks, sem hefur hér
heimilisfang og atvinnu, -en
sendir framtöl Sín þahgað, sem
það telur sig eiga lögheimili.
Vafalaust er, að leggja ber út-
svar á slíka gjaldþegna hér,
sbr. 8. gr. útsvarslaganna, sem
vitnað var til hér að framan.
Eins og sagt er í upphafi, er
þessum gjaldþegnum sleppt af
aðalskrá, en á þá lagt sam-
kvæmt ákvæði 1. tölul. 25. gr.
útsvarslaganna. Með því að
gjaldþegnar senda nefndinni
engin framtöl né gera á annan
hátt grein fyrir tekjum sínum
og eignum, er niðurjöfnunar-
nefnd skylt að beita ákvæðum
5. gr. útsvarslaganna, þar sem
tekið er fram, að ef gjaldþegn
telji ekki fram tekjur sínar og
eignir, skuli niðurjöfnunarnefnd
„áætla honum ríflegar eignir
dg tekjur, svo að áreiðanlegt
megi teljast, að hann vinni
ekki á því, að halda upplýs-
ingum fyrir nefndinni“. Sams-
konar ákvæði, en þó strangara,
er í 35. gr. laga um tekju- og
eignaskatt, og beita skattayfir-
völdin því gagnvart þeim, sem
ekki telja frarn, á sama hátt og
niðurjöfnunarnefnd gerir við
aukaniðurjöfnunma.
Þegar kærufrestur éftir
aukaniðurjöfnun er liðinn og
framtöl og aðrar upplýs’ingar1
um hagi gjaldþegnanna hafa
borizt, er áætlunarupphæð-
inni breyti, ef ástæða er til.:
Ef í ijós kemur, að ástæður
gjaldþegns eru þannig, að hann
getur ekkert útsvar borið, svo
sem vegna sjúkleika hans
sjálfs eða þeirra, sem á veg-
um hans eru, s'ysa, dauðsfalla,
menningarkostnaðar eða ann-
ars, sem telja má máli skipta
um gjaldþol hans, sbr. '4. gr.
úlsvarslaganna, er útsvar hans.
að sjálfsögðu fellt niður. Er
hér um að ræða öldungis hið
s.am8,ag,,á,s|r stað við ákvörð-
un tékju- 'tíg eigriáskídts, þar
sem ^kattar eru á lagðir í upp-
hafi; en síðan breytt eða feild-
ir niður samkv. upplýsingum,
sem skattayfirvöldunum ber-
ast, svo sem um sjúkleika eða
annað þess háttar.
Deilt hefur verið á nefndina
fyrir það, að við aukaniður-
jöfnunina í ár hafi útsvar ver-
ið áætlað á nokkra einstak-
linga, sem síðar hafa reynzt
vera sjúkir eða við nám. Sam-
kvæmt framansögðu liggja til
slíks eðlilegar og skiljanlegar
orsakir.
Að lokum skal tekið fram,
að aukaniðurjöfnun í ár fór
fram með sama hætti og ver-
ið hefur og mælt er fyrir um
í lögum. Hefur aldrei áður ver- ■
ið deilt á niðurjöfnunarnefnd
af slíku tilefni.
Reykjavik 28. nóv. 1957.
Niðurjöfnunarnefnd
Reyhjavíkur.
Guttormur Erlendsson
Haraldur Pétursson
Bjiirn Kristmundsson
Sigurbjörn Þorbjörnsson
Einar Ásmundsson.
Aðalf undur
Skaitfellingafélagsins í Rvík verður haldinn á
morgun, föstudaginn kl. 8 e.h. í Tjarnarcafé.
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. . Upplestur úr nýrri félagsbók.
3. Einsöngur. og tvísöngur.. Sigurveig Hjaltested og
Vincenzo Maria Dementz.
A Dansað til kl. 2 um morguninn.
Aðgöngumiðar seldir í Tjarnarcafé sama dag kl,.
5 til 7.
ST.TÖRIVTTC
tíRVAL AF PlPUM — Verð frá kr. 21.00 til' '
kr. 75.00. — Sendum í póstkröfu.
SÖLUTURNINN við Arnarhól