Þjóðviljinn - 10.04.1958, Qupperneq 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagnr 10. apríl 1958
IjCSKULVI>S
I pirail.
Ritstjórn: Loftur Guttormsson (áb), Hörður Bergmann,
Sigurjón Jóhannsson
Spjallað við
Á mótum Laufásvegar og
Hringbrautar stendur gamalt
og guit 'timburhús, þriggja
hæða. Innan veggja þess situr
á skólabekk fólk það, sem inn-
an tíðar mun snúa við blaðinu
og setjast sjálft í trónur skóla-
stofanna. Þetta er Kennara-
skóli íslands.
Æskulýðssíðunni lék forvitni
á að ná tali af einum fulltrúa
þessarar stofnunar. Samband-
inu var náð niðri á Gildaskála,
þar hittum við að máli. Valgeir
Gestsson, sem nýlátið hefur
af formennsku skólafélagsins.
Yfir kaffibolianum iátum við
spurningum rigna.
Hvað er langt liðið frá stofn-
un skólans, Valgeir?
Þetta er 49. starfsárið hans,
svo hann á hálfrar aldar af-
mæli á næsta ári. Fyrsti skóla-
stjórinn var séra Magnús
Helgason, en í vetur voru 100
ár liðin frá fæðingu hans, eins
og þið ef til vill munið. Frey-
steinn tók svo við af honum,
1929.
Svo beir hafa báðir ríkt
lengi. eins og sagt er um kon-
unaa.
Já, það getur maður sagt.
Hefur skólinn frá upphafi
verið til húsa þar sem nú er?
Já, þetta hús var byggt með
stofnun hans fyrir augum. Það
er því ekki að furða. þótt það
sé orðið þrönat um hann þarna
nemendur eru náttúrlega fleir'
en í byriun, einum bekk hefur
verið bætt við — áður voru
þeir bara þrír — og svo er
kennslan orðin mikið marg-
þættari en áður. Nú er til dæm-
is starfandi sérstök stúdenta-
deild, handavinnudeild or
meira að segja söngkennara-
deild.
F.r þá ekki í ráði að reis?
nýtt hús?
Jú. bað er begar byrjað á
því. mig minnir það eisi að
standa við Stakkahlíð. í nýju
bygeingunni er gert ráð fyrir
heimavist vegna þeirra. sem
koma utan af landi, en beir
eru ekki svo fáir. Það verður
í a'Ia staði mikill munur.
Nemendur eru nú hv.að
margir?
Þeir munu vera um 120 al's,
hafa samt oft verið fleiri. Við
erum t.d. ekki nema 13 í fjórða
bekk, en aftur á móti eru 20
í stúdentadeildinni. Þar af er
aðeins einn karlmaður og í
flestum bekkjum er það svo,
að stúlkur eru í meirihluta.
Það lítur sem sé út fyrir, að
þær séu að sækja á innan
kennarastéttarinnar. Eg held
við karlmennirnir þurfum sam't
ekkert að óttast veldi þeirra,
því margar heltast fljótlega úi
lestinni, þegar hjónabandið
kallar á.
Hvað um ínntökuskilyrði?
Ekki er beinlínis krafizt
keimaraefni
landsprófs, þó æskilegt sé að
hafa það, því hinir geta tekið
inntökupróf upp í fyrsta bekk,
sem jafngildir nokkurn veginn
landsprófinu. Annars er kennsl-
an mjög almenns eðlis fyrst í
stað, tungumálin þrjú, enska
danska og þýzka eru kennd
þrjá fyrstu veturna, sama er
að segja um lesgreinarnar svo-
nefndu. íslenzka og kristin-
fræði eru hins vegar kenndar
alveg upp úr.
Svo þið verðið orðin fullgild-
ir teologar áður en lýkur.
Ekki segi ég það kannski, en
við lesum sögu ísraelsþjóðar-
innar og Markúsarguðsþjall á-
samt skýringum og Kirkjusögu
o.fl. Nú, í fjórða bekk tekur
svo ýmislegt nýtt við, svo sem
uppeldis- og sálarfræði, skóla-
saga o.fl., að ógleymdri æfinga-
kennslunni. Hana sækjum við
í ýmsar áttir, einna helzt í
skóla ís.aks Jónssonar.
Er ekki erfitt að kenna
mönnum að kenna?
Jú, í því sem öðru verður
Valgeir Gestsson,
náttúrlega reynslan manns
bezti kennari. En engu að síð-
ur er það ómetanlegur styrkur
að fá nokkra leiðsögn við
kennsluna, svo maður vaði ekki
alveg blint í sjóinn, þegar til
kastanna kemur. Þetta eru
gamalreyndir kennarar, sem
leiðbeina okkur og gagnrýna,
þegar ástæða er til. Kennslu-
prófið er svo stór liður í loka-
prófinu.
Faila menn ó því?
Nei, það ltemur sjaldan fyrir.
Það er þá helzt á fyrsta bekkj-
ar prófinu, að svo gelur farið,
en það telst sem sagt til und-
antekninga.
Þurfið þið nokkru að kvíða
um atvinnu að námi loknu?
Það held ég tæplega. A.m.k.
hafa fræðsluyfirvöldin hér gef-
ið mínum bekk góð orð, það
virðist vera vöntun á kennur-
um fremur en hitt. Flestir vilja
að sjálfsögðu komast að hér í
Reykjavík og því er ekki víst
að öllum verði að þeirri ósk
sinhi. En það er áreiðanlega
engúrh vandkvæðum bundið að
fá starf úti á lándi.
Hvað viltu svo segja okkur
um félagsskapinn í skólanum?
Skólafélagið er þar leiðandi
og skipuleggur alla aðra félags-
starfsemi, það gengst fyrir mál-
fundum, íþróttaiðkunum og á
snærum þess eru haldnar
nokkrar hefðbundnar skemmt-
anir á hverjum vetri, svo sem
kynningarkvöld, fullveldisfagn-
aður og árshátíð, auk nokkurra
dansæfinga. Líka er starfandi
öflugt bindindisfélag, en það er
alveg óháð sjólfu skólafélag-
inu.
Þið, sem standið fyrir því,
virðist aldeilis hafa nógu að
sinna. Og er svo dálítill kraft-
ur í félagslífinu?
Bæðu þá. sem
liér fer á eítir
flutti Jóu
Hannibaisson
á síðasta fundi
hernámsand-
stæðinga í
Gamla bíói.
Vísasti vegurinn til glötunar
er að láta staðreyndir, hversu
alvarlegar sem þær kunna að
vera, skejfa sig frá að hugsa
skýrt, og grípa þess í stað
dauðahaldi í blekkingar, sem
ekki eiga sér stoð í veruleik-
anum. Frammi fyrir staðreynd-
um atómaldar heitir það að
binda ráð sitt við refshala, er
smáþjóðir setja traust sitt á
herbækistöðvar, sem munu ekki
einasta hrynja sem sþilaborgir,
þegar á hólminn kemur, held-
ur magna tortímingarhættuna
um allan helming.
Vilji þær ekki láta skeika að
sköpúðu um afdrif sín, hljóta
þær nú að spyma við fótum
og hugsa ráð sitt að nýju;
hætta að láta stríðsóð stórveldi
leiða sig sem lömb til skurðar.
Smáþjóðir veraldarinnar
kunna að hugsa engu síður en
hinar stærri. Þær hljóta meira
að segja að hugsa mjög á sama
veg: Sú gerbylting sem orðin er
í vopnabúnaði sannar þeim, að
fylgispekt við hemaðarbrölt
stórvelda etur þeim út í op-
inn dauða. Reynsla seinustu
ára sýnir, að þær þjóðir sem
frá upphafi kusu að standa á
eigin fótum utan hernaðar-
bandalaga, búa nú við meira
öryggi og áhrif, og því fleiri
þjóðir sem fara að dæmi
þeirra, þeim mun vænlegri frið-
arhorfur.
Þess vegna á hlutleysisstefn-
an nú sívaxandi fylgi að fagna
um allan heim og þess vegna
hrikktir nú hvarvetna í feyskn-
um stoðum herbandalaga. Ekki
minni stríðshetjur en vígnaut-
ar okkar í Nato, Bretar og
Þjóðverjar, þykjast nú sjá
fram á, að þeir kembi ekki
hærurnar ef lengra verður
haldið á sömu braut.
Allar staðhæfingar skamm-
sýnna stjórnmáiamanna um að
hlutleysisstefna sé úrelt og úr
sögunni, stangast því óþyrmi-
lega á við staðreyndir. Tilraun-
Já, já, eftir því sem við er
að búast í skóla sem þessum.
Þar sem heimavist er engin,
verða tengslin milli nemenda
auðvitað lausari en ella og því
miklu erfiðara um vik. Hér eru
menn komnir á þann aldur, að
þeir fara að sækja skemmtanir
úti í bæ, skólinn er ekki leng-
ur eina athvarfið, en þetta
gengur samt allt bærilega. Það
má heyra óónægjuraddir út af
því, að ekki hefur tekizt að
halda reglulega málfundi í vet-
ur. Kannski er ein orsökin sú,
að stúlkumar eru í meirihluta
í efstu bekkjunum, en þær
hafa nú löngum þótt afskipta-
litlar á slíkum samkomum.
Af gamalli reynslu tökum
við undir þessi orð Valgeirs.
Ja, ég var næstum búinn að
gleyma sjálfu stolti skólafélags-
ins, Örvar-Oddi. Það er blað,
ir þeirr.a til að lýsa hlutleysi
hættulegt og jafnvel siðferði-
legt afbrot, eru með samá
marki brenndar. Eins og það
þykir sjálfsögð skylda húsráð-
enda, að loka dyruni sínum fyr-
ir óeirðarmönnum og yfirgangs-
seggjum, sem ógna íbúunum
með barsmíð og limlestingum,
eins er lilutleysi ekki aunað en
viðleitni hiu.ua máttarminni
þjóða til að gæta lífs og lima,
eigna og réttinda fyrir tortíiu-
ingu styrjaldarþjóða.
Aldrei hefur þetta verið jafn
brýnt og nú. Þess vegna er
hhitleysisstefnan vegurinn úr
sjálfheldunni; pólitísk stað-
reynd, sem taka verður fullt
tillit til.
1 ljósf þessara nýju viðhorfa
verða íslendingar nú að hugsa
ráð sitt að nýju. Og þeim ríður
á að hugsa skýrt frammi fyrir
þeim hrollköldu staðreyndum,
sem við blasa; útlendar lier-
bækistöðvar kalla dauða og
tortímingu yfir land og þjóð;
allt tal Um vernd í því sam-
bandi" er öfugmæli og stað-
Ieysustafir.
Við eigum ekkert erindi á
bekk með marskálkum og hers-
höfðingjum hverju nafni sem
nefnast. Okkar staður er í sveit
þeirra hlutlausu þjóða, sem
hafa gert mólstað friðar og
vinsamlegra samskipta að sín-
um Með því móti gætum við
lagt fram okkar skerf
til að lina heljartökin og draga
úr spennunni í alþjóðamálum.
Allt annað er í hróplegri mót-
sögn við hagsmuni okkar og til-
veru sem frjálsrar þjóðar.
Ályktun Alþingis fyrir tveim
árum var spor í rétta átt og
vakti miklar vonir. En þær
vonir hafa enn ekki rætzt.
Tveir stjórnarflokkanna, Fram-
sókn og Alþýðuflokkur, hafa
Aðaifundur ÆFA
Aðalfundur Æskulýðsfylking-
ar Akianess (Æ.F.A.) var hald-
fnn í Baðstofunni þann 5.
apríl. Kosin var ný stjórn og
skipa hara þessir menn:
Formaður: Iiuldar Smári Ás-
mundsson, ritari Halidór Hall-
freðsson, gjaldkeri Arnmundur
Backmann, varaformaður Guð-
jón Hafliðason, ineðstjórnend-
ur Þórir Marinósson og Ragn-
ar Ragnarsson.
sem hóf göngu sína strax
fyrsta skólaárið og hefur hald-
ið henni áfram í öll þessi 49
ár. Það eru áreiðanlega ekki
allir skólar, sem geta státað af
því að hafa eignazt sitt eigið
blað í vöggugjöf. Eins og þið
getið ímyndað ykkur, er þar
að finna nöfn margra nú þjóð-
kunnra manna. Örvar-Oddur
hefur alltaf verið nokkurs kon-
ar þverskurður af skólalífinu
og í hann hafa menn úthellt
andagift sinni. Útgófa hans
hefur verið með allra blómleg-
asta móti í vetur, því nú eru
þegar komin út þrjú blöð. Með-
an svo er, held ég að Örvar-
Oddur þurfi ekki að óttast um
hag sinn.
En nú er kaffið á þrotum og
þótt upplýsingar Valgeirs séu
lítt þrjótandi, verðum við að
láta staðar numið. Um leið og
Framhald á 11. síðu.
neitað kröfu Alþýðubandalags-
ins um að samningar verði
teknir upp og málið útkljáð.
Ekkert hefur gerzt, sem rétt-
læti þessi vinnubrögð og eng-
ar mótbárur þessara flokka
hafa við rök að styðjast. Þessi
fundur og þessi samtök eru til
þess stofnuð, að þeir stjórn-
mólaforingjar, sem hlut eiga að
máli sjái sér fyrir beztu að
standa við orð sín.
Við vitum að ýmsir ætla, að
samtök sem þessi fái litlu um
þokað. En það er ekki rétt.
Þvert á móti er það gamalt
húsráð við stjórnmálaforingja,
sem vilja hlaupast frá loforð-
um sínum, að lát.a þá finna á-
þreifanlega, að því verði ekki
unað. Þess vegna ríður á, að
sem flestir aðilar taki nú
höndum saman í þeim bjarg-
fasta ásetningi, að knýja fram
lausn á þessu lífsnauðsynja-
máli þjóðarinnar.
Ef nokkrum rennur blóðið
til skyldunnar, að bregðast vel
og drengilega við þessari liðs-
bón, þá er það íslenzkri æsku;
þeirri æsku, sem man ekki
aiuiað en hersetið ísland. Það
er tími til kominn, að liún láti
mólið til sín taka og ef nokkur
manndómur er í henni, þá þol-
ir hún ekki land sitt í hers
höndum fram á elliár.
Við, sem erum heimagangar
í salarkynnum Menntaskólans
í Reykjavík erum nær daglega
minnt á einhvern sögufrægasta
viðburð íslenzkrar þjóðarsögu,
sem þar varð fyrir rúmum 100
árum. I þejm sama sal, sem nú
er hátíðarsalur skólans hefur
íslenzkur manndómur risið
hæst. Þar mótmælti Jón Sig-
urðsson i nafni alþjóðar ger-
ræði útlendra yfirgangsmanna
og gervöl) þjóðin tók undir
mótmæli hans. Jón Sigurðsson
og samtímamenn hans kunnu
að hugsa skýrt, þótt vanda
bæri að höndum og þeir höfðu
einurð og manndóm til að
standa við orð sín, þrátt fyrir
ógnir og ofurefli.
Það er hlutverk þeirra sam-
taka, sem nú verða mynduð,
að kenna þeim, sem þess þurfa
með, að hugsa skýrt andspæn-
is ógnum vetnisvopna og her-
stöðva. Og jafnskjótt munu út-
lendir hermenn verða á bak
og burt af íslandi.
Vegurinn úr sjátíhei
©