Þjóðviljinn - 13.07.1958, Qupperneq 5

Surimidagiir 13. juli 1958 — ÞJÓÐVILJINN' — (3
Á™iA9teson:. , Gerpla komln ut á ensku
Þeir sem ofsækja rétt Islendmga í landhelgis-
málinu varpa skugga á vestræna samvinnu
•f
ekki ibeir sem $fyð/a réttinn
Sumir íslendingar, eða eigum
vér að kalia þá fslendinga,
virðast svo belsjúkir af erlend-
um striðsáróðri og myrkra-
verkaþjónustu við vestræna
drottnunarstefnu, að þeir geta
aldrei unnt Rússum sannmælis.
í augum slíkra manna er af-
staða Rússa jafnvond, hvort
sem hún er hagstæð eða óhag-
stæð málstað íslendinga. Þessi
furðulegu sjónglöp hafa komið
mjög skýrt í Ijós í sambandi
við landhelgismáli,.
Meðan Genfarfundurinn stóð
yfir, þóttust sum íslenzk blöð
geta frætt lesendur sina á þvi,
að Rússar væru andstæðir ís-
lendingum í landhelgismálinu
og stæðu gegn rétti vorum til
12 mílna fiskveiðilögsögu.
Þetta létu blöðin sig hafa að
segja hér á sama tíma sem full-
trúar íslands í Genf voru að
greiða atkvæði með þeirri til-
lögu Rússa, að hvert riki hefði
rétt til þess að ákveða fisk-
veiðilandhelgi sína allt að 12
mílum. Þetta reykský, byggt á
rangri túlkun íslenzkra blaða,
gát ekki þjónað öðrum tilgangi
fremur en þeim að fela and-
stöðu vinaþjóðanna við mál-
stað íslands, og kyrja nógu há-
væran bölsöng að Rússum, svo
að þeir yrðu í vitund íslend-
inga stærsti óvinurinn í þessu
mikla máli íslands.
En svo kom það á daginn,
að þessi túlkun íslenzku blað-
anna á afstöðu Rússa í land-
helgismálinu var röng. Rússar
höfðu eins og áður er sagt,
lýst yfir því á Genfarfundinum
og síðar við utanríkisráðherra
fslands, að þeir teldu hvert
ríki hafa fullan rétt til þess
að ákveða fiskveiðilandhelgi
sína allt að 12 mílum. Þessi yf-
irlýsing voldugasta- ríkis ver-
aldar er auðvitað mjög mikils-
virði fyrir íslendinga og and-
lega heilbrigt fólk á íslandi
fagnar henni. En nú koma hin-
ir blindu ofstækismenn enn til
skjalanna og segja, af Rússum
er einskis góðs að vænta. Þeir
styðja oss í landhelgismálinu
til þess að koma á ósætti milli
íslendinga og vestrænna vina-
þjóða.
Hver skilur þessa málfærslu?
Ekki er afstaða Rússa með ís-
Ifndingum í landhelgismálinu
frumorsök þess, að bandalags-
þjóðir vorar, svo sem Bretar,
hamast gegn rétti vorum í
þessu máli. En samkvæmt rök-
semdafærslu ofstækismann-
anna er það ekki deilan við
bandalagsþjóðir vorar, sem
getur fleygað vináttu vora við
þær, heldur stuðningur Rússa
við oss, þegar hinir löglegu
vinir íslands bregðast því i
stærsta og örlagarikasta máli
þess.
Þessi skoðun fer fjarri öllum
rökréttum leiðum og verður á
engan veg skilin nema til væru
þeir menn á fslandi (en guð
forði mér frá að ætla það),
sem vildu fóma einhverju af
kröfum vorum i landhelgis-
málinu til þess að missa ekki
vináttu þeirra þjóða, sem telja
venjuna hafa helgað þeim
veiðirán við íslandsstrendur.
Viðurkenning stórveldis eins og
Rússlands til viðbótar meiri-
hluta þjóðanna á Genfarfund-
inum við málstað vorn í land-
helgismálinu er oss mikilvæg-
ur styrkur. Og aðstaða er-
lendra veiðiræningja hér við
ströndina versnar stórlega til
þess að fá samið af rétti vor-
um, þegar sterkir aðilar styðja
oss í að standa á réttinum.
Fjandskapur í garð Rússa fyrir
stuðning þeirra við oss i land-
helgismálinu er væntanlega
ekki til í brjóstum sannra ís-
lendinga, en hann gæti átt
heima i brjóstum þeirra einna,
sem ofsækja rétt vorn í þessu
máli.
Annars er hatursáróður
sumra íslenzkra blaða í garð
Rússa bæði furðulegur og stór-
hættulegur íslenzkum hags
munum og íslenzkri sæmd.
Hann er furðulegur af því,- að
ekki er kunnugt um að Rússar
hafi nokkurntíma gengið á
hlut íslendinga. Vér höfum
haft mikil og góð viðskipti við
þá síðustu árin og hafa þau
viðskipti m. a. meira en bætt
upp það tjón, er vinaþjóðin
brezka ætlaði að baka oss með
löndunarbanninu fræga á ís-
lenzkum fiski. Löndunarbannið
var tilraun Englendinga til
þess að svelta oss til sátta við
ránsveiðar enskra togara upp
undir íslenzku flæðarmáli.
Þessi sveltitilraun mistókst
vegna viðskiptamöguleika
vorra við Rússa og Austur-
Evrópulöndin.
Að likindum hefði löndunar-
bannið dugað Englendingum til
þess að kúga íslendinga í land-
helgismálinu ef markaður fyrir
íslenzkar fiskafurðir hefði ekki
unnizt í Austur-Evrópu. Enda
munu Englendingar hafa kvart-
að undán því innan Atlanzhafs-
banda^gsins, hve íslendingar
verzluðu mikið við Rússa og
stuðningsríki þeirra. Slík
kvörtun er eðlileg frá sjónar-
miði Englendinga því að þessi
verzlunarviðskipti ónýttu ein-
mitt fynr þeim löndunarbann-
ið sem refsivönd á íslendinga
fyrir að halda fast á rétti sin-
um í landhelgismálinu.
Frá sjónarmiði Breta má því
segja að Rússar hafi illu heilli
komið tvisvar við sögu land-
helgismáls íslendinga. í fyrra
sinni með því að kaupa af oss
þann fisk, sem vér misstum
markað fyrir í Englandi vegna
löndunarbanns enskra stjórn-
arvalda og öðru sinni nú með
því að viðurkenna rétt íslands
til 12 mílna fiskveiðilandhelgi.
Bretar geta nú hugsað eitt-
hvað á þessa leið: Ef Rússar
hefðu ekki keypt fisk af íslend-
ingum undanfarin ár og hefðu
þeir einnig látið undir höfuð
leggjast að viðurkenna rétt ís-
lands til 12 mílna landheígi,
þá ættu íslendingar örðúgra
Angus Wilson finnst Halldór Laxnoss gera
víkingum rangt til
í fyrsta skipti í rúman áratug hefur skáldsaga eftir
Halldór Kiljan Laxness komið út á ensku.
með að framkvæma vilja sinn
í landhelgismálinu, og þá hefði
hið stóra Bretland ekki heldur
Svipt hið litla vanmáttuga ís-
land vináttu sinni. En getur
.nokkur íslendingur hugsað
svona, eða óskað eftir því, að
slík hefði þróun mála orðið í
þessu efni?
Hitt er svo annað mál hvort
Rússum kunni að liggja það i'
léttu rúmi, þótt deilur verði
milli ríkja i Atlanzhafsbanda-
laginu. Að sjálfsögðu er það á-
litshnekkir fyrir Atlanzhafs-
bandalagið en ekki Rússa,
þegar .stórþjóð innan þess ætl-
ar með ofbeldi og þvjngunar-
ráðstöftunum að hindra smá-
þjóð eins og íslendinga í að
neyta réttar síns til verndar
efnahagsjegu sjálfstæði sínu
og lífsöryggi. En fslendingar
hafa hreinan skjöld í þessu
máli líka gagnvart. Atlanzhafs-
bandalaginu sem vemdara
smáþjóðanna. Þeir hafa ekki
framreitt neina feita gæs fyrir
Rússa í þessu máli og ætlazt
ekki til stuðnings þeirra eða
þakklætis fyrir það. Það eru
Bretar, sem hafa tilreitt hana
með ofrikistilburðum við ís-
lendinga í landhelgismálinu og
með því einnig varpað skugga
á samstarf vestrænna þjóða,
sem fiafa mörg fögur orð á
merki sinu, sem því miður
vilja oft veðrast burtu, þégar
hagsmunir hinna stóru rekast á
rétt smáþjóðanna.
Þetta er Gerpla, sem nefnist
á enskunni The Happy Warri-
ors, Methuen gefur bókina út
og þýðandi er einhver ungfni
John.
Ritdómur um Gerplu eftir
skáldið Angus Wilson birtist á
sunnud. í Observer. Wilson ér
bókavörður við British Muse-
um og þykir einn. hinn snjall-
asti af yngri skáldsagnahöf-
undum Breta. í ritdómi hans
um Gerplu segir:
„Skáldsaga hr. Laxness er
skemmtileg og mér fannst hún'
hrifandi, þvi að ég hef mikinn
áhuga á fyrri hluta elleftu ald-
ar“. Þá rekur Wilson efnið i
stuttu máli, telur kaflann um
dvöl Þormóðs með eskimóum
„snilldarlegasta atriði bókar-
innar“, og segir síðan: „Sagan
er sögð af mikilli kunnáttu á
máli norrænu sagnaritaranna
sem uppi voru nokkrum öldum
síðar, til dæmis Snorra Sturlu-
Fullnýting
Framhald af 8. síðu.
Fullnýting hráefnisins í af-
kastamestu síldarverksmiðju
landsins er eitt stærsta fram-
faraspor í íslenzkum síldariðn-
aði um mörg ár.
Öllum má það vera ljóst, áð
hafi Rússar gaman af viðsjám
þeim, er risið hafa út af rétt-
arvörzlu vorri í landhelgismál-
inu, þá eiga þeir Bretum en
ekki íslendingum það gaman
að launa,
Arni Ágústsson
sonar, en það verður að segjast
að sagnaritarastíllinn vérður
leiðigjarn. Sem saga. finnst mér
The Happy Warriors fyrsta*
flokks. Sem hugsmíð er hún
góð, af sama gamansama tagi
og Jiirgen eftir James Branch.
Cabell. En sem ádeila finnst
mér hún kiénaleg. Vinstrisinn-
aðar stjórnmálaskoða.nir hr.
Laxness valda því að hann
leggur sig fram að sýna að .
forustumeim og hetjur siðmið-
alda voru nánast fimmta flokks
ævintýramenn, þrjótar og land-
eyður. En að beita í þessu
skyni háleitum siðaskoðunum
nútimans, tengdum þjóðfélags-
byltingu, og sérsfaklega að
varpa. rýrð á hetjuskap þiBÍrra
með þvi að fjölyrða um óþrifn-
að þeirra, er afkáralegra en
svo að það geti talizt góð
skrítla. Og að sýna þá svo sem
andstæðu góðs, náttúrlogs,
launfyndins, friðsams sveita-
fólks, eða., þar sem enn lengra
er gengið í fáránlegum rousse-
auisma, mildrar flökkuþjóðar
eskimóa, sem ekki er enn kom-
in á hetjustigið! Hvaða sæmi-
legur, gamaldags, marxistiskur
sagnfræðingur sem vera ekal
gæti frætt hr. Laxness á því
að þetta er hvorki sagnfræði
né skynsamlegur sósíalismi. En
láti maður „alvarlegan“ boð-
skap þessarar skáldsögu sig
engu skipta, er hún fyrirtaks
lesefni .......“
Salka Valka og Sjálfstætt
fólk eru einu bækur Halldórs
sem út hafa komið á ensku á
undan Gerplu.
Skáldaþattur
RitsLjóri: Sveinójörn Beinteinsson ;
Það komust nokkrar skringi-
legar villur inn í siðasta
skáldaþátt, og vegna þess að
það var nú sjálfur höfundur
Andrai'ímna sem í hlut átti,
þá þykir ekki annað hlýða
en leiðrétta misfellur þessar.
Nokkrar vísur voru úr lagi
gengnar og eru þær þannig
réttar:
Ég í hnýsast fleira fór
fróns um hnísu Ioga Þór,
heldur en segir sagan frá,
svo það megi lýðum tjá.
Hann um grundir hver er sá
honum undan sneri þá,
enginn þorði efldum beim
yggs á storð að mæta þeim.
Fjórtán hundruð sextíu og sex
sá var þundur Ioga bekks
hafinn mæðu heimsins frá
en himna gæðin nam að fá.
Nokkru fyrr en fals við él
forðum tyrkir unnu
Konstantino - kóngsstað - pel
krotaðan lækja- sunnu . . .
Lækjasúliria er giill, en
að öðru leyti Iæt ég kyrrt
liggja að' skýra kenningar í
visum þessum, það getur þá
hver ráðið í þær eftir sínu
höfði. Og til þess að menn
haldi ekki að Skanderberg
Epirótakappi hafi orðið fimm
hundruð fimmtíu og þriggja
ára þá er bezt að geta þess
að hann mun hafa dáið 1458
en ekki 1958 eins og í þættin-
um stóð.
Nokkrar smávillur er enn
eftir að laga, en þær geta
menn leiðrétt af sjálfsdáðum.
Þessi vísa er eignuð séra
Hannesi á Rip:
Ég hlaut að stauta blauta
braut,
bykkjan skrykkjótt nokkuð
gekk,
hún þaúfc og hnaut ég hraut
! laut
og hnykk með rykk á skrokk-
inn fékk. rn
Ýmsar sagriir um Hannes
eru skráðar í Mera-Eiríks-
sögu Símonar Dalaskálds og
lýsa þær sögur grófglettnjun
manni en engurn óþokka.
Prentaðar eru eftir Han iea
Andrarímur, er hann orti að
hálfu og Rímur af Hálfdáni
gamla og sonum hans, ortar
eftir langri sögu, er Jón
Espólin mun hafa. samið eftir
fornum sögnum og ættartöl-
um. 1
í Ijóðum Bólu-Hjálmers,
bæði í útgáfu Jóns Þorkels-
sonar og hinni nýju útgáfu
er kvæði sem heitir Kappatal
íslendinga og er það hiklaust
eignað Hjálmari. Hannes
Jónsson frá Spákonufellí á
allgamalt handrit að kvæði
þessu og er það þar eignað
séra Hannesi Bjarnasyn: á
Rip. Kvæðið er mjög ó’íkt
kveðskap Hjálmars en hefur
talsverðan svip af því sem
Hannes hefur ort.
Hannes segir frá því í
mansöng að hann hafi eitt
sinn ort tvær rímur meðan.
hann smalaði kindum sínum.
Honum hefur verið tamt að
yrkja á gangi og getur hann.
þess í vísu nokkurri:
Útí þegar einn ég geng,
engri þó með snilli,
hróðrar tregan höjBpustrér g
helst ég minn þá stilli.
;j iv.iYi. •íj-f.' ttaliáúi
‘•'' Þ'áð er ' ekki ófróðlégt að
kýnnast þessum gáfaða, óhéfl-
áða presti þar sem hann smal-
ar fé sínu um holt og hæðir
og yrkir um leið rímur af
þjóðhetju suður á 'Balkan-
skaga.