Þjóðviljinn - 13.08.1958, Side 10

ÓSKASTUNDIN — (3
2)
ÓSKASTUNDIN
HVAÐ ER LANGT SÍÐAN?
Allar stelpur læra að
prjóna nú á dögum og
kannski haldið þið að
svona hafi það alltaf
verið, eða hafið þ'ð 'velt
því fyrir ykkur hvað er
langt síðan farið var að
pr.jóna sokka. Það er
ekki eins langt og rnarg-
ir halda.
Prjónaskapur þekktist
að vísu í Evrópu (a.m.k.
i Frakklandi) á tóiftu
öld. En þá voru einkum
prjónaðar húfur og
hanzkar. Ekki sokkar.
Þrjár þjóðir, ítalir,
Frakkar og Spánverjar,
deila um hver þeirra hafi
fundið upp að prjóna
sokka. Og það hefur orð-
ið uppvíst í málinu að
Hinrik áttundi Englands-
konungi voru gefnir
SKRÍTLA
Góður maður; Af hværju
ertu að gráta, litli vinur?
Hvað er að?
Litli vinurinn: Bróðir
minn á frí en ég ekki.
Góði maðurinn: Ósköp
er að he.vra þetta. Hvers
vegna fékkst þú ekki frí
líka?
Litli vinurinn: Af þvi
ég er svo lítill, að ég er
enn ekki farinn að ganga
i skóla.
prjónaðir sokkar frá
Spáni rétt áður en hann
dó, árið 1547. Þess vegna
dugir ekki, þó Frakkar
haldi því fram, að Hinrik
annar Frakkakonungur
hafi eignazt prjónaða
sokka árið 1559.
Elísabet Englands-
drottning er talin vera
fyrsta kona Evrópu, sem
lét prjóna sér sokka. En
hún gerði meira: Hún
mælti mjög með prjóna-
skap. í fyrstu voru það
eingöngu karlmenn, sem
prjónuðu. En Elísabet
sagði að þetta væri
kvennavinna og vildi ekki
sjá karlmenn prjóna.
Þess er getið, að Elisa-
bet hafi einu sinni kom-
ið til borgarinnar Nor-
wick. Þar var henni ekki
fagnað með blómum,
heldur var litlum stúlk-
um skipað í tvær raðir,
og önnur röðin prjónaði
en hin spann drottning-
unni til heiðurs.
Á íslandi var farið að
prjóna sokka seint á 16.
öid, að haldið er. Sokk-
ar urðu síðar útflutn-
ingsvara. Á síðari hluta
nítjándu aldar voru sum
ár flutt út um 90 þús-
und pör sokka.
GÖMUL
GÁTA
Tólf leit ég tré
á torgi standa.
Yfir náðu þau
allan heiminn,
fiimntíu og tveinx
fleyttu greinuin,
á hverri sjö epli
sá ég standa.
SKRÍTLUR
Ung og framgjörn eig-
inkona var alveg að gera
útaf við mann sinn með
sífelldu tali um að þau
yrðu að taka sér dýrari
íbúð á leigu. Kvöld nokk-
urt kom maðurinn heim
í mjög góðu skapi.
„Nú færi ég þér góðar
fréttir, elskan“, kallaði
hann um leið og hann
opnaði dymar. „Við
þurfum ekki að flytja.
Húseigandinn hefur
hækkað leiguna".
Lalli: Hvað er að?
Palli: Vinna, vinna.
Ekkert nema vinna frá
morgni til kvölds.
Lalli: Hvað hefur þú
verið lengi?
Palli: Ég byrjaði í
morgun.
H AUST
Úrsvalur blær fer um skóginn
og hvislar í limi trjánna
meðan hann tinir burt
marglit laufin.
Það er gaman á laug-
ardagskvöldíð fyrir
páska.
Þá eru tvær stúlkur
vanar að læðast með
böggul undir hendinni út
í fjós. Þær fara eins
laumulega og þær geta,
til þess að við krakkarn-
á henni hatt, sem ráðs-
konan er vön að nota á
sumrin, þegar hún er að
reka býflugur inn í bý-
kúpuna.
Þegar páskanornin er
fullgerð, bera þær hana
ofan af heyloftinu og
heim að húsinu. Þær þora
Fyrsti dagur
--,----*—:------
Páskanornin
eftii Selmu Lagerlöf
laugardagskvöldið fyrir
páska, hafi dottið niður
hérna úti á hlaðinu. „Hún
situr hérna utan við
dyrnar og er að hvíla
sig, en hún er svo hrylli-
lega Ijót, að þið ættuð
ekki að fara út, bömin
góð, fyrr en hún er far-
in“, segir ráðskonan.
Við skiljum hvað er á
seiði og þjótum ftiam
hjá ráðskonunni og út,
til þess að sjá páskanom-
ina. Pabbi fer líka út,
en mamma og Lovísa
frænka nenna því ekki.
Þær segjast hafa séð svo
margar páskanornir um
ævina.
ir verðum einskis varir.
En við vitum það ósköp
•vel, að þær ætla sér að
búa til páskanorn.
Við vitum það vegna
þess, að Maja barnfóstra
hefur sagt okkur það.
Stúlkurnar taka stóran
poka úti á heyloftinu og
troða E'HafM' heyi og
hálmi. Síðan klæða þær
pokann í Ijótasta og ó-
hreinasta pilsið, sem tU
er í bænum og götótta
treyju. Þær troða líka
heyi í ermarnar, svo að
allt sé sem eðlilegast,
og eru ekkert að hugsa
um það, þó að hey og
hálmur sjáist í staðinn
fyrir hendur.
Þær búa til haus á
kerlinguna úr grófgerðri
þurrku, með því að binda
hana saman á öllum
homunum, troða í hana
heyi og mála á hana
augu, nef, munn og hár,
með kolamola. Og sein-
ast setja þær á hausinn
ekki að fara með hana
inn, heldur sækja þær
stól úr eldhúsinu og láta
hana setjast við dyrn-
ar. Síðan sækja þær
stóra eldskörunginn og
sóflinn, því .að ef kerl-
iriginn hefði ekki sóflinn
og skörunginn, mundi
enginn vita, hver hún
væri. Þær binda líka ó-
hreint kýrhorn við
svuntuhaldið hennar og
láta sem í því séu
galdrasmyrsl, eins og
þau, sem sagt er, að
galdranomirnar hafi haft
með sér, þegar þær riðu
gandreið til Bláfjalls.
Þær stinga stórri fjöður
í homið og hengja gaml-
an póstpoka um hálsinn
á henni.
Stúlkumar fara inn í
eldhús og ráðskonan
kemur inn í barnaher-
bergið til okkar og seg-
ir, að ein af þessum ljótu
galdrakerlingum, sem ríði
gandreið um loftið á
Þegar við komum út
sjáum við páskanornina,
hvar hún situr og glápir
á okkur með kolsvörtum
glyrnunum.
Við látum sem við sé-
um hræddar og látum
sem við höldum að þetta
sé regluleg páskanorn, á
leið til Bláfjalls, og sé
bara að hvíla sig á hlað-
inu.
Við erum svo sem ekki
hræddar við hana, því
að við vitum vel, að hún
er troðin út með heyi.
En það á við, að við lát-
um sem við séum hrædd-
ar Það má ekki minna
vera, þegar stúlkurnar
eru búnar að gera sér
þetta ómak.
Skrítla
Faðirinn: Vinnan drep-
ur engan.
Sonurinn: Það er nú
einmitt það, mig langar
til að gera eitthvað
hættulegt.
10) — ÞJÓÐVTLJINN — Miðvikudagur 13. ágúst 1958
KveSjur heim úr sildiimil
Framhald af 8. siðu. „Hvernig er annars lífið um
„Skila kveðju heim til þín,
Ármann?“
„Já, skilaðu kveðju heim í
Miðtún 48.
Allir strákarnir hafa það
gott“.
Jón Antoníusson, háseti
in.s. Merkúr GK 9G
Það er merkilegt tungumál
fáskrúðsfjarðarfranskan upp-
fræddi Jón félaga sinn eina
síðdegisstund, þar eem þeir
mókuðu letilega á hvítþvegnu
þilfarinu, er ekki virtist hafa
séð síldarhreistur á sumrinu.
Maður hoppaði inn í miðja
kennslustund.
„Þið sjáið öll þessi skip
hérna á höfninni.
Hvað haidið þið að mótor-
bátur sé á fáskrúðsfjarðar-
frönsku ?“
Við horfum spyrjandi á
fræðarann.
„Jú — sjáið þið til.
Það er tik — tik“.
Við fórum að hlæja.
Og Jón heldur áfram að
spauga.
„Á þessu máli triluðu Fá-
skrúðsfirðingar • við franska
du ggaras j óm enn.
Þegar mótorbátur sást út á
firðinum og þeir stóðu í samn-
Ligum við franskan sjómann
v.m kex, koníak eða kerling-
nna sína — þá réttu þeir vísi-
f:ngur upp í loftið og sögðu
tik — tik.
En það þótti sumum skritið
heima, að þetta virtist hrífa
hezt á Hollendinga“, eagði
.Tón hlæjandi og kveikti sér
í pípu.
borð?“
„O — það er hægt að þjálfa
sig upp í heimspekilega ró.
Það tekur á taugamar að
liggja í höm undir Langanesi
í fimm sólarhringa.
Alltaf sama brælan.
Það er teflt, spilað og lesið.
Hlustað á loftskeytadraug-
inn.
Svo verður maður uppgefinn
á því.
Annars er ég farmaður.
Er á Hvassafellinu.
Fór á síld í farskipaverkfall-
inu“.
„Hvað er hlutatrygging á
síld ?“
„Ætli það sé ekki 5085 krón-
ur á mánuði. Það fer mest í
fæðispeninga.
Það er sosum ekki mikið
eftir handa fjölskyldunni.
Þú ættir að ekila kveðju til
fjölskyldu minnar í Sigtúni
31“.
Þannig er lífinu tekið með
ró á síld.
Hjalti Gunnarsson, skipstjóri.
m.s. Suðurey VE 20
„Það er enginn vafi á því,
að asdictækin hafa bjargað
vertíðinni í sumar", sagði
Hjalti við mig eina morgun-
stund og spígsporaði um brú-
arvænginn.
Það er verið að landa upp
úr bátnum í bræðslu — gömul
síld af vestursvæðinu.
Vélarskröltið í krananum
dynur í loftinu.
Og Hjalti heldur áfram að
fræða mig um þessi merkilegu
tæki.
„Þetta er fyrsta sumarið
sem flotinn er almennt búinn
þessum tækjum.
Liklega hefðu Siglfirðingar^
ekki fengið neina pöddu, ef *
þessi tæki hefðu ekki verið til
staðar. -ý
Öll síldin á vestursvæðinu
var tekin á asdic.
Þau hafa líka spilað drjúg-
an þátt í veiðinni hér á aust-
ursvæðinu“.
„Eru allir orðnir klárir á
þessi tæki?“
— „O — andskotinn —
Það held ég ekki.
Þessir fáu bátar, sem not-
uðu asdic í fyrrasumar, virð-
ast skera sig úr fram að þessu.
Þeir veiða meira.
Þeir hafa greinilega tileink-
að sér betur þessa tækni.
Það er til dæmis um hann
Edda á Víði 2 í Garði — ég
held hann sé búinn að nota
asdic í tvö eða þrjú sumur“.
„Truflar asdicið sildina —
heldurðu ?“
„Nei — það held ég ekki.
Mikil ósköp — maður hefur
orðið var við þessa skoðun
í flotanum.
Þetta er meira runnið frá
Norðmönnum.
Eg hef heyrt þetta í loftinu.
Þeir bera sig undan þessu.
Annars er þér kunnugt um,
að þessi veiðitækni er runnin
frá Norðmönnum.
Þeir hafa beint radartækn-
inni á þetta svið.
Það held ég nú“.
„Má ég skila kveðju frá
þér?“
„— Skilaðu kveðju frá
okkur feðgum.
Það er heim á Reyðarfjörð.
Öllum líður vel um borð“.
Sveinn Björnsson, háseti.
m.s. Fagriklettur €rK 260
„Eg sný ekki aftur með
. það.
Mér lízt ekki á þessi tíðu
rafmagnshögg, er bylja á
síldinni frá asdictækjunum.
Svei — svei. Þetta er eitt
bomsa deisí á síldartorfunum,
þegar fleiri hundruð skip
þeysa um allan sjó — sílóð-
andi niður fyrir sig.
Trufli ekki eildina. Það er
eitthvað annað,“ sagði Sveinki
á Fagrakletti og hristi úr
gafflinum.
Þeir voru að losa sild í'sölt-
un — hún spreðaði úr sér á
dekkinu — stinn, glæný og
silfurlituð.
„Það er hægt að vera frísk-
ur yfir svona glitrandi fiski —
drengur minn.
Alltaf er það eama stemn-
ingin — ég er búinn að vera
á síld síðan ’28.
Já — það er orðinn mikill
munur, livernig inenn bera sig
að núna.
Þetta var bara helvítis
puð, þegar maður þurfti róa
i kapp við ’ana og allskonar
hífingar á handafli.
Vélaaflið er mikil guðs-
blessun gömlum og slitnum
manni.
En það er eyo óhuggulegt
rafmagnið.
Þetta meiðir 'ana — grey-
ið.
Ertu fréttamaður — dreng-
ur minn. Þú hefur mikið á
samvizkunni.
Það vantar ekki síldina í
blöðin og útvarpið. Það er nú
meiri ósköpin af henni þarna
fyrir sunhan.
Hvað er það, þó 20 til 30
skip lendi einstaka sinnum í
henni.
Þetta er blásið upp.
Þær eru orðnar margar
fjaðrirnar fyrir rest.
O -— já. Það held ég nú“.
„Skila kveðju heim“.
„Já — það er í Hafnar-
stræti 4“. g.m.
Ferðafélag
íslands
Ferðafélag íslands ráðgerir
ferð um Fjallabaksveg nyrðri
um naestu helgi. Farið yrði af
stað laugardaginn 16 ágúst.
Þetta yrði 6 daga ferð og
komið við á eftirtöldum stöð-
um m. a.: Landmannalaugum,
Jökuldölum, Eldgjá, Skaftár-
tungu, Kirkjubæjarklaustri,
NúpSstaðaskógi og sennilega
gengið upp að Grænalóni við
Vatnajökul.
Famar byggðir heim. Öll er
leiðin mjög stórbrotin og fögur.
Allar nánari upplýsingar í skrif-
stofu félagsins Túngötu 5, simi
19533.
1 sumar er Æ.F.R.-salurinn
opinn á þriðjudögum, föstu-
dögnm og sunnudögum frá
klukkan 20.30 til 23.30.