Þjóðviljinn - 30.05.1959, Side 6

6, — ÞJÓEVILJINN — Laugarclagur 30. maí 1959
lUÓÐVIUINN
Útgefandl: Samelnlngarflokkur alþýBu — Sóslalistaflokkurlnn. — Ritstjórari
Magnús KJartansson (áb.). SigurSur Guðmundsson. — Fréttarltstjóri: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson. Eysteinn Þorvalnsson.
Guðmundur Vigfússon,, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Slgurður
V. FriðbJófsson. — Auglýsingastjórl: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, auglýsingar, orentsmiðja: Skólavörðustig 19. — Simi 17-500 (S
línur). — Askrlftarverð kr. 30 á mánuði, — Lausasöluverð kr. 2.
Um það verður kosið
Á forsíðu Tímans í gær get->
• - *• ur að líta þessa kynlegu
og fróðlegu aðalfyrirsögn:
,,Ándstætt stjórnarskránni að
kjcsa um annað en kjördæma-
■málið“, og er sú kenning síð-
an ítrekuð á fjölmörgum
stöðum 'í blaðinu að sam-
kvæmt lögum og stjórnarskrá
sé kjósendum bannað að
Itugsa um annað en kjör-
dæmaskipunina þegar þeir
verða einir í kjörkletamim
38. júní n.k.!! Þetta er skop-
iegur, boðskapur og sýnir
glöggt að ráðamenn Fram-
sðknarflokksins telja sig
standa höilum fæti í öllum
lanclsmálum. Auðvitað verður
kosið um kjördæmamálið 28.
júní en jafnframt verður kos-
:ð um þjóðmáliii í heild, það
sern gsrðist á síðasta kjör •
tím.'-.bili og þá kosti sem fram-
undan eru.
S»að verður 'kosið um efna-
* h",gsmálin. í síðustu kosn-
ingum beittu alþýðusamtökin
sér fyrir stofnun Alþýðu-
bandalagsins til þess að
fryggja verkalýðssamtökunum
áhrif á stjórn efnahagsmála
og forða gengislækkun og
kaupbindingu sem hernáms-
flokkarnir höfðu boðað. Þessi
gagnsókn verkalýðssamtak-
anna tókst með þeim árangri
að eftir kosningar tók ekki
við gengislækkunarstjórn,
íieldur vinstristjórn sem liét
því að leysa efnahagsmálin í
samvinnu við alþýðusamtökin.
3n eftir tæplega tveggja ára
stjcrnarsamvinnu sviku Fram.
sól: ■larflo'kkurinn og Alþýðu-
flokkurinn þetta fyrirheit.
>sir báru fram kröfur um
gengislækkun sem átti að
hækka erlendan gjaldeyri í
■verði um 114% og hefði
skert kjör launþega um 17
r.f himdraði. Þeim tókst ekki
>_ð koma þessum kröfum sín-
urn fram, en þeir fengu því
áorkað að horfið var frá
stöðvunarstefnu.mi og nýjar,
alvarl. verðhæ'kkanir dundu
;/fir. í áslok 1958 sleit svo
Framsókn stjórnarsamvinn-
unni með kröfum um að kjör
Jaunþega yrðu skert bóta-
iaust um 8%. Nokkrum vik-
um.síðar tók Sjálfstæðisflokk-
urinn u:idir með sínum kröf-
uxn um að grunnkaup skyldi
Jækkað rneð iögum um 6%.
Og 'í janúarmánuði s.l. bar
svonefnd rikisstjórn Alþýðu-,
í'lokksins fram frumvarp um
kauplækkun, sem í febrúar
:iam 13,4%, og það var sam-
þykkt með stuðningi íhalds-
ins og hjásetu Framsóknar
‘ sem lýsti þó yfir fullu sami
jiykki sínu.) Hernámsflokk-
f.rnir þrír sem í upphafi kjör-
tímabilsins þorðu ekki að
tvinna saman höfðu nú aftur
saméinazt um þá hugsjón
s’ína áð skerða hlut launa-
íólks í landinu í þágu at-
vinnurekenda og auðhringa.
Það er sannarlega ekki að
undra þótt Framsókn kveini
að um þetta megi kjósendur
ekki hugsa, um þetta megi
þeir ekki greiða atkvæði. En
Framsóknarflokkurinn og
bandamenn hans í kjaraskerð-
ingunni munu með engu móti
komast undan því að verða
dregnir til ábyrgðar fyrir
stofnu síiia í efnahagsmálun-
um.
hað verður kosið um land-1
helgismáiið, langmikilvæg-
astá atburð síðasta kjörtíma-
bils. Það mál var knúið fram
stig af stigi með harðfylgi
og festu Alþýðubandalagsins;
þrívegis þurfti Alþýðubanda-
lagið að neyða samstarfs-
flokka sína til að gera skrif-
legt samkomulag um að þeir
myndu standa við loforð
stjórnarsáttmálans! Ástæðan
var sú, að þegar rekast á
hagsmunir Islands og hags-
munir Breta og Bandaríkja-
manna, er ráðamönnum her-
námsflokkanna ekki treyst-,
andi; margir þeirra taka svo-
nefnda „vináttu" Atlanzhafs-
bandalagsins fram yfir lífs ■
hagsmuni þjóðar sinnar.
Brezk blöð hafa ekki farið
neitt dult með það, að nú
eftir stjórnarslitin sé það að-
eins óttinn við kjósendur sem
komi í veg fyrir samninga,
en þau gera sér opinskátt
vonir um að eftir ltosningar
verði hægt að fá „bráða-
birgðalausn“. Tíminn segir að
um það mál megi kjósendur
r.lls eklti hugsa — en um það
verður hugsað og um það
verður kosið.
»að verður kosið um her-
námsmálin. Síðustu kosn-
ingar voru að verulegu leyti
þjóðaratkvæðagreiðsla um
hernámið, Framsóknarflokk-
urinn og Alþýðuflok'kurinn
lofuðu þvi hátíðlega að fram-
kvæma ályktun Alþingis um
brottför hersins, og mikill
meirihluti þjóðarinnar lýsti
afdráttarlausu fylgi við þá
stefnu. En þessir eiðar voru
•sviknir af ráðamönnum Fram-
sóknar og Alþýðuflokks þeg-
ar haustið 1956, og síðan
haifa þessir tveir flokkar ekki
fengizt til að hvika hársbreidd
frá stuðningi sínum við her ■
námsliðið; þeir tóku erlend-
ar kröfur og þvinganir fram
yfir vilja þjóðar sinnar. Nú
hrópar Tíminn í angist að
kjósendur megi fyrir enga
muni hugsa um hemámsmál-<
in þegar þeir ganga að 'kjör-
borðinu; það er skiljanlegt,
en engar slíkar bænir munu
firra flokkinn og hernáms-
þjóna hans ábyrgðinni.
1 uðvitað verður líka kosið
**■ um kjördæmamálið. Um
það verður kosið hvort kjós-
Adenczuer heiur aftur orðið
að láta í minni pokann
Erhard og Schmid munu eigast v/ð i
nœstu kosningum i Vestur-Þýzkalandi
T^orsætisráðherra Vestur-
Þýzkalands, Konrad Ad-
enauer, er flest mótdrægt um
þessar mundir. Kristilegi
demókrataflokkurinn, sem
hann hefur stjórnað með
harðri hendi og einstakri
bragðvisi í heilan áratug, vill
ekki lengur lúta forustu öld-
ungsins skilyrðislaust. Fyrst
kom þetta á - daginn, þegar
Erich Ollenhouer
þingflokkurinn ónýtti áform
Adenauers að setja eina keppi-
naut sinn um flokksforustuna
á næsta kjörtímabili, Ludwig
Erhard efnahagsmálaráðherra,
úr leik með því að gera hann
að forseta r-íkisins. Þingflokk-
urinn ályktaði, ,að Erhard væri
ómissandi í ríkistjórninni, og
þá neitaði hann að gefa kost
á sér. Adenauer melti ósigur-
inn um skeið, en svo hug-
kvæmdist honum krókur á
Ludwig Erhard
móti bragði hins óstýriláta
hluta flokksins. Hann ákvað
að gefa sjálfur kost á sér við
forsetakosningarnar í sumar,
en lýsti jafnframt yfir að for-
setaembættinu fylgdu langtum
meiri völd en menn hefðu al-
mennt gert sér grein fyrir. Af
þessu þótti sýnt að Adenauer
endur eigi sjálfir að ráða
skipún Alþingis, eða hvort
ráðamenn Framsóknar eigi
samkvæmt stjórnarskránni að
halda þrefalt meira valdi á
þingi eh þeir hafa kjörfylgi
til. Ekki hefur Framsókn
heldur ástæðu til að vænta
góðs af þeim dómi.
hygðist á níræðisaldri gerast
vesturþýzkur de Gaulle,
stjóma landinu úr forsetaemb-
ættinu.
tTðil þess að svo mætti vera
■* þurfti hann á að halda
forsætisráðherra, sem væri
jafn áhrifalaus í eigin nafni
og vikaliðugur við forsetann
og Debré er við de Gaulle.
Brátt kom á daginn, að Aden-
.auer hafði mann á reiðum
höndum í það hlutverk.
Hann lét vini sína koma því á
loft, að Franz Etzel fjármála-
ráðherra ætti að verða eftir-
maður sinn í forsætisráðherra-
embættinu. Etzel er maður lítt
kunnur og þykir enginn skör-
ungur, frama sinn á hann
stuðningi Adenauers að þakka.
Gamli maðurinn þóttist viss
um að geta gert þennan skjól-
stæðing sýnn að eftirmanni
sinum, vegna þess að forsetinn
stingur upp á forsætisráð-
herraefni við þingið. En meiri-
hluti þingflokks krstilegra
demókrata var ekki á því að
lúta vilja Adenauers í þessu
efni. Sá meirihluti þingmanna
sem hindraði forsetaframboð
Erhards gaf nú til kynna að
ekki kæmi annað til mála en
efnhagsmálaráðherranna taski
við forsætisráðherraembætt-
inu af Adenauer. Þingmenn
bentu á, að þótt forsetinn hafi
tillögurétt um forsætisráð-
herraefni er úrskurðarvaldið í
höndum þingmanna. Nái sá
sem forsetinn stingur upp á
ekki meirihluta atkvæða í
tveim atkvæðagreiðslum, geta
þingmenn sjálfir stungið upp
á forsætisráðherraefnum við
þá þriðju.
T Tndanfarnar vikur hefur
^ staðið látlaus togstreita
í Kristilega demókrataflokkn-
um milli Adenauers annars-
vegar og stuðni.ngsmanna Er-
hards hinsvegar. Forsætisráð-
herrann hefur farið háðuleg-
um orðum um Erhard og látið
kunningja sína bera þau í
blöðin. Um síðustu helgi náðu
jllindi þeirra samráðherranna
og flokksbræðranna hámarki.
Erhard gekk á fund Adenau-
ers og þeim lenti heiftarlega
saman. Fréttamen í Bonn
segja, að efnahagsmálaráðherr-
ann hafi sakað forsætisráð-
herrann um að rægja sig,
ekki einungis við flokksbræð-
ur sína heldur einnig ríkis-
stjórnir bandamanna Vestur-
Þýzkalands. Adenauer sv.araði,
,að hann myndi frekar hætta
við að bjóða sig fram til for-
’seta en láta Það viðgangast
að Erhard yrði eftirmaður
sinn á forsætisráðherrastóln-
um. Þá lýsti Erhard yfir, að
hann myndj ekki sitja lengúr
Carlo Sclimid
í stjórn undir forsæti Aden-
auers. Eftir þessa rimmu
reyndu vjnir beggja að ganga
á milli og leita um sættir.
Árangurinn af starfi þeirra
kom í Ijós á fundj stjórnar
þingflokks krisfilegra demó-
krata á mánudaginn. Þar
lýsti Adenauer yfir, að hann
héldi fast við forsetaframboð
sitt, og að hann myndi stmga
upp á nýjum forsætisráðherra
í samráði við þingflokkinn.
Jafnframt lét hann í það skína,
að hann hefði ekki enn ráðið
við sig, hvort hann myndi
stinga upp á Etzel eða Erhard.
Standi hann hins vegar við
loforðið um að taka fullt til-
lit til óska þj.ngflokksins er
enginn vafi á að Erhard verð-
ur eftirmaður hans, því að
hann hefur miklu meira fylgi
í þingflokknum en Etzel,
’E'ylgÍ sitt í þingflokki kristi-
legra demókrata á Er-
hard einkum því að þakka að
flokksbræður hans telja hann
allr.a manna líklegastan til sig-
ursællar forustu í þingkosn-
ingunum 1961. Forústumenn
hins aðalflokksins í Vestur-
Þýzkalandi, sósíaldemókrata,
sátu á fundi í gær og fyrra-
dag og undirbjuggu vígstöðu
sína í þeim kosningum. Innan
Framhald á 11. síðu.
Konrad Adenauer