Þjóðviljinn - 15.10.1959, Blaðsíða 7

Fimmtudasur 15. október 1959 — ÞJÓÐVILJINN — (T
Það er hljótt um landhelgis-
málið. Landhelgisgæzlan
telur ekki taka því að birta
skýrslur um veiðiþjófana á
miðunum og verndara þeirra
nema endrum og eins. Blöð og
stjórnmálamenn minnast sára-
sjaldan á það að við heyjum
enn stríð ;fyrir fullveldi okkar
•og framtíð. Og þessa baráttu
ber tæplega í tal manna á milli
nema einhver sérstök tilefni
gefist.. Okkur er sagt að ástæð-
an sé sú að um þetta máí séu
allir sammála, þjóðin öll,
stjórnmálaftokkarnir og leið-
tögar þeirra. Því til sönn-
unar eiga kjósendur allir að
bera í barminum landhelgis-
merki með hátíðlegum áletrún-
um þegar þeir ganga að kjör-
borðinu síðar í þessum mánuði.
og menn eiga að geta borið
merkið með jafn góðri sam-
vizku hvort sem þeir setja
kross við A, B. D eða G.
Þetta er mikil þ.jóðareining.
Hún er jafn afdráttarlaus og
1946 þegar allir stjórnmála-
flokkar voru sammála um það
— fyrir kosningár — að hafna
bæri afdráttarlaust öllum kröf-
um Bandaríkjamanna um
bækistöðvar hér á landi. Hún
er jafn eindregin og 1949 þegar
leiðtogar Alþýðuflokksins,
Framsóknarflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins sóru — fyrir
kosningar — að aldrei skyldi
erlencur her dveljast á íslandi
á friðartímum. Stjórnmálamenn
okkar eru orðnir langþjálfaðir
í einingu — fyrir kosningar —
og þjóðinni virðist alltaf þykja
jafn ánægjulegt til þess að vita.
| VantrúaSir J
En til eru þeir sem ekki
festa mikinn trúnað á þessa
,„þjóð,areiningu“ stjórnmála-
mannanna, einmitt þeir sem
eiga . þó helzt að verða fyrir
henni. valdamenn Breta. Þeir
kalda ótrauðir áfram að senda
ránsflota sína á Islandsmið,
togara og herskip, og brjóta
á okkar íslenzk lög og alþjóða-
lög margsinnis dag hvern. Allir
vita að tilgangurinn er ekki
sá að veiða fisk, því þjófnaður
Breta á íslandsmiðum er ein-
hver kostnaðarsamasta og óarð-
bærasta útgerð sem um getur.
Áform þeirra er að knýja fs-
lendinga til undanhalds og
samninga; til þess hefur verið
kostað tugum milljóna króna,
vegna þess að brezk stjórnar-
völd telja að sá kostnaður
muni færa árangur.
Valdamenn Breta hafa ekki
farið neitt dult með það að
þeir binda vonir sínar og áform
við ráðamenn Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins.
Þeir minnast þess að forustu-
menn þessara flokka voru and-
vígir því 1958 að íslendingar
stækkuðu landhelgi sína í 12
mílur með einhliða aðgerðum
og vildu í staðina að samið yrði
um það við Breta og Atlanz-
bandalagið hversu stór land-
helgin mætti vera, eins og ég
hef rakið ýtarlega á öðrum
stað. Bretar hafa veitt því at-
hygli að ráðamenn þessara
flokka halda enn áfram að tala
um „mistök“ þau í landhelg-
ismálinu sem vinstristjórnin
hafi gert — og þeir sem tala
um mistök vilja auðvitað láta
leiðrétta þau.
Því er það ,svo að þegar ís-
lenzkir kjósendur ganga að
kjörborðinu með landhelgis-
merkið sitt í barminum, beina
brezkir valdamenn huganum
að því sem gerast mun eftir
kosningar. Þeim hugleiðingum
lýsti brezka stórblaðið Finan-
cial Times svo snemma á þessu
ári;
,,Það hindrar einkum
samningaviðræður nú sem
stendur að bráðabirgða-
stjórnin á íslandi er af
eðlilegum ástæðum ófús til
að gefa nein loforð, og
tvennar kosningar verða að
A því er enginn vafi að
þetta aðgerðaleysi stafar af
því að hernámsflokkarnir
vilja ekki gera neinar þær
ráðstafanir sem ekki verði
aftur teknar, þeir vilja ekki
loka neinum leiðum. Þeir
vilja eiga allra kosta völ —
eftir kosningar.
Mótmœli
/Fyrir skömmu gerðust allt í
einu þau tiðindi að landhelgis-
gæzlan skýrði frá því að brezk-
hclgi á þessum gömlu, ógildu
mörkum. Sé brotið í bága við
þau er gripið til óvenjulegra
ráðstafana til að vekja athygli
á glæpnum; liitt er hversdags-
legt og ekki umtalsvert þótt
tólf milna mörkin séu óvirt dag
livern.
í þessari málsmeðferð felst
auðvitað ótvíræð vísbending til
Breta, og þeir veita henni sér-
staka athygli. j svari sínu við
siðustu orðsendingu Guðmund-
ar í. Guðmundssonar tók
brezka ríkisstjórnin einnig
fram „að henni þyki leitt að
r,—————-— Magnús Kjartansson:
Er gg 0Ó g nð bern
lon í bi | ■ ■ ám mp igifmerkf pngntinu?
fára fram áður en ný ríkis-
stjórn getur setzt að völdum.
.... Næsta alþjóðaráðstefna
um fiskveiðar á að koma
saman í Genf í marz eða
apríl 1960, en brezkir út-
gerðarmenn vona að áður cn
til þess kemur verði búið að
komast að bráðabirgða-
samkomulagi við nýju rík-
isstjórnina á Islandi.“
Opnar dyr
Bretar renna mörgum fleiri
stoðum undir þessar vonir sín-
ar og fyrirætlanir. íslenzk
stjórnarvöld hafa að vísu haft
stór orð um ofbeldi Breta hér
við land; ' í hvítri bók hafa
þau rætt um „agression", þ.e.
vopnað ofbeldi sem flokka ber
til alþjóðlegra glæpaverka; þau
hafa 'lýst árás Breta brot á
stofnskrá Sameinuðu þjóð-
anna, sáttmála Atlanzríkjanna
og öðrum alþjóðlegum sam-
þykktum. En þrátt fyrir öll
þessi orð hafa hernámsflokk-
arnir verið ófáanlegir til að
fylgja þeim eftir með nokkrum'
aðgerðum, hversu rökréttar og
óhjákvæmilegar sem þær eru.
Við höldum en stjórnmálasam-
bandi og viðskiptatengslum við
Breta, og þeir voru að til-
kynna fyrir skömmu að þeir
myndu senda hingað nýjan
sendiherra, reyndan samninga-
mann — eftir kosningar. Her-
námsflokkarnir hafa ekki með
nokkru móti viljað kæra árás
Breta fyrir Sameinuðu þjóðun-
um; þaðan af síður hafa þeir
tekið í mál að endurskoða að-
ild okkar að Atlanzbandalag-
inu; sízt af öllu hafa þeir viljað
draga nokkrar ályktanir af
hinni . sérkennilegu vernd
bandaríska hernámsliðsins •—
aðrar en þær að láta liðinu í
té nýja herstöð á Snæfellsnesi.
ur togari og herskip hefðu ver-
ið staðin að ólöglegum athöfn-
um rúmar 9 mílur innan fisk-
veiðimarkanna. Hefði íslenzk-
ur skipherra mótmælt þessu at-
hæfi harðlega og síðan elt lög-
brjótana langt út í hafsauga.
Jafnframt herti Guðmundur í.
Guðmundsson sig upp í það
að senda brezku stjórninni
harðorð mótmæli út af þessum
atburði. Allur var þessi dugn-
aður mjög einkennilegur, þegar
þess er gætt að brezkir togar-
ar og herskip stunda slikar ó-
löglegar athafnir í landhelgi
dag hvern án þess að landhelg-
isgæzlan telji ómaksvert að tí-
unda það og án þess að nokkuð
æmti í ráðherranum. Ástæðan
til þessarar undantekningar
var sú að Bretar höfðu í þessu
falli verið fyrir innan gömlu
fjögurra mílna mörkin. Þau
mörk hafa ekki lengur neitt
•lagagildi, þau voru felld niður
um leið og tólf mílna reglan
var lögfest, en engu að síður
lialda utanríkisráðherra og
flokkar þeir sem að honum
standa áfram að hafa sérstaka
atburður setn þessi skuli hafa
átt sér stað, enda stafi liann af
misskilningi .... verði gerðar
ráðstafanir til þess að fyrir-
byggja möguleikann á því að
slíkir atburðir endurtaki sig í
svipuðum tilfellum“, eins og
það var orðað á ráðuneýtis-
máli. Þegar íslenzk stjórnar-
völd miða aðgerðir sínar við
gömlu og ógildu fjögurra mílna
mörkin, leysist öll styrjöldin
við Breta upp í tóman „mis-
skilning“. Og misskilning á að
vera auðvelt að leiðrétta.
Bannhelgi
Stjórnmálaflokkarnir hafa að
vanda birt stefnuskrár sínar
f.vrir kosningar, þar á meðal
Alþýðuflokkurinn og Sjálfstæð-
isflokkurinn, þeir tveir flokkar
sem hafa afráðið að mynda
stjórn saman eftir kosningar ef
þeim endist kjörfylgi til.
Stefnuskrár þessara flokka eru
svo likar að leiðtogarnir segj-
ast geta undirritað þær hvorir
hjá öðrum, og báðar eiga þær
sammerkt í því að þar er að
finna nokkrar setningar um
landhelgismálið. Þetta éru
ósköp áferðarfallegar setning-
ar, en það vekur sérstaka at-
hygli að þar er hvergi minnzt
á 12 mílur. Við íslendingar
höfum haft 12 mílna fiskveiði-
landhelgi í meira en ár; jafn-
lengi hafa Bretar með ofbeldi
reynt að knýja okkur til að
falla frá 12 mílum; þau mörk
voru valin vegna þess að 12
mílur eru í samræmi við al-
þjóðalög og njóta stuðnings
meirihluta heimsríkjanna 4—
en engu að síður geta tveir ís-
lenzkir stjórnmálaflokkar samið
kosningastefnuskrá án þess að
nefna 12 mílur, þau mörk sem
nú eru í gildi og um er barizt.
Það er engu líkara en 12 mílur
séu bannhelg orð hjá þessum
flokkum og málgögnum þeirra.
Þetta er auðvitað engin til-
viljun. Það er engin tilviljun
heldur að í stað hinna bann-
helgu orða segir svo í stefnu-
skrá Sjálfstæðisflokksins að ís-
lendingar megi ekki „sætta sig
við minni landhelgi en nú lief-
ur verið ákveðin“. „Miðlunartil
lögur“ Breta og Atlanzbanda-
lagsins eru einmitt í því fólgn-
ar að Bretar bjóða okkur
„jafnstóra" landhelgi og við
höfum nú; ef þeir fái að veiða
innan 12 mílna á sumum stöð-
um segjast þeir fyrir sitt leytí
lofa að friða jafnstór svæði ut-
an 12 mílnanna annarstaðar!
Það eru þessar hugmyndir
Breta sem ráða orðalagi á kosn-
ingastefnuskrá Sjálfstæðis-
flokksins; af þessum ástæðum
má ekki nefna 12 mílur í mál-
gögnum þeirra flokka sem
telja sér ráðherrastóla vísa að
loknum kosningum.
\ Tvömerki |
Þannig er allt undirbúið í
kyrrþey bak við hátimbraðan
múr algerrar þjóðareiningar
sem enginn má rjúfa með gagn-
rýni og aðvörunum án þess að
verða nefndur vargur í véum.
Mennirnir sem sóru fyrir kosn-
ingar 1946 og unnu skriflega
eiða fyrir kosningar 1949, þeir
rétta enn upp þrjá fingur. Og
eftir rúma viku ganga kjósend-
ur að kjörborðinu með land-
helgismerkin í barminum.
Hversu margir þeirra skilja að
það eru ekki rnerkin í hnappa-
gatinu sem spá sigri eða ósigri
í landhelgismálinu heldur hin
sem skráð verða á kjörseðlana?

Það er eins og mig skorfi
hörkuna eða sigurviljann
Margt hefur verið skrifað
og skrafað um mótið hér í
Júgóslavíu. Flestir frétta-
menn hafa reynt að ná við-
tölum af keppendum sjálfum,
en undirritaður hefur til þessa
komið sér hjá að kvabba á
kunningjum sínum. Mörgum á
íslandi mun þó leika hugur
á að heyra álit keppenda
sjálfra á andstæðingum sín-
um og frétta, hvernig júgó-
slavnesk blöð skrifa um mót-
ið. Skal þvi reynt að verða
eitthvað við þessum óskum í
síðari helmingi mótsins.
Fyrst af öllu mun menn
fýsa að frétta eitthvað frá
eigin brjósti Friðriks Ólafs-
sonar. Nú er það svo, að ef
spyrja ætti Friðrik eitthvað
Fréttabréí írá Frey-
steini Þorbergssyni
um mótið, væri það líkt og
að leita í eigin barm, svo
kunnugir erum við orðnir. Það
var því ætlunin að birta hér
viðtal, sem fréttamaður blaðs-
ins Nýja Makedónía átti við
Friðrik 29. september, en þar
sem blað þetta er gefið út
í fjarlægum landshluta, og
greinin hefur enn ekki borizt,
er þetta er ritað, en skákirnar
komnar, sem töfðu þessa
grein, þá skal viðtalið rakið
eftir minni. Ætti það að vera
hægt, þar sem fréttamaður
talaði rússnesku og undirrit-
aður varð að vera túlkur.
Fréttamaður: „Hefur sá
orðrómur við rök að styðjast,
að þú gangir ekki heill til
leiks að þessu sinni? Vitað er
að þú ert ekki sterkur líkam-
lega, en er einnig um ein-
hvern lasleika að ræða? Og ef
svo er ekki, getur þú þá gefið
einhverja skýringu á þinni
slælegu frammistöðu til
Framhald á 10. síðu.