Þjóðviljinn - 29.05.1960, Qupperneq 10

10) — ÞJÓÐVILJINN —* Sunnudagur 29. maí 1960
Heinesen
Frainhald aí 7. síðu.
andi. Fkkehart ér komln inn' í
tann ævinleikan, sum tíl er' í
menniskjans fjálga minni og
takksama huga. Soleiðis tek-
ur hovundurin til.
Hetta brotið úr Moder S.yv-
stjerne, sum eg havi nýtt her
iíj) við fáum orðum at lýsa
Williams skaldskap, gevur ikki
nakra heilskapaða mynd. Tað
er so stutt. og helst er tað eisini
nóg so álvarsamt. Tí sum
nevnt, er William eisini
skemmtingarsamur, í hvssu
er í seinastu skaldsogunum.
Gleðir og sorgir, skemt og
álvara skifta eins og dagur og
nátt. Men William hevur lyndi
til að gera dagar longur enn
nætur. Sjálvur er hann so mik-
ið ljósur av lyndi, at hann ikki
'•'íær seg at lata tað gangast
íólki heilt illa. Tá ið ringast
stendur til, letur hann vind-
hprpumakaran og spælimannin,
sum býr i hvorjari mannsál,
sieppa upp í leikin. Sjálvur
stílurin — l'rásoguháttur og
Rætt um sálina
Framhald af 3. síðu.
hún þá í öpum Koehlers eða
hundum Pavloíís?
— Það má segja að þar sé
um að ræða sál á vissu stigi.
Yngra íólkið í salnum var nú
íarið að flissa, svo að Jóhann
hætti að munnhöggvast við Ólaf
úr efsta þrepi stigans hægra
megin við sviðið og sté í ræðu-
stólinn. Sagði hann margt um
sálina, líkamann og andann, og
þótti lítils vert um þá fræðslu
sem fáanleg væri hjá Ólafi um
þessi efni.
Auðvitað þurfti Ólafur sál-
fræðingur að svara fyrir sig.
Hann kvaðst ekki víkja frá því
að munur á sál manna og dýra
Væri stigmunur en ekki eðlis-
munur.
Hvað er til dæmis um örvita,
idiot, mann með greindarvísi-
tölu fyrir neðan 35? Ég er ekki
viss um að sálín í honum sé
æðri en í góðum. íslenzkum
fjárhundi, sagði Ólafur.
Ekki var Jóhann á því að
viðurkenna þetta sjónarmið.
Hann kvaðst vilja benda Ól-
afi á, að þrátt fyrir andlegt
ástand örvitans hlyti hann aðra
meðferð en hundurinn.
Nú var orðið framorðið, og
fundarstjóri var hálfnaður að
slíta fundi þegar enn einn
ræðumaður gaf sig fram. Þar
var kominn séra Leó Júlíusson.
Hann kvaðst ekki hafa getað
setið þegjandi þegar lærður
sálfræðingur, sem hann sagðist
ekki vita nafn á en kallaði jafn-
an gleraugnamann í ræðu sinni,
kæmi og héldi því fram að
maðurinn væri dýr sem gengi
á tveim fótum. Með því væri
kippt grundvellinum undan
sjálfu lýðræðinu. Slíkt væri
skaðvænlegasti áróður sem
hugsazt gæti.
Þannig lauk fundi Heímdall-.
ar um skipulagt almenningsá-
iit. Sjálfstæðismennirnir, sem
voru í miklum meirihluta með-
al áheyrenda, hristu höfuðið
hver framan i annan þegar þeir
gengu út i svalt næturloftið.
Kauður.
sextugur
r
Burt með herinn ai Islandi
orðalag —‘ . er . eisini ofta
skemtilegur. Men eirigin eig-
ur at misskilja William sum
beran skemtara. Álvara býr
mangastaðni undir.
Fyrsta skaldsogan: Blæsende
Gry, sum kom í 1935, er 'ein
heldur drúgv soga og leysari í
uppbyggingu enn tær seinru,
men hon hevur nógvar góðar
lýsingar af fólkum og sera
vakrar náttúrulýsingar. Noatun,
sum kom í 1938, er spgan um
nqkur fólk, íð seta seg
niður á einum afplássi
og royna að gera sær livi-
ligt haró Henda bókin pian
vera hin mest verunleikatrúgva,
William hevur skrivað, nærkast
í evni og uppbygging sosialu
skaldsqgunum, sum vóru so
tættar í árunum 1930 til 1940.
Beint eftir seinasta stríðs-
lok kom Den sorte Gryde. Han
er um tíðina undir seinasta
heimsbardaga, og her er Willi-
am hvassur. hevur lyndi til at
revsa. Tað er í hesi bók, hann
sigur frá átrúnaðarligum sansa-
loysi, sum endar við at vilja
negla íólk á krossin.
Síðan eru komnar bqkurnar
De fortabte Spillemænd og
Moder Syvstjerne. Við hesum
bókum hevur William sum
sqguskald fingið sítt heilt per-
sónliga andlit. Her trívast vónir
og mistreysti, kloddar og skreyt
tætt tilsamans. Nógv merin-
iskju koma lesaranum á mp'ti,
eru eins og dust og fræ, sum
íýkur fyri vindi.
Seinasta bókin er spgusavnið
Det fortryllede Lys.
Hóast William hevur skriv-
að allar bpkur sínar í donskum
máli, er hann helst tann hqv-
undurin, sum við yrkingum og
skaldsqgum hefur givið tær
mest fjplbroyttu lýsingarnar av
menniskjum og náttúru í Fqr-
oyum. Og víða rqkkur hann.
Evnið til bqkurnar er tikið
úr einum lítlum samfelagi —
einum pinkulítlum parti av
stóru verð —, men lyndi í
menniskjum, sum lýst eru,
teirra lív og levnaður, eru
einki qðrvisi enn úti í stóra
heimi. í fleiri skaldsogum hjá
Williami sær hin stóri heimur-
in seg eins og í spegli.
Karsten Hoydal
'Framhald af l. síðu.
hönd eða fót til þess að vernda
okkur fyrir ofbeldi Breta,
þvert á móti hefðu þeir stutt
þá með öllum ráðum gegn okk-
ur, samanber nú síðast á
Genfarráðstefnuna.
Þessu næst rakti Alfreð
sögu bandaríska hernámsins
hér á landi allt frá því er ís-
lenzka ríkisstjórnin var neydd
til þess 1941 að biðja um her-
yernd Bandaríkjanna. Afleið-
ingin af hernáminu er sú, sagði
Alfreð, „að Island er orðið var-
anleg herstöð, ein af tuguin
eða hundruðum annarra í
varnar- o.g sóknarkerfi Banda-
ríkianna. Þessi 19 ár \ sögu
þ.jóðarinnar tákna tímabil mik-
illar niðurlæsringar hennar. Is-
land er orðið lenpríki fram-
andi stórveldis og lierstöð þess.
Þetta er sannleikurinn ógrímu-
klæddur.“
Bandarísk stjórnarvöld hafa
gætt vel hagsmuna sinna hér
á landi og fyrirstaða Islend-
inga reynzt veik og undanláts-
semi mikil, sagði Alfreð. Með
Keflavíkursamningnum 1946
tryggðu Bandaríkjamenn sér
herstöðvar í landinu og skertu
þar með fullveldi okkar. 1949
Var ísland rekið í Atlanzhafs-
bandalagið og gert samábyrgt
gerðum stórveldanna sem í því
eru, jafnt í stríði sem friði. Og
1951 var svo ,,varnar“-samn-
ingurinn svonefndi gerður. Þar
með var markinu náð og ísland
orðinn hlekkur í herstöðva-
kerfi Bandaríkjanna og eitt af
útvirkjum þess.
Þessu næst veik Alfreð máli
sínu að afsökunum íslenzkra
Jf..:
ráðamanna fyrir undanlátssem-
inni við Bandaríkin: Hlutdeild-
in í stríðssamtökunum og her-
stöðvarnar áttu að tryggja ör-
yggi Islands, sögðu þeir.
Benti hann m.a. á, að álit
bandarískra herforingja væri
þvert á móti, að útvirki eins
og Island yrðu fyrsta skot-
markiðt ef til styrjaldar kæmi.
Síðan við gengum í Atlanz-
hafsbandalagið hefur hern-
aðartæknin hins vegar breytzt
svo mjög, að vörn gegn árás
er ekki lengur talin hugsanleg.
Eina svarið er að gjalda líku
líkt og svara vetnissprengju-
árás í sömu mynt. Þannig eru
aðalrökin fyrir herstöðvum á
Islandi orðin haldlaus.
Siðan ákvæðiiiú tim ævar-
andi lilutléysi íslands vár
varpað fyrir borð, liefur utan-
ríkisstefna okkar svifið í lausu
lofti, sagði Alfreð. í stað þess
kom ekkert, er fullvalda smá-
þjóð væri stætt á, — engin
hugsjón, enginn þ.ióðarmetnað-
ur, ekkert markinið. I rauninni
hefur ekki verið um íslenzka
stefnu að ræða í utanríkismál-
um okkar heldur bandariska.
Bandaríkjast.jórn hefur í reynd
verið Ieyft að ákveða liana og
móta. Þess vegna báðum við
Bandaríkin um hervernd 1941,
undirrituðuin Keflavíkursamn-
inginn 1946, .gengum í Atlanz-
hafsbandalagið 1949 og leyfð-
um herstöðvar 1951.
Island á að lýss yfir ævar-
andi hlutleysi á ný og b.yggja
síðan stefnu sina i utanríkis-
málum á þeim grunni, sagði
Alfreð. Vitnaði hann í um-
mæli forustumanna Svía og
Finna og dæmi Irlands til þess
að hrekja þá fullyrðingu, að
hlutleysi væri orðið úrelt og
sýna hvernig smáþjóð getur á-
unnið sér virðingu á alþjóða-
vettvangi fyrir sjálfstæða og
einarða stefnu í utanríkismál-
um. Hlutlaust ísland á veglegu
hlutverki að gegna, sagði hann.
Þar ber því að stuðla að sátt-
um og friði. frelsi þjóða og
iafnrétti. Ofbeldi og kúgun
eiga fulltrúar Islands að for-
16. fulltrúaþing
SÍB háð í júní
í næsta mánuði verður sext-
ánda fulltrúaþing Sambands ís-
Ienzkra barnaskólakennara háð
hér í Reykjavík.
Þingið verður sett árdegis
föstudaginn 10. jún’í og slitið
þann 12. Verður þingið haldið
í Melaskólanum. Við setningu
fuíltrúaþingsins mun A. Let-
hovaara prófessor frá Finn- ^
landi flytja erindi. Meðal mála.
sem á dagskrá þingsins eru máj
nefna tillögur um breytingu á|
skipulagi og lögum Sambands ^
ísl. barnakennara, launa- ogj
kjaramál kennara, ríkisútgáfa |
námsbó'ka o.fl.
Tiitiburverd
BÆJARPO
Framhald af 4. síðu.
forsendu, sem allir, sem eitt-
hvað skynbragð bera á íslenzk
fræði, vita að er röng, og dreg-
ur ályktanir sínar af henni. Og
auðvitað verður niðurstaðan í
samræmi við aðferðina eins og
í Kjördæmablaðinu forðum.
Gunnar Dal virðist ekki vita
að það er íyrir löngu aísannað.
að Sæmundur hinn íróði haí'i
safn’að saman eddukyæðunum
og skráð þau, þótt þau hafi
verið gefin út undir nafninu
Sæmundaredda. Sá misskilning-
ur er runninn írá Brynjólí'i
biskupi Sveinssyni í Skálholti.
er sló því föstu árið 1643, er
honum barst í hendur aðal-
handrit eddukvæðanna, Codex
regíus eða Konungsbók, að
STURINN
handritið væri komið i'rá Sæ-
mundi fróða og kallaði Sæ-
mundareddu, en bók Snorra
haíði þá alllengi verið kölluð
Snorraedda. Fræðimenn hafa
nú sýnt íram á, að ekki eru
minnstu líkur til þess, að Sæ-
mundur i'róði hal'i komið
nærri söínun eddukvæðanna,
hvað þá hann hafi valið þeim
eddunai'nið. sem hvergi er tengt
þeim í handritum og eins og
áður segir orðið til fyrir mis-
skilning Brynjólfs biskups.
Vonandi er heimsspekingurinn
Gunnar Dal sterkari í austur-
lenzku i'ræðunum heldur en
þeim íslenzku, að öðrum kosti
væri varlegra að taka þau
„l'ræði'' iians ekki oí hátíðlega.
Framhald af 1. síðu
1000 krónur íyrir gengislækkun
kosta bví nú 1500 krónur og pip-
ur sem voru á 1000 krónur eru
komnar upp í 1650.
Uggur í mönnum
Þessar gííurlegu verðhækkanir
og vaxtahækkunin hafa vakið
ugg um íramtíðina meðal þeirra
sem starl'a í byggingariðnaðin-
um. Að sjálfsögðu reyna menn
til hins ýtrasta að ljúka bygg-
ingum sem þegar eru komnar á
veg. en menn óttast að k.vrking-
ur komi í byggingariðnáðinn þeg-
ar frá líður.
Maður sem nákunnugur er
byggingariðnaði sagði þegar
hann frétti um timburhækkunin-'
nýju, að hann sæi ekki fram á
annað en að stöðvun yrði á
byggingum á næsta ári.
dæma án tillits- til þess, hvaða.
þjóð beiti'r sliku.HSláhd vill af-
vöpnun og frið og það vill vin-
samlega sambúð við aðrar
þjóðir, en það kaupir sér
aldrei vináttu annarra ríkja
neinu verði, sem ósamboðið er
virðingu þess. Og hann hélt
áfram: Hlutleysi er sá eini
gruniiur, sem við getum byggt
utanríkisstefnu á o.g barizt
fyrir með heiðri og sóma sem
fullvalda ríki. En til þess að
komast á þennan fasta grund-
völl verðum við að losna úr
læðingi þess liernaðarbanda-
lags, sem við illu heilli flækt-
umst í fyrir 11 árum.
HSíf fagnar
nýjum skipum
Á fundi Verkamannafélags-
ins Hlífar í Hafnarfirði á
mánudaginn var því fagnað
hversu atvinnuöryggi hefur
eflzt í bænum við komu
tveggja nýrra togara í skipa-
stól Bæjarútgerðar Hafnar-
fjarðar. Samþykkti fundurinn
þessa ályktun:
„Fundur haldinn í Verka-
mannafélaginu Hlíf mánud. 23.
maí 1960 lætur í ljós sérstaka
ánægju yfir þeirri aukningu
sem nýlega hefðu átt sér stað
á skipastól Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar, með kaupum á
togurunum Maí og Vetti.
Fundurinn fagnar þessum
stórfelda vexti Bæjarútgerðar-
innar og því aukna atvinnuör-
yggi sem af því leiðir fyrir
almenning í bænum og er al-
veg sérstök ástæða fyrir hafn-
firzka verkamenn að fagna
þessum framkvæmdum, þar
sem það hefur ávallt verið
stefna Vmf. Hlífar að berjast
fyrir aukinni bæjarútgerð“.
Páll flrason efnir
til þriggja ferða
um hvítasunnuna
Ferðaskrifstofa Páls Arason-
ar efnir til þriggja ferða um
hvitasunnuhelgina.
Fyrsta • ferðin er til Gr'íms-
eyjar. Ekið verður til Akur-
eyrar. Á föstudag vsrður hald-
ið með skipinu Drang til Hrís-
eyjar, Ólafsfjarðar og Gríms-
eyjar. Dvalið verður í Grímsey
fram eftir degi og síðan siglt
aftur til Akureyrar og þaðan
haldið í Mývatnssveit og kom-
ið til Reykjavíkur á mánudag.
Þetta er 5 daga ferð, lagt af
stað frá Reykjavík fimmtudag-
inn 2. júní.
Ö.inur ferðin er á Snæfells-
jökul. Lagt af stað frá Rvík
kl. 2 á laugardag og ekið að
' Arnarstrpa og gengið á jökul-
inn á livítasunnudag. Á mánu-
í
dag verður ekið í kringum jök-
ulinn, komið við á Lónsdrang,
Hólahóla og Sandi og Ólafsvik.
Síðan verður ekið til Reykja-
víkur.
Þriðja ferðin er til Grunda-
fjarðar, Stykkishólms og i
Breiðafjarðareyjar. Lagt er af
stað í þá ferð á laugardag
klukkan 2.