Þjóðviljinn - 25.01.1961, Page 7

3>) ÞJÖÐVILJINN — Miðvikudagur 25. janúar l961 4ÍÍ-
.^ÉsaSS^jgifnSaa^æSESESsSaiÍEÍii
■6t«eíancii; Sameminearflokkur alÞýðu - Sósiaiistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús • KJartansson (áb.), Magnús Toríi Ólafsson, Slg-
urður Guðmundsson. — Fréttarltsfcjórar: ívar H. Jónsson, Jón
BJarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magi'ússon. — Ritstjórn,
afgreíðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími
17-500 (5 línur). - Askriftarverð kr. 45 á món. - Lausasöluv. kr. 3.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Viðreisnarblekkingar
T umræðunum á Alþingi undanfarna daga hefur
skýrt komið fram hvernig röksemdafærsla ráð-
herranna í fyrravetur og réttlæting þeirra á viðreisn-
inni hefur molnað niður og orðið að engu gagnvart
veruleika þjóðlífsins. Jafnframt hefur sannazt að and-
mæli þingmanna Alþýðubandalagsins og skilgreining
þeirra á því sem verið var að gera hefur reynzt rétt
og koma heim við reynslu þessa ömurlega viðreisn-
arárs. Enn er í minni að það átti að vera aðalsönn-
un þess að þjóðin hefði lifað um efni fram og þyrfti
að taka á sig samdrátt framkvæmda og stórfellda
kjaraskerðingu að greiðslubyrðin vegna erlendra lána
væri orðin svo gífurleg að þjóðin gæti ekki undir því
risið. Þá þegar var sýnt fram á að þetta voru fals-
rök, og nú gekk Gylfi Þ. Gíslason svo langt í játn-
ingum sínum í umræðunum á Alþingi að viðurkenna
að greiðsluhallinn segði ekkert til um það hvort þjóð-
in hefði lifað um efni fram, og fannst ýmsum þing-
mönnum að ráðherrann hefði lært þó nokkuð á einu
ári.
17'inar Olgeirsson sýndi fram á í nefndaráliti sínu um
viðreisnarfrumvarpið í fyrravetur að hin mikla
greiðslubyrði sem ríkisstjórnin þreyttist aldrei á að
útmála, hvíldi einungis á árunum 1959—1963, en
minnkaði þá niður í það sem telja megi eðlilegt. Og
hvernig stóð á þessari óeðlilega háu greiðslubyrði?
Einar rifjaði það enn upp í ræðu sinni í fyrradag:
Á þessum fjórum árum á að borga upp báta og skip
sem keypt höfðu verið í Noregi, Danmörku, Vestur-
Þýzkalandi, Hollandi og víðar. En hægt var að fá
lán til þess að láta byggja alla þá báta sem íslend-
ingar þurftu á þessum árum í Austur-Þýzkalandi. Það
var hægt að fá lán til tólf ára með lágum vöxtum.
En ofstækisfullir ráðherrar í vinstri stjórninni fengu
því ráðið, að fsland tók ekki hagstæð lán til langs
itíma með lágum vöxtum, heldur, voru tekin stutt lán
með háum vöxtum. Og þau voru tekin á Vesturlönd-
um, enda þótt íslendingar keyptu þá þegar miklu
meira frá þessum löndum en þau af okkar afurðum,
svo greiðslur lánanna hlutu að valda erfiðleikum. En
lánið sem við áttum kost á til iangs tíma hefðum
við getað greitt með íslenzkum útflutningsvörum.
ttJX

T^etta var röng viðskiptapólitík, vegna pólitísks of-
stækis. Og þetta ofstæki skapaði erfiðleikana á
greiðslum þessi fáu ár. En þetta var byrjunin á þei.rri
hringavitleysu sem síðan hefur haldið áfram, að
brjóta niður austurviðskiptin og henda íslenzkum út-
flutningi í þá áhættu sem markaðirnir á Vesturlönd-
um hafa verið og eru. Einmitt í þessu kemur frarn
furðulegt fyrirhyggjuleysi og óraunsæi á íslenzka
hagsmuni. Nú má sjá hvernig riki í nær öllum heims-
álfum með gerólíka stjórnarhætti notfæra sér þá
möguleika til uppbyggingar atvinnulífi sínu sem fel-
ast í hinum hagstæðu og vaxtajágu lánum sósíalist-
ísku landanna, og viðurkennt er að slík lán eru veitt
á eðlilegum og heilbrigðum viðskiptagrundvelli. En
íslenzk stjórnarvöld kjósa heldur að sæta lélegum
lánskjörum og arðránsvöxtum auðvaldsstofnana Vest-
urlanda, sem jafnframt eru misnotuð til að hiutast
til um innanlandsmál hlutaðeigandi ríkis eins og ís-
lendingar hafa glögg dæmi um. Og „greiðslubyrðin“
af óhagstæðum lánum síðan notuð til að afsaka gíf-
urlega kjaraskerðingu og samdráttarstefnu. Þessi mál
skýrast nú óðum, þegar meira að scgja ráðherrarnir
éta sem óðast ofan í sig fullyrðingarnar frá upphafi
viðreisnarinnar, og mun íslenzk alþýða draga af sínar
ályktanir.

Þá er hún komin út þessi
'bók, sem ég hef verið að bíða
eftir í heilt ár, bókin Sendi
bréf frá Sandströnd.
Það er alls ekki að ástæðu-
lausu að ég hef beðið þess-
arar bókar með nokkurri eft-
irvænlingu.
Það er alltaf mikill við-
burður er bókmenntafélag
heitir svo ríflegum verðlaun-
um fyrir bók, að teljast megi
sæmileg verklaun hverjum
þeim er svo vel tekst til, að
bók hans hljóti náð fyrir aug-
um þeirra vísu manna, er
valdir eru sem dómendur.
Þá er Virkisvetur birtist
sem sú bókin, er bezt þótti í
þessari samkeppni, var þegar
vitað, að einhver bók hlaut. að
hafa orðið númer tvö hjá
dómendum og ósennilegt ann-
að en hún kæmi bráðlega fyr-
ir almennings sjónir. Sú er
og nú orðin raunin á. Það er
ekki lengur nein leynd um
það, áð ’bók Stefáns Jónssonar
hafi af dómendum verið tal-
in næst bezt þeirra bóka, er
sendar voru í þessa sam-
keppni, þótt mér sé reyndar
óskiljanlegt hversu lítið út-
gefandi hefur látið þess getið
við auglýsingu bókarinnar,
rétt eins og slákt ætti helzt
Stefán Jónsson.
En verzlunarvaldið eignast
sína frumbyggja og þar
skarðast. ekkert í söguna. Þeir
koma þar hver af öðrum,
Hansenarnir, eins og þeir hafa
a alltaf komið við sögu íslenzkra
. ' þorpa í einhverri mynd á upp-
- váxtarárum þeirra. Þorpið
þróast með þeim, vex með
auði þeirra. Og þegar bænd-
urnir í nærsveitunum skynja
loks hættuna og valdið, er það
orðið of seint. Eina ráðið verð-
ur að gera þorpið að sérstök-
um hreppi, svo þeir þurfi þó
ekki að ótlast sveitarlimina.
Þetta mun víst vera sú venju-
lega tilorðningarsaga all-
margra þorpa til sjávar og
sveita.
Og Hansenarnir hverfa. Hinn
síðasti þeirra ekki á alveg
eðlilegan hátt, — og þó? En
sá sem tekur við, afkomandi
sveitarmenningarinnar, lærður
í skóla kaupmennskunnar, —
Strákurinn frá Reykjakoti, —
hlýtur völd sín gegnum glæp.
Vel er hann falinn og þótt
ýmislegt sé á kreiki, hefur
hann þegar aðstöðuna í hendi
sér og kann vel að nota hana.
En hann hefur skift um
nafn og númer á þeim auði,
er nú ræður Strandlendingum.
að fara framhjá mönnum.
Ég hef verið að svipast um
eftir því, hvað okkar venju-
legu ritdómeniiur um bækur
létu frá sér fara um þessa
bók.
Var jafnvel að búast við
að nú upphefðist nokkur sam-
jöfnuður milli þessara tveggja
skáldrita og máski þæt.t.i sum-
um sem dómnefndin hefði
’kanhski ekki kveðið upp
neinn Salómonsdóm í úrskurði
sínum um þessi tvö verk.
Nei, ekkert, slíkt varð á vegi'
mínum á dálkaslóðum blað-
anna. Aðeins einhverskonar
þegjandi sam’komulag um það,
að þetta sé fremur misheppn-
uð bók, enda varla við öðru
að búast af barnabókahöfundi,
sem allt í einu ætli sér það
ofverk, að fara að skrifa fyrir
fullorðna.
Eftir að ég hafði séð rit-
dómana, var ég nokkumveg-
inn viss um að þetta hlyti að
vera heldur laklegt verk. Að
vísu lagði enginn ritdómend-
anna. í það að kryfja Verkið
til mergjar á nokkurn hátti
— Bókin er í tveimur köf'lum
það er slæmt. — Stállinn er
endurtekningarsamur og leiði-
gjarn — það virðist jafnvel
óljóst, um hvað höfurHurinn
er að skrifa —. Þetta er
evona eitthvað af þeim um-
sögnum, sem ég rakst á um
bókina í skrifum þeirra
manna, sem fást við það að
ritdæma bækur.
Það má vel vera, að ein-
hver hafi einhversstaðar sagt
eitthvað gott um bókina, en
það hefur þá farið framhjá
mér til þessa.
Það var fjarri mér að efa
niðurslöður ritdómaranna,
enda skildi ég þá betur verð-
leika Virkisvetrar. Það hefur
ekki verið úr góðu að velja,,
Kannske líka þrautaminna að
eemja fornlega afmorssögu en
leggja í þá t.vísýnu að skrifa
þróunarsögu sinnar samtíðar,
og um sumt af því, er íslenzk-
ir rithöfundar hafa látið
kyrrt liggja enn sem komið
er. Ég varð, satt að segja,
hissa er ég hafði blaðað nokk-
uð í Sendibréfi frá Sand-
strönd, og varð þess áskynja
hvað höfundur hugðist taka
til meðferðar. Nei, þessu
sleppur Stefán ekki frá, taut-
aði ég við sjálfan mig. 'Hinu
gat ég ekki neitað, að mér
þótti hann maður að meiri
sem rithöfundur, fyrir það að
reyna þetta, hversu svo sem
til tækist. Það er skylda góðs
rithöfundar að vera hið
skyggna auga á samtíð sína,
segja henni kost og löst, vera
hin vakandi samvizka þjóðar
sinnar í daglegri baráttu
hennar.
Það er alltaf virðingarvert
er menn reyna að standa unid-
ir skyldu sinni, þótt mistak-
ist um árangurinn.
En sem sagt. Ég las nú bók-
ina og komst að raun um
þrennt: Þetta er mjög fljót-
lesin bók í fyrstu. Lesi maður
hana aftur, er hún einhver
sú seinlesnasta bók, sem ég
hef haft. í höndum. Og í
þriðja lagi, þá þykir mér þetta
mjög merki’eg ’bók, já, og líka
góð bók; hreint ekki galla-
laus bók, öðru nær, en kost-
irnir þó langtum fleiri.
í 'hverju þetta sé fólgið,
er mér ekki svo hægt að
skýra, því ég kann ekki að
ritdæma bók, hef aldrei gert
það á æfinni. Þó ætla ég að
reyna að fara nokkrum orðum
um þetta ritverk, ef það gæti
vakið forvitni einhvers til
lesturs bókarinnar, því ég tel
að hún sé meira en Jiess verð
að lesa hana, já, og lesa hana
vel.
Svo kemur mér bókin fyrir
sjónir:
Þoriiið er mjög óljóst,, bæði
afstaða þess gagnvart um-
hverfinu og e'kki síður hús-
anna, hálfgerð hilling, varla
raunverulegt. Líkast að höf-
undurinn hafi verið hræddur
við að fullgera myndiiia af
ótta við það, að hver og einn
— þorpari — þekkti í því sinn
samastað. En strax í upphafi
leggur einhvern súg um mann.
Það er varla tilviljun í nafn-
inu Gildra, og síðan samnefnt
— ás — holt — kot og læk-
ur, enda reynist svo er fram
í sækir að þessi nöfn hafa
fulla merkingu.
Þegar kemur að því að
skrá sögu þorpsins, verður
ekkert á huldu. Atburðasagan
er þar vel úr garði gerð, trú
og traust. Frumbyggjar
þorpsins eru að vísu ekki þýð-
ingarmiklar persónur fyrir
framtíð þorpsíns. eiga raun-
verulega engan hlut þar að
nema þann að vera samnefn-
ari þsss fóiks er s’ðar flytur
á þessar — gildrueyrar —
fiölmennisins. Þetta eru vel-
gerðar persónur af höfundar-
ins hendi, upphaf þeirra og
örlög trúverðug, en allt um
það gleymskunni og tilgangs-
leysinu háð frá byrjun. Lifa
aðeins sem gömul saga, er
birtist í undarlegum bletti, er
tekur lit á undan öðru er
snjóa leysir.
Seinni tíminn kannast ekki
við þau frekar en við Islend-
ingar, sem munum aldfei
te'ja Náttfara fyrsta búsefu-
mann á íslandi.
Það er ekki lengur Hansens-
nafnið. Nei, nú er innlenda
kapitalið komið til sögunnar,
—- Kaupfélag Sandstrandar
— íslenzka auðvaldið hefur
tekið forystuna.
Og Sandströnd er orðið
fullskapað þorp, að vísu í
óljósu umhverfi og óljóst í
innbyrðis afstöðu, en athafna-
vettvangur þess er augljós,
þar koma fram og myndast
hin sömu átök og í þjóðfé-
laginu sjálfu. Þorpssögunni
er lokið í bili.
Það er ekkert. undarlegt
þótt aðkomumaður skrifi
sendibréf þeim, sem hann tel-
ur sig hafa ástæðu til að
skrifa. En þótt sendibréfið sé
vel úr garði gert, er ekki jafn-
vel gengið frá ástæðunni til
þess að skrifa bréfið. Allt
samband bréfritarans við
þann, sem á að fá bréfið, er
mjög á huldu. Bréfritarinn
sjálfur er og líka dál.'tið und-
arlega gerður. Athugull, góð-
viljaður, skilningsríkur og vill
öllum vel gera. Einn þessara
nytsömu sakleysingja, sem
sjá. hvað að er, en þora tæp-
ast að draga aniiann af ótta
við að styggja einlivern. En
hann finnur þetta lí’ka og það
er hans kvöl.
En athugull er hann. Af-
stöðu atvinnurekenda til
verkamanna og samtaka
þeirra lýsir hann af slíkri ná-
kvæmni, að þar brestur fát.t
á um hina raunverulegu þróun
þeirra mála. Og skyldu ekki
einhverjir kannast við Ásgeir
á Barði sem manngerð í Is-
lenzkri verkalýðssögu ?
Og ætli hin almenna virð-
ing fyrir sérnámi birtist eltki
Eftir Pétur SumarllSason
í viðhorfi Áma til fagnáms-
ins, er hann telur óþarfa að
fá lærðan hárskera til þorps-
ins, — því að varla þurfti
fjögurra ára nám til að halda
á skærum —. ?
Það rekur sig þama allt,
eins og perlur á bandi. Skriða
hernámsáranna, — húsið, sem
hvorki hreppurinn eða kaup-
félagið á, kauphækkunarald-
an, — samböndin við herinn,
sem duga til þess að út.iloka
þorpsbúa 'frá gulli hernáms-
vinnunnar ef þeir ætla að ger-
ast svo djarfir að næla sér
sjálfir í svolítinn gróða.
Og drengurinn. — Jú, Ste-
fán kann að segja sögu af
dreng. Dreng, sem át.ti sér
guð, en lokaði hann niður í
skúffu vegna áhrifa umhverf-
isins, umhverfis styrjaldarár-
anna, — sögu af Öreng, sem
gjarnan vildi hafa stríð, en
var svo mikið barn að hann
timdi því ekki, — Það lang-
ar svo mikið til að lifa. —
Sögu af dreng, sem geymir
•sinn guð, hættir við að hafa
stríð, talar um hrísluna í gil-
inu, sem fúnar óðum, og er
að lokum viss um að tillits-
semin við náungann má ekki
ganga svo langt, — að hon-
r
um líðist að binda á mann
vettling —.
Ég veit ekki hvort íslenzka
þjóðin á enn sinn guð í ein-
hverri hálfgleymdri skúffu, —
ólögulegan guð, skorinn í
spýtu af einhverjum undar-
legum sögumanni liðinna alda,
— en sannarlega færi betur
að hún fyndi hann og ætti
hann að leiðarhnoða er þeirri
gjörningaþoku rofar frá, sem
nú gengur yfir. Kannske gæti
hún þá hjálpað drengnum að
hugsa um hrísluna, sem nú
fúnar að stofni í gilinu hans.
Örlög þessa fólks eru und-
arleg. Móða lyga og blekk-
inga leikur um það, allt. við-
sjált og lævi blandið. Varla
er það alveg út í bláinn hjá
höfundi, að eina fólkið, sem
stendur eftir hamingjusamt í
bókarlok, eru þau Böðvar,
Sigrún og Herdís gamla. Þau
eru líka eina fólkið sem hef-
ur — þó fyrir tilviljun sé —
losnað við svikin úr lífi sinu
og tekst um leið að skapa
hinni lifandi æsku í húsinu,
drengnum, traustan heim ást-
ar, umhyggju og öryggis.
Það mun og verða stað-
revndin, að til þess að ala upp
heilbrigða æsku í þessu landi,
— æsku, sem ekki trúir á
peninga, vopn og ofbeldi,
he'dur trúir á tilverurétt án
stríðs, til þess að slíkt megi
takast verðum við fullorðna
fólkið, þessir Sandstrendingar
á Gildrueyrum nútímans, að
hrista af okkur ómennskuna
og svikni, gróðafíknina og
hermangið til likama og sálar,
sem við höfum fóstrað með
okkur síðustu tuttugu árin.
Þa.ð má annars vel vera,
að sem bókmenntalegt verk sé
betta léleg bók. Um það kann
ég ekki að dæma. En hjnu
verður ekki gengið framhjá,
að höfundur reynir að eegja
sögu samtíðar sinnar og legg-
ur í það verk alla alúð og
samvizku sína bæði sem mað-
ur og rithöfundur. Og afstaða
hans til þessarar sögu er
livergi óljós eða neinn vafi á,
hvem dóm hann leggur á
aldarhátt. okkar í dag. Það
skal ég játa, að þetta er dul-
úðug bók. Hún verður ekki
öll séð í einum lestri, eða með
lélegum lestri. Setningarnar
eru yfirlætislausar, en þær
leyna á sér, segja meira en
virðist í fljótu bragði.
*r
Mér þótti gæta nokkuð mik-
ils monts hjá Stefáni er hann
sagði í viðtali við Útsýn, að
--—r- Miðvikudagur 25. janúar
þessi bók myiidi reynast end-
ingarbetri til lengdar en Virk-
isvetur. — Mér finnst það
ekki lengur.
Hitt finnst mér vænt um,
að það er lítið útlit. fyrir að
Stefón hljóti nokkurntíma ör-
lög Péturs Böðvarssonar list-
málara, þau er Árni ætlaði
honum: — Við borgum á
hann sýningu og kaupum á
hann lof, fáum einhverja fína
kalla til þess að látast kaupa
og skriðan fer af stað —.
Er ekki þetta ærið oft lög-
málið um frægðina cg matið
á verkum manna?
Þakka þér fyrir bókina Ste-
fán, og ekki sízt fyrir það,
1961 —ÞJÓDVILJINN (7 xy
Wé'
að þú skulir hafa haft mánn-
dóm til að segja samtíð þinni
úl syndauna svo sem þú ger-
ir, skulir þora að skrifa sögu
fyrir fullorðna, þ;ú seni átt
bara að skrifa fyrir börn. ,
Satt er það, fullorðna fólk-
ið les barnasögurnar þínar og.
er þá ákaflega skilningsríkt,
af því að það er fínt. að skilja
börn, — en sína eigin sögu
les það og skilur, en þykist;
ekki skilja af því að skiln-
ingurinn veldur óþægindum
i sálinni, — og það er ekki
fínt að skilja sinn eigin glæp.
En sem sagt. Hafðu heill
skrifað og þakka þér fyrir
Sendibréf frá Sandströnd.
Pétur Sumarlið'ason
Hér er skýrt frá úrsliíum
í skákgetrauninni sem birtist
í jólablaði Þjóðviljans og
birtar lausnir á fjórum fyrri
þrauíunum. Lausnir á h'.num
koma , í næsta blaði.
Alls bárust 55 lausnir fyrir
tilsettan tíma, voru þær víðs-
vegar að af landinu en meiri-
hluti frá fólki búsettu i Rvík.
Lausnir sendu 53 karlar og 2
konur.
Rétt lausn er svo:
A-flokkur nr. 1 Dd5+. Nr. 2 e3.
B-flokkur nr. 3 Kh5. Nr. 4 Dh6.
C-flokkur nr. 5 He8: eða Db5.
Nr 6 Bb5.
D-flokkur nr. 7. Nei. Nr. 8 Ka8.
A-flokk (dæmi nr. 1 og 2)
leystu 39 rétt og nlaut Styrkár
Sveinbjarnarson, Höfn, Sel-
tjarnarnesi, verðlaun þar, kr.
200,00.
B-flokk (dæmi nr. 3 og 4)
leysti 21 rétt og hreppti Magn-
ús Gunnársson, Haga við Sel-
foss verðlaun þess flokks kr
200,00.
C-flokk (dæmi nr. 5 og 6)
leystu 33 rétt og féllu verðlaun-
ih í skaut Sigurgeirs Þorvalds-
sonar, Turner 11, Keflavíkur-
flugvelli. •
D-flokk (dæmi nr. 7 og 8)
leysti enginn rétt og falla verð-
launin því til Þjóðviljans. Með
öðrum orðurn, engum leysanda
tókst að leysa öll dæmin rétt,
en þeir Egill Valgeirsson, Högni
ísleifsson (báðir i Reykjavík)
og Jónas Halldórsson A-Hún.
komust næst með 7 dæmi rétt.
Með sex rétt voru 22 leysend-
ur og þar með önnur stúlkan,
Ragnheiður Jónsdóttir, sem
sendi mjög greinargóða lýs-
ingu á lausnum sínum.
Þeir sem verðlaun hlutu eru
beðnir að vitja verðlauna sinna
á skrifstofu blaðsins.
Flestir leysenda hafa ekkert
við keppnisfyrirkomulagið að
athuga, en munu þó geta tekið
undir með S.J.S.: „. .. en þó
fyndist mér eðlilegra að taka
nokku^t Itillit til :þess, hve
mörg dæmi menn leysa, því
það er hálf neyðarlegt að 4
menn, sem aðeins hafa leyst 2
dæmi hver, hreppi öll verð-
launin, en sá sem öll leysir
fær ekkert.. .“, en höfuðatriði
haris með þátttöku í keppninni
—- og margra annarra — er að

sýna, að þessi skákdæmasam-
antekt falli í frjóan jarðveg og
láta með því í Ijós þá ósk, að
áfram verði haldið með get-
raun í þessu eða líku formi.
—- Þetta þurfa þeir mörgu að
athuga, sem skernmta sér við
að glíma við dæmin, en senda
enga lausn — að lítil þátttaka
getur komið getrauninni fyrir
kattarnef, til ieiðinda fyrir þá
mörgú, sem raunverulega vilja
taka undir með S.K. (og mörg-
um öðrum) sem ritaði með
lausn sinni: „Vonandi verður
framhald á þessum skákþraut-
um, þær eru alltaf skemmtileg
viðfangsel'ni“.
Nokkrir sýna með lausn
sinni, að þeir vilja aðeins glíma
við skákstöður (en ekki skák-
dæmi) senda nr 1,-—4. í eyðu,
og einn (K.E.) kvartar (með
réttu!) undan ógreinilegri
prentun stöðumyndanna. „Verð-
ur gaman að sjá hinar réttu
lausnir“ segir E. Th. K., sjálf-
sagt fyrir fleiri en sjálfan sig
og skal því horfið að þeim.
Nr. 1 „Droitningu
ofaukið"
Staða nr. 1: II. Grasemann
Deutsche Schachefte 1950
ABCDEFGH

''j n ^ #
Nr. 2 „Flýitu þér hægt1'
Staða nr. 2: P. Itasch-Nielsen
Skakbladet 1951.
ABCDEFGH
VMM WM

X' '■
Hvítur mátar í 7. leik.
43 leystu dæmið rétt 1. e2
til e3 (en ekki e2—e4), 2.
e4, 3. e5, 4 e6, 5. e7 Kb6 (Kd6,
6. e8H) 6. e8D. Dæmið er klass-
ískt, þ.e. tilheyrir engum sér-
stökum t.’ma eða ,,skóla“ í
skákdæmagerð, er sýnilega
keppnisuppgötvun höfundar,
svona líkt og íunjur Ameríku
var hjá Leifi forðum. 1. Kd7
leiðir til máts einum of seint,
eða í 8. leik!
Nr. 3 Gamli tíminn
Staðanr 3: Dr. Z. March, Prag*.
Magyar Sakkiyság 1911
ABCDEFGH
w Hi
• ’..•• j
Kf/Æi
H 't’/é
rmí' rw§ wm
tm /M
'm&jm ip
WM. TJ Éjfe
Hvítur mátar í 4. leik.
Þetta dæmi leystu 42 rétt.
Margir töldu það til þyngri
dæmanna. Væri nvíta D ekki,
þá væri mát í öðrum leik með
1. Kf2. — Lausnin er 1. Dd5f,
2. Dhlf og 3. Kf2. — Dæmið
er sérstakt afrek höfundar, það
er mjög erfitt að lengja lausn
með „drottningu of“ og svo
litlu liði á borði. Þá kom „skák
í fyrsta leik“ nokkuð flatt á
suma leysendur — því á 19.
öld var slíkt talið svo alvar-
legt lýti á skákdæmi að slík-
ar stöður fengu varla skák-
dæmaheiti —- en nú er slíkt
aftékið
Hvítur mátar í þriðja leik.
Höfuðeinkenni dæmisins eru:
Nett og áferðarfalleg byrjunar-
staða. Nokkur (hér þrjú) jafn
athyglisverð lausnarafbrigði.
Hver maður hvíts í starfi (R,
B og D gefa hvert sitt mát).
„Hreinar" og ólíkar mátstöð-
ur. Látlaus og hógvær lausnar-
leikur.
Þetta eru einkenni tékk-
neska skákdæmastílsins, sem
náði hámerki með POSPÍSIL
og fleirum um síðustu aldamót,
og um leið aðalsmerki fallégra
skákdæma.
Lausnin er;
Framh. á 10. síðu