Þjóðviljinn - 15.03.1961, Blaðsíða 7

i>) — ÞJÓÐVILJ1XX — Miðvikudagnr 15. marz 1961
Miðvikudagur 15. marz 1961 — ÞJÓÐyiLJINN
ÚtKefftnríi: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinu.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Slfe'-
ur'ður Guðmundsson. — Préttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Biarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Rítstjórn,
fifgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavöröustíg 19. — Sími
17-500 (5 línur). - Askríftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00.
PrentsmJðja Þjóðviljans.
jiaiiii"
Þjóðaratkvæði
/Vlafur Thors sagði í útvarpsumræðunum í fyrradag gg
^ að stjórnarandstæðingar hefðu þurft að fá ráðningu |jg
’fyrir afstöðu sína í landhelgismálinu og hélt áfram: §i§
„Bezta ráðið til þess hefði kannski verið að fallast á |gj
tillögu þeirra um þjóðaratkvæði. Þá hefðu þeir fengið =n
það, sem þeir verðskulda. Það er mikil fórn af okkar ||j
hálfu að standa gegn þessari sjálfsmorðstilraun þeirra. jg
En hvorki í þessu máli né öðru má Alþingi víkjast ^
undan skyldu sinni né skapa varhugavert fordæmi.“ .fA
6essi kokhreysfi forsætisráðherrans á semsé að nægja
til skýringar á því að þingmenn stjórnarinnar neit-

Verkalýðurinn á Mlan rétt á hlutdeild í auknum þjóðartekjum
uðu allir sem einn að bera landhelgissamninginn við Jg
Breta undir dóm þjóðarinnar. En montglamur Ólafs §j
Thors gerir aðeins hlut hans og félaga hans verri. Þeg- g§
iar stjórnarskrá var samin fyrir íslenzka lýðveldið voru =
tekin þar upp ákvæði um þjóðaratkvæðagreiðslu. Hún ^
var gerð að æðsta lýðræðisformi íslendinga, dómi sem §§
Alþingi sjálft yrði að beygja sig undir. Þjóðaratkvæða- g
greiðslan átti að tryggja það að vilji þjóðarinnar réði gg
úrslitum um öll hin veigamestu mál, að Alþingi níddist m
aldrei á kjósendum. Hún átti að vera Ihámark íslenzks |§§
lýðræðis. §§§
■'C’n ákvæðin um þjóðaratkvæðagreiðslu hafa aldrei gg
^ verið notuð. Síðan lýðveldi var stofnað hafa þó §§§
komið fyrir Alþingi stórmál sem skyldugt var að g
leggja undir dóm þjóðarinnar. Það á við um hernáms- §§§
málin og ekki síður um landhelgissamning þann sem nú |||
hefur verið gerður við Breta. Með honum er reynt a𠧧
skuldbinda áslenzku þjóðina um aldur og ævi, og hvað g
var sjálfsagðara og óhjákvæmilegra en að slík ákvörð- §§
un væri lögð undir dóm fólksins d landinu? Það er g
augljóst öfugmæli þegar Ólafur Thors segir að me𠧧j
ákvörðun um þjóðaratkvæðagreiðslu hefði Alþingi m
verið að „víkjast undan skyldu sinni“ — lýðræðisleg §§j
skylda þingmanna var sú að bera málið undir dóm al- §|!
mennings. En ljóst er hvað raunverulega vakir fyrir |§§
forsætisráðherranum þegar hann telur þjóðaratkvæða- m
greiðslu „skapa varhugavert fordæmi11. Það er varhuga- §§
vert fyrir valdamennina að þjóðin fái að ráða sínum §§
málum sjálf; það er háskalegt fordæmi að fullt lýðræði m
. sé á íslandi. §§
■ýmsar þær þjóðir, sem oftast eru nefndar þegar rætt §§
er um lýðræði, telja þjóðaratkvæðagreiðslu sjálf- m
sagða og óhjákvæmilega aðferð til þess að skera úr §§§
um deilumál. Þannig er því t.d. háttað um Sviss og ||§
Svíþjóð. Þegar upp koma þarlendis mál sem almenn- §j§
ingur lætur sig miklu varða og hefur skiptar skoðan- m
ir um þykir sjálfsagt að hann einn kveði upp úrskurð- |§|
inn, og það jafnvel þótt ekki sé um stórmál að ræða
af svipuðu tagi og hér hefur verið rætt um. Þingmenn jjj
í þessum ríkjum telja það skyldu sína að starfa í sam- g
ræmi við vilja þjóða sinna; hitt telja þeir varhugavert j|§
■ fordæmi og hættulegt lýðræðinu að þingmenn gangi í §§|
berhögg við vilja fólksins. §§;
Deynsl-an hefur sýnt að nauðsynlegt hefði verið að m
kveða skýrar á um skýlduna til þjóðaratkvæða- §§
greiðslu í stjórnarskránni. Samkvæmt henni er valdið §|§
í höndum forseta íslands; hann getur ákveðið þjóðar- §§j
atkvæðagreiðslu með því að neita að staðfesta ákvarð- §|1
anir Alþingis. Þannig var hinum þjóðkjörna forseta §§§
ætlað það verkefni að gæta réttar almennings ef þing- 1=
menn gengju í berhögg við lýðræðisskyldur sínar. En §§|
því miður hefur ekki enn valizt sá maður til forseta g
á íslandi sem teldi það skyldu sína að vernda lýðræði J||
og rétt þjóðarinnar gegn misnotkun valds hjá Alþingi j§§
og rikisstjóm, — m. jH
Herra forseti. Góðir áheyr-
endur.
Mikill meirihluti þjóðar'nn-
ar hefur í dag ríka ástæðu til
að lýsa vantrausti sínu á
hæstvirta rikisstjórn og
stefnu h'ennar. En enginn hóp-
ur manna hefur þó ríkari
ástæðu til þess en launþegarn-
ir og þá sérstaklega hinir
lægst launuðu. Fyrir þá og
þeirra framtíð er það be;n-
lír.ds fyrir öllu að stjómiri
verði knúin til að breyta um
stefnu eða fari frá völdum
ella. Svo grátt heíur viðreisn-
arstefna hennar leikið þetta
fólk.
Kaupið eitt mátti
ekki hækka
Ofan á kaupránið 1959 var
skellt nýju dýrtíðarflóði með
gengislækkunarlögunum í
fyrra vetur — allt verðlag
snarhækkaði og hækkaði
me'ra í einum áfanga en
nokkur dæmi eru til um áð-
ur. En það voru settar ramm-
ar skorður fyrir hækkunum
á einu sviði: kaupg.jald mátti
ekki hækka hvað sem ver'ð-
laginu ’eið. Samningsfrelsi
verkalýðshreyfingarinnar var
skert, með lagaboði voru af-
numin úr frjálsum samning-
um verkalýðsfélaganna þau
ákvæði, að kaup skvldi greitt
eftir vísitölu. Á þennan hátt
■hefur verið framkvæmd stór-
felld kauplækkun, kauplækk-
«n sem nemur 3 kr. og 50
aurum á klukkustund fyrir
verkamann á láigmarkskáupi
Dagsbrúnar, eða 7'30 krónum
á mámði og er bá aðeins
miðað við hvað vísit.alan seg-
ir um hækkanir á vöruverði
og ekkí reiknað me'ð kauprán-
inu 1959 Svo getur hver og
einn lagt niður fvrir sér
hvað hann muni fá til baka
á mánnði í auknum fiöl-
skvldubótum, eðr> skattalækk-
unum, sem fvrst. og fremst
voru gerðar fvrir Irí tekju-*
menn og atvinnurekendur. í
/
{Jþ'iÞin óhiálrypomilecf
öfloiSinrr sfiórnar-
stpfmmnar
Þessu til viðbótar hefur
svo viðreisnarstefna ríkis-
stjórnarinnar leitt til sam-
dráttar í atvinnu- og við-
skiotalífinu og af þeim sök-
um hafa atvinnutekjur
margra manna stórlækkað, til
dæmis vegna þess að eftir-
vinna hefur veríð lögð niður
og hér í Revkiavík hafa
verkamenn í vetu.r kvnnzt at-
vinruleysinu á ný í fyrsta
sinn um mörg ár.
Allt þetta hefur leitt til
iþess að kaupgeta almennings
hefur minnkað til mikilla
muna, en minnkandi kaup-
máttur leiðir svo aftur af sér
aukinn samdrátt og ætti þá
að vera full Ijóst hvert stefn-
ir; verði ekki að gert.
Það er deginum Ijósara, að
þessi stjórnarstefna þjónar
ekki hagsmunum. hins al-
menna manns í landi okkar,
enda forskriftin gefin af er-
menn einnig fundið sig til
knúða að beita stöðvun til að
irétta sinn hag.
Að sjálfsögðu hefur verka-
lýðshreyfing'n mótmælt þess-
ari kauplækkunarstefnu og
sett fram kröfur sír.ar um
hætt kjör. Og það eru ekki
aðeins verkalýðsfélög undir
vinriutíma og annað, fólki
sínu til handa. Eg fæ ekki
séð að ríkisstjórnin hafi neina
ástæðu til að ætla, að stjórn-
um þessara félaga sé ekki
full alvara. þegar þær bera
fram þessair kröfur, eða held-
ur hún kannski að hér sé um
sýndarleik að ræða? Nei, auð-
vitað ekki. Fólkið í verkalýðs-
félögunum er til knúið að bera
fram kröfur sínar og fylgja
þeim eftié. Kröfur þessara fé-
laga sem annarra eru auðv:t-
að fullkomið vantraust á
gerðir og stefnu ríkisstióm-
arinnar. Það er vantraust
fclksins í landinu, sem nú er
flutt hér inn 'í þingsalina.
Verkalýðshreyíinain
heíur sýnt einstaka
holinmæði
Þegar ríkisstjórnin hefur
beinlínis stofnað til þess að
hér verði stórfelld stétta.á-
tök, sjáum við daglega í blöð-
um hennar að verkalýðs-
hreyfirgm er sökuð um að
vilja stofna til vet-kfalla og
nú er eftirlætisslagorð þess-
ara sömu blaða: Kjarabætur
lendu fjármálavaldi. Til að
framkvæma þessa stefnu sí’na
verður ríkisstjórnin að halda
fullan frið við þetta útlenda
vald og hún verður að eiga
greiðan gang að miklu erlendu
fjármagni. Þegar við hö.fum
þetta 'i huga eru svikin í land-
helgismálinu ekki nein ráð-
gáta. Uppgjöfin fyrir ofbeld-
isaðgerðum Breta og afsal
á sjálfsákvörðunarrétti okk-
ar, um flrekari útfærslu fisk-
veiðalögsögunnar, í hendur
erlends valds, þetta síðasta
afrek hæstvirtrar ríkisstjórn-
ar hlaut að koma, það er trök-
rétt og óhjákvænrleg afleið-
ing sjálfrar stjómarstefnunn-
ar. Og þannig mun halda
áfram rð síga á ógæfuhlið-
ina, verði ekki snúið við í
tíma.
Stiórnarsinnar kreíjast
líka 'bættra kjara
Kaupgjald má ekki hækka,
þá er viðreisrdn búin að ve\ra
segir ríkisstjómin og þetta
virðist orð'n einskonar trúar-
játning hennar. En það er
hægt að fullvissa ríkisstjórn-
ina um, að þessi steftia henn-
ar fær ekki slaðizt og ætti
henni raunar þegar að vera
það full ljóst. Ver'ði þessari
stefnu haldið til streitu, leiðir
hún t'l nýrra stcbátaka milli
stéttama. Á þessum vetri
hafa þegar orðið framleiðslu-
tafir og stöðvanir af þessum
sökum og það eru ekki aðeins
sjómenn og verkafólk, sem
hefur viljað fá hlut sinn bætt-
an, heldur hafa bátaútvegs-
Rœða Eðvarðs Sigurðssonar
í VGntrausfsumrœðunum
stjórn vinstrimanna, sem
iþetta hafa gert^ heldur einn-
ig félög sem lúta stjórn
manna úr ríkisstjórnarfloklc-
unum, má þar til nefna Iðju
í Reykjavík, Verkakvennafé-
lagið Firamsókn og fleiri. Öll
hafa þessi félög gert kröfur
um hækkað kaup, styttan
án verkfalla. Látið er liggja
að því, að verkalýðshreyf-
ingin vilji umfram allt fá
verkföll og sé á móti kjalra-
hótum án þeirra. Auðvitað er
þetta liinn herfilegasti róg-
ur. Verkalýðsfélög:n beita
aldrei verkfallsvopninu fyrr
Framhald á 10. síðu
Þegar sá gállinn er á okk-
ur íslendingum hælumst við
oft um af því, live íslenzkan
sé orða frjósöm móðir og til
eru þau skáldi íslenzk, sem
hafa staðhæft., að ekki hafi
sú hugsun verið hugsuð á
jörðu, að íslenzkan fengi ekki
fært hana í réttan búnað.
(Innan sviga held ég samt
að þetta sé nú lygi). En
hvað sem hví iíður, þá fer
eitt þó ekki á milii mála: hin
orðmarga íslenzka tunga á
ekki til neitt nýtilegt sagnorð
til að lýsa göngulagi her-
manna. Tunga Egiis, víkings-
ins, tunga Snorra, hins or-
ustuglaða sagnfræðings, kann
ekki að nmrséra, cg ég veit
ekki tii að orðslvngir nýyrða-
smiðir okkar a.ldar hafi getað
búið tungunni 151 slikt sagn-
orð, og má það raunar telj-
ast hneyksli í landi, sem hef-
ur gerzt aðili að hemaðar-
handa'agi. En framhjá stað-
revndinni verðnr ekki komizt.
Á sama hátt. og okkar dýra
og gamja tunga. á. ekkert orð
ura þetta grundvallaratriði
allrar skipulagshundinnar her-
mennskn há hefur hað einnig
alla. stútid veríð miklum vand-
kvæðuni hundið að fá Islend-
inga til að marséra, og þó hef-
ur það verið revnt að minnsta
kos.ti hrísvar sin.num í sögu
vorri áður en við stofnuðum
iýðveldi í annað skipti.
Árið 1S86. um aldarfjórð-
ungi eftír gerð Gamla sátt-
máia, stefridi Noregskonung-
ur 4 0 eða 60 hændum úr
fiórðungi hverium á fund sinn
í Noregi og kvaddi þá til her-
þiónustu vegna ófriðarhættu.
Allfiestir iandsmanna tóku
þessu ii'a, helzti höfðingi
leikmarina, Hrafn Oddsscn,
lagðist. fast á móti herútboð-
inu, Ámi Þoríáksson Skál-
holtshiskup barðist einn. fyrir
því að kvaðningu konungs
yrði hlýtt. enda fengið loforð
og pólitíska.r mútur frá kon-
ungi að iaunum. Nokkrir
SunnJéndirigar munn hafa
hlýt.t. kallmu fvrir bænarstað
ibiskups. en úr öðrum lands-
fjórðungnm kom enginn ís-
lénzkur hóndi tili að verja land
Norðmanna. Isiendingar vildu
ekki marséra,
Og aidima.r liðu. Við skrif-
um árið 1697. Þá barst Kríst-
jáni MutTer amtmanni á Is-
larili bréf þess efnis, að kóng-
legrar majestets vilji væri að
senda skyldi 30—40 karlmenn
af Islandi til Danmerkur í
herþjónusiu. Það var tekið
fram, að þetta skyldu vera
„friske og velvoxne Karle“,
ekki yngri en 18 vetra og
ekki eldri en 26. Þess var get-
ið í bréfinu, að það væri ekki
ætlun hans hátignar að í-
þyngja landinu með þessari
kvaðningu, heldur vildi kon-
ungur einungis efla framför
landsins og velmegun. Amt-
manni var falið að fullvissa
nýliðana um, að þieir yrðu
ekki færðir í ánauð („ikke
fört. til noget Slaverie"), hsld-
ur mundu þeir mega hverfa
heim aftur að þremur árum
liðnum, ef þá lysti.
Hvað varð um þessa ís-
lenzku hermenn, sem kvaddir
voru til Danmerkur? Við fá-
,um svarið við þeirri spurn-
ingu í konungsbréfi, dags. 8.
apríl 1698, um ári síðar, í
Kaupmannahöfn og er það
stílað til stiftbefalingsmanns
Gyldenlöve. Þar segir að liá-
Sverrir Kristjánsson flytur ræðu sína. (Ljósm.: Þjóðv. A.
Islendingar hafa aldrei
viljað læra að marséra
RœSa Sverris Krístjánssonar á fundi
hernámsandsfœSinga i Austurbœjarhiói
tignirmi hafi borizt. til eyrna
að þær persónur, sem „Vér
höfum skipað Oss elskulegum
amtmanni Miiller að ser.da af
landinu“ og muni nú vera 18
að tölu, hafi reynzt gagns-
lausir til herþjónustu, enda
sé í þeim heimþrá. Feiur kon-
ungur Gyldenlöve að sjá þess-
um íslenzku hermönnum fyrir
fari með skipum kaupmanna
til Islands þá um vorið. Það
er tekið fram í bréfinu, að ný-
liðamir hafi átt að gerast
bátsmeim í floíanum, svo þeir
virðast hafa gleymt íslenzka
áralaginu jafn. skjótt og þeir
gengu í herþjónustu úr því
þeir reyndust. gagnslausir. Það
var ekki hægt að kenna Is-
lendingum að marséra.
Og enn liðu stundir fram.
Það er farið að ganga á sið-
ara Muja 19. aldar. Island er
smámsaman að rísa úr bónda-
beygju aldanna, það hefur
eignazt alþing, raunar aðeins
með ráðgefandi valdi. En Is-
land er ekki f jár síns ráðandi.
Fjáriög íslards eru ekki ann-
að en útgjaldaliður á ríkis-
reikningi Danmerkur, og er
orðinn fremur óþokkasæll,
meðal danskra þingmanna.
Árið 1857 lagði danska stjórn-
in það undir dóm alþingis,
hversu haga mætti hlutdeild
þess í tillögum um t.ekju- og
gjaldaáætlun Islands, og í
sama mund að segja áLit sitt
um hluttekningu Islands í út-
'boði til herflota konungs. Hér
skyldu aukin áhrif aiþingis á
fjármál landsins ksypt því
verði, að ísland gengi undir
útboðsskyidu. Með 15 atkv.
gegn 4 samþ. alþingi að ráða
frá útboðsskyldu á Islandi tili
'hins konunglega herflota. Em\
vildu Islsndingar ekki mai-
séra.
ÞrLsvar sinnum á þeim.
löngu öldum er ísland iauft
erlendu valdi var reynt að fá
þjóðina til að taka þátt í land-
vörnum Noregs og Danmerk-
ur og í öll skiptin gátu Is-
lendingar hummað það franv
af sér msð hægðinni. En varla
voru fyrstu árdegisstundirnai’
á morgni hins íslenzka lýð-
veldis liðnar, er meiri hluli'
alþingismanna gerði hvort-
tveggja: ánetja Island hern-
aðarbandalagi og veita er-
FramhaJd á 10. síðu

ar noriiursins"
Fyrir fáeinum dögum
greindi Ríkisútvarpið hlust-
endiun sínum frá ■ ummælum
Breta nokkurs um það sem
cpinberlega er kallað „lausn
landhs]gismálsins“ eða „sigur
Islands“. Breti þessi var að
þvi leyti ólíkur flestum þeim
samlöndum sínum sem ís-
lenzka ríkisútvarpið hefur
vitnað ti'l um þetta efni und-
anfarið, að hann áleit ekki á-
stæðu ti.l að gagnrýna frammi-
stöðu stjórnar sinnar í deil-
unni um íslenzka iandhelgi, en
málið var vandmaðfarið, sagði
hann, af því ísiand er Gíbralt-
ar Norðursins.
Útvarpið er ekki gefið fyrir
málalengingar í fréttaflutn-
ingi sínum yfirleitt, enda gaf
það engar frekari skýringar á
þessari staðhæfingu Bretans.
En hann mun hafa meint
að Bretum hefði verið mikiu
auðveldára að setja niður
þessa leiðindaþrætu, sem þeir
kalla svo, ef þeir hefðu að
fuilu getað heitt sinni gamal-
kunnu og víðfrægu aðferð í
milliríkjaviðskiptum, er heitir
á ensku gunboat diplomacy,
og ekki átt með því móti á
hættu að glopra úr höndum
sér og vina sinna hinu mikii-
væga klettavirki Norðursins.
Hann mun ennfremur hafa
átl. við að Islendingar hefðu
eitt tromp á hendi við
hið: diplómatíska spilahorð
Frjálsra þjóða, sem gerði að
verkum að höfuðríki lýðræð-
isins gætu ekki niðzt á þeim
að vild sinni, t.d. ekki notfært
sér alla landhelgi þeirra eða
skotið í kaf varðbáta þeirra
án umhugsunar, — og þetta
tromp, þessi gjaidmiðill Is-
lendinga í alþjóðakauphöll
hins Frjálsa heims væri að-
staða sú sem þeir eru fær-
ir um að láta herveldum í té
á landi sínu. Annað ekki.
Islenzkir ráðamenn hafa að
öllum líkindum sömu trú og
þessi hrezki heiðursmaður.
Þeir trúa því víst etatt cg
stöðugt að þeir eigi ekki
annan gildan gjaidmiðil en
föðurland sitt. Eri þann
Eftir
Sifjíús Ðaðason
gjaidmiðil halda þeir lika að
þeir hafi í vasanum. Það er
sú frumregla sem þeir miða
við allt. sitt hátterni.
Annað mál er það að þenn-
an gjaldmiðil dettur þeim
allrasízt í hug að nota til að
kaupa fyrir hann aukið full-
veldi Islands á neinu sviði.
Fyrir þeim vakir allt heldur
en fullveldi Islands, enda er
eðli gjaHmiðilsins þannig
háttað að hann heldur ekki
gildi sínu með öðru móti en
því að þeir láti alltaf af hendi
ögn meira af fullveldinu.
Af þessum sökum toerjast
núverandi fyrirmenn íslenzka
lýðveldisins af offorsi og ör-
væntingu gegn öllum tilraun-
um til að aflétta hernámi á
Iislandi. Þeir álíta að „Gítoralt-
araðstaðan“ veiti þeim þegn-
rétt og nokkra virðingu hjá
hinum öflugu vinum sínum og
geti ein komið í veg fyrir að
þeir verði að fullu troðnir
í svaðið. Það ;er fyrir utan
og ofan sjóndeildarhring
þeirra að Island geti átt nokk-
um leik á taflborði alþjóða-
samskipta annan en þann sem
sú aðstaða veitir þvi.
Þeim skjátlast að vísu ekki
lun það að pólitísk tilvera
þeirra á Islandi er undir her-
náminu komin. En þeim
skjátlast ef þeir halda (og
frá þeirra sjónarmiði er það
Gegn falsrökam
ugglaust eðlileg (rú) að hin
pólitíska frumregla þeirra sé
hirí eina rétta ályktun sem
dregin verður á Islandi af
ástaniinu í alþjóðamálum, —
þeim skjátlast þá jafn hrap-
allega og Bretanum sem Rík-
isútvarpið var að vitna í.
Hann gleymdi því að ólög
heimsveldanna em ekki leng-
ur lög heimsins, að gunboat
diplomacy Breta gagnvart ís-
landi var fyrirfram dæmd ef
ísl. stjórnmálamenn hefðu viij-
að standa fast á rétti Islands,
alveg án tillits til þess hvort
Island var „Gíbraltar Norð-
ursins" eða ekki.
Þeir g’ejuna því og viljat:
ekki muna að lítil þjóð þaríl"
ekki lengur nú á tímum aði
nota la.ndsrét.tindi eín semt
gjaldmiðii. Réttur smáþjóðai
er nú í fyrsta skipti í sög-
unni að verða meira en nafnið
tcmt, og ef að líkindum fer’
mun sá réttur eflast stórkgn.
á næstu árum. Margar vcik-
burða þjóðir hafa neytt þessa;
réltar á síðustu tímum, hafn;
þorað að nevta hans og sýnti'
þar með öðmm þjóðum aT
óttinn og uppburðaleysið erí
ekki nauðsvnleg dvgð for-
ráðamönnum smáþjóða.
Versta villa ís’enzkra her-
námssinna er fólgin í því a <
þeir gleyma að tíminn steniJ’-
ur ekki kyrr. ÖIl merki
'benda til þess að tíminn s>-
þeim fjandsamlegur. Tímijrx
er vinveittur andstæðingur.\i-
hernáms og alþjóðlegs undú'-
' lægjuháttar á. Islandi.