Þjóðviljinn - 23.07.1961, Blaðsíða 7

— ÞJÓÐVTLJINN — Sunrjadagur 23. júlí 1961
Sunnudagur 23. júlí 1961 —' ÞJÓÐVIIiJINN ^ (7
ÞIÓÐVILJIHN
J&tKefandi: Samelningarflokkur alþýðu — , Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmundsson. —
Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir
Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Simi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. — Lausasöluverö kr. 3.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Stjórnarskrárbrot
fjegar Sjálfstæðisflokknum og Alþýðuflokknum liggur
á að afsala íslenzkum landsréttindum, víla þeir
ekkert fyrir sér þó samningsgerðin brjóti í bág við
stjórnarskrá íslands og lög. Það mun seint gleymast og
jafnan verða til þess vitnað í íslandssögu að með
þessu móti var gerður hernámssamningurinn við
Bandaríkin 1951. Þá var þingmönnum þessara tveggja
flokka og Framsóknarflokksins hóað saman í Reykja-
vík, utan þings, og hafði ríkisstjórnin látið undirbúa
að yfir þingmennina væri dengt þeirri bandarísku á-
róðurslygasögiu að heimsstyrjöld væri alveg á næsta
íeiti. Undir áhrifum þeirrar lygasögu voru þingmenn
þríflokkanna látnir játast undir á þessum klíkufund-
um að samþykkja bandaríska hersetu á íslandi.
Að sjálfsögðú hafði slík samþykkt á klíkufundum
(þingmanna utan þings ekkert stjórnlagalegt gildi.
Mun vart um það deilt, að með gerð hernámssamn-
ingsins vék ríkisstjórnin til hliðar skýlausum ákvæð-
um stjórnarskrár landsins. Ábyrgðina á því stjómar-
skrárbroti béra flokkarnir allir þrír, Sjálfstæðisflokk-
urinn, Framsóknarflokkurinn og Alþýðuflokkurinn.
Sósíalistaflokkurinn einn íslenzkra stjómmálaflokka
mótmælti eirttiregið stjórnarskrárbrotinu, og varaði við
afleiðingum þess að stjórnmálaflokkar og ríkisstjórn
virtu ekki stjórnarskrá landsins og lög meir en svo, að
þessir aðilar hikuðu ekki við að ganga í berhögg við
stjórnarskrána til þess að afsala íslenzkum landsrétt-
indum og vinna slíkt óhappaverk og óhæfuverk og
hemámssamningurinn var.
Cú grein sem hér um ræðir er alveg tvímælalaus. En
það er 21. grein stjórnarskrárinnar, sem er
þannig: „Forseti lýðveldisins gerir samninga við önn-
ur ríki. Þó getur hann enga slíka samninga gert ef þeir
hafa í sér fólgið afsal eða kvaðir á landi eða land-
helgi eða ef þeir horfa til breytinga á stjórnhögum rík-
isins, nema samþykki Alþingis komi til“. Var alveg
ótvírætt að með gerð hemámssamningsins við Banda-
ríkin vorið 1951 var brotið gegn þessari grein stjórn-
arskrárinnar. Eins er það nú alveg tvímœlalaust að
með nýja landhelgissamningnum við Vestur-Þýzkaland
er beinlínis brotið gegn þessu stjómarskrárákvœði og
er samningurinn því ógildur.
þennan samning gerir ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins
og Albýðuflokksins, eins og hernámssamninginn
1951, án þess að Alþingi sé látið um hann fjalla og
liggur því ekkert fyrir um samþykki Alþingis við
samningsgerðinni. Mun engum dyljast að í samningi
þeim sem ríkisstjórnin hefur nú auglýst að gerður
hafi verið við vestur-þýzk stjómarvöld felst afsal og
kvaðir á íslenzkri landhelgi, og breytir engu þar um
þó svo eigi að heita að það gildi einungis um tak-
markaðan tíma. Slík samningsgerð er beint brot gegn
skýlausum og skýrum ákvæðum stjórnarskrárinnar, og
getur samningurinn því ekki talizt gildur fyrr en Al-
þingi hefur fengið um hann að fjalla og lagt við hann
samþykki sitt, sem engin vissa er fyrir að gert verði.
jDlöð Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins iðka það
sem sport á öllum árstímum að væna aðra flokka
um að þeir sitji á svikráðum við stjórnskipun íslands
og lög. Sjálfir hika þessir flokkar ekki við að brjóta
stjómarskrá landsins til að koma fram óhappaverkum
sínum að afsali landsréttinda. Slík framkoma hlýtur
koma þeim í koll og mun gera það.
HAN SUYIN, höfundur þessarar greinar, er heimskunn kona,
læknir, skáld og blaðamaður. Hún er bcrin og barnfædd í
Kína, en evrópskt blóð rennur einnig í æðum hennar. Hún
hefur nú lengi verið búsett utan heimalands síns, en hefur þó
heimsótt æskustöðvarnar á hverju ári undanfarið. Kunnust
mun hún vera fyrir skáldsögu sína ,,Love is a Many-Splend-
cured Thing“ sem var kvikmynduð í Hollywood á sínum
tíma, en hán hefur einnig ritað margar blaðagreinar, m.a.
í blöð eins og t.d. bandaríska vikublaðið LIFE. Grein þessi
sem hér birtist er þýdd úr franska vikublaðinu L’EXPRESS.
Hvað verður um mannveru
sem enginn virðir, heldur er
aðeins leiksoppur í annarra
höndum? Hvernig bregzt hún
við, þegar rökrætt er um það
hvort hún hafi nokkra sál eða
ihvort hún sé ekki í rauninni
aðeins eitt hinna æðri dýra,
þegar sérhver krafa hennar um
viðurkenningu er fordæmd af
trúarbrögðunum, siðaboðunum
og öllu samfélag’mu sem and-
styggilegt biot gegn lögmál-
um náttúrunnar? Oftast verða
viðbrögð heimar þau aö hún
gengst undir okið og fer sjálf
að álíta þetta siálfsagðan hlut.
Þannig var komið fvrir kon-
unni í Kína fyr:r bvltinguna.
Ekki var revrit að draga dul á
að hún var álitin raarkaðsvara.
Skírlíf' var höÞiðkostur ó-
giftra kvenna, af bví að ónot-
uð vara hefur raeira verðgildi
en sú sem ..gengið hefur kaup-
rira og sölu". Fkkiur höfðu
ekki rétt til að viftast aftur,
a,f bv’ að slíkt befðí raskað
gmndvellinurn fvn'r eignarrétti
fiöl«k''dduhe:Idarinnar. Árið
1952. breraur árura eftir sigur
koraraúnieta, knm bað enn fyr-
ir. nð ekkiur væru drennar af
fiölskvldura hinr,e íntnu eirau-
ra''T|na boirra. af birí od þær
höfðu °,errvo ósvífnar að
gifta sig aftur
Tðrt-r, nfó 1 k,ik-->
í sumum héruðum var það
svo algengt að meybörn væru
drepin strax eftir fæðingu, að
tuttugu pdtar komu fyrir
hveria stúlku- 1 sveitunum
•höfðu l.iósmæður okkar 0;ft frá
harmsögum að segja. Eg
gleymi aldrei söguuni. ura móð-
ur sem hrfði begar álið níu
dætur, en af þeim hafði aðeins
sú fvrsta feugið að balda lífi.
Fa.ðiriun hafð’ kvrkt þá næstu,
fleygði be:rri brðiu í sióðandi
vntn. hió höfnðið af þeirri
fiórðu með öxi o.s.frv. og
móðirin vnr að levyiast á sæng
í tíunda s:nn ..Siáið svo um
að þeð verð: ekki e.túlka!. sár-
bændi hún liósmóðurina, .? þeú’ri
von að h’n fornu austnrlenzku
iækuav’sindi gætu brer'ft kvni
barnsíns á síðusf'i st.undu. En
hún ól stúlku. Vi'ð snrbændum
bana, savði lióoraóð'rin, að
levfa berini að li.fa. en ihún
hristi höfuðið: ,.Fv kast.a henni
fyrír biörg. Eg get ekki hugs-
að mér að horfa á hann drepa
hana; ég vil heldur gera það
sjálf.“
Stórkostleg umskipti
Allt frá því að k'ínverski
kommúnistaflok'kuririn var
stofnaður, setti hann frelsun
konunn;u’ á stefnuskrá sína.
Árið 1931, skömmu fyrir Göng-
una miklu, samdi hann fyrsta
uppkastið að endurbót hjú-
skapai’löggjafarinnar. Því
fylgdi þi'emur árum síðar, ár-
ið 1934, skýrsla Mao Tsetung
um þá reyrslu sem fengizt
ha,fði í héruðum undir stjórn
Ikommúnista. Þessi tvö skjöl
urðu und:rstaðan að hjúskap-
arlögunum frá 1950 og
ríkjandi ákvæða um stöðu
konunnar í Kína. Orðalag þessa
texta er mjög skýrt og ein-
falt og þar er á tæpum sex
blaðsíðum staðfest frelsi kon-
unnar ,lagalegt, stjórnmálalegt
og efnahagslegt.
Þegar kommúnistar komust
til valda, árið 1949, var staða
koriunnar nákvæmlega sú sem
áður var rakin, að undanskild-
um einum hundraðshluta þeirra
úr yfirstétt. Það þarf því ekki
að undra neinn, að ný.ju hjú-
skaparlög'n reyndust oft erfið
í framkvæmd. Jafnvel meðal
kommúnista siálfra voru þeir
margir 'ssm viðurkenndu frels-
un ikönuT’mar aðeins í orði
kveðnu. Öðru máli p-egndi þeg-
ar það lögmál skyldi taka til
þeirra eigin dætra eða e:gin-
kvenna.
En í dag, ellsfu árum síðar,
get ég sagt með góðri Sam-
vizku, að meginreglan um jafn-
rétti og valfrelsi konunnar 'í
hjónabandinu er ekki aðeirs
viðurkeimd af öllum, hsldur að
hugarfar fólksins hefur tek'ð
slíkum algerum umskiptum, að
sérhver þjóðfélagsskiuan, þar
sem konan hefur ekki að öllu
leyti sama rétt og karlmaður-
inn, virðist Kínverjum svívirði-
leg, frumstæð og villimannleg.
Barnagift: ngai-, þrældómui ’inu,
rauðungin, barnamorðin, fjöl-
kvænið — allt er þetta með
öllu horfið. Stórkostleg sið-
fei-ðileg bylting hefur átt sér
stað.
Við skulum taka hjónaskiln-
að sem dæmi. Það var eðlilegt
að hjónaskilnuðum fjölgaði
stórlega fýrstu tvö til þrjú ár-
in e.ftir að lögin tóku gildi,
þar sem þúsundir kvenna vildu
losa sig úr hjónaböndum sem
þær höfðu verið neyddar í. En
hjónaskilnaðir uröu þó aldrei
mjög margir. Á Malakkaskaga
er hlutfall þeirra hjónabanda
sem leyst eru upp um 60 pró-
sent. 1 ‘Frak'klandi er það um
10 prósent. 1 Peking í Kína var
það ekki nema 3 prósent árið
1952 (á móti 0,3 prósent 1932).
Það hefur minnkað síðan og
virðist nú vera 1—2 prósent 'i
bæjunum og vafalaust lægia í
sveitunum.
Svo að mcnnum sk'ljist hvað
rétturirm til skilnaðar hefur
þýtt fyiir kínversku konuna,
læt ég mér nægja að birta eft-
irfarandi vitnisburð vinlkonu
minnar sem ég hef þekkt í
tuttugu ár og ég ábyrgist sann-
leiksg'ldi hans:
,,SeId þegar hún var
íiórtén. ára"
„Foreldar mínir voru úr
millistétt og ég hefði átt að
ganga skólaveginn, en þegar é.g
var tólf ára gömul. va,r hús
okkar jafrað við jörðu og fað-
ir minn skotinn sem kommún-
isti, enda þótt hann væri það
ekki. Mcðir in'n gerðist verka-
kona í snunaverksmið ju í
Sianghaj. Hún vann sextán
tíron, á dag og hafði yngsta
barrað hjá sér við spun.avélina.
Hún fékk berkla og barnið
líka. Elzta systir míp. sem var
sex'án ára, fór einnig í verk-
smiðju. en forstjóriun tældi
hana til að undirskrifa falsað-
®,u samning og seldi hana í
pútnahús Tveir ungir bræður
mírir unmi við uppskipun og
betluðu. Þe.gar ég var fjórtán
ára, seldi móðir mín mig
fimmtugum manni sem tók mlg
fyrir hjákonu. Það var eigin-
kona hans sem hafði keypt
mig handa honum að gjöf. Eg
var enn ekki fullþroska ,en
fékk þegir í stað lekanda af
lííinum. Hann var auðugur og
ég fékk gcða læknishjálp, en
ég gafc aldrei alið börn Mað-
ur minn keypti sér þá tvær
aðrar hjákonur. Við urðum all-
ar þrjár að hlýða fyrstu konu
lmns í einu og öllu.
Þegar fyrsta kona hans dó,
tók hann sér mig hennar í
stað o.% menn kepptust um að
óska mér til heilla með það
lán. 1949 kom frelsunin,. Eg
skildi við mann minn þegar í
stað. Eg unni honum ekki og
liafði aldrei unnað honum. Eg
fór í skóla í fyrsta sinn fí lífi
mínu. Eg varð læknir. Eg gift-
ist Iækni. Hann, veit að ég get
ekki eignazt .börn, en hann er
maður nýs tíma, pólitískt
Iiald ættar sinnar. Hann elskar
mig eins og ég er. Eg er mjög
Iiamingjusöm.“
Endurre'sn virðirigarinnar
fyrir konunni og viðurkenningin
á því að ástin ein eigi að vera
grundvöllur hjónabandsins eru
hlutir sem kunna að koma þeim
á óvart sem hafa fyrirfram-
mðtaðar skoðarar um Kíria og
kommúnismann. En það er þó
þetta sem vekur m&sta at-
hygli í hinu kínverska samfé-
lagi í dag. Og þetta kemur al-
veg heim við það viðhorf að
sérhverjum beii að virða ná-
unga sinn og aðstoða hann sem
er ríkjandi hvai-vetna í Kína.
Kínverjar keppa ekki lengur
hver við arman: Þe:r berjast
hlið við hlið að sameiginlegu
marki.
Ekki einu sinni koss
En sé litið á ástina sem
gi-undvöll hjónabandsins, er lít-
ið á kynmök utan þess sem al-
gerlega „ósæmileg". Kína er í
dag áreiðanlega það land ver-
aldar þar sem skírlífi er í mest-
um hávegum haft, ekki þamiig
em kenndar í skólunum), en
vegna þess að stranglega er
séð fyrir því að þær séu ekki
stundaðar utan hjónabandsins.
Þetta stranga kynferðissiðferði
hefur ævinlega verið til í kín-
verslku samfélagi, en því er bet-
ur framfylgt nú en nokkru
sinni.
Stúdentar, bæði piltar og
stúlkur, fara t.d. oft saman 1
leiðangra vegna grasafræði- og
jarðfræðirannsókna o.þ.h. Þau
geta sofið saman í herbergi
vikum saman án þess að nokk-
ur samdráttur eigi sér stað,
ekki einu sinni lítill koss. Hóp-
urinn heldur uppi aga miklu
betur en nokkur fullorðinn
gæzlumaður Eg hef oftsirmis
verið marga daga og nætur
með mörgum 'kailmönnum í
jámbrautarklefa án. þess að
þeir re>mdu að ,,koma sér í
mjúkinn" hjá mér á nokkurn
minnsta hátt, hvorki í orði né
verki. Að þessu leyt: er d.iúp-
stæður munur á austurlenzkum
konum og kj'nsystrum þeirra í
vestrinu. Þær síðarnefndu verða
sármóðgaðar ef kynþokki þeiri’a
er ekki viðurkenndur 'i orði eða
með kurteisishótum, en hinar
telja slík viðbrögð ajf hálfu
karlmanna dónaleg og móðg-
andi. í Kína verður virðingin
fyrir konuraii að koma fram í
algeru afskiptalevsi, svo að
henni finmst ekki á sig litið að-
eins sem hugsanlegan „rekkju-
naut“.
Hinn líkamlegi agi
Frjálsar ástir eru harðlega
fordæmdar. í háskólunum er
stúdentunum ráðlagt að ganga
ekki í hjónaband fyrr en á 24.
eða 25. aldursári, svo að þeir
geti því betur gefið sig áð
náminu og framleiðslustörfun-
um. Ungt fólk getur þanrág
verið heitbundið í fimm eða
sex ár án bess að nokkuð meira
sé á rralli 'þeh-ra en að þau hald-
ist í hendur á gönguferðum.
Sumum erlendum stúdentum
við háskólann 'i Peking finnst
með öllu óþolandi að geta ekki
tekið sér „vinkonu", em reyni
þeir það. fá þeir alvarlega á-
mmninö'u eða eru jafnvel rekn-
ir úr skóla.
Þótt vesturlandamanni finn-
ist þessi agi ganga úr hófi
fram, þá lítur Asíubúinn það
mál öði-um augum. Fulltrúar
frá Indlandi og öðnim Asíu-
löndum s»m fara. til Kíra eru
fullir aðdáunar á ..hreinJeika"
s:ðferð:píns sem beir kynnast
bar Skirlífi sem báttur í stæl-
incru 1'1'kamans ier hugmynd sem
fiöldi Asíumanna geðiast að.
Og það er sennilegt að beizlun
kvnhvatarinnar í þágu annarra
athafna. sé sem stendur æski-
leg, vegna þess að á þann hátt
ér orku unga fólksins beint að
nytsömum störfum.
í uppfræðslu og við öll
störf er jafnrétli kvenna og
karla algert. Stúlkurnar fara í
Framhald á 10. síðu.
HIN NÝJA KÍNVERSKA KONA
þroskaður, og honum er ekkert að skilja að staðreyndir kjm-
imihugað um að txyggja rið- ferðislífsins séu duldar (þær
H a«l HTtTTTTTi
hULUýrJ.: SÚkÚma
Dromatísk viðureign
Skákþing Norðurlanda er
enn ekki hafið begar línur
þessar eru ritaðar ( en mun
hins vegar nýbyrjað þegar þær
birtast) og munum við því
geyma næstu báttum fregnir
og skákir þaðan. Verðum við
því að leita á eidri mið ’ að
þessu sinni.
Svo sem drepið hefur verið
á hér í þættinum, háðu borg-
irnar Leningrad og Budapest
skákkeppni með sér á s.l. vori.
Var tefld fjórföld umferð á
12 borðum, og sigraði Lenin-
grad með 31% vinning gegn
16'zý. Þegar tekið er tillit til
þess, að í. Leningrad eru ýmsir
af beztu skákmönnum Rússa
búsettir, þá þarf sigur þessi
-ekki að koma neinum á óvart,
enda þótt flestir beztu skák-
menn Ungverja muni vera
búsettir í Búdapest.
Sérstaka athygli vakti þó yf-
irburðasigur Leningradbúa á
tveimur efstu borðunum, en
þar sigraði Kortsnoj Szabo á
fyrsta borði með 3% : % og
á öðru borði gerði Spassky
Portisch nákvæmlega sömu
skil.
Á þessum tveimur borðum
hefði mátt vænta mun harðari
mótspyrnu af hálfu Búdapest-
manna.
Eítirfarandi skák frá þessari
keppni sýnir líka, að ekki hef-
ur mátt miklu muna að úrslit-
in yrðu Rússum óhagstæðari á
öðru þessara tveggja borða
a.m.k.:
Mjög vogað. En svartur gat
hins vegar ekki hrókað stutt.
og Kf8 hefur sínar skugga-
hliðar.
18. b4 Kb8, 19. Hf-bl Hc8, 20.
Rd2 Dg7, 21. c4 f5, 22. c5 e4„
23. Db3 g4, 24. Rc.4 f4.
Svartur er neyddur til að'
reyna að brjótast sem fyrst í
gegn hvað sem það kostar.
25. Bxe4 Hc-e8, 26. Dd3 g3*
27. hxg3 fxg3, 28. fxg3 Dg4r
29. Hel h5
Meðan svartur verður enn
að leika undirbúningsleiki, þá
getur hvítur þegar vaðið fram
til sóknar.
30. cG! BcS, 31. cxb7 Bd7
Eftir 31. - Bxb7 32. Bf5 væri
svartur glataður.
32. b5 h4
Hinn dramatíski bardagi er
að ná hám&rki sínu.
33. b6! hxg3 >j<y
Svartur afræður að fórna
manni. Ef 33. - axb& þá 34.
Re3! með hótuninni BaG.
34. bxc7t Kxc7,
Svart: Spaszky
ABCDEFGH
Hvítt: Portisch
Hvítt: Portisch (Búdapcst)
Svart: Spassky (Leningrad)
Spánskur lcikur
1. e4 e5, 2. Rf3 Rc6, 3. Bb5
Bc5, 4. 0—0 Rd4, 5. Rxd4 Bxd4,
6. c3 Bb6, 7. d4 c6, 8. Ba4 dG,
9. Ra3 Rf6, 10. Bc2 Bc6, 11.
Bg5 h6, 12. Bxf6 Dxf6, 13. d5
Bd7, 14. Rc4 Be7, 15. Dd3
Hvítur stendur betur að vígi.
Hann hótar bæði að auka
þrýstinginn á d6 með Ha-dl og
einnig að leika f4. Með mót-
leikjum sínum við þessu veikir
svartur kóngsstöðu s:na.
15. — cxd5, 16. exd5 g5, 17.
a4 0—0—0
35. Rd2?
Nú tapar hvítur skyndilega
skákinni. Rétt var 35. b8Dt
og framhaldið gat orðið: 35.
Hxb8, 36. Rxd6! Dh4 (Hhlf
er greinilega gagnslaust.) 37.
Ha-clf Kxd6, 38. Da3t Ke5r
39. Bc2f Kf6, 40. De7 mát.
35. — Dh4, 36. Kfl Df4t!
Þessa banvænu skák mua
hvítur hafa vanmetið.
37. Df3
Eða 37. Ke2 Bg4t-
'37. — Bg4!!
Falleg leikslok. Eftir 38. Dxf4
Hhl mát.
Hvítur gafst upp.
Skýringar eftir „Deutsche-
Schachzeiturig".
Aímæliskveðja
til Eiríks J. Eiríkssonar
sem ætlað er að vera hlýðin
manna er það venja að líta
yfir horfinn veg til að gera
sér ljóst hverju hefur verið af-
rekað og hvað ógert er.
Oft vill svo fara .að úr því
verði afrekaskrá líkt og í minn-
ingargreinum um látna at-
hafnamenn.
Sízt af öllu átt þú það skil-
ið séra' Eirílcur að á fimmtugs-
afmæli þitt sé minnzt með
grafskrift.
Þó að langur og góður
starfsferill sé að baki jafnt í
opinberum störíum námi og
ekki sizt áratuga forustuhlut-
verki í hinni íslenzkustu æsku-
lýðshreyfingu Ungmennafélagí.
íslands, vil ég' heldur en að;
rekja þau störf minnast nokkr-
um orðum þess verkefnis sem
mest er áriðandi að vinna 1
okkar hreyfingu og í þjóðlíf-
inu í dag og þú hefur sjálfur
vakið máls á.
í setningarræðu á sambands-
þingi U.M.F.Í. sagðir þú eitt.
sinn:
„Sá sem lifir hugsjónavor
æskunnar á andlegt líf í vænd-
um auð þess og vald“, og:
„Glóð æskumannsins, hug-
sjónaeldinn í brjósti hans má.
ekki slökkva. Hér er um orkit
Framh. á 10. síðu