Þjóðviljinn - 25.08.1961, Qupperneq 4

GATA
Vegir forsjónarinnai' 'éru ö-
rannsakanlegir. Sama má segja
um gatnagerðina í Reykjavík.
’ Möi'gum gengur erfiðlega að
skilja eftir hvaða lögmálum er
1 farið í þeim málum. Árlega er
gerður fjöldi gatna hér í bæn-
um, enda rísa árlega heil hverfi
og önnur stækka. Miklu fé er
varið til nýbyggingar gatna, og
er þar sjálfsagt farið eftir ein-
1 hverju kerfi. En um viðhald og
endurnýjun eldri gatna virðist
1 ráða óskiljanlegt handahóf, eða
jafnvel togstreita milli gæðinga
og valdamanna innan bæjar-
1 mála og stjórnmálaflokka. Mætti
benda á, að sumar af ailra
me-stu umferðargötum bæjarins
virðast gleymdar og vanræktar,
af því að við þær hefur búið
friðsamt og hógvært fólk —
folk, sem hefur líka ef til vill
haldið, að farið væri eftir ein-
hverju kerfi urn endurnýjun
gatna bæjarins, og að þess
• vegna myndi líka röðin koma
að þeim á eðlilegan hátt. Aðr-
‘ ar götur, sem sumar mætti frek-
ar kallast traðir heim að örfá-
■ um húsum, hafa verið malbik-
1 aðar. Má þar meðal annars
' benda á Veghúsastíg. Urðarstíg,
«---------------------------
Engar óperur
í New York
íbúar New York munu að
öllum jíkindum ekki fá að heyra
neinar óperur á næsta misseri
vegna þess að enn hefur ekki
verið samið um launakjör starfs
fólks.
Áður hefur verið tilkynnt að
óperustjórnin hafi látið aflýsa
öllum áður auglýstum sýning-
um í Metropolitan.
Nú hafa samningaviðræður
verið teknar upp að nýju vegna
tilmæla Kennedys . íorseta en
þær ganga mjög stirðlega.
Lckgstíg óg nokkra götuspotta,
sem hvorkf eru fugl né fiskur.
En á-stæðan fyrir því að ég
niinnist á þetta ósamfæmi eða
handahóf í viðhaldi og endur-
nýjun gatna er sú. að ég vildi
benda á eina götu, sem hefur
gleymzt til þessa — en svo má
ekki lengur verða.
Ein allra elzta gata Reykja-
víkurbæjar er Laugarnesvegur-
inn. Þegar Holdsveikraspítalinn
var reistur árið 1890, var lagð-
ur vegur eða troðningur inn að
spítalanum, svo hægt væri að
aka sjúklingunum á hestvögn-
um að spítalanum, en þeir
komu margir með strandskip-
unum utan af landi. og voru
margir ófærir til flutnings á
annan hátt. Síðan er nú liðin
meira en hálf öld, og tiltölulega
litlar endurbætur haía síðan
verið gerðar á þessum vegi.
Upp úr 1920 hófst fyrir al-
vöru bygging við Laugarnes-
veginn, en síðan Borgartúnið
var lagt og öll nýbyggðin hef-
ur risið upp fyrir innan veginn,
hefur umferðin að sjálfsögðu
margfaldazt. Við Laugarnes-
veginn eru nú tvö frystihús, Af-
urðasalan, Beinamjölsverksmiðj-
an. Olíustöðin, Kassagerðin, Stál-
umbúðir og margt íleira, að ó-
gleymdum 5-12 hæða stórhýs-
unum, sem upp hafa risið síð-
ustu árin og eru nú að komast
í fulla byggð. Umferðin er nú
orðin svo mikil, að meirihluta
ársins má segja að gatan sé ó-
fær gangandi fólki, en aurinn
og rykið gengur eins og hol-
skeflur upp á miðjar hliðar
húsanna, sem við veginn standa.
Flesta daga ársins er fiski
ekið um þessa götu inn að fisk-
vinnslustöðinni. Fiskinum er
ekið á opnum bílum. En vegna
þess að vegurinn er mjög óslétt-
ur og bílarnir mikið hlaðnir,
þá hossast þeir og slengjast til
og frá. Vill þá falla fiskur af
bílunum niður á götuna, en
næsti bíll kernur í kjölfar hins
fyrra og mer hann og kremur
fiskinn, sem á götuna féll.
Biandast þetta saman við aur-
inn og óþverrann sem fyrir var
og geta menn ímyndað sér
hvernig útlitið muni vera. Líka
er frá fiskvinnslustöðinni ekið
fiskkössum til útflutnings. Verð-
ur þá sama upp á teningnum,
vegna þess hve holóltur vegur-
inn er og ósléttur, þá hossast
kassarnir og kastast til á bíl-
unum og verður það til þess að
merja fiskinn og' skemma. Má
telja víst, að þau verðmæti séu
ekki lítil, sem þannig hafa
farið forgörðum. Og ekki er
ólíklegt að þau séu færð í rang-
an dálk, þegar deilt er um
vöruvöndun og fiskmat.
Lengi hafa íbúar við þessa og
næstu götur verið þöglir og
vonað að gatnagerð bæjarins
myndi -sjá og skilja þörf þeirra
og réft. En nú er mælirinn full-
ur. Þeir verða að hefjast handa.
Og þeir munu hefjast handa.
Þeir verða að sameinast um þá
réttmætu kröfu, að þeim sé gert
fært aó komast að og frá hús-
um sínum, og að þeir standi
ekki varnarlausir gegn boða-
fölium og óþverra, sem nú geng-
ur yfir þá og upp á miðjar hús-
hliðar.
'ÓIafur Einarsson.
Ólofur Georgsson
framkvœmdasti
MINNINGAROR.Ð
. I day: or gerð útför Ólafs:
O-••prg»sopnr. f’'amkvæmdastjóra
Vátryggin"íiíélagsins h.f., en.
hann lézt sl. lau.«ardag eftir
lanpa og evfiðn vanheilsu.
Ólafur fæddist. 10. febrúar
191(1, og voru föréldrar hans
Gcnrg heitinn Ólotsson banka-
stjóri og kona hans Augusta
sem lifir son sinn. Ölafur lauk
st.údentsprófi 1938 en stundaði
síðan framhaldsnám í Kaup-
mannahöfn um eins árs skeið.
Þvi næst hóf hann verzlunar-
stcrf í Reykjavík en réðst
fijótlega til tr.yggingafélagsins
Trolle & Rothe og starfaði
að tryggingum upp frá því.
Árið 1953 tók hann þátt í því
að stofna Vátryggingaíélagið
h.f., réðst síðan framkvæmda-
stióri þess og hélt því stai'fi
áfram þar til sjúkdómurinn
vafð honum ofurefli. Óiafur
kvæntist 1943 öldu Hansen. og
eignuöust þau einn son. Georg
sem nú er áð hefja mennta-
skólanám.
Ólafur Georgsson er sá
þriðji sem fellur frá úr þeim
fámenna hópi sem lauk stúd-
entsprófi úr stærðfræðideild
menntaskóians í Reykjavík
1938. Sá hópur var um skeið
mjög samrýmdur, og þar átti
Óiafur Georgsson mikinn hlut
að máli. Þegar er ég kynntist
Reynt að lóta rafeinda
heila reikna út
Blaðið Discovery sagði frá
því fyrir skemmstu að banda-
rískur stærðfræðingur hafi gert
tilraun til að láta rafeindaheila
reikna út gildið á pí (hlutfallið
milli ummáls o,g þvermáls
hrings). Rafeindaheilinn komst
upp í 10.880 aukastafi en þá
var enn eftir afgangur því að
það er ómögulegt að reikna pí
út nákvæmlgga.
Hefði einn, maður átt. að gera
þá 35 milljón útreikninga sem
þarf til að fá þessa 10.880 auka-
sta.fi og haft, 40 tíma vinnuviku
hefði það tekið hann 65 ár.
Raíeindaheilinn reiknaði þetta
út á 13 timum.
Sérvitpr stærðfræðingur að
Framh. á 10. síðu
Ólafur Georgsson
honum fyrir rúmum aldarfjórð-
ungi komu fram þeir eigin-
leikar sem mér fundust éin-
kenna hann æ síðan. Ætti ég
að lýsa hönum í einu oi’ði
myndi ég segja a.ð hann haí*
verið mannkostamaður. Hann
r * *>
var yfirlætisiaus og hægur i
viðmót.i, en mjög nlýr’ogTrýSS"
ur. Hann lagði' srg- ‘eiriutt -t
framkrcka að hjálþa öðrum.; .-.ég'
stend í þakkaijskuld . yið hanh,
fyrir margt, Og,.,svo hygg ég
sé um flesta sem höfðu át
honum persónúíeg feýiiní.'' Sáfn-
vizkusamur VSl- hann óg vand-
p.ður í athöfnum sínum og ein-
kenndu þeir kostir öll .•...clagleg-
störf hans. Og ekkí sizt kprn,
umhyggja hans og , htýja., Tranf
á beimilinu; þar féll honúni
vel að dveljast ,enda voru' þí>u
h.iönin mjog sáshhöit ' - .
Það er slirL mV' ÍÉoftffeá- líáíð-
mönni’.m sem falla frá á bézta
pidri. og mikjll ,þarm.ur., ei*
kvcðinn að rigmkqnu og-
s'mi, móður . n%. systrum. B11
eft.ir lifir sterk,, mirming, ,.un>.
einlægan og ,g£ðan dreng. ......
, ' , M. K. ..
Hugleiðingar eftir bœndaklúbbsfund
Álitið er, að innan áratugs
verði matur orðinn gullsígildi í
■ milliríkjaviðskiptum, og sumir
ganga svo langt að halda því
; fram, að matur til útflutnings
verði áhrifameira vopn til valda
en vetnissprengjur. Framtíð ís-
lands næstu áratugi getur ekki
byggzt á öðru en mataröflun á
landi og úr sjó, því allt tal um
stóriðju virðist mér vera fjar-
stæða ein, því í raun réttri er
bað nú orðið vald í einhverri
mvnd að selja iðnvarning, en
bvcrki verð né gæði, sem ráða.
Emzin iðnvædd þjcð með kapí-
taliskt hagkerfi nýtir fram-
leiðslukefi sitt nema að nokkru
levti, vegna þess að hagsýni
fjárplógsmanna er neikvætt afl,
er takmarkar eftir getu auð-
myndunina, sem nú orðið bygg-
ist að mestu leyti á verksviti í
VÍðustu merkingu þess orðs.
Arðsemi, fiskveiða mun hald.a á-
fram að minnka jafnt og síg-
andi, vegna þess að veiðifloti
>. iðnvæddra þjóða mun verða
aukinn upp í það hámark álags
á fiskstofninn, að það kostar
jafnmikla fyrirhöfn að afla
eggjahvítueiningar í fiski og úr
• jarðargróða viðkomandi lands.
Frá mínum sjónarhóli að sjá
< er eina leið þjóðai'innar upp
j þrítugan hamar framtíðarinnar
ræktun landsins milli fjalls og
fjöru og framleiðsla miðuð við
heimsmarkaðsþarfir. En verði
ekki í allranánustu framtíð
breytt um stefnu í mjög mörg-
um málum, kemst þjóðin brátt
í þá sjálfheldu, að ekki bíður
hennar annað en hrap í urð.
Því þegar staða íslenzku þjóð-
arinnar er krufin til mergjar,
kemur í ljós, að örlög hennar í
framtíðinni ráðast af því, hve
margar góðar ungar konur fyr-
irfinnast, sem virða það og
fagna að bændur þeirra kjcsi af
friálsum vil.ia að vera í fremstu
víglínu þ.ióðar sinnar sem bú-
andi menn, og hve margir eiga
til þá menningu og manngildi,
scm ekki leyfir þeim að standa
slióir og aðgerðalausir með
hendur í vösum og fýlu og óbeit
í huga yfir að dirfast að gera
bað, sem er skylda hvers ís-
lenzkumælandi manns, að
ganga bar fram, sem þörfin er
mest og brýnust, en íslénzka
þióðfélaginu í dag er það í
sveitum landsins, því bar bíður
annars á næsta leiti það hrun,
sem bióðin fær aldrei bætt.
Revnsla sögunnar segir okkur ó-
tvírætt. að séu rætur b.ióðar
slitnar frá moldinni bíða henn-
ar innan tíðar sömu örlög og
róthöggvins trés.
Hér þarf ekki mikla þekkingu
til að sjá að hverju stefnir. Ó-
líku rneira mun við þurfa til að
snúa við og ennþá meira vit og
atorku til að ná því, sem lat-
neska hugtakið noblesse oblige
táknar, eða að geta eflzt svo,
að hægt verðí að stöðva þá
rýrnun menningar og mann-
gildis, sem er að gera þjóðina
óhæfa til að lifa í þessu góða
landi. Hugtakið er aflgjafa-
kjarninn í evrópskri og kín-
verskri menningu. og gengi sós-
íalisku þjóðfélagsheildanna í dag
er afleiðing þess, að braut var
rudd þessum eðlisbætti til vax-
andi áhrifa á mótum vilja og
viðhorfs þjóðfélagsheildarinnar.
Þetta hugtak hefur oft verið
bundið í orðum á ýmsa vegu,
en sjaldan þó verið lýst nema
hclmingi orðtaksins, en þegar
allt er til mergjar krufið táknar
það hreinræktað bændeðli og
viðhorf hafið í efsta veldi.
Meeinkiarni bændaeðlis er á-
byrgðartiifinning og verndar-
þrá gagnvart öllu og er lífsformi
vinnandi og skapandi rnanna til
góðs í dag og um ókomnar ald-
ir. Þriðji meginþátturinn er
hugrekkið, sem sér um, að hin-
ir tvein verði að raunveruleika,
með baráttu þar sem þörfin er
mest. Fjórði þátturinn er til-
finning fyrir að vilja og þrá að
gjalda þakklætisskuld með
vöxtum, fagna í hjarta að vem
þeirrar náðar aðnjótandi að
mega vera fremst í flokki til
varnar því, sem áunnizt hefur
og til sóknar fyrir hæfni vinn-
andi manna til að lifa hér á
jörðunni. Freistandi gæti verið
að reyna að lýsa uppruna hetju-
lundar, mótun hennar og meg-
inbirtingarformum. Þó mun það
vera óþarft, því að hverjum
góðum dreng, sem einhverntíma
á ævinni hefur gengið íram til
varnar einhverju öðru og meira
e.n sjálfum sér, er Ijóst við hvað
er átt, skynjar að það er afl-
gjafi alls. sem í honum er verð-
mætt :og í 'öllurn þeim 'vinna.ndi
og skapandi mönnum, er skapað
hafa allt er gij<ji hcfur í mjög
•svo þungri og örvæntingarfullri
þaráttu um þúsundir ára, og
að það er sá eini kjarni, sem
framtíð mannkynsins getur þró-
azt út frá.
í dönskum lýðháskólum hefur
oft verið sagt, að aða.ieinkenni
frjálsborins rngnns væru hæfi-
leikar hans tiL að. fgera skyldu
sína án hvatpipgar. eða ^kipun-
ar. Varla mun ,nok.kur,,önnur
evrópsk þjóð vera í ja.fp knýj-
andi þörf fyrir -að rfólk almennt
sýni lit á því, að eitthvað sé
i það varið,' þvi hernámið og
samrekkjun heldri manna ,við
amerískt auðváld*!hafa haft þan*
afleiðingar, - að • það c-r orðkT •
vafamál, hvor.t' .eftir er mægt
manngildi o'g raunmenning'':'til
að halda unpi sjálfstæðu ís^
lenzku þjóðfélagi. •• þvi.. olíkur
hefur hent sú mik'a ógæfa áð
lenda á áhrifasvæöi amerískit
yfirstéttarinnaf. idg ba.ð, hi'.éytir
engu þó að hú'n ■ géti -.borgað’
sumum ríílegn 'fvrir vaðrsieikja!"
oninberlepra. tmnundir ;stertin,n,-á .
henni bæði hóf ,es iannarskStað-
ar. Þær þjóðj.r., sem • eil thvað;
er varið í og.;.emhyfii'i\,tjm„ft).j)9fa'
þurft. að hafa. píirið . í ; landav-
eisn sinni;,;háfa •e'flir, skamnaan
tífn.a ekki;.;átfe*,<aðra-;5fik hqi-tari
en að losna vi.ð þ/)ð,f.em: skjqt-
ast. Kúbumönn,unr tójýst þq.ð
fyrst. öllum . þBirn, er yið sama
þurfa að búa, ■til.mikillar,. upp-
örfunár .og„,gpiej’!,s-Ki alþýðu;,.til
góðs eins þpgfr ,ftgrþ ,tírp—.
EINAR PETERSEN FRÁ
jft — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 25. ágúst 1961