Þjóðviljinn - 22.03.1962, Blaðsíða 6

frtceíftndl: SamcJnlncarfloklnir alþfda — Sóslallstaflolcknnnn. — RltatJórari
Magnús KJartansson (áb.), Magnús Torfl Ólafsson, SlgurSur Quðmundsson. —
FríttarttstJórar: fvar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýslngastjórl: OuOgclr
Macnússon. — RltstJórn, afgreiOsla, auglýslngar. prentsmiOJa: Skólavðrðust. 19.
■laai 17-500 (5 línur). Askriítarverð kr. 55.00 á mán. — Lausasöiuverö kr. 3.00,
Prantsmiðja ÞJóðviljans h.t.
Landhelgin enn í hættu
'Dáðherrum og þingmönnum flokkanna sem sviku í
landhelgismálinu og hleyptu togaraflotum Bret-
lands og Vestur-ÞýzkaLands inn í 12 mílna landhelg-
ina var óvenju tregt um mál, þegar vestur-þýzki
samningu-rinn kom til umræðu á Alþingi nýlega, en
ríkisstjórnin gerði þann samning upp á sitt eindæmi,
milli þinga. Eins og eðlilegt var blönduðust í þær
umræður hið fyrra og örlagaríka undanhald stjórn-
arflobkanna í landhelgismálinu, og fór svo, að hvorki
ráðherrar né aðrir þeir alþingismenn, sem ábyrgð bera
á landhelgissvikunum, treystu sér til í lok umræð-
unnar að svara hinni hörðu og markvissu ádeilu, er
fram hafði komið í ræðum þingmanna úr báðum
flokkum stjórnarandstöðunnar.
Ctjórnarflokkarnir eiga heldur ekki hægt um vörn í
því máli. Uppgjöf Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu
flokksins í landhelgismálinu var svo smánarleg, svo
gersamlega óþörf, að allri þjóðinni varð ljóst hvað
var að gerast. „Það er aðalatriði þessa máls,“ sagði
Lúðvík Jósepsson í umræðunum á Alþingi á dögun-
um, „að við höfðum fengið fullan sigur varðandi 12
mílna landhelgina við ísland, þegar samningurinn við
Breta var igerður. Við höfðum fengið meiri og betri
friðun á fiskimiðum okkar innan 12 mílnanna, og í
rauninni við Island almennt, en við höfðum þorað að
búast við, þegar landhelgin var stæikkuð 1958. Frið-
unin var fengin og við höfðum fengið mikilvæga við-
urkenningu annarra þjóða fyrir hinni nýju landhelg-
islínu okkar, en þrýstingurinn frá erlendum aðilum á
íslenzk stjórnarvöld hélt áfram. Leitað var leiða til að
heygja íslenzk stjórnarvöld til hlýðnisafstöðu við er-
lendar ríkisstjórnir í þessum efnum. Og það tókst að fá
íslenzk stjómarvöld til að fórna þeim sigri sem við
höfðum unnið og gera undansláttarsamninginn við
Bretann.“
¥ úðvík lagði áherzlu á, hve þessi bilun í vörn ís-
lendinga hefði reynzt afdrifarík. En einmitt í for-
ystuliði þessara flokka, Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins, hefði veilan verið áberandi allt frá því
fyrstu átökin urðu vegna 12 mílna landhelginnar. Sú
veila hefði orðið öllum augljós þegar samningurinn
var gerður við Breta, og hún hefði enn orðið augljós-
ari þegar við bættist að líka var gerður slíkur und
anlátssamningur við Vestur-Þýzkaland, og enn gæti
orðið reynt að þrýsta þar á.
¥jað kom skýrt fram í þessum alþingisumræðum um
* þýzka samninginn, að hættan á enn frekari .á-
sælni erlendra ríkisstjórna varðandi 12 mílna land-
helgina er ekki liðin hjá, að brezku ofbeldismennirn-
ir eru nú þegar farnir að ræða það opinskátt með
hverjum hætti megi takast að beygja íslendinga til
framhaldssamninga, þegar hinu umsamda þriggja ára
tímabili Ijúki. Með hinum hættulegu ákvæðum sem
sett voru ekki einungis í brezika samninginn heldur
einnig í samninginn við Vestur-Þýzkaland, og ætlað
er að skuldbinda áslenzk stjórnarvöld til að tilkynna
ríkisstjórnum þessara landa fyrirætlanir um frekari
stækkun og að iþeim sé heimilt að leggja slíka stækk-
un undir Haagdómstólinn, þykjast erlend sjómarvöld
hafa tryggt sig gegn stækkun íslenzku landhelginnar
í bráð. En hugleiðingar brezku ofbeldisaflanna um að
tækifæri ikunni að igefast til að opna landhelgi íslands
varanlega fyrir togaraflotum Vestur-Evrópuríkjanna
er tengd hugmyndunum um að þvœla íslandi í Efna-
hagsbandalag Evrópu. Einnig í því sjálfstæðismáli ís-
lendinga, yfirráðum þjóðarinnar yfir landhelgi sinni,
getur það ráðið úrslitum að ísland láti ekki ánetjast
Efnahagsbandalaginu. Skilningur á þeirri staðreynd
virðist sem betur fer vaxand.i, en þó verður að hafa á
fulla gát, ef flokkarnir sem sviku í landhelgismálinu
eiga ekki að fá færi á því að vinna enn verri verk. — s.
• «•
A síðustu áratugum hefur fólki í sveiíunum
fækkað ár frá ári. Á sama tíma hefur það gerzt
að framleiðsla landafurða hefur aukizt jafnt og
þétt og er orðin meiri en nokkru sinni.
Ilvernig getur þetta tvennt í'arið saman? Skýr-
ingin er raunar augljós: I»að er aukin véltækni
við landbúnaðinn sem hefur margfaldað afköst
fólksins í sveitinni. En jafnframt þessari ánægju-
legu aukningu framleiðslunnar hefur annað
komið í ljós, sem veldur vaxandi fjölda bænda
áhyggjum: nú stefnir á að einyrkjabændur verði
þrælar vélanna á búum
Á s.l. sumri átti ég ánægju-
lega stund sem gestur þeirra
Glúms Hólmgeirssonar í Valla-
koti og bræðranna Garðars og
Haralds Jakobssona í Hólum
í Reykjadal, og ræddu þeir m.
a. þetta vandamál. Landbúnað-
ur var vitanlega aðalumræðu-
efnið og fyrsta spurningin:
— Hvernig er að vera bóndi
núna?
— Aðstaðan hvað véltækni og
ræktun snertir hefur stórbatn-
að frá því sem var fyrir 15—20
árum. Samt er það svo að þessi
síðustu ár, „viðreisnar“árin, höf-
um við ekki fengið sambæri-
legt verð fyrir afurðirnar miðað
við framleiðslu okkar.
— Ekki hefur verð á fram-
leiðsluvörum ykkar lækkað?
— Nei, það hefur ekki lækk-
að, en það hefur ekki hækkað
tilsvarandi við aukinn reksturs-
kostnað, og þess vegna er af-
koma búanna verri nú en áður.
Svo er það allt önnur saga
að við hér um slóðir höfum
aldrei náð vísitölubúverði á
mjólkurvörur okkar.
— Hvernig stendur á því?
— Við höfum ekki eins mik-
inn neyzlumjólkurmarkað og
t.d. Eyfirðingar, mestur hluti
mjólkurinnar hér fer til vinnslu.
Það eru að vísu engin vand-
kvæði með sölu á mjóikurvör-
umj en verðið er lægra þegar
mjólkin fer til vinnslu en ekki
til neyzlu. Mjólkurframleiðsla
er almennt helmingur af fram-
leiðsiuvörum bænda hér, og
hefur farið vaxandi.
— Hefur sauðfé þá fækkað,
eða er þetta framleiðsluaukn-
ing? •
sínum.
— Það er aukning og hefur
því orðið feiknaframleiðslu-
au.kning hér. Sauðfé hefur ekki
fækkað heldur hafa sauðfjáraf-
urðir frekar aukizt og er mjólk-
urframleiðslan því alger viðbót
við þá sem fyrir var. Við þetta
hafa orðið mikil umskipti á
efnahag bænda á undanförnum
árum.
— Leikur þá ekki allt í
lyndi?
— Nei, það er orðinn sá
galli á þessu að bændurnir
eru nú orðnir þrælar vél-
anna; geta ekki um annað
hugsað en sinna kúm og öðr-
um fénaði á búum sínum, og
hafa því miklu verri aðstöðu
til félagslífs en áður var.
Áður, meðan búin voru lítil,
höfðu. menn meiri tíma til fé-
lagslífs; stærri hús, stærri tún
og dýrar vélar þýða að búið
verður að vera stærra til að
standa undir kostnaðinum, og
vegna stækkunarínnar verður
bóndinn bundinn við bústörf-
in hvern dag ársins. Útkoman
hjá bónda hér í sveit sem held-
ur búreikninga og hefur eitt
bezta búið í sveitinni var sú
að hann hafði 14 kr. fyrir
vinnustundina s.l. ár. — Já, það
er tímafrekur búskapurinn.
— Hefur þá vinnudagurinn
lengzt í stað þess að styttast?
— Já. Þegar krakkarnir mínir
voru í skóla, svarar Garðar, og
ég sinnti búinu einn vann ég
70—80 stunda vinnuviku. Það
gengur því erfiðlega að láta
vinnudaginn styttast, — og það
befur mistekizt hjá verkamönn-
um líka. Þetta þarf að breytast
hjá báðum.
Rœtt við
Glúmur Hólmgeirsson
Garðar Jakobsson
—•' Liggur þá allt félagslíf í
dái?
— Nei, við reynum samt að
■hálda uppi félagslífi. Ég sæki
t.d. söngæfingar, svárar Garðar.
Páll H. Jónsson söngkennari á
Laugufn hefur'stjórnað söng 1
'Reykjadál í 28 ár ög haft bæði
blandaðan kór og karlakór.
Það hafa verið ’um 30 mánns í
karlakómum og svipað í bland-
aða kómum,- kirkjukórnum.
jg) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 22. marz 1962