Þjóðviljinn - 27.04.1962, Blaðsíða 7

n
Föstudagur 27. aprU 1962 — ÞJOÐVILJINN — '(^
m at Lenínprosp ekt, reistur fyrir fáum árum.
r*n I
Vk?.
-ona á nýr hlúti sðmu götu að líta út.
bæði í byggingu og rekstri —
en þetta var einmitt eftir stríð-
ið þegar sem varlegast þurfti
að fara með það fé sem veitt
4: var til húsbyggi'nga, ekki var
það ofmikið.
i í ‘dag státa sovézkir húsa-
'i mei^tarar,-sig‘ af ýmsum, ný-.
tízkulegum byggipgum, sumar
éru , mjög vel heppnaðar. Hér
gr ; einkum- um- kvikmyndahús, ,
leikhús,: hótel- *og aðrar slíkar
j.sérstæðar“ byggingar að ræða.
mál. Þar væru lyftur • h.rað-
skreiðar, kaffihús, bíó og margt
fleira. Hér og þar væru útsýn-
ispallar og lendingarpallar fyr-
ir þyrlur. Toppur turnsins
myndi ekki slaga nema um 5—
6 metra í venjulegum vindi, en
um 17 metra í afspyrnuroki.
Til hvers væri þá þessi gaur
upp úr jöfðinni? Höfundarupp-
dráttanna segja að svona turn
muni margborga sig, þótt ekki
væri nema vegna þess gagns
íbúðarhús eru einnig mun betri ;Sem sjónvarpið myndi af hon-
um hafa, Þeir segja líka það
sé hægt að smíða f jögurra kíló-
metra tum eða jafnvel fimm,
en ekki veit ég, hvort við eig-
um að trúa því.
Svona turn hefur vissulega
litla þýðingu í samanburði við
íbúðárhús. En það er merkilegt
getur dottið
en áður. Þau eru einföld »í
s liðum, en það yantar yfirleitt
í þau sannan léttleika — íbúð-
arhverfi eru of einlit). svipHtil.
Vlasof, forseti Byggingaaka-
demíunnar játaði þessa synd á
sína starfsbræður á blaða-
mannafundi ekki alls fyrir
löngu: íbúðarhús eru töluvert á
eftir „sérstæðum" byggingum.
Hann sagði, að hingað: til hefði
flýtirinn ráðið mestu, en lofaði
að ipeira yrði hugsað um feg-
urð og frágang í framtíðinni,
margt gert til að lífga’ húsin
upp, litir nótaðir betur.; einnig
keramík á veggjum.
: En hyað sem þessu líður þá
er ánægjulegt að ganga um
hverfi eins og suðvesturhverfið
og vita að öll þessi hús eru
ný. Ég sný ekki aftur með það.
Það er nefnilega ekki hægt að
gera of mikið úr þýðingu nýrra
húsa í Sovétríkjunum. Við höf-
um frétt að á síðustu fjórúm
árum hafi 50 milljónir manna
flutt í nýtt húsnæði. Þetta er<j.
.afbragðsgott átak. Þá geta
menn spurt: eru þeir þá ekki
að verða búnir að leysa þessi
húsnæðisvandræði sín þarna í
Sovét? Þetta mál var vanrækt
allt of lengi — af ýmsum á-
stæðum. sumum óviðráðanleg-
6m (eftir stríðið) öðrum við-
ráðanlegum (skrautstíllinn). —
Ýmsir ábyrgðarmenn tala um
að ástandið verði orðið viðun-
andi eftir svo sem tíu ár.
Þetta ár líður tíminn þannig
að 320 íbúðir eru •fullgerðar á
hverjum degi í Moskvu.
Svo eru til menn sem hafa
gert nákvæma uppdrætti af
turni sem á að yera tveir kíló-
metrar á hæð. öræfajökull er
víst lítið hærri. Grunnflötur
slíks turns myndi vera 140
.metrar í iþvermál. í honum
miðjum væri gagnsær plast-
sívalningur|. 30 metra í þver-
Það er ekki ofsögum sagt af
Ingmar Bergman, að hann er
engum líkur. Skyldleiki hans
við Dreyer er að vísu ótvíræð-
ur og margir hafa nefnt Strind-
berg í sömu andrá, en hann er
óháður og einrænn í list sinni.
Þótt hann sé rambandi á
barmi sálsýkinnar verður hann
að teljast afburðamaður. Ef
guð og þjáningin eru lofarlega
í huga Dreyers eru guð og
grimmdin Bergman hugstæð.
Trúhneigð hans er ótta bland-
in og sjúklega púritönsk, fjar-
læg hinum mjúka sunnudaga-
guði góðborgarans, — hans
guð er Jave. Þessum mikla nú-
tímamanni er ofur eðlilegt að
leita yrkisefna aftur í gráa
forneskju. Þetta verk, byggt á
þjóðsögu frá 1,3. öld, er þrung-
ið(ógn og skelfingu. Enginn er
sinnar gæfusmiður, örlög ráða,
ef nornunum sýnist svo er
ekkert blóm svo fagurt, að
það verði ekki troðið niður
í svaðið þegar minnst vonum
yarir. ,
Römm forneskja menguð
svartágaidri er nótuð sem um-
gjörð uth' sadisma og geðflæk.j-
ur samtímans. Bakvið gnæfir
Jave harður eins og frumgot-
neskt trélíkneski og -hans vegir
eru .órannsakanlegii-.
Þessi mynd er meistaraléga
gérð, áhrif hennar swo megn að
manni er skapi næst að grípa
frammí eins og kór í grískri
tragedíu: nei — ekki þetta!
Nauðgun ungu stúlkunnar hef-
ur gert mikla lukku í hinum
siðfágaðri hluta heirns — og
það var ekki fögur sjón. Það
má lengi velta því fyrir sér
hver sé tilgangur þessa atrið-
is, hvort það er útrás fyrir nið-
urbældan losta og friðþæging
fyrir impótens höfundar, eða
ef við viljum vera jákvæð, að
ekkert mannlegt sé okkur ó-
viðkomandi, ekki heidur hin
: verstu verk sem daglega verða
á vegi okkar í frásögnum
fréttablaða og eru orðin svö
hversdagsleg að þau vekja
okkur geispa.
Þarna er mörgum listrænum
tæknibrögðum beitt af frjóu
ímyndunarafli :t.d. róðukrossinn
forni, sem verður einskonar
stef myndina út, eða atriðið
þar sem bóndinn með hefnd
í huga búinn til mannvíga,
fellir unga björk og sú stund
sem tréð stenzt atlögur hins
hamslausa manns verður eins.
og endurtekning á dauðastríðí
dóttur hans. Ekki veit ég hvort.
ráða skuli fólki almennt að
, sjá þessa mynd — að minnsta
.kos.ti ékki þeim sem er klígju-
gjarnt. Eitt er víst, hún mun
seint, gleymast þeim ér séð
hafa.
Hrifinn væri ekki rétt lýsing
á niðurstöðu í lok myndar,
þrumuíostinn væri nær kanni.
: D. G. i
M I N N I N' G
Ása Guömundsdóttir
hvað mönnum
í hug . Það hefur líká frétzt af
ýtarlegum áætlunum um ný-
tízku heimskautaborg. Slík
borg myndi byggð á miklum
palli sem stæði í metershæð yf-
Jr harðfrosinni jörð,. Þar yrði
. miðbær undir stórum plast-
hjálmi' en í kring rísa tólf
hæða íbúðarhús lík pípuhött-
um. I svona borg yæri þægi-
legt gerfiioftslag,--í miðbæn-
um væri meira að segja lysti-
gárður, rétt eins og í Keflavík.
Þegar svona borg hefur verið
reist hefur maðurinn unnið enn
einn sigur yfir náttúrunni.
Það er ekki svo lítils virði.
Ása Guðmundsdóttir fæddist
í Reykjavík 24. ágúst 1927, elzt
dætra Kristínar Þorvarðardótt-
ur og Guðmundar Pálssonar.
Hún ólst upp með foreldrum
sínum í Keflavík. Um og inn-
an twítugs stundaði hún nám
í húsmæðraskóla, og vann nokk-
uð að garðyrkju á vorin. 24
ára gömul giftist hún Inga R.
Helgasyni lögfræðingi, og stofn-
uðu þau fallegt heimili í Reykja-
■ vík. Þau eignuðust eina dótt-
ur. Álfiheiði, nú ellefu ára.
Ása lézt á sumardaginn fyrsta
síðast liðinn. Hafði hún megin-
hluta ævinnar átt við þungbær
og erfið veikindi að stríða. í
uppvextinum naut hún um-
hyggju góðrar og stórbrotinn-
ar móður, og faðir hennar
veitti henni af hlýju hjartans.
Fullþroska mær gekk hún að
eiga prúðan dreng, sem allt
vildi í sölur leggjaj. til þess að
líf hennar mætti verða baðað
sól og fegurð. En fangbrögð og
sviptingar mikilla örlaga ollu
því, að hún gat ekki notið sín.
Að eðlisfari var hún hrifnæm,
dáði fegurð blómsins, hrynj-
andi og stuðlun tónlistar, unni
fallegum ljóðum. En andspænis
slíkri- skynjun var mikil, . dul-
in sorg, endalaus þjáning. Sjö
ára gömul ‘bjargaði hún sér
úr eldhafi. sem ógnaði hundrað
börnum, nær þrotin að þreki.
Sú minning bjó alla ævi í und-
'irvitund hennar. Nær ævilöng
vanheilsa var hinn myrki
skuggi, sem varnaði henni þess
RÚSSNESKIR HÖFUNDAR HYLLA
HALLDÓR LAXNESS SEXTUGAN
MOSKVU 24/4 — f gærkvöld
hélt sovézk-íslenzka félagið
kvöldvöku í tilefni sextugsaf-
mælis Halldórs Laxness. Rit-
höfundurinn Polevoj setti sam-
komuna og talaði um bækur
Halldórs • snjáðar af miklum
lestri í bókasafni stíflúsmiða
í miðri Síberíu. Fleiri dæmi
nefndi hann um vinsældir
skáldsins í Sovétríkjunum.
Polevoj minntist og samveru-
stunda þeirra Halldórs:
— Sá maður er lánsamur
sem hefur notið leiðsagnar
Laxness um skáldskaparlandið •
ísland.
Valentína Morozova flutti
greinargott erindi um skáldið
og lesið var upp um samlíðan
með Ástu Sóllilju og um dreng-
inn og lömbin, kaflar sem
komu mætavel heim við anda
erindisínaL
I dag birtust tvær greinar
um Laxness í Literaturnaja
Gazeta. Þar segir Fedin, for-
maður rithöfundasambands
Sovétríkjanna, frá þeim á-
nægjulegu viðburðum er hann
fyrir tveim áratugum heyrði
nýja tónlist í stjörnumerkjum
hins evrópska orðs cg hafði
Halldór Laxness þá leyst af
hólmi Hamsun og aðra forn-
vini Fedins í Norðurlandabók-
menntum. Þakkar Fedin Hall-
dóri hjartanlega þær bækur
sem hafi auðgað tilfinningar
hans og styrkt enn ást hans
til bókmennta. — Árni.
að njóta sín, svo ljúflynd og
•§■ hrein sem hún vildi breiða
faðminn móti lífinu. Hún var
stór og sterk að gerð, og þó
lömuð af afli þessa skugga.
Hrifnæmt, viðkvæmt geð
veldur oft því, að menn ganga
bljúgir og feimnir fram hjá
mestu dásemdum lífsins. Blóm-
in á. grundinni geta verið svo
fögur, að þar megi ekki stíga
fæti, hljómur hörpunnar svo
göfu.gur, að hvískur laufsihs
valdi truflu.n hans. En einmitt
þá geta fyrirheitin um gæfu
sýnzt í bláum fjarska. Hún
kaus skilnað vúð ei.ginmann
sinn og dóttur, þegar henni
'æaði. þessi blái fjarski. Hún
Ufði seinustu fjögur árin’ fjarri'
þvsj sem ihún unni heitast.
Nú hefur sumardagurinn
fvrsti tekið hana í faðm sinn,
stúlkuna sem ég kynntist með-
an bernska hennar var að líða.
Valtýr Guðjónsson
Haf narfjarðarbíó:
MEYJARLINDIN
/así/.
sænsk
•jzepmF'TB