Þjóðviljinn - 29.07.1962, Blaðsíða 5

Bandaríska endurvarpstunglið „Telstar“ sem
nú er á braut umhverfis jörðu er fyrsta skrefið
til beinnar hagnýtingar gervitungla í þágu
mannlífsins á jörðu niðri. Það er því merkur
áfangi í hinni stuttu sögu geimvísindanna, en
þó ástæða til að leggja áherzlu á að þetta er
aðeins fyrsta skrefið, eins og gert er í greininni
sem hér birtist og er eftir franska geimfræðing-
inn Albert Ducrocq. Hún er þýdd úr L’Express.
hefur gefizt upp við tilraun
sína „Advent“ (en hún miðaði
að því að koma 585 kílóa gervi-
tunglum á sólarhringsbravitir)
vegna þess að til þess þurfti
eldflaugar sem gætu komið 5
lestum á braut nálægt jörðu og
slíkar eldflaugar eignast Banda-
ríkin ekki fyrr en eftir tvö ár.
(Sovétríkin hafá átt slíkar eld-
flaugar a.m.k. í tvö ár Ath.
þýð.).
Við það bætist að. gervitungl
á svo fjarlægri braut yrði að
vera stöðugt í rásinni, svo að
„loftnet“ þess stefndi alltaf til
jarðar. En til þess að halda því
stöðugu þyrfti margflókinn út-
búnað sem myndi vera hætt
við bilunum.
Og enn er sá hængur á, að
herz-bylgjurnar þurfa fjórðung
úr sekúndu til að fara tvisvar
sinnum 35.900 ,km leið. Þetta
kæmi ekki að sök varðandi
sjónvarpssendingar, en myndi
trufla hljóðsamband.
Að lokum má spyi’ja hvor að-
ferðin sé sigurstranglegri eða
fyrri til að komast í notkun.
Það þarf vafalaust að gera
samanburðartilraunir með „Tel-
star“, „Relay'1 og „Syncon“ í
hálft annað ár áður en endan-
legt svar fæst við þeirri spurn-
ingu.
DE SICA segir frá biturri reynslu
sinni í Vestur-Þýzkalanö
Þar sem nazisminn
lífír áfram
Vestur-Þjóðverjar þola ekki
andnazistískar kvikmyndir.
Þetta mátti Vittorio De Sica
hinn heimskunni ítalski kvik-
myndagcrðarmaður, reyna þeg-
ar hann kom til Hamborgar til
að annast töku myndarinnar
„Fangarnir í AItóna“. Og þegar
hann hélt til Austur-Berlínar
til að taka upp nokkur atriðí
úr uppfærslu Berliner En-
sembles, leikhússins fræga, á
tveim leikritum eftir Brecht
helltu vesturþýzk blöð sér yfir
hann. Nú er Vittorio De Sica
aftur kominn til ftalíu með fé-
lögum sínum og í tímaritinu
Vie Nuove segir hann frá á-
hrifum þeim er hann varð fyrir
í Vestur-Þýzkalandi, þar sem
nazisminn stendur, eins og
hann segir, enn djúpum rótum.
— Kvikmyndin fylgir ekki
nákvæmlega atburðarásinni í
leikriti Sartres, því að hún sýn-
ir Þýzkaland eins og það er í
dag, og gerir það vel. 1 einu
atriðinu horfir aðalsöguhetjan
á þátt úr leikriti Brechts „Art-
uro Ui“ og það var þess vegna
sem við héldum til Austur-Ber-
línar. 1 fyrsta lagi er Bei’liner
Ensemble eina leikhúsið í
Þýzkalandi sem sýnir leikrit
Brechts og í öðru lagi gerir
það það betur en nokkurt ann-
að leikhús í heiminum. Þar
fundum við einmitt það sem
við leituðum að: Ágæta leikara,
að mínu áliti einhverja þá
beztu í heiminum, fólk sem
hefur listina til fullnustu á
valdi sínu og gerir nýjar upp-
götvanir dag hvein.
— Satt er það, að á okkur
var ráðizt fyrir að fara til
Þýzka alþýðulýðveldisins. Sann-
leikurinn er sá, að Vestur-
Þjóðverjar eru enn fullir af
hatri. Og þér blygðist yðar ekki
fyrir áð fai’a til merðingjanna
hinumegin við múrinn? sögðu
Evelyn Wood, les eitt orð eins
og hann læsi bæn. Hann stopp-
ar eða einbeitir sér á hverja
línu sex til átta sinnum, og les
fram og aftur átta til ellefu
sinnurp til þess að_, pæla gegn-
um þúsund orð“.
Þetta hefur að sjálfsögðu á-
hrif á lestrarhraðann. Máður
verður að lesa með skynsemi
en ekki með augunum einum
saman. „Það sem við þjálfum
með, hraðara lestri“ segir annar
sérfi’æðingur di’. Nila Banton
Smith, „er hæfileikinn til að
skilja.“ Fljótur lesandi kastar
aðéins einu augnatiliti eða
tveim á hverja línu, en samt
nær hann því sem máli skiptir
úr efninu og þarf ekki að lesá
upp aftpr.
Ekki að hreyfa
höfuðið
Slæmur ' vani, sem menn
þurfa að losna við hið skjót-

mSSrnrnéi
asta, er að benda á orðin eða
fylgja hverri línu með fingrin-
um, flytja höfu.ðið frá einni
hlið til annai’rar, hi’eyfa varir
eða jafnvel hálsvöðva. 'Allir
þessir ávanar minnka lestx-ai’-
hraðann um tvo þriðju.
Ef þér eruð einn af þeim,
sem flytur til höfuðið um leið
og þér lesið, þá skuluð þér
halda hökunni fastx-i með hend-
inni u.m leið og þér lesið. Ef
þér bærið varirnar þá leggið
fingur vfir þær. Eftir n<'kkra
tugi lesti'arstunda hafið þér
losað yður við þennan óvana.
Það er jafn auðvelt að venja
sig af því að lesa aðeins eitt
eða tvö oi'ð í einu. Dragið línu
mitt í dálk í blaði (bér getið
gjai'nan byr.iað hér), festið aug-
un á íínunni pg fyigið henni
'Síðan niður eftir, án þess að,
hreyfa höíuð éða augu til hægri •
né vinstri.
Tvö, þrjú orð
Þér munið undrast hve milsið
af dálkinum þér . hafið getað
lesið. Ósjálfrátt taka augun með
ekki aðeins orðin á línunni
heldur einnig tvö eða þrjú orð
beggja vegna hennar. Með dá-
lítilli æfingu komist þér fljót-
lega að því, að þér getið lesið
í einu augnatilliti fleiri og
fleiri orð.
Margir vantreysta lestrar-
kunnáttu sinni. Þeir snúa sífellt
við til að sannfæra sjálfa sig
um að þeir hafi raunvei’ulega
skilið það sem þeir lásu. Til
þess að losna við þennan óvaria
skuluð þér taka pappír og
leggja hann yfir síðuna um leið
og þér lesið. Með þvi að leggja
pappíi'inn fljótar niður getið
þér exnnig þvingað sjálfan yð-
ur til að lesa hraðax’.
þeir við mig. Hverju átti ég að
svai’a? Að þar sem ég væri
staddui’, í því Þýzkalandi, sem
ég vann þessa stundina, væru
staddir morðingjar sex millj-
óna Gyðinga.
— Já, þetta er hættulegt
land, heldur De Sica áfi’am,
land þar sem þjóðin hefur
gleymt öllu því sem hún vill
P
ik'4^á
’íi^ý

Vittorio De Sica
gleyma. Hið gamla gleymist og
því miður er ekkert sem bend-
ir til þess að það sé upprætt,
svo djúpum í’ótum stendur naz-
isminn enn í Vestui’-Þýzka-
landi. Ég get sagt frá nokkrum
smáatvikum sem sýna þetta,
smáatvikum sem tala þó sínu
mál:
— f kvikmyndinni _ kemur
fyrir atriði úr léikríti Brechts,
Furcht und Elénd des Dritten
Reichs. Samtímis heyrist óföls-
uð upptakg af einni af hinum
alræmdu raeðum Hitlers í Vín.
Berliner Énsemble átti upp-
tökuna og ég fékk hana léða.
Maður heyrir sálmasöng og
fagnaðarlæti fjöldans og rödd
Hitlers, raunverulega i’ödd
hans. Þið hefðuð átt að sjá
Þjóðverjana, sem unnu við
hljóðnemana er þeir heyrðu
ræðuna fyrsta sinni. Andlitin
fölnuðu af stolti og löngun eft-
ir hinu liðna. Það var eins og
x’öddin snerti streng lengst inni
í fylgsnum hjartans.
— En það var ekki það
vei-sta, segir De Sica. Hvernig
haldið þið að hugarfarið sé
meðal unga fólksins? Ég get
nefnt gott dæmi um það. Á
veggjunum þar sem aðaíper-'
sónan, Franz, er geymdur eru
hengdar nokkrar teikningar.
Mjög áhrifamiklar teikningar,
sem sýna andlit fanga, sem
Franz hefur pyndað í stríðinu.
Ég hafði fengið málarann Ren-
ato Gúttuso til að mála mynd-
jrnár fyrir mig, og til þess að
íá skjalfasta þekkingu á efn-
ínif hafði ég tekið með bókina
„Gulu «tjörnurnar“ sem fjalla
um Gyðingaofsóknirnar. Tveir
ungir Þjóðverjai’, sem unnu
sem statistar, komu af tilvilj-
un að bókinni, þar sem hún lá
á borði. Þeir blöðuðu i henni
eitt andartak, og köstuðu henni
svo frá sér með fyrirlitningu
eins og vildu þeir segja: Eig-
um við þá aldrei að losna við
þetta pakk? Nei, fyrir þeim er
eins og hið liðna hafi aldrei
gerzt.
— Fangarnir í Altona er póli-
tíst kvikmynd, andnazistísk '
kvikmynd um Þýzkaland, eins
og það er í dag. Þetta sagði ég
þýzkum blaðámönnum á blaða-
mannafundi. Og þið hefðuð átt
að sjá svipinn á þeim. Andlitin :
glóðu af hatri og ofstæki.
Af DDR hafði De Sica aðeins |
séð Berlín, sem hafði ,,hörð“
áhrif á hann. — Loftið er lævi
blandið og meðan þannig er á-
statt getur ekkert orðið eðlilegt
í samskiptum þessara ríkja.
ELinbeitnj
&
Dr. Nila: Banton Smith ráð-
leggui’ mönnum að einbeita sér
á heildina frepwr en rieinstSc
atriði, „Hvert .verit er byggt
upp af ákveðinni hugmynd.
Byi’junarorð eins og „ennfrem-
ur“ gefur til kynna, að engin
ný hugsun sé í vændum. Oi’ð
eins ög ,.en“ og „enda þótt“
tilkynna það, að nú krrni ný
hugsun. Það er einnig góð að-
stoð fólgin í því að taka eftir
þeirri tækni, er höfundur not-
ar.
Margir höfundar nota aðferð-
ina spurning — svar, aði’ir
fylgja röksemdai’færslunni stig
af stigi. Sumir skýra sjónarmið
sífi með smáSögum, áem unrit
er að sleppa ef maður hefur
nauman tíma.
Fljótasta lestrarformið er að
blaða í bókinni. Þá reynir
maður ekki að ná öllu efninu
en leitar að einstökú'' nafni, at-
riði eða kafla, sem maður hefur •
áhuga á. Rennxð augunum
þvert yfir hverja síðu, ei'st frá
hægri til neðst á vínstri. Ýðúr
mun elcki réynast erfitt áð
finna það sem þér leitið að.
Hæstar einkunnir
!
Mikilvægasta atriðið í þeirri 1
list að lesa eins og fullorðinn
maður er að gera sér ljóst, að
hraðinn hindrar ekki skilning-
inn. Það hefur komið í ljós við
rannsóknir, að þeir sem fljót-
astir eru að lesa fá beztar eink-
unnir fyrir að skilja það sem
lesið hefur verið.
Þér munuð verða fyrir ýms-
um óþægindum er þér byi’jið
að þvinga yður til að lesa hrað-
ar. Það er alltaf óþægilegt að
losa sig við óvana. En innan
skamms mun meiri lestrax’hi-aði
leysa hinn gamla óvana af
hólmi. „Þá“ segir dr. Nila
Bantcn Smith, „nýtur sá er
hi’aðar les efnisins miklum
mun betur en sá seinláti. Hann
fæt’ tilfinnnguna af að ná betri
óyangri með lesti’i sínum, hann
, nær valdi á meira lesefni, og
verður forvitnari persónuléiki.
Ajlt hans líf au.ðgast af aukn-
um lestrarhraða“.

:: - v y
Sunnudagur 29. júlí 1982-ÞJÓÐVILJINN—