Þjóðviljinn - 08.02.1964, Side 7

Laugardagur 8. febrúar 1SS4
ÞJÖÐVIUINN
SÍÐA 7
nyr osigur DanaariK/anna
í viðureigninni við Kúbu
samboðið hugmyndinni, að
setja það ofan á Surt, því þar
gætu bæði sæljón og náskötur
sveimað í kringum, á eðlilegan
hátt, og gólað með sínum
æðsta presti, eins og með-
mælendur hins fyrirhugaða
húss gera nú. Þakið gæti verið
handa þyrlu, svo að alifuglam-
ir gætu flogið miili lands og,
eyjar.
Fela svo Efra-falli í Þorláks-
höfn verklegar framkvæmdir,
því að ekki er hætt við öðru
en það slái þá sín hraða-met
og hæða-met í kostnaði.
Annars væri það dálítið kát-
legt, að þuria að fara yfir læk-
inn til þess að ná í vatn. eða
austur yfir fjall til þess að fá
hæfa menn til yfireyðslu á
fjármunum, því að þelr munu
vera mjög nærtækir hér á möl-
inni, þó ekki sé farið lengra en
inn á gasstöðvarlóðina sálugu,
þar sem velvirðingin á að hafa
sína þjóna og alla fyrir-
greiðslu. svo að hátt uþpi menn
komist í kjallarann eða f
stjórnarráðshúsið.
Það er mikið rætt og ritað
um krabbamein nú tll dags, en
væri það nokkuð ljótt, að líkja
ráðhússhugmyndinni við slíkt
Framhald á 8. siðu.
Máninn glottir
Iðnaðarmaður hefur sent eft-
irfarandi:
— Við, sem búið höfum í
þessum bæ í fimmtíu ár eða
lengur, breytt honum í borg
og unnið að þvi hörðum hönd-
um, numið hér í skólum og
skemmt okkur í Iðnó, Bárunni
og Gúttó, gengið Vonarstræti
með höfuðið full af fleygum
vonum, horft þaðan suður yfir
tjömina iðandi af fuglalffi á
sumrin, en af mannlífi á vetr-
um, þar sem fjörmikil æska
lék á skautum, getum rifjað
upp margar minningar. Sumar
að vísu ærið þungbúnar, en
aðrar bjartar og fagrar, eins og
t.d. kvöld eitt á tjöminni, þeg-
ar karlakórinn 17. júní kom
frá æfingu í Bárunni og gekk
út í hólmann og tók þar lag-
ið, og söng þar meðal annars,
Máninn hátt á himni skín, en
kafrjóð æskan, hlaðin óræð-
um kenndum, sveif þar í kring,
á hálum ís. og loftið titraði af
fögnuði.
Nú er komið annað upp á
teninginn, gamlar myndir að
hverfa. Báran horfin, og Iðnó
og Gúttó eiga að fara sömu
leið, og Vonarstræti á að verða
ráðhústorg, með alþingishúsið
á aðra hlið, en kassagerðar-
kastala á hina, sem minnir
helzt á vöruskemmuhlaða, lág-
kúrulega hugsaðan, höfuðlaus-
an og höfundar, því enginn
einn hefur þá lilju ort. sem
þar á að vaxa upp úr forinni,
þar sem allt vantar ofan á,
sem hægt er að líta upp til.
En bíðum við, það skyldi þó
ekki henda, þegar stundir líða
fram, að einn eða annar af
ráðgjöfum borgarinnar lendi
þar út á þekju, eftir vel heppn-
aða veizlu niðri í kassanum,
og færi að kyrja sálminn, Sjá
hér hve illan enda, og stein-
runnið sæljón stúdentanna.
myndi þá stara upp frá torg-
inu. Máninn glottir.
En þurfi endilega að byggja
ráðhús úti í tjöm, þá væri það
Kúbustjórn nú yfir gjaldeyris-
varasjóði sem talinn er nema
um 100 milljónum dollara.
Þess er því ekki lengur kraf-
izt að Kúbumenn greiði út í
hönd vörur sem þeir kaupa frá
auðvaldslöndum, heldur njóta
þeir sama lánstrausts og hvei
annar viðskiptaaðili á alþjóða-
markaði. Leyland Motors í
Bretlandi seldi til dæmis Kúbu-
stjórn f jögur hundruð og fimm-
tíu strætisvagna og lánaði and-
virðið til fimm ára, Banda
ríkjastjóm brást reið við og
kvað söluna tilræði við sig, en
forstjóri Leylands gerði ekki
annaö en hæðast að henni,
kvaðst eiga bágt með að trúa
því að strætisvagnar frá fyr-
irtæki sinu þótt góðir væru
reyndust nothæfir til innrásar
í Bandaríkin.
Fyrir byltinguna var mestöll
utanríkisverzlun Kúbu við
Bandaríkin, og olli því við-
skiptabann Bandarikjastjómar
Kúbumönnum þungum búsifj-
um fyrst í stað. Við það bætt-
ist að Kúbumenn ætluðu sér
ekki af, réðust samtímis i al-
hliða framkvæmdir í iðnaði og
landbúnaði án þess að uppfyllt
væru skilyrðin fyrir að margt
af því sem gert var kæmi að
gagni, svo sem að kostur væri
á sérmenntuðu starfsfólki og
innflutningur hráefna væri í
reynd hagkvæmari en innflutn-
ingur fullunnins vamings. Syk-
urreyrsræktin, táknið um ein-
hæfa framleiðslu sem gerði
þjóðina háða Bandaríkjunum.
var vanrækt með þeim afleið-
ingum að framleiðslan minnk-
aði og þar með gjaldeyris-
tekjur. Castro og Guevara iðn-
aðarmálaráðherra hafa í ræðu
og riti gert grein fyrir mis-
tökunum sem gerð voru ng
hvað af þeim megi læra. Nú
er stefnt að þvi að stórauka
sykurframleiðsluna á ný, helzt
svo að Kúbumenn geti ráðið
mestu um sykurverð á heims-
markaðinum. í yfirliti New
York Times um efnahagsmál i
Ameríkuríkjum um síðustu ára-
mót er dregið í efa að hinar
nýju áætlanir séu raunhæfar,
en viðurkennt að horfumar fyr-
ir atvinulif Kúbu séu nú betri
en nokkru sinni síðan 1959,
brátt fyrir gífurlegt tjón af
fellibylnum í haust. Á síðasta
ári seldi Kúba sykur fyrir 300
milljónir dollara á frjálsum
Uppskcruvinna á sykurekrum Kúbu.
iu.. jouliun á aðaltorgi Havana á þjóðhatíðardaginn, afmælisdag byltingarinnar.
Bandariskur skriúdrekl i herstöðinni Guanlanamo á Kúbu. Með
þvingunarsamningi árið 1903 sölsuðu Bandaríkin undir sig
fiotahöfn þessa „um aldúr og ævi“.
markaði auk þess sem fer til
sósíalistísku landanna í vöru-
skiptum, og búið er að gera
samninga um sölu á millj-
ón tonnum af framleiðslu þessa
árs fyrir gott verð.
Hið bandaríska blað skýrir
einnig frá því að árangur
af viðleitni Kúbumanna til að
gera landbúnaðarframleiðsluna
fjölbreyttari sé farinn að koma
í ljós. Á það bæði við um mat-
jurtarækt og búfjárafurðir.
„Enda þótt matvæli séu enn
skömmtuð, ber flestum óvil-
höllum frásögnum saman um
að ekki sé um neitt hungur að
ræða á ejmni .... þrátt fyrír
það mikla tjón sem fellibylur-
inn Flóra olli síðastliðið haust.“
(New York Times 23. jan) 1
grein sem Tad Szúlc, sérfræð-
ingur sama blaðs í málum
Rómönsku Ameríku. skrifaði
viku síðar er látin í ljós sú
skoðun að byltingarstjóm Kúbu
sé nú komin yfir örðugasta
hjallann bæði innávið og útá-
við. „Háttsettir embættismenn
Bandaríkjastjómar játa í
einkaviðtölum að viðskipta-
bann Bandaríkjanna á Kúbu er
í raun og veru farið út um
þúfur,“ segir Szulc. Spánn hef-
ur samið um kaup á 200.000
tonnum af sykri frá Kúbu á
þessu ári og samningar standa
yfir um skipakaup Kúbumanna
f stórum stfl þar í landi, bseði
Hollendingar munu kaupa
100.000 tonn af sykri frá Kúbu
í ár og Japan og Marokkó
hvort um sig um 300.000 twnru
Á döfinni eru stóraukin við-
skipti Frakklands og Kúbu.
Það vakti athygli að í nýárs-
móttöku de Gaulle Frakklands-
forseta fyrir sendimenn er-
lendra ríkja tók hann engan
annan en sendiherra Kúbu á
einmæli.
Szulc segir að lokum: „Mikið
af þeim árangri sem (Kúbu-
stjóm) hefur náð stafar af því
að það álit að Castro-stjómin
eigi framtíðina fyrir sér breið-
ist sífellt út. Margir sérfræð-
ingar ríkisstjómarinnar hér (í
Washington Ats. Þjóðv.) eru
þessu áliti samþykkir þegar
rætt er við þá einslega og
sama máli gegnir um fjölda
kúbanskra útlaga. Þeir segja
að stjóm Castros sé að festa
sig svo myndarlega í sessi að
vera megi að 1964 sé síðasta
árið sem nokkuð þýði að reyna
að steypa henni af stóli — ef
Bandaríkin ákveði að gera það.
Bandaríkjastjórn er því kom-
in í slæma klípu. Hún hefur
bæði áhyggjur af virðingunni
sem Kúba er að ávinna sér í
heiminum og áframhaldandi
undirróðri hennar í Rómönsku
Ameríku, en gerir sér jafn-
framt ljóst að ekkert minna
en bandarísk innrás er líkleg
til að duga til að kollvarpa
stjóm Castros.“
M.T.Ó.
n 1 f Hfl 1
II II HNDI
Bandaríkjafloti má nú taka
upp vatnsflutning til setuliðs-
ins í herstöðinni Guantanamo
austarlega á suðurströnd Kúbu.
en þangað er um þúsund kíió-
metra sjóleið frá meginlandi
Bandaríkjanna. Kúbustjórn lét
loka fyrir vatnsleiðslumar til
herstöðvarinnar þegar banda-
rísk alríkisyfirvöld framseldu
38 kúbanska sjómenn ’fylkis-
yfírvöldunum í Flórída svo
þau gætu höfðað mál á hendur
þeim samkvæmt fornfálegum
lagaákvæðum um refsingu út-
lendinga sem ræna náttúru-
gæðum fylkisins. Meðferð
bandarískra stjómarvalda á
meintu landhelgisbroti kúb-
önsku skipshafnanna þriggja
getur ekki haft annan tilgang
en efna til nýrra illdeila við
Kúbu, en óvenjulítið hefur ver-
ið um árekstra milli nágranna-
ríkjanna síðusbu mánuði. Hand-
taka sjómannanna og málatil-
búnaður á hendur þeim, á þá
lund að vist í bandarísku
fangelsi vofi yfir hverjum og
einum, miðar að því að tor-
velda framkvæmd fyrirætjpna
Kúbumanna um stórauknar
fiskveiðar á miðum umhverfis
eyna. Herskip bandarisku
strandgæzlunnar eiga að sjálf-
sögðu allskostar við kúbönsicu
fiskibátána, og fylkisdómstóll í
Flórída er ámóta líklegur til
að líta óhlutdrægt á málavexti
þegar Kúbumenn eiga í hlut
og hliðstæð stofnun í Mississippi
er gjöm að hjálpa svertingja
að ná rétti sínum gagnvart
hvítum manni.
Loforði Kennedy heit. í Kúbu-
deilunni í hitteðfyrrahaust
um að Bandaríkin skyldu ekki
framar reyna innrás á Kúbu
fylgdu yfirlýsingar um að unn-
ið skyldi ósleitilega að því eft-
ir öðrum leiðum að kollvarpa
Fiedel Castro og byltingar-
stjóm hans. Fangaráðið til að
koma hinum óstýrilátu Kúbu-
mönnum á kné átti að vera
einangrun lands þeirra írá við-
skiptum og samgöngum við
Bandaríkin og öll þau lönd
sem nokkurs meta vilja stjórn-
arinnar í Washington. Banda-
ríkjastjóm er að sjálfsögðu
innan handar að banna sínum
eigin þegnum að verzla við
Kúbu og eiga önnur samskipti
við Kúbumenn, enda hefur
það verið dyggilega gert. Fang-
elsi og aðrar kárínur vofa yfir
hverjum Bandaríkjamanni sem
gerist svo djarfur að heim-
sækja Kúbu, og þótt svo eigi
að heita að matvæli og lyf séu
undanþegin banni við útflutn-
ingi bandarískrar vöru til Kúbu
hafa stjórarvöldin í Washington
á ýmsan hátt torveldað líkn-
arstofnunum að rétta hjálpar-
hönd þeim hundruðum þús.
Kúbumanna sem urðu fyrir bú-
sifjum af hamförum fellibyls-
ins Flóru síðastliðið haust.
Oðru máli gegnir um flesta
bandamenn Bandaríkjanna.
Þeeir taka ekki till't til Kúbu-
meinlokunhar bandarísku. Þeg-
ar Bandaríkjastjórn reyndi á
síðasta ári að beita erlenda
skipaeigendur þvingunum til
að stöðva siglingar til Kúbu,
héldu siglingaþjóðir Vestur-
Evrópu ráðstefnu að frum-
kvæði Breta og bundust sam-
tökum til vamar siglingafreLsi.
Undanfama mánuði hafa við-
skipti vinaríkja Bandaríkjanna
í ýmsum heimsálfum við Kúbu
aukizt ört. Þar eiga eikum
hlut að máli Vestur-Evrópu-
ríkin Bretland. Frakkland,
Spánn, Holland og Svíþjóð og
Japan í Asíu. Verðhækkun á
sykri á heimsmarkaðinum
hefur fært Kúbu stórauknar
gjaldeyristekjur og ræður