Þjóðviljinn - 07.07.1964, Síða 6

0 SlÐA
ÞIÖÐVILJINN
Af hverju stafa sigrar
pólskra kvikmyndamanna?
Einn stærsti sigur Póiverja var mynd Kavalierowicz um djöf-
ulsins spilverk í nunnuklaustri á miðöldum,
Margir hafa velt því fyrir
sér, hvaða ástaeður liggi til
þess að Pólverjar hafa náð
svo ágætum árangri í kvik-
myndagerð síðari árin sem
raun ber vitni. En það er
sjaldgæft að kvikmynda'hátíð
sé haidin þar sem þeirra er
ekki getið sérstaklega fyrir
framúrskarandi framlag.
Margir setja hina ágætu
kvikmyndaframleiðslu Pól-
verja í samiband við kvik-
myndaskóla þann er pólska
ríkið rekur í borginni Lodz.
1 skólanum eru nú fjörutiu
nemendur og þar af nokkrir
útlendingar. Stærsti útlend-
inga'hópurinn eru Elnglending-
ar, en þeir eru fjórir talsins.
Einn þeirra, Mira Coopman,
segi svo frá, að af 48 fast-
ráðnum kvikmyndaleikstjór-
um Póllands séu 37 úr þess-
um skóla en hann er nú 15
ára gamall. Það er þvi auð-
séð að hann hefur haft úr-4>
slitaþýðingu fyrir framvindu
pólskrar kvikmyndagerðar.
Skólinn er mjög erfiður og
strangleg-a valið úr umsækj-
endum. 1 fyrsta lagi þurfa
menn annaðhvort háskóla-
próf eða raunhæfa reynslu úr
einhverrj listgrein. Sömuleið-
is verða menn að taka strangt
iimtökupróf þar sem reynt er
bæði á minni og bókmennta-
lega hæfileika. Auk þess er í
þessu prófi innifaiin skilgrein-
ing á einhverri kvikmynd,
hvernig hún hefur orðið til
og verið klippt. Ef menn svo
standast allar raunir hefja
þeir strangt fjögurra ára nám
og alltaf heltast einhverjir úr
Þokkaleg sænsk
mynd um æsku-
fólk í dag
Svíar eru alltaf öðru hvoru
að gera kvikmyndir um þann
vanda sem því fylgir að vera
ungur í dag. Bo Widerberg
hefur nýlega gert eina slíka
og kallar hana „Bamavagn-
inn.“
Widerberg þessi sendi fyrir
nokkru frá sér ritsmíð þar
sem hann kvartar um að
sænskir kvikmyndamenn séu á
flótta undan veruleikanum og
kæri sig kollótta um félags-
leg vandamál. 1 mynd sinni
iýsir hann unglingum í þjóð-
félagi sem þrátt fyrir vel-
ferð hirðir ekki um þá sem
landið skulu erfa.
Brit er átján ára verk-
smiðjustúlka og í engu ólík
stöllum sínum og iíf hennar
virðist álíka laust við tak-
mark og tilgang og líf þús-
unda annarra. Hún býr með
foreldrum sínum og yngri
bróður í lítilli íbúð í stórri
blokk. Foreldrar hennar vinna
bæði úti og á kvöldin er horft
á sjónvarp. Að sjálfsögðu
skiptir sér enginn af Brit og
hún fellur mjög auðveldlega
fyrir fyrsta áhugamanninum
sem 'hún hittir, en er ver-
andi dægurlagastjarna. Og
hún verður ólétt. „Er það
okkur að kenna?“ spyr móð-
irin fyrir hönd þeirra for-
eldranna og stúlkan svarar:
„Hví skyldi það talltaf vera
einhverjum að kenna þegar
eitthvað slæmt kemur fyrir —
þetta rúllar bara yfir mann“.
Síðar hittir Brit einstak-
leg-a komplexeraðan ungan
mann, en hann er úr yfir-
stéttarumhverfi og foreldrar
hans hafa skilið. En þeirra
samskipti fara heldur illa líka.
Ein situr hún eftir með sitt
barn og þegar faðirinn að lok-
um sýnir sig og er þá í gift-
ingarþönkum, þá vísar hún
honum á dyr.
Þannig er hinn hversdags-
legi söguþráður þessarar
myndar: þetta er þroskasaga
ungrar stúlku og hún vex
af baslinu eins og algengt er.
Allavega er Widerberg talinn
ná góðum tökum á þessu efni
og er bæði sannfærandi og
laus við tilfinningasemi. 1
aðalhlutverkum eru þau Ing-
er Taube og Lars Passgárd.
Brit og dægurlagasöngvarlnn '(Inger Taube og Lars Passgárd).
lestinni á leiðinni.
Höfuðstyrkur skólans eru
þeir miklu möguleikar sem
hann gefur nemendum á því
að þeir geri sjálfir kvikmynd-
ir. Hann hefur eigið kvik-
myndaver. Nemandinn verður
að gera tvær stuttar myndir
á hverju ári, eina heimilda-
kvikmynd og eina leikna
mynd og á síðasta ári gerir
hann lengri mynd sem loka-
verkefni og getur fengið allt
að tuttugu leikdaga til ráð-
stöfunar.
Ríkið ver upphæð sem svar-
ar 3000—5000 sterlingspund
um (ca 380—630 þús ísl. kr.)
til að mennt-a hvem nemanda
skólans, og enginn Pólverj-
anna borgar skólagjöld.
Pólverjar hafa þegar kom-
Framhald á 9. siðu
Dauðinn í
Feneyjum á
kvikmynd?
Verk einhvers ágætasta
sagnameistana aldarinnar,
Thomasar Mann, hafa verið
töluverð freisting fyrir kvik-
myndamenn. Siðasta saga
hans sem kvikmynduð var
voru „Játningar stórsvindlar-
ans Felix Krull“, hin sérkenni-
lega skeimissaga sem flutt
var í íslenzka útvarpinu ekki
alls fyrr löngu.
Nú eru á döfinni áform um
að kvikmynda tvö af smærri
skáldverkum Manns. Annaðer
Tonio Kröger, sem er reynd-
ar eina saga höfimdarins sem
komið hefur út í íslenzkri
þýðingu og var það hjá Mál
og menningu. Hluti þeirrar
myndar verður tekinn í Dan-
mörku.
Hin sagan sem áformað er
að kvikmynda er „Dauðinn í
Feneyjum", æskuverk frá
1911. En efni hennar er með
þeim hætti að mönnum hefur
ekki fyrr en nú þótt fært að
ráðast í slíkt fyrirtæki: þessi
stutta skáldsaga lýsir ást mið-
aldra rithöfimdar til fagurs
pólsks unglings. Tveir Amer-
íkanar standa að þessari
mynd, Joseph Beseh og José
Ferrer.
Illgjarnar tungur halda því
þó fram, að í kvikmyndinni
verði drengnum breytt í unga
stúlku.
Regnhiifurnur
í Cherbourg
fú fjöidu
verð/uuna
Regnhlifarnar í Cherbourg,
myndin sem hlaut fyrstu verð-
laun í Cannes í ár, hlýtur nú
margskonar viðurkenningu og
hrós. Höfundur hennar Jau-
ques Demys, hefur fengjð m.
a. alþjóðleg kaþólsk kvik-
myndaverðkiun, og Catherine
Deneuve, sem leikur aðal-
kvenhlutverkið hefur fengið
heiðursverðlaun frönsku aka-
demíunnar sem bezta leikkona
ársins. Englendingar eru þeg-
ar orðnir mjög hrifnir — Pat-
rick Graham skrifar m. a. að
tilraun Demys með að láta
syngja öll tilsvör hafi heppn-
azt ágætlega og tónlistin sé
mjög spísfyndug og falli
prýðilega að hugblæ myndar-
innar Ennfremur hafi hann
aldrei séð betur farið með liti
í kvikmynd og hvíli yfir þess-
ari angurværu ástarsögu á
tjaldi svipaður þokki og er
yfir málverkum Renoirs.
Þriðjudagur 7. júli 1964
Maurice Kenet og Jane Fonda í Astarhringnum.
Astarhríngurínn
enn á t/aldið
★ íslenzkir kannast ágætlega við leikrit Arthurs Schnitxlers
,,Reigen“ sem Leikfélag Rcykjavíkur sýndi á næstsíðasta leikári
undir nafninu „Ástarhringurinn“. Nokkrum árum áður hafði
komið hingað kvikmynd gerð af Max Ophiil eftir leikriti þessu.
★ Lcikur þessi er létt lýsing á kvennafari Vínarbúa um síð-
ustu aldamót og hefur þetta efni freistað þess fræga og mis-
tæka Roger Vadim og ætlar hann að gera nýja kvikmynd
byggða á verkinu. Heldur munu menn vera vantrúaðir á það
fyrirtæki.
Dansmær leikur
hlutverk Natösju
Kvikmyndin um ,Stríð og frið'
langt komin
Skáldsögur Tolstojs hafa
margoft verið kvikmyndaðar.
Fyrir nokkrum árum gerðu
Ameríkanar mjög þokkalega
mynd um „Stríð og frið“.
Hún var sýnd í Sovétríkjun-
um og voru Rússar sérstak-
lega hrifnir af túlkun Audrey
Hepburn á þeirri kvenpers-
ónu BÖgunnar sem Rússar
dá meir en nokkra aðra bók-
menntapersónu sína aðra —
Natösju Rostovu.
Skömmu síðar var ákveðið
að gera risastóra mynd eftir
sömu skáldsögu í ættlandi
höfundarins — gert er ráð
fyrir að sú mynd verði sýnd
á þremur kvöldum, máske
fjórum. Leikstjóri var ráðinn
Sergei Bondartsjúk Hann
hefur ýmsa hluti vel gert,
hlaut allmikið lof fyrir leik
sinn í Ótello og leikstjóm
myndarinnar og leik í mynd-
inni „örlög nranns“ sem hann
gerði eftir samnefndri smá-
sögu Sjolokofs — en hún
hlaut einmitt fyrstu verðlaun
á fyrstu alþjóðlegu kvik-
myndahátíðinni í Moskvu. Eru
þó skiptar skoðanir um það
eystra hvort hann fái valdið
þessu mikla verki.
Eins og búast mátti við var
beðið með mikilli eftirvænt-
ingu eftir ákvörðun leikstjór-
ans um það hver skyldi leika
hina elskuðu Natösju. Bond-
artsjúk spilar þar mjögdjarft,
því stúlkan sem hann hefur
valið í hlutverkið er ekki
leikkona heldur listdansmær.
En slíkar tilraunir (þ.e. að
velja óleiklært fólk í hlutverk
vegna heppilegs útlits) hafa
verið reyndar áður í Sovét og
tekizt misjafnlega, til dæmis
var einni kvikmynd,. gerðri
eftir sögu Túrgenéfs „Kvöldið
áður“ stórspillt með því að
draga þybbna læknastúdinu
þar inn í aðalhlutverk.
Fleiri eru hinsvegar ánægð-
ir með valið á mótleikara
Natösju. Vadislav Tíkhonof
mun leika Andrei Volkonski,
unga greifann sem hefur þátt-
töku sína í Napóleonsstyrjöld-
um með töluverðum áhuga á
hetjuskap og heimsins dýrð
en fjarlægist þann hugsana-
gang mjög rækilega áður en
lýkur og er nánast heilagur
maður orðinn er hann hverf-
ur úr sögunni. Mel Ferrer fór
með þetta hlutverk í Amer-
ísku útgáfunni.
Það er einnig uppi orðróm-
ur um að Rússar hafi mikinn
áhuga á að kvikmynda aðra
mikla skáldsögu Tolstojs,
Önnu Karenínu. Áður eru til
um hana þrjár kvikmyndir —
þar af tvær með Grétu Garbo.
Sagt er að Tatjana Samojlova
eigi að leika Önnu, en hún
hlaut á skammri stund heims-
frægð fyrir leik sinn í „Trön-
urnar fljúga" sem fyrst sov-
ézkra mynda varð til að
hljóta fyrstu verðlaun á
kvikmyndahátíð í Cannes.