Þjóðviljinn - 23.10.1964, Qupperneq 2

I
2 SÍÐA
HÖÐVILIINN
v
....... ........ ...........................———— Föstudagur 23. október 1964
Frá aSalfundi Sambands isLrafveifna:
Marka þarf nýja stefnu í rafvæðingu
með endurskoðun raforkulaganna 1946
Eins og fram hefur komið í
fréttum var aðalfundur Sam-
bands íslenzkra rafveitna
haldinn að Bifröst í Borgar-
íirði Sl. ágúst — 2. september
síðast liðinn.
Skal hér getið h«5ztu áJykt-
ana fundarins og erntda, sem
flutt voru á fnndínum.
Skýrslnget-S rafveitna
og útgáfustarfíomi
Sérstök nefnd var kosin til
að fjaila um skýrslugerð *af-
veitna og tilhögun úrvinnslu
úr þeim.
A fundinum kom fram sú
skoðun. að Samband íslenzkra
rafveitna eigi að annast sam-
ræmda úrvinnslu úr skýrslum
rafveitna í ríkari mæli en nú
er og skuli skýrslurnar birtar
í ársriti S.I.R. Var jafnframt
talið nauðsvnlegt að endur-
skoða útgáfustarfsemi sam-
bandsins.
Húsveitueftirlit
Samþykkt var að beina þvi
til stjórnar S.I.fl að taka upp
viðraeður við Rafnmagnseftírlit
rikisins um endurskoðun á
gildandi reglum um húsveitu-
eftírlit.
Samkvæmt gildandi reglu-
gerð um eftirlit með raforku-
virkjum er stjóm rafveítna
skyld að láta framkvæma
reglubundíð eftirlit með gðml-
um raflögnum I húsveitum.
Taidi fundurinn, að til greina
gaeti komið að takmarka eða
fella niður skoðun á gömlum
húsveitum samfara strangari
Iöggildingaskilyrðum rafvirkja-
mei»tara.
Endurskoðun
raforktilaganna
Svohljóðandi ályktun um
endurskoðun raforkulaganna
frá 1946 var samþykkt:
„Aðalfundur Sambands ís-
lenzkra rafveitna, haldinn að
Bifröst í Borgarfinði dagana
31. ágúst — 2. september 1964,
ályktar eftirfarandi:
Raforkulögin frá 1946 verði
tekin til algerrar endurskoð-
unar og eigi Samband ís-
lenzkra rafveitna þar fulltrúa.
Við endurskoðun laganna verði
mörkuð ný stefna í rafvæðimgu
landsins, er miði m.a. að því,
að framtak einstakra bæjar-
og sveitarfélaga fái notið sin
betur en nú er. Jafnfmmt
þessu verði samstarf raforku-
málastjóra við rafveitur bæj-
ar- og sveitarfélaga aukið“.
Starf*hættir S.l.R.
Fundurinn taldi nauðsynlegt
að endurskoða starfshætti
sambandsins og var kosin 5
manna nefnd til að annast
slika endurskoðun. Jafnframt
var því beint til stjórnarinn-
ar að efna til sérstaks fundar
á vetri- komanda til umræðna
um málið.
Erindaflutningur
Óskar Eggertsson, fram-
kvæmdastjóri Andakílsárvirkj-
unar, flutti erindi um virkjun
Kláffoss í Hvítá í Borgarfirði.
Andakílsárvirkjun hefur lát-
ið framkvæma mat á virkjun-
arstöðu og gera jarðfrœðileg-
ar athuganir við Kláffoss. Að
rannsóknum þessum unnu
Rögnvaldur Þorláksson, verk-
fræðingur, Ásgeir Sæmunds-
son, tæknifræðingur, og Hauk-
ur Tómasson, jarðfræðingur.
Skýrði Óskar frá niðurstöðum
athugananna. Ráðgert er að
stífla Hvítá, þar sem brúin við
Kláffoss er nú. Stöðvarhús á-
samt yfirfallsstíflu og- flóð-
gáttum verður reist í árfarveg-
8-11
Höfum opið frá kl. 8 f.h. til kl. 11 e.h. alla daga
vikunnar virka sem helga-
Hjólbarðaviðgerðin
Múla v/Suðurlandsbraut — Sími 32960.
inum í miðju stíflusvæðinu, en
út frá því taka við jarðvegs-
stíflur til beggja handa upp
á bakka árinnar. Stíflan verð-
ur jafnframt notuð sem brú
á Hvítá. Miðað er við að virkja
14,5 m fallhæð með 13.000
kw vélasamstæðu. Stofnkosm-
aður orkuversins er áætlaður
178.4 milj. kr. eða 13.700 kr./kw,
og er þá kostnaður við há-
spennulínu frá Kláffossi að
Andakílsá og hlutdeild í há-
spennulínu þaðan til Akraness
meðtalinn. Stofnkostnaður
orkuversins eins er áætlaður
154.4 milj. kr. eða 11.900
kr/kw. Áætlað orkuverð á
Akranesi í meðalrennslisári er
18 til 20 aurar á kwh og 20—23
aurar á kwh í þurru ári.
Fullnaðaráætlanir um virkj-
un Kláffoss hafa ekki verið
gerðar, en ætla má, að kostn-
aður við virkjunina geti lækk-
að frá því, sem nú er talið í
virkjunarmatinu.
Vamarjarðtengingar
í lág»pennukcrfum
Cttó Valdimarsson, verkfræð-
ingur, lýsti í erindi sínu um
varnarjarðtengingar í lág-
spennukerfum þeirri hættu,
sem mönnum og dýrum stafar
af snertingu við raftæki og
leiðandi hluta í rafveitukerfi,
þegar einangrunarbilun verður
i kerfinu eða tækjum, sem við
það eru tengd. Skýrði hann
fræðilega, hvernig lífshættu-
leg spenna getur myndazt
vegna bilana og gerði ýtar-
lega grein fyrir öryggisráðstöf-
unum, sem gerðar eru til
vamar gegn slíkri hættu i
lágspennukerfum. Mikilvægt er
í því sambandi, að jarðskaut
kerfanna séu örugg, en víða
getur vérið erfitt að leysa þann
vanda. I bæjum, þar sem víð-
áttumikil vatnsveitukerfi eru,
eru þau notuð sem jarðskaut,
en ný vandamál skapast þar
sem farið er að nota einangr-
andi efni í vatnsveitukerfum.
Taldi ræðumaður, að samvinnu
rafveitna og vatnsveitna til
þess að tryggja hagkvæma
lausn þessa vandamáls væri
ábótavant.
Isrannsóknir
1 erindaflokki um ísrann-
sóknir í ám og vötnum voru
flutt þrjú erindi. Jakob Björns-
son, verkfræðingur, flutti er-
indi um rannsóknir á ís í ám
og vötnum almennt; Sigurjón
Rist, vatnamælingamaður, flutti
erindi um ísalög Hvítár og
Þjórsár og dr. Olaf Devik
sýndi litmyndir og flutti er-
indi um ísathuganir í Noregi
og á Islandi.
Jakob Bjömsson minnti á
þá erfiðieika, sem ísinn hefur
valdið í mörgum vatnsafls-
stöðvum hér á landi og gat
þess, að ísmyndun í straum-
vötnum gæti orðið eitt af meg-
invandamálum, sem við verður
að glíma í hagnýtingu hins
mikla vatnsorkuforða, sem
landið ræður yfir. Isrann-
sóknir eru því meðal mikil-
vægustu þáttanna i virkjun-
arrannsóknum raforkumála-
stjórnarinnar. þáttur, sem ríka
nauðsyn ber til að efla á kom-
andi árum. Vegna óstöðugrar
úthafsveðráttu hérl. skiptast
ísalagnir og ísabrot á óreglu-
lega í ám og vötnum gagn-
stætt því, sem gerist í stað-
viðri meginlandanna, og get-
um við því a*)eins að tak-
mörkuðu leyti notfært okkur
reynslu frá öðrum norðlægum
löndum.
Arið 1962 sótti ríkisstjórnin
um sérfræðilega og fjárhags-
lega aðstoð til virkjunarrann-
sókna á Þjórsár- og Hvítár-
svæðinu til sérsjóðs Sameinuðu
þjóðanna. Special Fund, og
var samþykkt að veita þá að-
stóð rrið eftir. Aðstoðin tek-
ur meial annars til ísrann-
sókna og hafa tveir norskir
sérfræðingar skipulagt þær.
Verða þær næsta vetur t»k-
markaðar við kafla úr Þjórsá
og Tungnaá, nálægt ármótun-
um og þaðan niður fyrir Búr-
fell. Síðar verða ísathuganir
gerðar víðar við Þjórsá og
Hvítá og sérstakri tilraunastöð
í ísafnæðum verður komið á
fót við hentuga þverá, sem fell-
ur í Þjórsá eða Hvítá.
Þá kynnti Jakob Bjömsson
fyrir fundarmönnum norsku
sérfræðingana, sem hingað
komu á vegum Sameinuðu
þjóðanna, þá E Kanavin, for-
"stöðumann ísastofu norsku
vatna- og raforkumálastjómar-
innar og dr. O. Devik, fyrrv.
ráðuneytisstjóra, og skýrði frá
því, að dr. Devik og Sigurjón
Rist, vatnamælingamaður, sem
gert hefur umfangsmiklar ísa-
athuganir hérlendis á undan-
förnum árum, myndu báðir
flytja erindi um þessi efnl á
fund'num.
Sigurjón Rist lýsti ísalög-
um Þjórsár og Hvítár í erindi
sínu. Gerði hann grein fyrir
ísmyndunarástandi ánna frá
upptökum þeirra til ósa.
Þjórsá má skipta í þrjú
svæði með tilTti til ísa. Frá
jöklum niður í 600 m hæð
yfir sjávarmál er venjulega
stöðugur ís á ánni eftir að
vetur er genginn í garð. A
svæðinu frá 600 m hæð í 300
m hæð rennur víða 3—5°C
heitt lindarvatn í ámai*, und-
an hraunum. Á þessum kafia
falla þær víða bratt. Af þess-
um tvennum orsökum haldast
þær auðar, en af þvi leiðir
mikla ísmyndun i frostaköflum.
Á neðsta svæðinu frá 300 m
hæð til sjávar er ísþekja 6-
stöðug og mjög mikil ísmynd-
un í án.ni. Ísstíflur, svonefnd-
ar hrannir, myndast í henni
t.d. við Búrfell, Búðafoss og
Urriðafoss. Snöggum ísalögnum
fylgir vatnsþurrð í ánni neð-
an til og eru þess dæmi, að
rennsli hennar hafi minnkað
úr 340 kl/s í 20 kl/s á einum
sólarhring.
Þá lýsti Sigurjón Hvitár-
svæðinu. Vatnsþurrð vegna
ísamyndunar getur orðið all-
víða í Hvítá, Við Gullfoss
verður skyndilega þurrð, þeg-
ar Hvítárvatn er að leggja og
ís hindrar útrennsli úr vatn-
inu, Þurrðir geta orðið neðar
í ánni, þegar Tungufljót og
Brúará stíflast af ísum í far-
vegi Hvítár, Skörp skil verða
i ísalögum Hvítár við ármót
Brúará. Ofan ármótanna er
langtímum saman á vetrum
stöðug ísþekja, neðan þeirra
gengur áin opin, en hrannæt
upp í aftakafrostum, t.d. hjá
Selfossi.
Dr. Olaf Devik lýsti ívanda-
málum í Noregi og sýndi fjölda
litmynda frá ám og vötnum
þar í landi Lýsti hann því,
hvemig ísmyndun í ám fer
fram og áhrifum rennslis-
hraðans á ísmyndunina.
Reynslan hefur sýnt, að lagn-
aðarís myndast fljótt þannig,
að ísmyndun hættir í ám, ef
rennslishraðinn er minni en
0,6 m7sek.. Þar sem rennslis-
hraðinn er meiri haldast ám-
ar auðar og mikil ísmyndun
á sér stað.
Varðandi ísrannsóknír i
Þjórsá sagði dr. Devik, að
Sigurjón Rist hefði á vegum
raforkur-álastjómarinnar safn-
að miklum fróðleik og gert
mælingar. sem gæfu mjög
mikilvægar upplýsingar um
ósa í ánni, einkum á svæðinu
frá Hajdi að Urriðafossi. Sagði
hann, að ísmyndun hlyti að
verða mikil á svæðinu frá
Haldi að Tröllkonuhlaupi, þar
srm breidd árinnar væri 300—
400 m eo dýpt'n um r/7 m.
Rennslishraðinn verður yfir
0,6 m/sek. og skilyrði til ís-
myndunar bví mjög hagstseð.
Tilkynning frá Bókinni hJ.
Verzlunin er flutt á Skólavörðustíg 6 og
hefur nú fengið all mikið úrval góðra bóka
— einkum tímarita.
Gjörið svo vel og lítið inn.
BÓKIN H.F.
Skólavörðustíg 6.
Trefjaplasthús
fyrir GAZ-69
„LÉTT“
vega aðeins
60 kg.
☆ ☆ ☆
„STERK“
trefjaplast
þolir högg
betur en önnur
efni án þess að
aflagast.
☆ ☆ ☆
„ Ó D Ý R “
verð, ásett,
kr. 26.490
(innifalið
öryggisgler í
öllum rúðum
og 3 hurðir).
Litur er mót-
aður í efnið,
og þarf því
aldrei að mála
það.
Höfum til afgreiðslu í nsesta mánuði fjögur hús-
Húsin eru óbreytt frá fyrri húsum okkar að und-
anskildum endurbótum á hurðum.
Ársábyrgð á vinnu og- efni
Nánari upplýsingar hjá: SÓLPLAST hr/f
Dugguvogi 15.
Reykjavík
Sími 33760.
10. ráBstefna MÍR
verður sett í Lindarbæ, Lindargötu 9, laugardaginn
31. okt. kl. 4 síðdegis.
D A G S K R Á :
1. Kosning forseta ráðstefnunnar og ritara.
2. Setning og ávörp.
3. Rannsökuð kjörbréf, og kosning nefnda.
Framhaldsfundur á sunnudag 1. nóv. kl. 1,30-
síðdegis.
1. Skýrsla starfsmanns.
2. Umræður.
3. Ályktun.
4. Kosning miðstjórnar.
5. Ráðstefnunni slitið.
Félagar MÍR eru hvattir til að koma og fylgjast
méð störfum ráðstefnunnar.
MIÐSTJÓRNIN.
VERKAMENN
óskast í byggingarvinnu.
--------— m /p
Sími 24400.