Þjóðviljinn - 12.11.1964, Qupperneq 12

DANSKIR RITDÓMARAR
GEGN SKÁLDA TÍMA
Skáldatími Halldórs Lax-
ness er nýútkominn í danskri
þöðingu Sönderholms.
Dönsk blöð eru byrjuð að
ritdæfa þetta verk, og eru
víst ekki sérlega hrifin að
því er hingað til hefur frétzt.
Þannig skrifar Svend Holm
nýlega í Information og
kveðst hafa orðið fyrir von-
brigðum með bókina, þótt svo
í henni megi finna einstaka
góða hluti. Hann segir, að
víst hefði það verið, æskilegt
að einn hinna síðhstu þrótt-
miklu epísku höfundum Norð-
urlanda hefði lokið tímabili
hinnar „breiðu" skáldsögu
með því að gefa yfirlit yfir
það, forsendur þess og þró-
un. En af því hafi því miður
ekki orðið.
Holm segir að Laxness hafi
bersýnilega talið mikla nauð-
syn á að lýsa neikvæðri af-
stöðu sinni til Sovétríkja Stal-
íns. „En þetta uppgjör, —
sem er hið eina alvarlega og
víðtæka í bókinni — týnist
að nokkru í löngum lýsing-
um á földum hljóðnemum,
fáránlegum skriffinnum.
njósnurum og lögreglumönn-
um, sem svo mikið fer fyrir,
að það er erfitt sjá, hvar
finna mátti Halldóri sjálfum
stað í öllum Sovétríkjunum“.
En miklu áhrifameiri, segir
ritdómarinn, er frásögnin af
Veru Hertsch og handtöku
hennar.
Beztum árangri telur grein-
arhöfundur Halldór ná í
nokkrum mannlýsingum sem
dreifðar eru um bókina. En
lokaorð hans eru þau, að
Skáldatfmi sýni að höfund-
ur geti verið mikill sem
skáld, þótt hann sé það ekki
sem hugsuður.
Halldór Laxness.
FRÁ ALÞINGI
Tæknistof nun sjávarútvegs-
ins og fleira rætt í gær
A fundi Sameinaðs þjngs í
gær voru allmörg mál til um-
ræðu og gekk furðanlega að
komast yfir þau.
Fyrsta málið var fyrirspum
frá Jóni Skaftasyni um umferða-
kennslu í skólum. Gylfi Gísla-
sem taldi þau mál vera í góð-
um höndum og mundi senn
verða ráðinn maður að fullu
en hingað til hefur Jón Oddgeir
Jónsson gegnt þessum störfum
sem hálfu starfi.
í-Meðal þeirraj sem tóku til
máls var Alfreð Gíslason. Sagði
hann, að í þessu máli hafi ver-
ið farið vel af stað með setn-
ingu laganna um þessi mál 1958
og fagnaði hann þvi jafnframt
að starf Jóns Oddgeirs skyldi
nú verða fullt starf. En á fram-
kvæmd þessara mála væri mik-
ill losarabragur og yrði skil-
yrðislaust að setja það fast inn
í námsskrá skólanna að kenna
umferðarreglur, annars væri allt-
af hætta á því, að einstakir
kennarar létu málið sitja á hak-
anum.
Hannibal Valdimarsson sagð'.
að ákvæði yrði að koma í reglu-
gerð þess efnis að kennarar yrðu
að láta umferðarkennara eftir
tima sína, þvi engin ástæða
væri til þess að þeir gerðu það
án bréfs frá fræðslumálastjóra
að svo yrði að vera.
Síðan voru tenkar fyrir fyrir-
spumir frá Jóni Skaptasyni,
fyrst um sjálfvirkan síma í
Hafnarhreppi og upplýsti Ing-
ólfur Jónsson, að hafizt yrði
handa við uppsetningu tækja í
næsta mánuði. Þá var fyrir-
spum frá sama þingmanni um
Keflavíkurveginn og upplýsti
Ingólfur Jónsson, að Keflavíkur-
vegurinn yrði að fullu búinn á
næsta ári eins og til stóð í
vegaáætluninni.
Þá var tekið fyrir þingsálykt-
unartillaga frá Framsóknar-
mönnum um kaup Seðlabankans
á víxlum iðnaðarins.
Lúðvík Jósepsson kvaddi sér
hljóðs og .sagði í upphafi, að
nú væri orðið langt umliðið síð-
an þessi mál voru til umræðu,
en þetta var framhald umræðu
um þessi mál. Ástæða væri þvi
e.t.v. til að rifja upp nokkur
atriði en til þess gæfist ekki
tóm. Til glöggvunar skal þess
getið, að frásögn frá þessum
umræðum er í blaðinu í dag,
þar sem greint er frá umræð-
um 29. okt. síðastliðinn meðan
prentaraverkfallið stóð).
Lúðvík lagði aðaláherzlu á,
að íslenzkur iðnaður skiptist i
margar undirgreinar og það
væri hrein og bein fásinna að
skikka Seðlabankann til að lána
fá út á framleiðslu fyrir innan-
Framhald á 3. siðu.
ELLIHEIMILIÐ
,MINNI GRUND'
n Nýega hefur Elliheimilið Grund opnað nýtt vist-
heimili að Blómvallagötu 12 og ber það heitið „Minni
Grund“. Þarna er vistpláss fyrir þrjátíu manns og þegar
hafa flutt inn á heimilið sextán konur og sex karlar og
er þannig ekki búið að ráðstafa átta plássum.
1 haust átti Gísli Sigurbjörns-
son þrjátíu ára starfsafmæli sem
forstjóri elliheimilisins og ber
þetta vott um lifandi framtaks-
semi forstjórans og hefur hann
ekki staðnað í starfinu.
Þetta hús var byggt árið 1945
og bjó þarna áður forstjórinn
með fjölskyldu sinni og einnig
starfsfólk á elliheimilinu.
Undanfarið hafa farið þarna
fram umfangsmiklar breytingar
á innréttingu hússins og er
smekklega búið að vistfólki.
Þannig eru fimmtíu herbergi
í húsinu og skiptist þannig nið-
ur í dag eftir notkun: 25 eins
manns herbergi og þrjú tveggja
manna herbergi fyrir vistfólk, 18
herbergi fyrir starfsfólk og 4
dagstofur og hvíldarherbergi
fyrir vistfólkið.
Þá verður eldhús á hverri
hæð og einnig snyrtiherbergi og
baðherbergi á fjórum hæðum
hússins.
Vistfólk á þessu heimili hef-
ur það nokkuð frjálsara heldur
en yfir á aðalbólinu við Hring-
brautina og sækir raunar alla
þjónustu þangað nema hvað það
fær morgunverð á staðnum.
Vistgjald á dag er kr. 139.00
á þessu nýja heimili.
Elliheimilið Grund lætur nú í
té þjónustu fyrir 348 vistmenn
hér í Reykjavík og 39 í Hvera-
gerði og hefur 136 starfsfólk á
launaskrá hjá fyrirtækinu.
Húsbrunl á
Akureyri
Um sjöleytið í fyrrakvöld kom
upp eldur í húsinu að Spítala-
vegi 9 á Akureyri og er húsið
talið gjörónýtt af völdum elds,
reyks og vatns. Það tók tvo
tíma að slökkva eldinn og kom
eldurinn upp í fatageymslu á
annarri hæð hússins, en þar
bjó Valdimar Jónasson ásamt
fjölskyldu sinni.
Á neðri hæðinni bjó Kjartan
Ólafsson ásamt fjölskyldu.
Eitthvað mun fjölskyldan á
neðri hæðinni hafa bjargað út
af húsmunum sínum annars
eyðilagðist að mestu innbú
beggja fjölskyldnanna.
Þetta var tvílyft timburhús
og reist árið 1901 af Guðmundi
Hannessyni, lækni og síðar bjó
þama Steingrímur Matthíasson;
læknir og var húsið bústaður
spítalalækna £ nær fjörutíu ár.
„Fólkinu þykir innilega vænt um landið"
í fyrradag komu Bjarni
Benediktsson forsætisráðherra
og frú heim úr opinberri heim-
sókn til ísrael en þar dvöld-
ust þau um það bil viku tíma.
Átti forsætisráðherra viðtal við
fréttamenn í gær um förina.
Sýnd virðing
Forsætisráðherrp 'ív . ^im
hjónum hafa verið tekið með
mikilli vinsemd og virðingu í
fsrael. Er þau komu til Tel
Aviv á sunnudagskvöldið 1.
nóvember tóku Eshkol forsæt-
isráðherra og varaforsætisráð-
herrann sem nú gegnir störfum
utanríkisráðherra á móti þeim
auk aðstaoðarfólks er síðan
fylgdist með þeim á för þeirra
um landið svo og sendiherrum
Norðurlanda í ísrael, og forsæt-
isráðherrann fylgdi þeim einn-
ig á flugvöllinn við brottför-
ina. Hvarvetna þar sem þau
komu voru íslenzkir og ísra-
elskir fánar dregnir að hún og
böm fögnuðu þeim með litlum
íslenzkum fánum. Hvarvetna
þar sem þau komu tóku for-
ustumennimir á hverjum stað
á móti þeim, svo sem ráðherr-
ar og borgarstjórar ög einnig
ræddu þau við forseta landsins
og við David Ben Gurion fyrr-
verandi forsætisráðherra. Lögðu
israelskir forustumenn á það
áherzlu í ræðum sínum að fs-
lendingar hefðu veitt þeim
stuðning í atkvæðagreiðslum
hjá Sameinuðu þjóðunum er
stofnun Ísraelsríkis var þar til
umræðu og ísraelsmenn ættu
okkur þakkir að gjalda
Stór-
framkvæmdir
Forsætisráðherra sagði að
það hefði haft mjög mikil á-
hrif á sig að sjá þær stór-
felldu framkvæmdir sem verið
væri að vinna að í fsrael og
að kynnast því hve rik áherzla
væri á það lögð að ala þjóðina
upp í trú á land sitt og skapa
henni þar lífsskilyrði og kvaðst
hann hafa sannfærzt um það
á þessu ferðalagi að gyðingar
.ættu hvergi annars staðar
heima en í fsrael og að það
væri rétt að fá þeim þar land
og safna hinum dreifðu þjóð-
arbrotum þar saman.
Alls staðar er verið að
byggja og vinna að stórfram-
kvæmdum í landinu, sagði ráð-
herrann, nefndi hann sem
dæmi um byggingar háskóla,
nýtt þinghús og nýtt og stórt
sjúkrahús rétt fyrir utan Jerú-
salem. Þá er nýbúið að tengja
saman vatnsleiðslu frá Genes-
aretvatninu sem leiðir vatn alls
um 200 kílómetra leið suður í
eyðimörkina, þar sem það er
notað til þess að græða hana
upp. Það vatn sem þannig
fæst nægir þó ekki og er í
undirbúningi að afsalta sjó og
nota það vatn er þannig fæst
til áveitu. Er gert ráð fyrir
að það verði komið í fram-
kvæmd eftir 5—6 ár.
Á hafnlausum stað sem nefn-
ist Ashdod er nú verið að
reisa höfn fyrir suðurhluta
landsins og cr gert ráð fyrir
að sú framkvæmd kosti um
Bjarni Bcncdiktsson.
50 miljónir dollara. Hafa ísra-
elsmenn þegar tryggt sér láns-
fé til þeirra framkvæmda. Er
grjóti fcil hafnarinnar flutt
um 100 km. veg. Þarna rétt
hjá er borg í byggingu með
um 20. þúsund íbúum en eftir
nokkur ár er ráðgert að íbúa-
tala hennar verði komin upp
í 200 þúsundir.
Þá hafa Israelsmenn nýlokið
stórvirki við Dauðahafið. Hafa
þeir byggt þar nýja verksmiðju
til vinnslu pottösku og fleiri
efna til iðnaðar og kostaði sú
framkvæmd um 30 miljónir
dollara. Er verksmiðjan svo
sjálfvirk að aðeins vinna 8
manns í einu í þessu verk-
smiðjubákni, sagði forsætisráð-
herra. Er pottaska mest flutt
út til Japan og víðar.
Allar þessar framkvæmdir
eru risavaxnar á okkar mæli-
kvarða og mikið átak fyrir
þjóð sem aðeins telur 2,5 milj-
ónir íbúa, sagði forsætisráð-
herra. Til þeirra hefur verið
aflað fjár með lánum hjá t.d.
Alþjóðabankanum en háskól-
inn og sjúkrahúsið eru hinsveg-
ar reist fyrir gjafafé frá gyð-
ingum erlendis, mest í Banda-
ríkjunum, og draga fsraels-
menn enga dul á hver stuðn-
ingur þeim er að því framlagi.
Innflytjendur
Eitt erfiðasta viðfangsefnið
sem við er að glíma er þó það
að margir tugir þúsunda inn-
flytjenda koma til landsins á
hverju ári víðs vegar að úr
heiminum og eru þeir að sjálf-
sögðu á mjög misjöfnu menn-
ingarstigi. Áherzla er hins veg-
ar lögð á það að steypa þessu
sundurleita fólki saman í eina
þjóð og er unglingunum kennd
hebreska-, þótt fullorðna fólkið
tali ýmsar tungur. Nefndi for-
sætisráðherra sem dæmi um
fólksflutningana að í írak
hefðu verið búsettir 125 þús-
und gyðingar en 120 þúsund
þeirra hefðu flutzt til ísrael á
fáum árum.
Ég fann það áberandi á
ferðalagi mínu, hve fólkinu
þykir innilega vænt um landið,
sagði forsætisráðherra, þetta
er fólk sem áður átti ekkert
land. Gyðingar hafa ekki verið
bændur en með stofnun sam-
yrkjubúa og samvinnubúa eða
þorpa hefur verið gerð tilraun
til þess ' að láta fólkið leita
aftur til landsins. Þó stunda
aðeins 15—20% þjóðarinnar
landbúnað.
Umsetin þjóð
fsraelsmenn eru umsetnir ó-
vinaþjóðum og má heita að
landið allt liggi undir skotum.
Allir piltar eru herskyldir í
26 mánuði og stúlkur í 20 mán-
uði og undanþágur eru ekki
veittar nema brýna nauðsyn
þyki til béra. Þó að það sé
gott að eiga vini, þá er það
okkar eigin styrkur sem dugar,
sagði Eshkol forsætisráðherra
í viðtali við mig, sagði Bjami
Benediktsson. Við komum í 180
manna samyrkjubú er liggur
rétt við landamæri Jórdaníu.
Þar voru miklir garðar til
skjóls fyrir skotum og skotgraf-
ir inni á milli húsanna og neð-
anjarðarbyrgi fyrir bömin í
barnaheimilinu. Þó er þetta bú
ekki á aðalhemaðarsvæðinu.
Samyrkjubú
Fréttamennirnir spurðu for-
sætisráðherrann nokkru nánar
um samyrkjubúin í fsrael og
landbúnaðinn þar. Skýrði hann
svo frá að um það bil fjórði
hluti þeirra sem landbúnað
stunda búi á samyrkjubúum,
kúbbits, stærð búanna er mjög
misjöfn. Á stærsta og elzta bún
landsins, stofnuðu 1928, sem
forsætisráðherrann heimsótti,
búa um 1600 manns að börn-
um meðtöldum og er þar einn-
ig stundaður nokkur iðnaður
auk landbúnaðarins. Þeir sem
setjast að á samyrkjubúum
verða að leggja allar eignir
sínar til þeirra en í stað þess
sér búið fyrir öllum þörfum
þeirra. Börnin eru alin upp á
bamaheimilum og í skólum en
foreldramir fá að hafa þau hjá
sér tíma á hverjum degi. Mönn-
um er frjálst að fara af búinu
hvenær sem þeir vilja en fá
ekki eignir sínar aftur. Innan
búsins er allt sameiginlegt og
engin peningaviðskipti til. Sagði
forsætisráðherrann að sam-
yrkjubúin væru mjög sterkur
þáttur í lífi þjóðarinnar og
margir af forustumönnum þjóð-
arinnar væru þátttakendur í
þeim og dveldust þar um helg-
ar, t.d. David Ben Gurion.
Samvinna
óhjákvæmileg
Á samvinnubúum eða sam-
vinnuþorpum búa álíka margir
og á samyrkjubúunum. Þar
hefur hver maður sitt eigið
land. en afurðimar eru seldar
sameiginlega og öll stærri
jarðyrkjuverkfæri eru sameign
og ýmislegt til búanna keypt
sameiginlega. Samvinnuþorpin
eru helzt ekki stærri en það
að ekki þurfi að kaupa vinnu-
afl, þetta er þó nokkuð að
breytast og vinna innflytjend-
urnir oft á búunum um tíma.
Yfirleitt á ríkið allt jarðnæði
og leigir einkabændum það og
jafnvel hjá þeim er sala á
búsafurðum sameiginleg. Sagði
forsætisráðherra að lokum í
þessum umræðum um búskap
í ísrael að samyrkjubúin væru
byggð upp á óræktuðu landi
og án samvinnu hefði ekki ver-
ið hægt að lyfta því grettis-
taki sem þjóðin hefur gsrt,
það hefði verið ofviða fram-
taki einstaklingsins.
FORSÆTTSRÁÐHERRA RÆÐIR UM ÍSRAELSFÖR SÍNA