Þjóðviljinn - 15.11.1964, Síða 6

g SlDA
ÞIÖiDVILHNN
Sunnudagur 15. nóvember 1964
LÝÐRÆÐIÐ
ER
MARGÞÆTT
I>egar við eigum að dæma
eitt eða annað miðum við að
sjálfsögðu vanalega við það,
sem við þekkjum bezt — sjálf-
sagt einnig í samræmi við það,
að „hverjum þykir sinn fugl
fagur“. £>etta er ekki óeðlilegt.
Við hvað ætti annars að miða?
Beinlínis á þennan hátt taka
menn einnig afstöðu til hugtaka
eins og lýðræði. Einmitt það
hefur gert borgaralegum og
afturhaldssömum hópum auð-
velt að halda því fram að eins
og lýðræðið okkar er „gamla
norræna þjóðveldið okkar“
eins og það heitir á hátíðlegum
stundum, þannig hafi það allt-
af verið og síðan er því haldið
fram, að stjómskipulag sem er
ekki eins og Qkkar stjórnskipu-
lag, með mörgum flokkum, al-
þingiskosningum og alþingis-
mönnum í líkingu við okkar,
slík stjórn sé ekki lýðræðisleg
og basta.
Gallinn er bara sá að það
er ekki rétt að setja vandamál-
ið svona fram. Lýðræði er og
hlýtur ævinlega að vera að
þróast og þar af leiðandi er
það til í mörgum myndum.
Lýðræði er stjómskipun —
form ríkisvalds — og það er
ekki hægt að skilja það frá
ríkinu og stéttarbyggingu þess.
Lýðræði og frelsi einnar stétt-
ar skerðir meira eða minna
frelsi annarra stétta í stétta-
þjóðfélagi.
Hið raunverulega eðli lýð-
- ræðis kemur því aðeins fram,
að gætt sé að því hverjir njóta
þess og hverjir ekki. f okkar
■ samfélagi er frelsi arðræningja
mikil frelsisskerðing þeirra,
sem eru arðrændir. Samkvæmt
frelsishugmyndum „frjáls-
lyndra“ flokka má ekki hafa
eftirlit með einokunarhringum,
verðlagi og gróða, ekki má
heldur skerða rétt vinnuveit-
enda til þess að stjóma og út-
vega vinnu . . . en verkamenn
mega ekki hafa verkfallsrétt.
Lýðræði fárra
Þetta er ekki nýtt. Ef við
förum tvö til tvöþúsund og
fimm hundruð ár aftur í tím-
ann, er Aþenu haldið á lofti
sem lýðræðisríki og andstæðu
við Spörtu t.d. Og rétt er það,
að í Aþenu var gert út um
opinber mál á sameiginlegum
þingum allra frjálsra borgara.
Á víkingaöld í Danmörku
höfðu frjálsir bændur einnig
svipað vald til þess að kjósa
konung á þingum í Vi-borg,
Ringsted og Lund.
Það var aðeins sá hængur á
lýðræðinu, að þess nutu að-
eins frjálsir borgarar, en þeir
voru minnihluti íbúa. T.d. voru
ófrjálsir menn og réttlausir í
nokkrum grisku borgríkjunum
allt að 90% íbúanna. í Dan-
mörk voru þrælar til forna
helmingur íbúa.
„Þrælar vora réttlausir . .
og gjörsamlega háðir húsbónda
sinum eins og húsdýr. Hús-
bóndinn gat farið með þá eins
og honum sýndist og jafnvel
drepið þá . . . “ segir í lýsingu
af stöðu þrælanna í danskri
réttarsögu.
Lýðræðið sem við búum við
núna var undir kjörorðinu
„Frelsi, Jafnrétti og Bræðra-
lag“ geysimikil framför frá
einveldi lénsskipulagssins. Á
þeim dögum spurði Sieyes
ábóti: Hvað er þriðja stétt?
Allt. Hvers hefur hún verið
metin? Einskis. Hvað vill hún
vera? Eitthvað.
Þriðja stétt ' var vaxandi
borgarstétt I bæjunum — og
frelsið sem hún sóttist eftir
var frelsi undan einveldi og
hinum stéttunum tveim, alveldi
aðals og kirkju. Það var frelsi
frá iðnaðargildum miðalda og
öðra, sem gat hamlað frjálsu
framtaki á öllum sviðum.
En það var ekki frelsi fyr-
ir hinn stritandi lýð, sem þó
galt svo miklar fórnir og
blóð fyrir byltinguna. Þess
vegna voru verklýðssamtök
bönnuð og kosningaréttur tak-
markaður svo raunverulega
naut aðeins helmingur fullorð-
inn maanna hans. Það fór lítið
fyrir jafnréttinu og þræðralag-
inu. Þau lifðu að vísu af nokk-
um tíma í haus sósialdemó-
kratískra dagblaða ásamt kjör-
orðinu: Gerðu skyldu þína og
heimtaðu rétt þinn — en nú
eru þau Hka horfin þaðan.
1793 sagði sá frægi Rob-
espierre í tillögum um mann-
réttindi:
■ 1. Menn í öllum löndum
eru bræður og mismunandi
þjóðahópar verða að hjálpa
hver öðrum eftir getu eins
og borgarar í sama ríkinu.
■ 2. Sá, sem kúgar eina þjóð
lýsir þar með sjálfan sig
óvin allra þjóða.
■ 3. Við þá sem fara í stríð
— Nei, Jensen, styttri vinnutími er ekki leiðin til baettra Iífs-
bjara. Líttu bara á mig, ég hef aldrei unnið og er þó margfaldur
miljónamæringur.
FBI í vanda stödd:
Ibúar í Missksiflpi
þegja þunnu htjáíi
Grísk höggmynd af þræl frá 2. eða 3. öld fyrir Krist.
við þjóð, til þess að hindra
framgöngu frelsisins og af-
má mannréttindi, munu all-
ar þjóðir berjast ekki eins
og við venjulegan óvin,,
heldur sem ræningja og
morðingja.
Robespierre var tekinn af lífi
og nafn hans er kallað skamm-
arblettur á sögu byltingar borg-
arastéttarinnar. Ef fylgzt er með
þróun auðvaldsskipulagsins í
heimsveldisstefnu og allt fram
á þennan dag er það auðskilj-
anlegt hvers vegna hann er
kallaður svo.
Nú á dögum er langt síðan
ný stétt „fjórða“ stétt kom
fram í auðvaldsskipulaginu. Það
er verkalýðsstéttin og um hana
má með sanni segja, að hún er
allt, en hefur allt of lítil áhrif
í ríkinu.
Við höfum almennan kosn-
ingarétt, en í fyrsta lagi sýna
síðustu kosningar, að það hef-
ur ekki veitt verkalýðsstéttinni
rétta fulltrúatölu á löggjafar-
þinginu (Verkamenn eru um
helmingur íbúanna, en hafa að-
eins 10% fulltrúa á þingi.) f
öðru lagi leiðir t.d. öll húsnæð-
ismálalöggjöfin nú þegar í ljós,
hve kosningar o_g kosningalof-3>
orð hafa litla þýðingu í raun-
veralegum stjómmálum þjóð-
arinnar,
Þetta undirstrikar það enn
einu sinni, að það er ekki nóg
að dæma lýðræði aðeins eftir
ytri auðkennum, £vo sem fjölda
flokka, hvenær menn fái kosn-
ingarétt, kosningarétti kvenna,
eða þá eftir því hvernig ríkis-
stjómir era samsettar; Hvort
það er borgaraleg eða sósíal-
demókratísk stjóm. Auðvitað
geta slík atriði hvert um sig
haft sína þýðingu, en mergur-
inn málsins er eðli samfélags-
ins, og það er aftur; Hverjir
eiga framleiðslutækin, sem
notuð eru til framleiðslu efna-
hagslegra gæða samfélagsins,
hverjir eiga að ráða yfir jörð-
inni, hráefnum, vélum, flutn-
ingatækjum o.s.frv.
Einkaeignaréttur
í 73. grein stjómarskrár
danska ríkisinc er skýrt kveð-
ið á um, að „eignaréttur er
friðhelgur“. Þessi einkaeignar-
-réttur gerir allt í kapítalísku
samfélagi að vöru, Þetta á ekki ,
aðeins við um áþreifanlega ,
hluti, sem eru keyptir og seldir
í metra og kílóatali, Þetta á
einnig við um vinnuafl manna
Það er vara sem vinnuveitandi
kaupir — kostnaður, sem hann
reynir að gera eins ódýran og
mögulegt er — og notfæra sér
út í yztu æsar, Það er mjög
samrýmanlegt skilningi einlra-
eiganda á lýðræði, að hann I
berjist gegn samtökum verka-
manna og verkföllum, sem eru
háð til þess að hækka verðið
á vinnuafli.
Verzlunarvara
Auðvaldsskipulagið gerir
einnig samvizku hluthafa í
dagblöðum og ritstjóra þeirra
að verzlunarvöru, sem ætti að
vera hægt að kaupa og selja.
Þegar stórar vopnaverksmiðjur
auglýsa í „Politiken“ er það
varla til þess að selja lesend-
um blaðsins fallbyssur eða or-
ustuþotur, öllu heldur líklega
til þess að kaupa skoðanir
blaðsins.
Þetta er einnig þekkt hvað
stjómmálamönnum viðvíkur.
Þeir era heldur ekki hafnir
yfir sannindin í orðum Birch
prófessors að: „vald yfir fjár-
munum veitir vald yfir mönn-
um“.
Þegar þingmenn sýna furðu-
lega hæfileika til þess að ger-
ast stjómmálalegar og efna-
hagslegar þúsundfætlur, er það
varla alhliða vizka þeirra, sem
næði þá frá aðstæðum í spari-
Framhald á 9. síðu.
Nicholas Katzenbach, sem nú
gegnir störfum dómsmálaráð-
herra í Bandaríkjunum, hefur
nú skýrt svo frá, að það sé
borgurum í ríkinu Mississippi
einum að kenna, að enn hefur
ekki verið haft upp á þeim
mönnum, sem valdir eru að
morði þriggja ungra manna,
sem börðust fyrir auknum
mannréttindum blökkumönn-
um til handa. Fólk þegi allt
þunnu hljóði og neiti ríkislög-
reglunni um einföldustu aðstoð
við rannsókn málsins.
— Ég held nú samt, að mál-
ið verði upplýst að lokum,
sagði dómsmálaráðherrann.
Þetta getur allt tekið tíma, en
ég er sannfærður um það, að
okkur tekst að grafa upp nauð-
synleg sönnunargögn og ein-
hver mun að lokum leysa frá
skjóðunni.
Ungu mennirnir þrír, And-
rew Goodman, Michael Schw-
erner og James Chaney, sáust
síðast 21. júní í Philadelphia í
Mississippi, en þangað komu
þeir til að hvetja blökkumenn
til þess að láta skrá sig á kjör-
skrá við fyrirhugaðar forseta-
kosningar. 5. ágúst fundust lík
þeirra í grennd við borgina,
limlest, og enn hefur yfirvöld-
unum, eða öllu heldur ríkis-
lögreglunni FBI, ekki tekizt að
upplýsa þetta hroðalega morð.
Kúbuútlagar á kreiki
MANAGUA — Dagblaðið „La Prensa“, sem gefið er út í Nle-
aragua skýrir svo frá, að cnn haldi áfram í Miif-Ameríku þjálf-
un þeirra kúbanskra útlaga, sem hyggja á innrás á Kúbu. I frétt-
inni segir, að þessar þjálfunarstöðvar séu staðsettar í Nicaragua
og Costa Rica. Nýlega hcfur Iögreglan í Mexico komið upp um
glæpaflokk sem cinkum hafði það hlutverk að útbúa fölsuð skil-
ríki og vegabréf handa þessum útvörðum Iýðræðisins.
Hollendingar gegn MLF
AMSTERDAM — Friðarráðið hollenzka hefur ákveðið að 9. fe-
brúar næstkomandi skuli verða dagur mikilla f jöldaaðgerða gegn
fyrirhuguðum kjarnorkuflota Atlanzhafsbandalagsins. I ávarpi
ráðsins er skírskotað til þess, að með því að framkvæma kjarn-
orkuflotaáætlanirnar sé enn Iengra haldið á braut þess kjarn-
orkubrjálæðis, sem nú sé æ meir að grípa um sig með þjóðunum.
Hunguróeirðir
NEW DELHI — Miklar óeirðir hafa að undanfömu orðið í Ker-
ala-fylki í Indlandi, en þar er nú matvælaskortur og jaðrar við
hungursneyð. Öeiröimar hófust, cr fyrsta matvælaiestin af fimm-
tíu kom til Trivandum, sem er höfuðborg fylkisins. Mótmæla-
ganga var farin að stjómarbyggingunum og fólkið hrópaði: Gefið
okkur rís, við viljum ekki deyja, Þess þarf naumast að geta, að
lögreglan dreiföi mannfjöldanum og fjölmargir meiddust.
MaSirina bak við
kjarnorku-
sprengju
Kínverja
Það er haft fyfir satt; 'að
vísindamaöurinn, sem helzt
eígi sök eða heiður á fyrstu
kj arnorkusprengju Kínverja, sé
dr. Tsien Hsueshen, sem lærð-
ur er í Bandarlkjunum.
Dr. Tsien bjó áram saman
í Kaliforníu, nam þar fyrst, en
kenndi síðan við hina frægu
vísindastofnun „California In-
stitute of Technológy”. Hann
var á árunum eftir stríð tal-
inn einn fremsti kjamorkuvis-
indamaður vestra. Eftir stofnun
Kínverska alþýðulýðveldisins
reyndi Tsien að komast til
Kína, en það var ekki fyrr en
1955, sem bandarísk yfirvöld
töldu vitneskju hans um
kjarnorkurannsóknir Banda-
ríkjanna nægilega úreltar tll
bess að sleppa mætti honum
til síns heima. 17. september
sama ár yfirgaf hann Los Ang-
eles ásamt konu sinni og böm-
um. — Myndin hér til hliðar
er af umræddri sprengju. ‘