Þjóðviljinn - 09.06.1965, Blaðsíða 6

g SfÐA
ÞJÓÐVILJINN
Miðvikudagur 9. júní 1965
Abraham
Lincoln?
ann 14. apríl 1865 var for-
seti Bandaríkjanna myrtur
í stúku sinni í leikhúsinu
Ford’s Theatre í Washington.
Leikritið, sem sýnt var, hét
„Our American Cousin“.
Morðinginn kom inn í gang
sem lá að forsetastúkunni, opn-
aði dymar og læddist. inn. Síð-
an beindi hann skammbyssu
sinni að hnakka Lincolns og
hleypti af.
Enginn vörður gætti forset-
ans, sem nær þegar lét líf
sitt.
Nú var þó hægur vandinn
áð sjá það fyrir, að einhvem-
tíma yrði Lincoln sýnt banatil-
ræði. Hann hafði nefnilega
fengið fleiri bréf með morðhót-
un en nokkur Bandaríkjamað-
ur annar. fyrr né síðar.
Þetta vissi hver maður í
Washington. Komizt hafði upp
pm hundruð samsæra um að
myrða forsetann.
Sjálfur trúði forsetinn því,
að hann væri i stöðugri hættu.
Sama dag og hann var myrtur
bað lincoln um vemd, en fékk
neitun.
Áður en Lincoln fór i leik-
húsið, heimsótti hann hermála-
ráðgjafann, Edwin Stanton.
Eftir að hafa rætt góða stund
um gang stríðsins, sagði Linc-
oln við "tanton;
es Boqth, gekk inn í forseta-
stúkuna, var vörðurinn ekkj á
sínum stað á ganginum. Hann
var sem óðast að drekka sig
fullan á nálæigri knæpu.
Hvað Eckert höfuðsmanni
viðkom, fór hann heim frá
ráðuneytinu á venjulegum
tima. Stanton hermálaráðherra
hafði nefnilega logið því að
Lincoln forseta, að höfuðsmað-
urinn aetti vakt þetta kvöld.
Hversvegna laug hermálaráð-
herrann. Þessi lýgi var
fyrsta atriðið af fjölmörgum,
sem urðu til þess að vekja
þann grun, að Stanton hefði
ekki haft sem hreinast mjölið
í pokahorninu.
Klukkan 22.30 þetta sama
kvöld skaut Booth Lincoln og
stökk síðan úr stúkunnj ofan
á leiksviðið.
Að minnsta kosti 50 manns
þekktu Booth, enda höfðu þeir
séð hann oft og mörgum sinn-
um á leiksviðinu.
Klukkan 22.45 var fjöldi
vitna kominn á næstu lögreglu-
stöð og öll sóru þau og sárt
við lögðu, að Booth væri morð-
inginn.
Andrew Richards, höfuðs-
maður og yfirmaður lögregl-
unnar í Washington, skrifaði i
flýti skilaboð til hermálaráðu-
Lincoln-minn'ismerkið i Washington (Lincoin Memorial)
„ Kona mín og ég ætlum í
leikhúsig í kvöld. Helzt vildí
ég hætta við að fara, en Mary
má 'ekki heyra það nefnt, Svo
ég vildi gjarnan fá vörð. Gæti
ég fengið Eckert höfuðsmann?“
Höfuðsmaður þessi, sem var
yfirmaður símskeytadeildar her-
málaráðuneytisins, var talinn
mesti kraftajötuninn , allri
Washingtonborg. og jafnframt
einn hinn hugrakkasti Lincoln
kunni þvi vel að hafa Eckert
í návist sinni þegar hann vár
ekki í Hvita húsinu
Stanton svaraði: ..Því miður.
höfuðsmaðurinn á vákt í
kvöld“
Lincóln tók móðguninni þegj-
andi Hann vildi ekkj biðja
hermálaráðherrann um að taka
Eckert úr starfi. til þess var
hann of stoltur
Loksins fannst þó vörður til
þess að gæta forsetans. Sá var
lögregluþjónn og hét - John
Parker.
Þegar morðinginn, John Wilk-
neytisins þess efnis, að Lincoln
væri dauðvona og Booth væri
morðinginn.
Hann reit eftirfarandi: „Það
er enn tími til þess að setja
vörð við alla vegí og brýr útúr
borginni. Við getum náð í
Booth, áður en hann fer burt
úr borginni. Má ég nota menn
mína til þessara hluta?“
Tíu mínútum síðar kom
sendiboði með svar hermála-
ráðuneytisins. Richards föln-
aði þegar hann las svarið. Það
var svohljóðandi:
,.Gerig ekkert fyrr en þér
hafið fengið frekari skipanir
Unz vitað er með vissu hver
morðinginn sé, skuluð þér
halda störfum yðar áfram. eins
og ekkert hafi í s-korizt“.
jlfl'eðan Booth þeysti yfir Poto-
L»1 mac-brúna, komu Stanton
og félagar hans á fund saman
í hermálaráðuneytinu Það hef-
ur aldrei vitnazt, hvað þeir
ræddu. Hitt er ljóst með öllu
Myndin hér að ofan er af morðinu á Lin-coln eins og því var lýst fyrir hundrað árum. Frú Mary Lincoln situr næst forsetanum, með
þeim eru Rathbone höfuðsmaður og ungfrú Harris. Þau giftust síðar og Iyktaði því hjónabandi með því að Rathbone skaut konu sina.
hvað þeir gerðu — ekkert.
í 24 klukkustundir, sem var
meir en nægur tími fyrir Booth
til þess að koma sér undan,
neitaði Edwin Stanton fastlega
að láta blöðum í té nafn morð-
ingjans.
En það rejmdist ekki unnt
að þegja yfir því, hver morð-
inginn væri, Til þess höfðu
of margir þekkt hann, er hann
stökk úr forsetastúkunni niður
á leiksviðið og hrópaði: „Sic
semper tyrannis” eða „Þannig
fer ávallt fyrir harðstjórum“.
Nauðugur sendi Stanton eftir
Lafayette Baker hershöfðingja,
yfirmanni lejmiþjónustunnar.
Baker, sem var hataður álíka
mikið í Suðurríkjum og Norð-
urríkjum, byrjaði leitina með
því að banna að gefa nokkrar
upplýsingar um Booth.
Það fór ekkert millj mála,
hver tilgangur hang væri. —
„Launin fyrir að ná Booth eru
mejr en 200.009 dalir“, sagði
hann samstarfsmanni sínum,
„og ég ætla mér hvern eyri“.
Hver maður í höfuðborginni
vissi það vel, að Booth
myndi gtefna til Virginiuríkis,
en þar átti hann vini. Og að
lokum voru sendimenn Bakers
sendir þóbgað ásamt herliði og
starfsmönnum hermálaráðu-
neytjsins.
Þann 26. apríl umkringdu
hermenn lejmiþjónustunnar
mann og ?kutu hann til bana
í brennandi hlöðu í Virginíu,
Líkið var .flutt til Washing-
tqn, þar leit Baker lauslega
á það og lét síðan þegar flytja
það um borð í fallbyssubátinn
Montauk, sem lá við akkeri á
Potomac-fljótjnu.
Þar fyrirskipaði hann svo
herlækni sínum að kryfja lík-
ið „eins fljótt og þú gefur og
án alls umstangs". Siðan skyldi
læknirinn láta líkið í sérstaka
öskju og engum var lejrft að
líta það augum.
Eftir krufninguna fluttj Bak-
er hershöfðingi líkið á lejmd-
an stað til greftrunar. Þegar
hér var komið sögu var hann
□ I ár er öld liðin frá því Abraham Lincoln Bandaríkjaforseti*
var myrtur af leikaranum John Wiikes Booth. Enn þann dag í
dag vekur þetta morðmál forvitni. I þessari grein, sem hér er
tekin úr enska vikuritinu „Sunday Citizen“, rekur Robert Dill-
ner þetta mál nokkuð.
nær því viti sínu fjaer. Uppi
var um það orðrómur i Was-
hington, að Booth hefðj aldrei
verið skotinn og hlöðulíkið
væri því ekki af honum. Nú
greip Baker til sinna ráða.
Hann byrjaði með þvi að
taka í sínar hendur krufnings-
skýrsluna, svo að enginn, sem
þekkti Bqoth, gat borjð lýs-
ingu á hinum látna saman við
það sem vitað var um útlit
Booths, ör hans, tennur o.s.frv.
Samtímis þessu bannaði Bak-
er það. að seldar væru myndir
af Booth.
Það sem hann þurfti nú að
gera var það að reyna að láta
svo langan tíma líða, að þeir,
sem séð höfðu líkið, gleymdu
því 'að mestu, hvemig það lejt
út. Ef hann gæti svo jafnframt
látið fymast í minningunni^.
mjmd Booths, gæti enginn sagt
með nokkurri vissu, að hinn
skotni væri ekkj morðingi for-
setans.
Þetta tókst Baker öllum von-
um framar. Umtalið hætti. Fólk
vildi trúa því, að morðingi
Lincolns hefði engu fyrr týnt
nema lífi sínu.
Iöllu þegsu studdi Stanton
Baker með ráðum og dáð.
Hann gekk hvað þá annað svo
langt að gefa út um það fyrjr-
skjpanir, að liðsforingjar i
hernum mættu ekki ræða það,
er Both var tekinn.
Hversvegna vann Stanton að
því með Baker hershöfðingja
að þagga niður hneykslið?
Tilgangurinn var sá sami hjá
báðum, nefnilega peningar En
það voru miljónir, sem Stanton
sóttist eftjr.
Stanton var meðlimur i því
flokksbroti Repúblikanaflokks-
ins, sem hallaðist að því að
Suðurríkin væru látin greiða í
gífurlegar skaðabætur að stríði !
loknu. Hann og félagar hans '
ýmsir höfðu á prjónunum á-1
ætlanir um það að yfirtaka :
iðnfyrjrtæki í Suðurríkjunum
og reka þau með eigin gróða
fyrir augum.
Lincoln, hinsvegar, hafði
krafizt þess að
fengju góða friðarskilmála. —
„Látum oss fyrirgefa þeim“
sagði Lincoln og þegar Suður-
ríkjamenn báðust friðar, hét
hann þeim sjálfsstjóm og inn-
göngu í ríkjasambandið á ný
án refsingar.
Var Stanton að velta því fyr-
ir sér að losna við forsetann,
þegar hann neitaði honum um
vemd? — Engin leið er að
færa beinar sönnur á slíkt.
Heldur verða engar sönnur
færðar á það, að háttsettir
embættismenn hafi gert sam-
særi um að myrða Lincoln. En
á því getur enginn vafi leikið,
að þeir sem ábyrgðina báru á
öryggi hans, höfðu engan á-
huga á því að hann héldi lífi.
— Verksmiðjuflautan var
biluð í dag svo við urðum að
biðja kvennakórinn að fara
upp á þak og taka lagið.
(Salon Gahiin).
Rafreiknir sér um
sjúkdómsgreiningu
Maður vcikist á götu. Sjúkrabíllinn er sóttur og Iæknir-
inn sér, að um Iömun er að ræða. Hann er þó ekki alveg
viss um orsökina né heldur á hvaða deild sjúkrahússins
helzt á að færa sjúklinginn og hvcrnig með hann skuli
farið. Það er að sjálfsögðu sá möguleiki fyrir hendi að
kalla á starfsfélaga sína og ráðgast við þá. En það tekur
talsvcrðan tíma, og slíkt gctur orðið örlagaríkt.
Hvað er þá til ráða? Læknirinn notar fcrðaútvarp sitt
til þess aö gefa sjúkrahúsinu allar upplýsingar um sjúkling-
inn og hin ýmsu sjúkdómscinkenni. Og meðan hann er enn
a3 veita sjúklingnum nauðsyniegustu aðstoð, kemur svarið.
Sjúklingurinn hefur blóðtappa í blóðæðum heilans. Hann
verður þegar að fá lyf, cr hindra þessa blóðtappamyndun.
Svr-rið hefur verið sótt í rafreiknj, Úral — 2, sem á stutt-
um tíma lætur læknimim rétta sjúkdómsgreiningu í té. Vís-
irdamenn í Sverdlofsk cru nú i óða önn að kenna raf-
reikninum sjúkdómsgreiningu eftir ákveðinni áætiun. Telja
þeir, að ÚraI-2 munu reynast hið bezta tækl og einkurn
verði að því mikil hjálp cf slys beri að höndum og þörf
sé skjótrar sjúkdómsgreiningar.
Hver er sannleikurinn um morðið á