Þjóðviljinn - 09.02.1967, Page 7

Fimmtudagur 9. íebrúar 1967 — ÞJÓÐVILJTNN — SÍÐA J
„Hvorki þorum það né getum'
Framhald af 5. síðu.
þjóðir; þótti honum sérstaklega
mikilvægt, að Islendingar ættu
engan óvin. Lokaorðin voru á
þá lund, að íslendingar yröu að
balda vel á spöðunum í utan-
ríkismálum, en sérstaklega í
landhelgismálinu, því að það
væri langmikilvægast.
Hófust nú frjálsar umræður
og stóðu dr.iúga stund. Var það
álit ræðumanna utan eins, að
ræða utanríkisráðherra hefði
verði þeim hin mestu von-
brigði; íbúatölu Norðurlanda
væri létt að kynna sér, tala
sendiherra og ræðismanna, að
ógleymdum kostnaði af utan-
rfkisþiónustu, væri á vitorði
allra þeirra, er þessi mál láta
sig nokkru skipta; allir þekktu
sögu landhelgismálsins. Hlaut
utanríkisráðherra litlar þakkir
fyrir málflutning sinn, og þótti
ræða hans með ólíkindum.
Af orðum ufanríkisráðherra
þótti ljóst, að réttur Islendinga
til landgrunnsins yrði að engu
metinn. har eð 12 mílur væri
hámark að mati þeirra, er um
málið eiga að véla eftir samn-
ingnum frá 1961, en sú eina
lei'ð, er lslcndingum hefði ver-
ið fær til þessa, bein útfærsla,
væri nú lokuð.
Það kom og fram i máli
ræðumanna, að reyndar væri
tómt mál að tala um íslenzka
utanríkismálastefnu hin síðari
ár; hún væri einmitt þáð, sem
á vantaði. Fyrsti ræðumaður í
frjálsum umræðum, Ragnar
Arnalds, komst sv'o að orði:
„Umræðuefni þessa fundar er
einmitt það, sem týndist fyrir
mörgum árum og okkur vantar
í dag. Okkur vantar íslenzka
utanríkisstefnu- Hún er ekki til
í dag. Okkur vantar sjálfstæða,
óháða, íslcnzka utanríkis-
stefnu“.
Ragnar Arnalds lýsti í upp-
hafi rháls síns . gleði yfir, að
utanríkisráðherra hefði fengizt
til' aft 'koma á fund að ræða um
íslenzk utanríkismál. Væri slíkt
nýbreytni af íslenzkum utan-
• ríkisráðherra hin síðari ár-
Vítti Ragnar harðlega meðferð
utanríkismála og benti á, að af-
greiðsla þcirra, í höndum nú-
verandi utanríkisráðherra og
næsta fyrirrennara hans, væri
Niðursuðuiðnaður
Framhald af 2. síðu.
byggð upp, án þess að henni
væri veitt fjármagn til að geta
hafið verulega markaðsöflun.
Hvað eftir annað hefur stjórn
S.R. lagt til við ráðherra, að
skipuð yrði sérstök stjóm fyrir
verksmiðjuna og fjárhagur
hennar gerður sjálfstæður en
ráðherra hefur ekki á það fall-
izt.
Með þessu frumvarpi sem hár
liggur fyrir er að því stefnt
að ríkisvaldið stigi næsta stóra
skrefið í framhaldi af bygg-
ingu Siglóverksmiðjunnar með
því að setja á fót sérstakt fyr-
irtæki, Fiskiðju ríkisins, sem <
fyrsta lagi fái árlegt ríkisfram-
lag, 6 milj króna í 5 ár, til að
fullgera verksmiðjuna á Siglu-
firði og koma upp nokkram
öðrum verksmiðjum til full-
vinnslu matarrétta úr fiskaf-
urðum — en í öðru lagi fái
8 miljón kr. í 5 ár, samtals 40
milj. til að skipuleggja stór-
fellda markaðsrannsóknir og til-
raunastarfsemi.
Sfðan þetta frumvarp var til
umræðu hér á Alþingi fyrir
einu ári, hefur það gerzt, að
stofnuð hafa verið samtök ís-
lenzkra niðursuðu- og niður-
lagningarverksmiðja, Jafnframt
hafa sérmenntaðir menn í nið-
ursuðutækni stofnað með sér
féiag. Hvort tveggja er nauð-
svnlegur og mikilvægur áfangi
að því marki, að þessi iðn-
grein nái að þróast með eðli-
legum hætti hér á landi. Enn
hafa þó ekki verið mynduð
sölusamtök framleiðenda, er
stefni að því að selja fullunn-
ar fiskafurðir og fiskrétti í
ýmsum tegundum umbúða og
undir einu vörumerki — eins
og lagt er til í þessu frumvarpi
að Fiskiðja ríkisins beiti sér
fyrir.
brot á landslögum; skirrðust
náðamenn jafnvel ekki við
beinum stjómarskrárbrotum,
þótt þau væru að vísu fátíð.
Hann átaldi afstöðu ríkisstjóm-
ar Islands í Víetnam-málunum
og í málefnum nýlendna Portú-
gala, en þeir væm bandamenn
Islendinga í Atlanzhafsbanda-
laginu, og þótt „mikill meiri-
hluti þjóða heims standi á móti
honum (Salazar), þá er ogverð-
ur Emil Jónsson vinur vina
sinna“. Ragnar sagði að lokum,
að fyndi utanrfkisráðherra það,
sem hann týndi niður fyrir
mörgum árum, íslenzka utan-
ríkisstefnu, á þessum fundi,
„þá væri koma hans á þennan
fund sannarlega ekki árangurs-
laus“.
Ólafur Ragnar Grímsson tók
næstur til máls- Sagði hann
það hald manna, að utanríkis-
mál bæri sjaldan á góma í rik-
isstjórninni, og ekki væru þau
rædd á Alþingi. Beindi hann
því þeirri fyrirspurn til utan-
ríkisráðherra, hvar utanríkis-
mál Islendinga hlytu afgreiðslu
sína, og hverjir stæðu þar að
verki. Fór hann hörðum orð-
um um það pukur, sem viðhaft
er um þessu mál.
Svavar Gestsson spurðist i
upphafi máls síns fyrir um,
hvað gert hefði verið hin síð-
ari ár til endurskoðunar og
endurnýjunar starfsemi utan-
ríkisráðuneytis og utanríkis-
þjónustu. Hann upplýsti, að ís-
lenzk stjómarvöld hefðu ekk-
ert látið renna til aðstoðar við
vanþróuð lönd. Islenzk æska
hefði hins vegar safnað rúm-
um tu,g miljóna til þessa- Spurði
hann, hvað ríkisstjórnin hyggð-
ist fyrir í þessum efnum.
Svavar gat þess, að um allan
heim ræddu menn vandamál
þau, er skapazt hafa vegna Vi-
etnam-styrjaldarinnar, og
stjórnmálamenn og heimsblöð
, létu þetta mál mjög til sín
taka. Hér á landi heyrðist hins
vegar ekki orð frá ráðamönn-
um. Spurði hann utanríkisráð-
hérra, hvört þessi mál hefði
boriö á góma, er O Þant var
hér á ferð í sumar, og hver
væri afstaða ríkisstjómar Is-
lands til tillagna hans- Að lok-
um spurðist Svavar fyrir um
það, hverju það sætti, að utan-
■ríkisráðherra, formaður Al-
Iiýðuflokksins, hefði ekki geng-
ið betur fram um að fylgja
stefnu flokks síns varðandi að-
ild Rauða-Kína að samtökum
Sameinuðu þjóðanna.
Helgi E. Helgason kvað utan-
ríkisráðhema hafa staðið sig vel
í hinum „al-islenzku utanríkis-
málum“, og taldi hann ræðu-
menn ganga fullhart að ráð-
herranum.
Ólafur Einarsson tók þá til
máls. Minnti hann á, að Al-
þingi væri með öllu hunzað í
afgreiðslu og meðferð utanrík-
ismála. Lék honum forvitni á
að heyra utanríkisráðherra Is-
lands upplýsa, hvar stefnai ís-
lenzkra stjórnarvalda í utan-
ríkismálum væri mótuð og af
hverjum. Gat Ólafur þess, að
nú væru alþjóðastjórnmál og
sérstaklega málefni Atlanzhafs-
bandalagsins mjög í deiglu, t>rí
færu fram miklar umræður um
þau i öðrum aðildarlöndum.
Tók hann hér til dæmi af Nor-
egi, en þar tækju ráðamenn
virkan þátt í þessum umræð-
um og sýndu fullan viljai á að
skýra viðhorf sín og heyra á
mál almennings. Hér á landi
væri þessu öfugt farið- Ólafur
gat þess í sambandi við orð ut-
anríkisráðherra um samstöðu
tslendinga með nýlenduþjóðum.
að þeir hefðu undirritað áskor-
un um að hætta viðskiptum við
Suður-Afríku. Þrátt fyrir þetta
verzluðu Islcndingar við þetta
land. Islcndingar stæðu hins
vegar mcð ofbcldisstjórn Portú-
gals í Atlanzhafsbandalaginu,
og ckki hcfðu íslenzk'r ráða-
menn talið ástæðu til að gera
svo mikið sem athugasemdir
við framferði Bandaríkjamanna
í Dómíníku.
Vésteinn Ólason kvað auð-
sætt, að Islendingar yrðu að
taka tillit til nágranna sinna í
utanrikismálum, valdahlutföll-
um í heiminum væri þannig
háttað, að þeir hlytu að gefa
gaum stórveldi þessa heims-
hluta, Bandaríkjunum, í mótun
stefnu sinnar- I sambandi við
orð utanríkisráðherra um óör-
yggi í silþjóðamálum óskaði
hann þess, að ráðherrann
skýrði að hverju leyti hann
teldi ástand þeirra ótryggara
nú en árið 1956, er Alþýðu-
flokkurinn lýsti sig því fylgi-
andi, að setuliðið hyrfi úr land-
inu. Þá spurðist Vésteinn fyrir
um Mótvirðissjóð Marshall-að-
stoðarinnar. Úskaði hann upp-
lýsinga ráðherrans um það,
hversu Bandaríkjamenn verðu
fé hans, þar eð þeim væri í
lófa Iagið að beita því að geð-
þótta hérlendis. Mætti fé þetta
ncta t.d. til áróðurs eða stuðn-
ings við þau innlend öfl, er
Bandaríkjamenn telja sér
hlynnt. Að lokum varpaði Vé-
steinn þeirri spumingu til utan-
ríkisráðherra, hverjir þeir að-
iljar væru, sem blekkt hefðu
utanrfkisráðherra og alþingis-
menn varðandi styrkleika her-
s.iónvarpsstöðvarinnar á Kefla-
víkurflugvelli- Óskaði hann að
fá upplýst, hvort hér væri um
Bandaríkjamenn eða íslendinga
að ræða.
Næstur talaði Ómar Ragn-
arsson.
Friðrik Sófusson ræddi i
upphafi máls síns um stór-
veldaráðstefnu í Jalta, og bað
hann menn hugleiða, hvort
Sameinuðu þjóðirnar væru ekki
lás og slá á þá skiptingu heims-
ins í áhrifasvæði stórveldanna
er ráðstefna þessi hefði gengið
frá. Vildi Friðrik heyra svör
utanríkisráðherra um, hverju
það gegndi, að ráðamenn virt-
ust telja viðskiptabann á Ród-
esíu sjálfsagt. bar eð íslend-
ingar hefðu engin viðskipti við
Ródesíumenn; hins vegar virt,-
ust þeir telja alltöðru máli
gegna um Suður-Afríku. enda
verzluðu íslendinpar við bað
land- Að lokum gat hann um
bá deiglu, er Atlanzhafsbanda-
lagið er í; spurði utanríkisráð-
herra, hvort hann teldi íslend-
ingum nauðsynlegt að vera f
varnsirbandalagi, og hvað ráð-
herra segði um norrænt varn-
arbandalag.
Jón Oddsson las mótmæli
Williams Fulbrights, öldunga-
deildarþingmanns, við stefnu
Bandaríkjastjórnsir i Vietnam
og óskaði að heyra afstöðu ut-
anríkisráðherrans. — Spurðist
hann síðan fyrir um, hví ekki
hefði verið skipuð rannsóknar-
nefnd vegna meintra blekkinga
ráðamanna í Sjónvarpsmálinu.
Síðastur talaði Eggert Haukr
son.
Að loknum frjálsum umræð-
um tók Emil Jónsson, utanrík-
isráðherra, aftur til máls og
svaraði nokkrum fyrirspurnum
fundarmanna. Bar hann sig
upp undan ákúrum ræðu-
manna, sagði, að sér hefði skil-
izt, að hann ætti einkum að
ræða íslenzk málefni í sam-
bandi við utanríkismál og lýsa
skipulagi ráðuneytis og uta”-
ríkisþjónustu.
Varðandi orð Ragnars Arn-
alds um meðferð utanríkismála
sagði ráðherrann, að í utan-
ríkismálum yrði oft og einatt
að fara leynt með mál. Yrði
ráðherra að geta treyst á trún-
að og þagmælsku þeirra, er um
málin fjalla. í tíð fyrrverandi
utanríkisráðherra, Guðmundar
í. Guðmundssonar, hefði utan-
ríkismálanefnd Alþingis brotið
þenna trúnað við ráðherrann.
og því hefði hann hætt að hafa
samráð við nefndina um utan-
ríkismál. Kvaðst utanríkisráð-
herra hafa boðizt tll að taka
aftur upp samráð við nefndina,
ef hún gæfi sér tryggingu fyr-
ir þögn sinni um það, er talið
væri rétt, að leynt fari. Hún
hefði ekki enn gefið þessa
tryggingu, og meðan svo væri.
yrði ekki við hana talað.
Utanrikisráðherrann sagðist
ekki hræddur við innrás í land-
ið sem stendur, en taldi inn-
rásarhættuna geta komið upp
fyrirvaralaust hvenær sem er.
og væri því rétt að hafa „liðið
í landinu sem stendur". Auk
þess taldi hann Atlanzhafs-
bandalagið hafa gegnt svo mik-
ilvægu hlutverki á öðrum svið-
um, að óráð væri íslendingum
að ganga úr því.
Utanríkisráðherra kvað ís-
lendinga einlæga í stuðningi
sínum við aðild Rauða-Kína
að samtökum Sameinuðu þjóð-
anna, hins vegar gætu þeir
ekki greitt henni atkvæði sitt
sakir skilyrða Kínverja. Taldi
hann og ómaklegt, að Formósu-
stjórn yrði vikið úr samtökun-
um, þar eð hún væri meðal
stofnenda samtakanna.
Um Víetnam-málið sagði ut-
anríkisráðherra, að tvennum
sögum faeri af því. Eitt segðu
kommúnistar, annað Banda-
ríkjamenn. „Ég vil ekki segja,
hvor segir satt“, sagði hann.
Upplýsti hann, að ríkisstjórnin
hefði ekki tekið afstöðu, enda
myndi Alþingi -æða málið
fyrst.
Utanríkisráðherra kvað Ú
Þant hafa rætt tillögur sínar
um Víetnam-málið, er hann
kom hér i sumar sem leið.
Hefði hann rætt sérstaklega
við utanríkisráðherra um mál-
ið. Hefði Ú Þant þá ekki talið
von neinna sátta, slik væri
harka styrjaldarinnar; enda
hefði Ú Þant ekki tekið málið
á dagskrá Allsherjarþings Sam-
einuðu þjóðanna.
Svavar Gestsson spurði úr
sal, hvort utanríkisráðherra
hefði kynnt sér Genfarsáttmál-
ann frá 1953, en þar væri kveð-
ið svo á, að innrásarherir yrðu
að vera á brott úr landinu inn-
an ákveðins tíma, sem nú er
löngu liðinn, til þess að samn-
inoar gætu hafizt
„Er þar átt við Norður-Viet-
nam-menn eða Bandaríkja-
menn?“, svaraði þá utanrík-
isráðherra.
Um Mótvirðissjóð sagði utan-
ríkisráðherra. að hann væri
myndaður fyrir andvirði vara
af Marshall-aðstoð. Fylgdust
Bandaríkjamenn með notkun
þessa fjár. og fengju þeir ein-
hvern hundraðshluta þess.
Taldi ráðherra þá reka sendi-
ráð sitt með þessu fé. en „um
mútur veit ég ekki“
Utanrikisráðherra kvaðst
ekki hafa vitað um styrkleika
sjónvarpsstöðvar setuliðsins, er
hún var stækkuð; á hinn bóg-
inn hefði ráðgjafanefnd utan-
ríkisráðuneytisins verið á einu
máli um, að stækkunar-heim-
ild skyldi veitt. Taldi hann
sennilegt, að bað álit hefði
stuðzt við álit þeirra sérfræð-
inga, er ísle»i<u„p-ar kvöddu til
málsins
Vésteinn tílason spurði úr
sal: „Er ekki rétt að kanna,
hverjir þetta eru?“
„Jú, það getur vel verið;
hver veit nema það verði gert?
— en til hvers er það, þegar
á hvort sem er að fara að
Ioka?“, svaraði hæstvirtur ut-
anríkisráðherra.
Utanríkisráðherra vitnaði til
bréfaskipta sinna við yfirmann
setuliðsins um takmörkun á
sendingum hersjónvarpsins,
myndu þær takmarkaðar, er
íslenzka sjónvarpið tæki til
starfa til fulls, eða þegar út-
varpsráð æskti takmörkunar-
innar. Á hitt yrðu menn þó
að líta, að ríkisstjórninni hefði
borizt undirskriftalisti sjón-
varpsáhugamanna, og á honum
hefði staðið hvorki meira né
minna en á fimmtánda þúsund
nafna.
Ólafur Ragnar Grimsson
sagði úr sal, að sér væri kunn-
ugt um, að sá skilningur, að
útvarpsráð ætti að eiga hér
hlut að máli, hefði komið með-
limum ráðsins mjög á óvaxt,
þegar utanríkisráðherra benti
á þetta í reykvísku dagblaði nú
í vetur. Spurði hann, hvort út-
varpsráði hefði verið tilkynnt
þetta.
„Ekki veit ég um það“, svar-
aði utanríkisráðherra, en upp-
lýsti, að afrit bréfsins hefði
verið sent menntamálaráðu-
neytinu, en undir það heyrð!
útvarpsráð.
Að lokum kvaðst utanríkis-
ráðherra skilja einarða afstöðu
ungra manna, sem ekki hefðu
haft tækifæri til að líta á mál-
in frá báðum hliðum. „Þið haf-
ið gengið hart að mér. en húð-
in á mér er þykk“, sagði hann.
Þakkaði hann fundarboðið og
sagði, að hver vissi nema síð-
ar gæfist kostur á að ræða mál-
in nánar.
Fundarstjóri þakkaði Emil
Jónssyni, utanríkisráðherra,
komuna og sleit síðan fundi.
Var þá mjög áliðið kvölds.
Lauk svo þessum fundi, að
enginn öfundaði utanríkisráð-
herra af frammistöðu hans eða
viðtökum.
Hamborgarar
Franskar kartöflur
Bacon og egg
Smurt brauð og
snittur
SMÁRAKAFFI
'Laugavegi 178.
Sími 34780.
Smurt brauð
Snittur
við Óðinstorg.
Sími 20-4-90.
Viðgerðir
á skinn- og
rúskinnsfatnaði.
Góð þjónusta.
Leðurverkstæði
Úlfars Atlasonar.
Bröttugötu 3 B
Sími 24-6-78
SÍMASTÓLL
Fallegur - vandaður
Húsgagnaverzlun
AXELS
EYJÓLFSSONAR
Skipholti 7 Sími 10117
Sængurfatnaður
— Hvítur og mislitur •—
★
ÆÐARDÚNSSÆNGUR
GÆSADÚNSSÆNGUR
DRALONSÆNGUR
★
SÆNGURVER
LÖK
KODDAVER
Skólavörðustíg 21.
SERVÍETTU-
PRENTUN
SÍMI 32-101.
BRl DGESTONE
HJÓLBARÐAR
Síaukin sala
sannargæðin.
B:RIDGESTONE
veitir aukið
öryggi í akstri.
BRIDGESTONE
ávallt fyrirliggjandi.
GÓÐ ÞJÓNUSTA
Verzlun og viðgerðir
Gúmmbarðinn h.f.
Brautarholti 8
Sími 17-9-84
V5 [R'V
RHoig