Þjóðviljinn - 12.02.1967, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 12.02.1967, Blaðsíða 5
Stmnudagur 12. fébrúar 1967 — KTOÐVTLJ'I N N — SÍÐA ^ Spjallað við Kristján Sigurðsson rannsóknar- lögregJumann um í nýjum hverfum, þar sem bammargar fjölskyldur söfnuð- ust saman og börnin þurftu vissan aðlögunartíma. En það var miklu fremur tímabundið vandamál. Þarna mynduðust nýir hópar af bömum, sem voru að kynnast og ekki orði n staðföst í hinu nýja umhverfi. Rangsnúin athafnasemi í lélegri hverfunum kemur hinsvegar fleira til: Öreglusam- ir foreldrar, sem eru ekki alltof duglegir að bjarga sér og veita börnum sínum ekki eðlilegt að- hald, liúsakynnin skapa vissa uppeldislega örðugleika,. jafnvei ]>ó að allt sé í lagi með for- eldrana. Afbrot barna og ung- linga eru að mínu viti fyrst og fremst athafnasemi, sem brýzt út á rangan hátt. Ef við skiptum unglingum í tvo hópa: Börn upp að gelgju- skeiði og síöan þar yfir. Þá ber mcst á lmupli og þjófnaði hjá yngri f'Mtknum, en þó sérstaklega skemmdarverkum. Skemmdarverkin em að því leyti í sérfloltki að þau em framkvæmd af hópum barna, frekar en einstaklingum. Þetta á við börn allt niður í 8-9 ára aldur, en ég hef einnig rek- izt á þessa áráttu, og hún er tiltölulega algeng, hjá 10-13 ára aldursflokknum. Unglingar em salthæfir 15 ára gamlir, en ég hef afskipti af allt upp í 16 ára og þó í einstaka tilfellum af eldri cin- staklingum, sem em þá í slag- togi með eða leiða með sér krakka á þeim aldri, sem ég ber ábyrgð á. Ég veit t.d. dæmi þess, að Barnaverndarnefnd hefur afskipti af unglingum allt upp í 18 ára aldur í sumum til- fellum. Þegar kemur á gelgjuskeiðið eru þjófnaðir gegnumgangandi og þá fara unglingamir að verða sér úti um vín og þvi fylgir gjama útivist frá heim- ili og lauslæti, sem á þó eink- um við um stúlkur og ég hef ckki afskipti af, eins og áður er sagt. I-Ivað vínið snertir, hef ég rekið mig á alltof mörg tilfelli, þar sem 15-16 ára unglingar eru viðriðnir. Svo virðist sem þeim sé auðvelt að verða sér úti Böm frá 12-14 ára mega ekki vera á almannafæri seinna en kl. 22 á tímabilinu frá 1. öktó- ber til 1- maí og ekki seinna ber, nema í fylgd með fullorðn- um. Þegar sérstaklega stendur á. getur bæjanstjómin sett til bráðabirgða strangari reglur um útivist barna allt að sextán ára aldri. Foreldrum og húsbændum bamanna skulu, að viðlögðum sektum sjá um að ákvæðum þessum sé framfylgt.“ Bilið frá 14-16 ára er þarna alls ekki með, nema í óljósu heimildarákvæði til bæjar- stjórnar í næstsíðustu máls- grein samþykktai-innar. Ég tel að þarna sé bil, sem þurfi að brúa. Það mætti gjam- an koma upp skemmtistöðum fyrir þennan aldursflokk undir opinberu eftirliti og ef með þyrfti, styrktum af því opin- bera. Ég hef lagt ákveðnar til- lögur um þetta efni fyrir Æsku- lýðsráð en til þess að þær nái fram að ganga veröur að breyta lögreglusamþykktinni. Eins og á stendur nú, cr i rauninni ekki hægt, samkvæmt ívitnaðri samþykkt, að meina um þennan görótta drykk, og það er mál, sem þarfnast sér- stakrar athugunar. Einnig hef ég rekið mig á ölvunartilfeDi hjá unglingum allt niður í 12-13 ára, en það eru undantekning- ar. Unglingar verða ákaflega örir með víni og þóla illa að komast í snertingu við það. en mín reynsla er samt sem áður sú, að langstærstur hluti þeirra bragðar það ekki. Þá reynslu mína byggi ég einkum á starfi mínu í Breiðfirðingabúð, þar sem ég hef umsjón með dans- skemmtunum ungs fólks. Gatið á lögreglu- samþykktinni Að minu áliti er alvarlegt gat á Lögreglusamþykki Reykja- víkur, en þar segir orðrétt í 19. grein: „Unglingum innan 16 ára aldurs er óheimill aðgangur að almennum knattborðsstofum, dansstöðum og öldrykkjustöð- um, ís,- sælgætis- og tóbaks- búðum eftir kl. 20.00 nema í fylgd með fullorðnum, sem ber ábyrgð á þeim. — Öll af- greiðsla gegnum söluop til barna eftir að útivistartíma þeirra er lokið. er óheimil. Eigenduim og umsjónarmönnum þossara stofnana ber að sjá um, að unglingar fái þar ekki aðgang, né hafist þar við fram yfir það, sem leyfilegt er. Á- kvæði þessi eru þó ekki því til fyrirstöðu að unglingar megi hafa afnot af strætisvagnaskýl- um. Böm yngri en 12 ára mega ekki vera á almannafæri seinna en kl. 20 á tímabilinu frá 1. október til 1 maí og ekki seinna en kl. 22 frá 1. maí til 1. októ- ber nema í fylgd með full- unglingum yfií 16 ára aldri að- gang að vínveitingastöðum. Það er að vísu á valdi hvers staðar fyrir sig, að takmarka sig við ákveðinn aldur, en öll fram- kvæmd á slíku er á reiki og kemur ekki að hálfu gagni, ef frumkvæði löggjafans kemur ekki til. Ég tel t.d. fyrir mitt leyti, að framkomið frumvarp á Alþingi um skyldu vinveitingastaða til að halda uppi vinlausum skemmtunum fyrir æskufólk með vissu millibili, sé alger- lega gagnslaust. Það gerir ekki annað en að venja yngsta fólk- ið að vissum stöðum, sem það svifst svo einskis til að komast inn á annars og allavega. Ég tel miklu frekar að árangur náist með þvi að koma á fót vinlausum stöðum fyrir þennan aldursflokk undir eftirliti. Það er alls ekki vanzalaust að hér er hvergi samasaaður fyrir ungt fólk undir vínneyzlu- aldri. Væri slíkum stöðum kom- ið á fót og þeir reknir reglu- lega myndu sveitafylliríin, sem svo mikið hefur borið á upp á síðkastið, sérstaklega um hvita- sunnu og verzlunarmannahelgi, hverfa að mestu úr sögunni. Ég hef tekið eftir því, að þessi aldursflokkur, 14-16 ára, leitar mikið f einkasamkvæmi eða svokölluð partý í heima- húsum og um uppeldisgildi slíkra samkvæma þarf ekki að ræða nánar. Áfengis- vandamálið Börn eru eins og annað fólk, en viðkvæmari einstaklingar Gangur réttvísinnar er lang- ur og strangur. í Borgartúni 7 er hann þetta hvortveggja í bókstaflegum skilningi. Það er ekki fyrr en innst á óralöngum gangi á fjórðu hæð, að við hitt- um fyrir Kristján Sigurðsson rannsóknarlögreglumann, þann sém rannsakar afbrot barna óg unglinga allt frá 16 ára aldri og niðurúr. Þ.e.a.s. hann sinn- ir nær eingöngu rannsóknum á afbrotum drengja á þessu ald- ursskeiði. Stúlkumar koma meira við sögu hjá kvenlögregl- unni. Mér datt í hug þegar ég gekk á fund Kristjáns, hvort tíu-ell- efu ára polli, sem í fyrsta skipti er staðinn að búðar- þjófnaði. eða veskisráni af vinnustað, myndi ekki annað- hvort einblína á gólfíð, eða hurðina fyrir enda gangsins og ekki líta til hægri eða vinstri, þegar hann er leiddur inn þennan rangala, þar sem sum- ar dymar standa opnar og fólkið bíður á bekkjum og mér datt í hug, hvort sálfræðingi Bamavemdarnefndar, sem að sjálfsögðu rýnir með stækkun- argleri inn í hina ungu afbrota- sál, hafi ekki algerlega sézt yf- ir þennan tiltölulega einfalda, en að mínu viti, mikilvæga skort á aðgát í nærvem sálar. En nú dettur mér ekki í hug að afsaka hvorki einn né neinn í rannsóknarlögreglunni. Þeir verða að vinna við þau skilyrði, sem þeim em búin og ráða í rauninni engu bar um. Vopnasafn Það fyrsta sem ég rek augun í, þegar ég er setztur inn hjá Kristjáni, er ferleg skamm- byssa, sem stendur upp úr pappakassa í einni hillunni. — Hvað er þetta? Kinda- byssa? spurði ég dolfallinn og minntist þess allt í einu, þegar ég og kunningi minn suður i Keflavík vorum sendir með kindabyssu stutta bæjarleið og laumuðumst með hana niður fjTÍr bióhöllina og reyndum að mana hvom annan til að skjóta af henni niður í fjöruna. Okkur langaði báða til að láta undan þessari ómótstæðilegu freist- ingu, en þorðum hvorugur. Heigulshátturinn bjargaði okkur báðum frá óútreiknanlegum af- leiðingum í það skiptið. Kristjón tekur byssuna, spennir hana upp og hleypir af út í loftið: — Loftbyssa. Við emm alltaf að gera þetta upptækt, en hvemig lízt þér á hann þenn- an? Og réttir að mér verkleg- an hníf í fallegu leðurslíðri. Það er ekta Bowie-hnífur, langur, oddhvass og með íbjúg- um bakka íremst. Gersam- lega bitlaus: „bítur ekki á blautan skít, þó barið sé á með steini“ hefði maður sagt i gamla daga, þegar slíðurhnífur við belti var manndómsmerki og enginn tók til þess. — Þetta er mikið vopn, segir Kristján og ég er að velta því fyrir mér hvort þetta sé selt hér. Sá er munurinn á Bowie- hníf og dólkunum okkar i gamla daga, að hinn fyrmefndi er kast- og einvígishnífur, ætl- aður sérstaklega til manndrápa, en dólkamir vom ágætir til að telgja til trésverð úr valinni skipaeik, og siðan var barizt með sverðunum — ekki hníf- unum! Kannski eru Bowie-hnífar að komast í tízku, a.m.k. er her- námssjónvarpið á Keflavíkur- flugvelli með vikulegan þátt um þann ágæta mann Jim Bowie, sem frægastur varð fyr- ir notkun slíkra hnífa, þó hann mætti sín Iítils gegn fallbyss- um Santa Ana í umsátrinu um Alamó sællar minningar og gengi þar á fund íeðra sinna samferða Davie Crockett og 178 Texasbúum til viðbótar. En nú snúum við okkur að Kristjáni og þeim vandamálum, sem hann á við að glíma dags daglega: — Hvenær hófst þú störf hjá lögreglunni Kristján? — Ég byrjaði í götulögregl- unni hér í Reykjavík árið 1950, en hafði áður verið við lög- regkistörf á Siglufirði á sumr- in. Um áramótin 1952 kom ég til rannsóknarlögreglunnar og var þá að öðrum þrseði við rannsóknir á afbrotum bama og unglinga. Ég tók strax eftir því, að þau börn, sem lögreglan þurfti helzt að hafa afskipti af vora eink- um úr hinum lélegri hverf- um borgarinnar, sérstaklega braggahverfunum, sem þá voru (og era raunar ekki algerlega horfin enn, — innskot blaða- manns). Einnig bar nokkuð á hegðunanerfiðteikum hjá börn- Ég vil ekkert segja um hvort sterkur bjór myndi bæta hér nokkuð úr. Ég er í engri að- stöðu til að dæma um slíkt; hvorki hef ég af honum per- sónuleg kynni, né veit ég hvern- ig hann myndi verka sem mót- vægi gegn neyzlu sterkra vína. Hinsvegar er ég þeirrar skoð- unar, að vínneyzlulágmarkið ætti að færa niður í 18 ár. Það sýnir sig að fólk á þeim aldri er í engum vandræðum með að útvega sér vin og þau lög, sem fólk gerir sér að reglu að brjóta era verri en engin lög: þau koma inn hjá fóliki virð- ingarleysi fyrir lögunum al- mennt og eru til ills eins. Segi- um t.d. að 16 til 21 érs ung- lingar komist inn á vinveitinga- stað, eins og oft og iðulega á sér stað. Hann þarf ekki ann- að en að setjast hjá fullorðn- um manni, sem hann er ef til vill í kunningsskap við og sá getur pantað vínið fyrir báða, án þess að til nokkurra eftir- mála komi. Vilji þjónninn hinsvegar halda reglurnar i heiðri, getur unglingurinn drakkið af glasi hins fullorðna, án þess að þjónninn getinokkra ráðið þar um. Ég hef tekið eftir því, að síðan vínpukrið á fullorðnu fólki hætti, hefur ástandið batnað veralega. Það heyrir t.d. Framhald á 7. siðu-

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.