Þjóðviljinn - 01.04.1967, Blaðsíða 3

Laugardagwr L apríl 1967 — ÞJÓÐVHJINN — SlÐA 3
Sovétríkin og Norður- Vietnam
gera nýjan samstarfssamning
Kínverjar hafna tillögum Ú Þants og segja að þær
stafi af samsæri Sovétríkjanna og Bandaríkjanna
MOSKVU og PEKING 31/3 — í dag var undirritaður í
Moskvu samningur milli stjóma Sovétríkjanna og Norður-
Vietnams uffl samvinnu þeirra á sviði menningar og
taekni. Þótt ekkert hafi verið látið uppi um einstök atriði
þessa samnings þykir hann vera enn ein vísbending um
náið samband landanna tveggja.
Kínverska fréttastofan „Nýja
Kína“ birti í dag tilkynningu þar
sem sagt var að hinar nýju til-
lögur Ú Þants til lausnar ófrið-
inum í Víetnam væru afleiðing
af samsæri Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna í því skyni að
neyða víetnömsku þjóðina til
uppgjafar.
„Alþýðublaðið‘‘ í Peking sagði
að tillögur Ú Þants vaaru „blekk-
ingarvefur“ og kínverska frétta-
stofan kallaði Ú Þant „vikapilt
Bandaríkjastjórnar“. Greinilegt
væri að tillögur Ú Þants um
vopnahlé, undirbúningsviðræður
og nýja Genfarráðstefnu væru
settar fram aðeins í því skyni
að gera Bandaríkjamönnum
kleift að færa enn út stríð sitt.
Kínverska fréttastofan hélt
því fram að Ú Þant hefði haft
samráð við fulltrúa stjórna
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna
áður en hann lagði tillögur sín-
air fram.
Kínverjar lýstu því samtímis
yfir að þeir væru fyllilega sam-
mála þeim viðbrögðum stjórnar
Norður-Víetnams að hafna til-
lögum Ú -Þants-
Þessar nýju tillögur Ú Þants

sem hann gerði grein fyrir á
fundi með blaðamönnum í New
York nú í vikunni eru að því
leyti frábrugðnar fyrri tillögum
hans að í þeim er ekki beinlínis
tekið fram að Bandaríkjamenn
verði að hætta loftárásum sínum
á Norður-Víetnam ef hægt eigi
að verða að hefja ,samningavið-
ræður. Aðeins er talað um
vopnahlé — en Ú Þant tók mjög
skýrt fram á blaðamannafundin-
um að hann teldi enn að stöðv-
un loftárásanna væri ekki ein-
ungis algert frumskilyrði þess að
viðræður gætu hafizt, heldur
væri hann einnig sannfærður
um og hefði alla ástæðu til að
ætla að slíkar viðræður myndu
geta hafizt áður en margar vik-
ur væru liðnar.
350 mílj. kr. viðskiptahalli
Framhald af 1. síðu.
undan, en á hinn bóginn hefðu
viðskipti við innlenda banka
haldið áfram að vera Seðlabank-
anum óhagkvæm.
Sagði Jóhannes, að megin-
vandamálið í stjórn efnahags-
mála væri hin mikla eftirspurn-
arþensla er einkenndi alla efna-
hagsstarfsemi í landinu. Segir
svo í ræðu Jóhannesar:
„Það hlaut því að vera megin-
markmið bæði í fjármálum rík-
isins og peningamálastefnu Seðla-
bankans að hamla gegn áfram-
haldandi þenslu og þeirri al-
mennu verðbólgu, sem henni var
samfara. Kom þessi stefna fram
bæði í gætilegri afgreiðslu fjár-
laga fyrir árið 1966 og í hækk-
un vaxta og öðrum peningaleg-
um aðgerðum af hálfu Seðla-
bankans í árslok 1965. Virtust
þessar aðgerðir hafa nokkur á-
hrif í j afnvægisátt, þegar á
fyrri hluta ársins, sem m.a. sýndi
sig í minni aukningu peninga-
magns en á árinu 1965 og nokkru
hægari innflutningsaukningu.
Það var þó á engan hátt séð
fyrir endann á áhrifum þessara
aðgerða, þegar ný viðhorf sköp-
Deiit ú Líú Sjaosji
í kínverskum blöðum
PEKING 31/3 — Málgögn kínverska kommúnistaflokksins,
„Alþýðudagblaðið“ í Peking og tímaritið „Rauði fáninn“
hafa nú í fyrsta skipti borið fram gagnrýni á Liú S'jaosji
forseta.
Þetssi mynd er tckin í ágúst 1945. Á henni em þrír marskálkar
Sovctríkjanna, I miðju Rodíon Malínovskí, á vinstri hönd hans
Moretshof marskálkur og á hægri Vassilevskí.
Malínovskí marskálkur /ézt
í gœr í Moskvu 69 ára
Allt frá því menningarbylt-
ingin hófst hafa frumkvöðlar
j hennar og fylgismenn látið í
I Ijós tortryggni sína í garð Líu
Sjaosji, forseta lýðveldisins. Þessi
gagnrýni hefur aðeins verið birt
í veggblöðum rauðu varðliðanna
eða annarra menningarbyltingar-
sinna, og aldrei hefur það kom-
ið fyrir fyrr en nú að ráðizt
væri á Liú í aðalmálgögnum kín-
verskra kommúnista.
Titill þessa höfuðrits Líu Sja-
osjis, „Hvernig maður verður
góður kommúnisti“, er að vísu
ekki nefndur, en fréttamenn
segja að enginn vafi leiki þó á
því að um það sé að ræða.
Blöðin segja að hjá því verði
ekki komizt að þeir menn sem
fylgi kenningum í þessari bóY
verði endurskoðunarsinnar. Fram
að þessu hefur bók Liús verið
talin til sígildra marxistískra
bókmennta í Kína og var hún
síðast gefin út í hitteðfyrra.
MOSKVU 31/3 — Rodíon Malín-
ovskí, landvarnaráðherra Sov-
étríkjanna, lézt í dag á sjúkra-
húsi í Moskvu, 69 ára að aldri.
Hann hafði verið sjúkur lengi.
Malínovskí var einn þeirra
sovézku herforingja sem mestu
réðu um sigurinn yfir hersveit-
um nazista. Sextán ára gamall
gekk hann i herinn, fyrri heims-
styrjöldin var þá nýlega hafin.
Hann var vélbyssuskytta, en
særðist af skoti og var sendur
að lokinni spítalavist til Frakk-
lands til að berjast gegn óvinum
Prússakeisara á vesturvígstöðv-
unum. Hann var einn þeirra her-
manna sem skildu kall tímans,
hann varð formaður í sovéti
hermanna í sinni sveit. Fyrir
það var hann settur í fangelsi
í Frakklandi, en þegar hann kom
heim var hann settur á her-
skóla.
Þegar Þjóðverjar réðust á
Sovétríkin 1941 var Malínovskí
orðinn hershöfðingi. Það féll í
hans skaut að vera einn þeirra
herforingja Sovétríkjanna sem
skipulögðu sigurinn við Stalín-
grad og eftir þann mikla sigur
fékk hann stjórn sovézka hers-
ins á austurvígstöðvunum, í
Úkraínu, og lét þar í framsókn
sinni kné íylgja kviði, náði allri
Úkraínu á vald herja sinna í
bardögum sem allir munu lifa
í hersögunni, tók Rúmeníu,
hrakti síðan Þjóðverja úr Ung-
verjalandi og stjórnaði loks þeim
sovézku hersveitum sem tóku
Vínarborg vorið 1945.
Fyrir tíu árum tók Malínovskí
við embætti landvarnaráðherra
Sovétríkjanna af vopnabróður
sínum úr síðari heimsstyrjöld-
inni, Sjúkof, og gegndi því síðan.
Sjórinn logar enn
— Enn logar eldur í olíunni á
sjónum undan suðurströnd Eng-
lands en nú þykir víst að búið sé að koma i veg fyrir að þær
60.000 lestir af hráolíu sem í „Torrey Canyon“ voru þcgar fyrstu
sprengjunni var varpað á skipið leki úr því.
uðust vegna stórlækkunar verð-
lags á ýmsum helztu útflutnings-
afurðum þjóðarinnar á síðustu
mánuðum ársins. Kippti þessi
verðlækkun skyndilega f ótum
undan þeirri öru aukningu á
verðmæti útflutningsframleiðsl-
unnar, sem haldizt hafði svo að
segja óslitið um 5 ára skeið.
Þrátt fyrir það, að verðlækkun-
in næði aðeins til lítils hluta af
heildarútflutningsframleiðslu árs-
ins, nægði það þó til þess, að
framleiðsluverðmætið lækkaði
um 2%, en á árinu 1965 hafði
verðmæti útflutningsframleiðsl-
unnar aukizt um nærri því einn
fjórðahluta. Þegar slík aðstöðu-
breyting á sér stað hjá þeim at-
vinnuvegi þjóðarinnar, sem und-
anfarin ár hefur átt mestan þátt
í aukningu þjóðartekna, hlýtur
það að hafa víðtæk áhrif á alla
þætti þjóðarbúskaparins. Var
þetta þegar ljóst á síðasta árs-
fjórðungi 1966. en hlýtur að
koma mun skýrar fram á því
ári, sem nú er að líða ...
Um þjóðarframleiðsluna í
heild er það að segja, að hún
virðist hafa aukizt á árinu um
3,5%, og er það mun minni aukn-
ing en næsta ár á undan. Mun
framleiðsluaukningin hafa orðið
mest í byggingarstarfsemi og
mannvirkjagerð. þar sem áhrifa
hinnar miklu eftirspurnar gætti
mest, en tiltölulega lítið í öðrum
atvinnuvegum. Jókst bæði neyzla
og fjárfesting örar á árinu en
þjóðarframleiðslan í heild, en
það kom fram í versnandi við-
skiptajöfnuði við útlönd.
i
Samkvæmt þeim bráðabirgða-
áætlunum, sem nú liggja fyrir,
varð hallinn á viðskiptajöfnuð-
inum. þ.e.a.s. viðskiptum með
vörur og þjónustu, 350 milj. kr.
á árinu 1966, en árið áður hafði
orðið hagstæður jöfnuður, er
nam 214 milj. kr. Þegár þess er
ennfremur gætt, að útflutnings-
vörubirgðir lækkuðu um 107
milj. kr. á árinu 1966, en höfðu
hækkað um 444 milj. á árinu
1965, er augljóst, hve mikil breyt-
ing hefur á orðið milli þessara
tveggja ára.
Við mat á viðskiptajöfnuðinum
á árinu 1966 ber þó að hafa í
huga, að þá var um að ræða
mikinn innflutning skipa og flug-
véla, svo og til virkjunarfram-
kvæmda þeirra, sem hófust við
Búrfell á árinu. Nam innflutn-
ingur vegna þessa hvors tveggja
um 780 milj. kr. á árinu, en
verulegur hluti hans var greidd-
ur með erlendum lántökum ...
Nam nettó gjaldeyriseign bank-
anna í árslok 1966 1915 milj. á
móti 1912 milj í árslok 1965, og
er þetta í fyrsta skipti síðan
1959, sem ekki hefur orðið telj-
andi aukning á gjaldeyriseign
þeirra. Um einstaka liði gjald-
eyrisstöðunnar er það að segja,
að eign Seðlabankans í gulli og
frjálsum gjaldeyri jókst á árinu
um nær 100 milj. kr. og nam
hún samtals 2416 milj. kr. í árs-
lok. Staða bankans á vöruskipta-
reikningum batnaði einnig um
60 milj. kr., en þó var í árslok
nettóskuld á þessum reikningum,
er nam 188 milj. kr. Staða við-
skiptabankanna tveggja erlend-
is versnaði hins vegar á árinu
um rúmar 100 milj. kr., og voru
þeir í nettóskuld um áramót er
nam 313 milj kr., en af þeirri
DREGID A MANUD-
# s#.
EINBYLISHUS EÐA LUXUS IBUÐ
400*
AUK ÞESS
W
MILLJONIR
EFTIR EIGIN VALI
VINNANDA
BiL
P
R a
*****
••••
fjárhæð voru um 200 milj. kr.
vegna freðfisksöluvíxla, sem
seldir höfðu verið í Bandaríkj-
unum.
Vík ég þá að þróun peninga-
mála, en hún endurspeglaði þær
efnahagslegu breytingar, sem
áttu sér stað á árinu. Þannig
einkenndist þróun innlána og út-
lána bankakerfisins á árinu af
hinni miklu þenslu, sem þá
hafði ríkt frá því á árinu 1965
á öllum sviðum þjóðarbúskapar-
ins og borin var uppi af mjög
miklum útflutningstekjum og ör-
um hagvexti. Átti þessi öra aukn-
ing útlána bankanna og pen-
ingamagnsins jafnframt drjúgan
þátt í því, að eftirspum jókst
mun hraðar á þessu tímabili en
framleiðslugetan 'leyfði, svo að
hættulegt þensluástand myndað-
ist. Þótt peningalegar aðgerðir
Seðlabankans og batnandi hagur
ríkissjóðs drægi nokkuð úr
þensluaukningunni, varð ekki
veruleg breyting á þróuninni,
fyrr en á síðari helmingi ársins,
þegar verðlækkun útflutningsaf-
urða kippti snögglega fótum
undan aukningu þjóðartekna ...
Þrátt fyrir óhagstæðari þróun
innlána héldu útlán bankanna á-
fram að vaxa með svipuðum
hraða og árið áður allt fram á
síðasta ársfjórðung. Varð útlána-
aukningin 1966 alls 1370 milj.
kr. á móti 1453 milj kr. árið
áður ...
Lánsfjárskortur er einmitt eitt
af einkennum efnahagslegrar of-
penslu, ekki vegna þess að fram-
boð á lánsfé minnki, heldur
vegna hins, að eftirspurnin verð-
ur þá óseðjandi, þar sem kapp-
hlaup um fjárfestingu og bvers
konar spákaupmennska nær tök-
um á efnahagslífinu. Þannig var
þetta tvímælalaust hér á landi,
einkum síðari hluta ársins 1965
og fyrri hluta ársins 1966, en þá
leiddi fjárfestingarkapphlaupið
bæði til mikillar eftirspumar
eftir lánsfé og óskynsamlegra
fjárráðstafana fyrirtækja, sem
festu rekstrarfé sitt í nýjum
framkvæmdum í trausti þess, að
verðþenslan héldi áfram. Óhugs-
andi væri að fullnægja slíkri
verðbólgueftirspurn eftir láns-
fé, enda mundi útlánaaukning
umfram raunverulegan spamað
aðeins valda enn meiri þenslu
og jafnvægisleysi á peningamark-
aðinum ...
Þótt bundnar innstæður í
Seðlabankanum ykjust á árinu
1966 um 337 milj. kr., nægði það
hvergi nærri til að vega á móti
útstreymi fjár til bankanna
vegna rýmandi lausafjárstöðu
þeirra við Seðlabankann og auk-
inna endurkaupa, en þetta hvort
tveggja nam 466 milj. kr. Var
því raunverulega um að ræða
129 milj. kr. nettófjárstreymi frá
Seðlabankanum til bankakerfis-
ins á árinu, en það kom fram í
auknum útlánum þess.
Eins og fram hefur komið í
því yfirliti, sem ég hef nú fiutt
um þróun efnahagsmála á árinu
1966, bendir flest til þess, að
orðið hafi á því ári afdrifarík
breyting á þróunarstefnu þjóðar-
búskaparins, þar sem í stað örr-
ar þenslu og mikils hagvaxtar í
upphafi ársins komu til skjal-
anna samdráttaráhrif frá lækk-
andi útflutningsverðlagi ásamt
lakari horfum um aukinn sjáv-
arafla...“
í lok ræðu sinnar sagði Jó-
hannes að verðstöðvunin og aðr-
ar aðgerðir stjórnarvalda mundu
aðeins geta tryggt sæmilegt jafn-
vægi í efnahagsmálum um tak-
markaðan tíma Þau atriði sem
helzt verður að hafa í huga er
stefnan í efnahagsmálum verður
mörkuð framvegis væru þessi að
áliti bankastjórnar: Tekið verði
tillit til áhrifa sem efnahagsleg-
ar aðgerðir geta haft á traust
þjóðarinnar erlendis. Komið
verði í veg fyrir að ný verð-
hækkunarþróun hefjist er verð-
stöðvuninni lýkur. Fjármála-
stefna ríkis- og sveitarfélaga
verði mörkuð þannig að fjár-
málalegar aðgerðir komi í vax-
andi mæli í stað þess aðhalds
í peningamálum. sem stjórn
efnahagsmála hefur byggt svo
mjög á undanfarin ár.