Þjóðviljinn - 31.05.1967, Blaðsíða 6

0 SIDA — ÞJÖÐVILJINN — Miðvikudagur 31. maí 1967.
Leyniþjónusta CÍÁ í
sæti aiairítstjórans
□ Stöðugt birtast nýjar greinar um starfsemi
bandarísku leyniþjónustunnar CIA. Öllum eru
kunnar fréttir um fjárveitingar hennar til stúd-
ent'asamtaka, verkalýðsfélaga — hér fer á eftir
grein eftir þekktan bandarískan blaðamann, þel-
dökkan, William Worthy, um það hvernig CIA
réynir að nota blaðamenn og háskólamenn í sína
þágu — og þá ekki sízt blaðamenn af blökku-
mannaættum.
í, april 1961, nokkrum dögum
«ftir misképpnaöa tilraun
Bandaríkjamanna til innrásar á
Kúbu átti þáverandi yfirmaíVijr
léyrtibjónustunnar, Allen Dulles
leyhilégán fiand með ritst.iórum
bandariskra blaða. Fundur béssi
fór. fram í sambandi við árleáa
ráðstefnu American Society of
Newspaper Editors.
Éftir atburðina við Svinaflóa
Og eftir að það var ljóst að
ráðamenn í Washington höfðu
átuðzt Við álrangar upplýsingar
þégar þéir lögðu út í það ævin-
týri, hlaut Dulles að heyra
Spurningar sém þessa:
HVaðá héimildir notfærði CIA
sér. til að fýlgjast með þvi sem
er að gérast i öðrum löndum?
Herra Dulles kom í þessu til-
- - .. ■ —
Útvarpsaðvaran-
ir um farsóttir
14 útvarpsstöðvar senda nú út
hinar daglegú aðvaranir Al-
þjóðaheilbr.m.stofnunarinnar (W
HO) um farsóttir. Þær ei*u
Séndar M. 8 GMT frá Genf á
hverjum morgni, en síðan er
þéim endurvarpað af útvarps-
stöðvum í Singapore, Hongkong.
Karachi, Keelung, Madras, Man-
ila, Mauritius, Saigon, Sanda-
kan og 'Tokíó! Aðvaranimar
táka til drepsótta, kóleru, kúa-
bólu, taugaveiki óg febris rec-
ufrens, þegar þéssir sjúkdómar
kóma upp í nánd við hafnir og
flugVéflti eða á svaeði sem áður
hafa vérið laus við þá.
Um þessar mundir er minnzt
50 ára afmælis skátahreyfingar-
ihnár á Akureyri, én hún var
fttófnuð þar 27. maí 1917. Aðal-
hvatamaður að stofnun hreyf-
ingarinnar var Viggo Hansen
Öfiurd, sem þá bjó á Akureyri
en er nú búsettur á Fjóni í
. Danmörku.
Viggo Hansen og kona hans
komu til Akureyrar til að vera
viðstödd hátíðarhöld skátanna í
tilefni hálfrar aldrar afmættis-
ihs.
1 afmælisfagnaði sem haildinn
var sl. laugardag bárust margar
jgjafir og kveðjur frá eldri fé-
logum og öðrum vedunnurum
skátahrevfiingarinnar.
Formaður Skátafélags Akur-
eyrar, Tryggvi Þorsteinsson,
flutti starfssögu skátaihreyfing-
arinnar á Akureyri í stórum
dráttum og lýsti eðtti og'tilgangi
hennar og því uppeldismark-
miði, að stuðla að því að hver
og einn félagi verði sem nýt-
astur þjóðfélagslþegn.
Frú Margrét HalMgrímsdóttir
flútti ávarp og kveðjur frá
Kvenskátafélagi Akureyrar. .
Af stcfnendum Skátaféttags
Akureyrar eru nú aðeins fjórir
á lííi, þeir Stefán Vilmunds-
vifci upp um a.m.k. einn heim-
ildabrunn: bandaríska frétta-
menn erlendis, sem CIA fær
upplýsingar hjá þegar þeir
koma lleim.
Þótt CIA sé valdamiki’l stofn-
un og til allsj vfs, þá er henni
illa við afhjúpanir. Má vera að
sú staðreynd að forieður mínir
f þrjár kynslóðir hafa verið
uppreisnárgjamir menn hafi
hlfft mér við því að CIA hefði
samband við mig um þau 48
lönd — þelrra á meðal Kína,
Kúbu og Norður-Vietnam, sem
ég hefi heimsótt á ævinni. HHt
veit ég ofurvett að leyniþjónust-
an hefur fylgzt með blaða-
mennskuferðum minum af mik-
illi athygli.
Einu sinni hitti ég til að
mynda prófessor við Texas
Southem University í Houston
sem sagði við mig frammi fyrir
stúdentum símim og samikenn-
urum: „Herra Worfchy, begar
þér voruð i Kína vann ég fyrir
Kínadeild CIA og við fengum
á hverjum morgni ieyniiega
skýrsiu um athafnir yðar dag-
inn áður.“ v
En þá þegar hafði kunningi
minn, sem vann fyrir öryggis-
ráð ríkisins (NSA) í Norður-
Afrfku, sagt mér að blaðamenn
gætu fengið alfflt að tíu þúsund
dollara fyrir góða skýrslu um
Kína.
Sérstakt híutverk blökku- ^
matina
CIA telur þeldökka blaða-
menn sérlega mikilvæga. Þetta
varð mér ljóst árið 1955 bégar
Afriku- og Asiulönd héldu fyrsta
fund slnn í Bandurtg. Ég komst
son, Karl Tuttiníus, Eggert Stéf-
ánsson og Sverrir RagnarS.
Voru þeir heiðraðir.
Fyrir hönd landssamibands
skáta heiðraði Hréfna Tynés þá
Rikharð Þórólfsson og Dúa
Björnsson og sæmdi þá næst-
æðsta heíðursmerki skétahreyf-
ingarinnar fyrir 25 ára dug-
mikið starf.
Tryggvi Þorsteinsson gat þess
í ræðu sinni, að Gunnar Guð-
laugsson skálafioringi hefði á
bemskuárum skátahreyfingar-
innar borið hita og þunga
starfsins með þvf að veita
hreyfiingunni forystu fyrstu ár-
in við erfið starfsskilyrði. Gaf
Gunnar sem kunnugt er eftir
sinn dag hreyfingunni íbúðar-
hús við Lundargötu og hefur
þar verið heimili slváfca á Ak-
ureyri um margra ára skeið.
Við þetta taekifæri tóku
margir til méls og færðú gjafir,
m.a. Þórður Jónsson, nú búsett-
ur f Þorlákshöfn, Þorsteinn
Pétursson fyrir hönd Skáta á
Dalvík, séra Birgir Snæbjörns-
son af hálfu Æskulýðsráðs,
Ingibjörg Halldórsdóttir, Sess-
elja Eldjám vegna Slysavama-
félags Akureyrar, Guðmundur
Karl Pétursson yfirlæknir, sem
þá að því fyrir tilstilli ritstjóra
eins í Washington, að ríkisstjórn-
in áformaði að senda a.m.x.
einn blakkan bflaðamann til
Bandung til að fylgjast með
• þessum sögulega viðbUrði. Pen-
ingamir til þeirrar farar komu
frá CIA og var millifliður
blökkumannasamtök ein sem
hafa það verkefni að berjast
gegn kynþáttamisrétti á vinnu-
markaði. Sambandið milli CIA
og blökkumannasamteika þess-
ara annaðist háttsettur emhætt-
ismaður, sem í dag skipar-stöðu
fylkisstjóra í einu hinna stóru
ríkja á Austurströndinni.
Safcir þess að . þetta mál gat
haft alvarlegar afileiðingar og
spilttt stöðu frjálsra blaða kom
ég þeim upplýsingum sem ég
hafði áleiðis til Amerísfca borg-
araréttarsanubandsins. Ég sagði
einnig einum af nánustu sam-
starfsmönnum blökkiumannafor-
ingjans A. Philip Randolphs frá
því sem ég hafði frétt og féfck
þá svar sem ég mun seint
gleyma: ,,Súfcarno og stjórn
Indónesfu veit nú þegar af þessu
(ráðstéfnan Var haldin í þvf
flutti kveðju fré Rauðakross-
deild Akureyrar, og Jakob Fri-
mannsson forseti bæjarstjómar
Akureyrar sem flutti kveðjur
og ámaðaróskir. En fyrir
nokkrum árum gaf Aikureyrar-
bær skátáféttögum bæjarins hið
svokallaða Sýslumannshús við
Hafnarstræti með stórri lóð.
Vinna félögin nú að því að
breyta húsinu og lagfæra, og er
ætlunin að þar verði í náinni
framtíð félagshetmitti þeirra og
annarra æsikulýðsfélaga í bæn-
um,
Ármann DalmannSson flutti
kveðju frá Skógræktarfélagi
Akureyrar og tilfcynnti að fé-
lagið gæfi- félögunum í tlttefni
afmælis skátahreyfingarinnar
pliöntur sem þyrfti til aða
skreyta húslóðina. Einnig færði
hann gjöf frá Menningarsjóði
KEA, Akureyrardeild, 10 þús.
kr. og lét svo fylgja með þessa
vísu:
Það cr enginn cinn á báíi
ást og trú sem hafa í sinni.
Eitt sinn skati, attltaf skáti,
allir skyldu hafa í minni.
Að lokum þakkaði Tryggvi
Þorsteinsson fyrir allar góðar
kveðjur og árnaðaróskir. — J.
William Worthy
landi) og nú eru þeir að velta
því fyrir sér hvort þeir eigi að
krefjast þess að Bandaríkja-
menn biðjist afsökunar. Þeir
em sérstaklega reiðir yfir því
að það átti að nota bttöfckumann
sem hjósnara í landi þeirra."
♦
Skcytið kom á undan
sprcngjunni.
Síðan 1959 þegar Fidel Castro
komst til valda é Kúbu hefur
Mjami á Flórída verið orðróms-
smiðja af verstu gerð. Hveðeft-
ir annað hefur „dauða“ Castr-
as eða „valdamissi“ Verið lýst,
án þess að nókikur fótur væri
fyrir. Ég tel mig hafa getað
sannfærzt um það í Havana ár-
ið 1961 að slífcur söguburður
átti rætur að rekja til náinna
tengslá milli bandariskra blaða-
manna og útsendara CIA. Ég
var þá í fjórða sinn í heim-
sókn á Kúbu og fékk að vita
það í póst- og símamálaráðu-
neytinu, hvernig bandarískur
blaðamaður hafði orðið til þess
að koma upp um skemmdar-
vérfc. Skeyti fréttamannsins um
aifburðinn fór til Western Union
k’I. 9,03, en sprengjan sprakk
ekki fyrr en 9,08 — nokkrum
mínútum. seinna en til stóð.
.Að Washington og Samein-
uðu þjóðunum slepptum geri ég
ráð fyrir þvi að blaðamanna-
deild CIA hafi miklu meira að
starfa erlendis hettdur en heima
fyrir. Ég man þegar Walter
Lippmann drap á mútur CIA
til erlendra blaðamanna i sjón-
varpsviðtáli árið 1961. Og alls-
staðar i heiminum geta stjómir
og pólitískir forustumenn t>ent
á þá blaðatnenn sém vitað cr
eða gert er ráð fyrir að taki
við fé frá CIA.
Jafnvel hlutlaus ríki sýna
baridarískum blaðamönnum vax-
andi tortryggni. Það er ekki
langt síðan að Kambodja vís-
aði þeldökkum blaðatnanni á
dyr eftir aðeins 24 stunda dvöl
í iandinu. Síðar gaf uppnýsinga-
málaráðuneytið í Pnom Penh
þá skýringu að þessi brottrekni
náungi væri „ekiki aðeinsþekkt-
ur sem blaðamaður, heldur og
sem útsendari CIA“. Svipað
gerist í ýmsum öðram löndum
Asflu og Afríku, þar fá banda-
rískttf blaðamenn vegabréfsárit-
un aðeins með samiþyfcki stað-
gengitts ráðherra eða annars
héttsetts embættismanns, eink-
rfm ef um fyrstu heimsókn er
að ræða.
Framhald á 9. síðu.
Reykjavíkurganga 1967 hefiur
þegar vakið athygli meðal borg-
arbúa. Æ fleiri lýsa yfir stuðn-
ingi sínum við þessa nýstárlegu
aðgerð til þess að vekja menn
til umhugsunar um herstöðva-
mállið, blóðbaðið í Víetnam,
fasismann í Grikklandi. Við
birbum i dag nokkur nöfn stuðn-
ingsmanna göngunnar:
Líney Jóhannesdóttir,
rithöfiundur
Baldur Óskarsson,
rithöfiundur
Ingimar Erlendur Sigurðsson,
rithöfiundur
Sigur jón. Jóhannsson,
listmálari
Loftur Guttormsson,
sagnfræðingur
Hríngur Jóhannsson,
listmáttari
Halldóra Ó. GuðmundsdÓttir,
varaform. NÓTAR
Ása Ottesen,
húsfreyja
Ólafur Jensson,
læknir
Magnús Torfi Ólafsson,
hóksölustjóri
Skúli Thoroddsén,
augnlæknir
Bríet Héðinsdóttir,
leikkona
Baldvin Haildórsson,
leikari
Valdimar Lárusson,
leikari
Jón Thór Haraldeson,
cand. mag.
Hnlda Ottesen,
húsfreyja
Hildigunnur Sigurðardóttir,
verkakona
Jón Þorvaldsson,
húsgagnasmiður
Andrés Haraldsson,
bifivélavirki
Benedikt Björnsson,
verka-maður
Bolli Thoroddsen,
verkfræðingur
Dr. Martin Luther King, rit-
höfundurinn Jean-Paul Sartre,
suður-afríska söngkonan Miri-
am Makeba bg sænski ráðherr-
ann frú Alva Myrdal eru meðal
þeirra kunnu manna sem boðn-
ir hafa verið til ráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna um kymþátta-
misrétti í Suður-Afríku. Ráð-
stefnan verður haldin í Dar es
Salaam í Tanzaníu dagana 15.
til 28. júlí næstkomandi.
55 lönd — þeirra á meðal
Danmörk, Finnland og Sváþjóð
— hafa fengið boð um að taka
þátt í ráðstefnunni og sama er
að segja um ýmsar stofnanir.
Umræðumar verða lagðar til
grundvallar skýrslu sem Alls-
Hinn 24. maí varði fil. lic.
Bjöm Lárusson doktorsritgerö
sina „The old Icelandic land
registers“ að fengnu leyfi hag-
fræðideildar háskólans í Lundi
og hlaut nafnbótina filosoíie
doktor.
Andmælandi deildarinnar,
pmtessor Sten Gagnér í Mlinc-
hen, lauk lofeorði á verkið, enda
hlaut ritgerðin ágæta einkunn.
Ritgerðin er hagsögulegs efn-
is og fjallar um jarðaþækumnr
fslenzku frá s.htt. 17. attdar með
hliðsjón af Jarðabók Áma
Magnússonar og Páls Vídalíns
og eldri gögnum, prentuðum og
óprentuðum. Ritgerðin er 376
bls. og fylgja henni að auki
8 handritamyndir. Ritgerðin
skiptist í 7 kafla og er 6. kafll-
inn einkium mifcils virði, þar
sem þar er að finna alttar lög-
Bjarni Benediktsson,
rittíhöfundur
Steinunn Stefánsdóttir,
listfræðingur
Gísli Gnnnarsson,
sagnfræðingur
Gunnar M. Magnúss,
rithöfundur
Eyjólfur Einarsson,
listmélari
Þrándur Thoroddsen,
kviikmyndagerðarm aður
Þorbjörg Höskuldsdóttir,
nemi
Steinunn Sveinbjamardóttir
húsmóðir'
Margrét Helgadóttir,
Jón Ólafsson,
verkamaður
Leifur Jóelsson,
nemi
Sigríður ólafsdóttir,
Kársnesbraut 76
Ólafur Einarsson,
kénnari
Eygló Jónsdóttir,
húsfreyja
Hallgrímur Jakóbsson,
kemnari
Þuríður Stephensen,
nemi
Kristján Jónsson
Björn Þorsteinsson
Þorvaldur Þórarinsson
Baldur Ragnarsson
Skúli Norðdahl
Guðmundur Thoroddsen,
prófessor
Skúli Þórðarson
Oddný Sigurðardóttir
Júníus Krístinsson
Heimir Pálsson
Tryggvi Gíslason
Þorieifur Hauksson
\
Kjartan Þorgfilsson
Valborg Bentsdóttir, ;íj
skrifstofustjóri.
Sknéningarsímar Reykjavík-'
urgöngu 1967 — 17513 pg 24701.
Framkvæmdanefpd Reykja-
víkurgöngu.
herjarþingið fjallar síðan um
á komandi hausti.
Ráðstefnan hefst með yfiriiti
yfir pólitískt, hemaðarlegt og
efnahagslegt ástand í landinu.
Því næst verður farið rsékiléga
út f erlenda efnahagsmuni í
landinu og hlutverkið sem þeir
gegna til viðhalds kynþáttamis-
réttinu — apartheid. Ennfremur
verður rætt um hað, hvaða af-
Afríku kunni að hafa fyrir
leiðingar ástandið í Suður-
heimsfriðinn og hvaða alþjóð-
legar ráðstafanir beri að gera
til að uppræta kynþáttamisrétt-
ið og nýlendustefnuna á þessu
býlisjarðir landsins. en neða-
máls er gerð athugasemd um
þær jarðir opinberar, sem fram
koma í eldri heimildum og leit-
azt er við að rekja 'eignartil-
færslur þeirra.
Af ritgerðinni ep Ijóst, að 1625
áttu 323 konur og 626 karl&r
54,4% af fasteignaverðmæti
lögbýlisjarðanna í einkaeign, en
45,6 prósent voru í eigu 21 konu
og 54 kartta. Heildaryerðmæti
cinkafasteigna er þó ekki nema
um 46% af verðmæti landsins
í heild. En í tölunum frá 1695
er Hnappadals-, Húnavatns og
Þingeyjarsýslum sleppt. í töfl-
um koma fram hundraðstölur
jarðanna, kvígildi, leigur og
landskuldir og skipting í stótts-
konungs-, kirkna og eínkaeignir
m.ftt. og veitir þetta betri skiln-
Framhald á 9. síðu.
Minnzt 50 ára afmælis skáta-
kreyfingarínnar á Akureyri
Starfsmcnn CIA á leið lieim úr vinnu
Niartin L. King og Sartre
á ráðstefnu um kynþáttamál
svæði. — (S.Þ.).
Björn Lárusson ver doktors
ritgerð um hagsöguleg efni