Þjóðviljinn - 10.11.1967, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVJLJUMN — FVfetudagur M. tmðwenKber 1067.
Herra íorseti. — Ekki þarf
að færa rök að þvi hér á þess-
um stað hvers vegna Þingvell-
ir eru í vitund þjóðarinnar
helgasti stáður landsins. Hiris
vegar er ástæða til að íhuga
hverju sú helgi er tengd á
staðnum sjálfum. Hún er ekki
fyrst og fremst bundin við
fornminjar; þær eru fáar og
ekki tilkomumiklar, nokkrar
búðatóftir sem fornfræðingar
telja vera frá 17du og 18du öld.
Helgi staðarins er fyrst og
fremst bundin við náttúruna
sjálfa, fegurð hennar og tign,
sjálft andrúmsloftið, tengsl
staðarins við skrifaðar heimild-
ir sem allir landsmenn kunna
einhver skil á, áhrifamikla
sögu jafnt í reisn sem niður-
lægingu. Á Þingvöllum mynda
land, þjóð og tunga órofa ein-
ingu, nákomnari íslenzkum
manni en á nokkrum stað öðr-
um. Þess vegna hlýtur um-
Friðlýstur helgista
allra
riyggja landsmanna fyrir Þing-
völlum fyrst og fremst að vera
fólgin í náttúruvernd; með
henni er ekki aðeins verið að
fullnægja náttúruvemdarsjón-
armiðum í þröngum skilningi,
heldur og skyldum við sÖgu og
bókmenntir. Þingvellir munu
halda áfram að færa þjóðinni
boðskap sinn meðan náttúran
sjálf fær að tala máli, sínu á
öllu hinu víðlenda svæði sem
umlykur mann þar, meðan
andrúmsloftið helzt óbreytt.
Víðátta þjóð-
garðsins
Einnig er nú orðið tímabærf
að setja ný ákvæði um víð-
áttu þjóðgarðsins, svo að ekki
geti heldur orðið ágreiningjjr
, um það atriði. í lögunum frá
1928 er Þingvallasvæðinu skipt
í tvennt; annarsvegar er hið
friðhelga land sem skilgreint
er í annarri ^grein laganna;
hinsvegar land jarðanna Kára-
staða, Brúsastaða, Svartagils
og Gjábakka. Ástásðan fyrir
þessari skiptingu mun annars~,...„.vlands:
vegar. hafa verið sú að nokkur „Ekkert
ágreiningur var um það á
þingi hvað hið friðlýsta land
þyrfti að vera víðáttumikið,
og hins vegar sú að land það
sem lögin náðu til var þá ekki
allt í almenningsdgu. Hins
vegar gekk alþingi þannig frá
lögunum að þrátt fyrir þessa
tvískiptingu náði friðlýsingin í
verki til alls þess lands sem
þar er fjallað um. Þar er með-.
al annars þetta ákvæði um
svæðið utan hins friðhelga
jarðrask, húsbygg-
Endurskoðun
nauðsynleg
Lög þau sem hið háa alþingi
setti 1928 um friðun Þingvalla
einkenndust af stórhug og
framsýni sem ást'æða er til að
meta og þakka. Engu að síð-
ur er nauðsynlegt orðið að end-
urskoða- þá lagasetningu eftir
nærri fjögurra áratuga reynslu,
og er hér lagt til að það verk
verði falið náttúruverndarráði
og þjóðminjaverði, og felast
rökin fyrir því að leita til
þeirra aðila í orðum þeim sem
ég mælti hér í upphafi. Margt
er það sem gerir endurskoðun
laganna nauðsynlega. Hug-
myndir manna um náttúru-
vemd og þau vandamál sem
henni eru tengd hafa breytzt
mjög og skýrzt að undanfömu,
m.a. setti alþingi sérstaka lög-
gjöf um náttúruvemd 1956.
Þegar þau lög voru sett gerðu
alþingismenn sér Ijóst að nátt-
úruvemdarreglurnar yrðu um-
fram allt að ná til Þirigvalla; í
greinargerð frumvarpsins var
gert ráð fyrir því „að mikil
samvinna takist milli Þing-
vallanefndar og Náttúruvernd-
arráðs“. En á milli þessara
stofnana hefur ekki tekizt nein
samvinna, eins og nánar mun
vikið að síðar, enda skýrði
hæstvirtur menntamálaráð-
herra frá því í ræðu hér fyr-
ir nokkru að það væri lög-
fræðilegt vandamál hvernig
meta bæri valdsvið Þingvalla-
nefndar annarsvegar og Nátt-
úravemdarráðs hins vegar.
Auðvitað er það fráleitt með
öllu að þar sé um einhver
matsatriði að ræða; um það
verða að vera skýr og ótvíræð
lagafyrirmæli að náttúruvemd-
arsjónarmið móti allr.r fram-
kvæmdir á- Þingvöllum.
r.—•.....................................................................N
Framsöguræða Magnúsar Kjartanssonar fyrir þingsályktunar-
tillögu um endurskoðun laga um friðun Þingvalla
k________________________________________________________________________j
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann.
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar. prentsmiðja Skólavörðustíg 19.
Sími 17500 (5 línur) - Askriftai-verð kr- 105.00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 7.00.
Ný sókn í sjávarútvegi
gamfara því að togarafloti íslendinga hefur verið
að ganga úr sér og skipum hans fækkað um
helming í tíð stjómarsaimvinnu Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins hefur allmikið borið á á-
róðri gegn togaraútgérð almennt. Ýmsir hafa ein-
blínt svo á „síldarævintýrið11 að þeir hafa taíið að
stórir bátar gætu sem bezt komið í stað togar-
anna. Þessi áróður getur reynzt háskalegur ef
hann nær að móta almenningsálit á íslandi; tog-
araútgerð er ómissandi þáttur í sjávarútveg þjóð-
arinnar. Reynslan af togaraútgerðinni er rifjuð
upp í ýtarlegri greinargerð sem fylgir frumvarpi
Gils Guðmundssonar, Björns Jónssonar og Karls
Guðjónssonar um togarakaup ríkisins. Með því
frumvarpi er lagt til að ríkisstjórninni sé heim-
ílt að láta smíða eða kaupa allt að sex skuttog-
ara með það fyrir augum að þeir verði seldir
bæjarútgerðuim, félögum eða einstaklingum. Gert
er ráð fyrir togurum af a.m.k. tveim gerðum,
fremur litlum skuttogurum sem geti ísvarið fisk
fyrix- heimamarkað, og stórum skuttogurum, bún-
um fullkomnum tækjum til að heilfrysta fisk.
Flutningsmenn frumvarpsins telja þessi togara-
kaup einungis byrjunarkafla, jafnskjótt og reynsla
væri koimin á hin nýju skip og' talið að hún lof-
aði góðu, yrði að gera nokkurra ára áætlun um
endumýjun íslenzka togaraflotans, t.d. þannig að
honum bættust a.m.k. 4-6 skip árlega. Hitt megi
ekki dragast að hafizt verði handa um öflun skut-
ftogara til slíkra tilrauna, ef það mark á að nást
að íslendingar eignist á ný myndarlegan togara-
flota og geti tekið forystu um útgerð og aflabrögð
á slíkum skipum.
rr^
^róðrinum um báta í stað togara er kröftuglega
mótmælt í greinargerð frumvarpsins: „Þær
raddir heyrast nú í seinpi tíð að bátafloti lands-
manna eigi að geta leyst togarana af hólmi. Hér
er um hásklegan imisskilning að ræða. Enn er ekk-
ert veiðarfæri til, sem getur komið í staðinn fyr-
ir botnvörpuna, ef stunda á með árangri þorsk-
og karfaveiðar á djúpmiðum allan ársins hring.
Hverfi íslenzk togaraútgerð úr sögunni, yrðu mik-
ilsverð* fiskimið .hér við land eftirlátin öðrum
þjóðum einum, auk þess sem íslendingar hefðu
þá ekki lengur not af fjarlægum miðum, svo sem
við Grænland og Nýfundnaland. Þá mundi einn-
ig glatast dýrmæt reynsla togarasjóimanna og út-
gerðarmanna, sem torvelt gæti orðið að endur-
heimta síðar þótt þess yrði talin þörf. Loks er það
staiðreynd að starfsgruindvöllur stórra afkasta-
mikilla hraðfrystihúsa víðs vegar um land má
teljast algerlega brotinn, ef ekki nýtur við tog-
araafla“. Hér er skýrt og skilmerkilega rökstudd
þörf íslendinga að efla togaraflotann, og frumvarp
Alþýðubandalagsþingmannapna þriggja er eðlileg-
ur byrjunarkafli á nýrri sókn í sjávarútvegi þjóð-
arinnar. — s.