Þjóðviljinn - 02.12.1967, Síða 3

Laugardagur **. desember 1967 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA J
Hvenær fer herinn af landi brott?
Framhald af 1. síðu.
Þá lýsti hann deilunum um
aðild Islands að Atlanzhafs-
bandalaginu og lagði rika á-
herzlu á að innganga Islands í
bandalagið og vamarsamningur
Islands og Bandaríkjanna 5- maí
1951 væru tveir aðskildir bættir,
sem ekki mætti rugla saman bótt
þeir væru hvor öðrum tengdir.
Þegar Atlanzhafssáttmálinn var
gerður 1949 var skýrt tekið fram
að ekki kæmi til mála að er-
lendur her yrði leyfður á ís-
lenzkri grund á friðartímum. Is-
land skipaði sér í flokk með
þeim vestrænu b.ióðum er bund-
ust samtökum um sameiginlegar
vamir ef til ófriðar kæmi og var
það að mínu viti sjálfsagt og rétt,
sagði Sigurður, því við eigum
samleið með vestrænum þjóðum.
Kvað hann árangur Atlanzhafs-
bandalagsins að sinu áliti ekki
hafa orðið hernaðarlegan heldur
fyrst og fremst siðferðilegan.
Sigurður minnti á að bað hefði
frá öndverðu verið viðurkennt
af öllum aðilum að bátttaka Is-
lands í Atlanzhafsbandalaginu
fæli ekki í sér neina kvöð til að
leyfa hér hersetu á friðartímum
bg reyndar beinlínis tekið fram
að svo skuli ekki vera- Sagði
hann Kóreustríðið á sínum tíma
hafa verið notað sem ástæða til
að setja her á land hér að nýju
og ástandið í Ungverjalandi og
við Súeziskurð síðar sem ástæða
til að senda hann efcki á brott
þrátt fyrir skýlausa ósk þjóðar-
innar um það í undangengnum
þingkosningum. Var það í eina
skiptið sem herstöðvamálið hefur
verið lagt undir dóm íslenzkra
kjósenda, en síðan hefur málinu
sáralítið verið hreyft, sagði hann.
Sagði Sigurður að sönnu
vandasamt að segja til um það
hvenær telja bæri friðvænlegt í
heiminum, en sér fyndist satt að
segja vera farið að kveða við
þann tón á Islandi að ástandið
sem rikti á árunum 1946-1951
þegar hér var ekki herafli, held-
ur bara tæknifræðingar, eigi ekki
afburkvæmt. Það vaknar sú
spum, sagði hann, hvort hér sé
þegar komin ein áþreifanleg af-
leiðing hersetunnar, að menn séu
orðnir henni svo vanir að þeir
geti ekki hugsað sér Island án
erlends herafla, hvernig sem viðr-
ar í alþjóðamálum.
Við verðum því að spyrja okk-
ur í römmustu alvöru, allir Is-
lendingar: er það ósk okkar eða
fyrirætlun að hafa hér á landi
erlendar herstöðvar um aldur og
ævi? Sé svo ekki hlýtur það að
vera krafa okkar allra að leið-
togar þjóðarinnar og þá fyrst og
fremst ríkisstjórnin taki til gagn-
gerðrar rannsóknar hvernigþessu
sé háttað nú og skýrgreini fyrir
þjóðinni hvenær megi vænta
þess að erlent herlið hverfi af
íslenzkri grund. Minnti hann á
að slíkt gæti gerzt af íslands
hálfu í sambandi við endurskoð-
unina á Atlanzhafssáttmálanum
sem fram færi að ári liðnu.
Allt sem Gunnar Thoroddsen
varaði við 1945 hefur komið fram
nema það að bandarísk herstöð
yrði í sjálfri höfuðborginni, sagði
Sigurður og leiddi rök að því.
Menn væru farnir að sætta sig
við hersetuna eða beinlínis
æskja hennar hvernig sem
heimsmálum væri háttað af því
að við græddum á henni. Hér
væri bæði þjóðerniskennd. sjálfs-
virðing og siðferðisþrek farið veg
allrar veraldar. Þar við bættust
víðtæk spillingaráhrif sem hafa
grafið um sig kringum herstöð-
ina sjálfa og sýkt úr frá sér.
Hin erlenda herstjórn væri utan
við íslenzk landslög og mjög erf-
itt fyrir Islendinga að ná rétti
sínum ef í odda skærist. Þannig
væru Islendingar annars flokks
borgarar í sínu eigin landi. Þeir
þyrftu líka leyfi útlendinga til
að ferðast um tiltekna staði síns
eigin lands- Hann minnti á nið-
urlæginguna í sambandi við
sjónvarpsmálið og að lokum
hvemig utanríkisstefnan vasri
orðin háð vilja vemdarans, eins
og Gunnar hefði spáð- Islending-
ar væru orðnir algerlega uppi-
skroRpa með sjálfstæð viðhorf í
alþjcd*má?«tn og hefðu t.d. ekki
einu sinni mannrænu til að
standa við hlið annarra Norður-
Jandaþjóða ef það fæli í sérand-
stöðu við sjónarmið bandarískra
stjórnarvalda eins og komið hefði
fram fyrir örfáum dögum er Is-
lendingar greiddu atkvæði gegn
aðild Kína að SÞ, en önnur
Norðurlönd, Bretland og Frakk-
land studdu þetta augljósa rétt-
lætismál. Svipaða sögu væri að
segja um Vietnam-stríðið þarsem
nálega öll lýðfrjáls Evrópuríki
hefðu mótmælt framferði Banda-
ríkjanna í Vietnam, en frá ís-
lenzkum stjórnarvöldum hvorki
heyrizt hósti né stuna.
Þó hefði kastað tólfunum, sagði
Sigurður er kom til afstöðu Is-
lands til fasistabyltingarinnar í
Grikklandi og lýsti aumlegri og
klaufalegri meðferð þess máls-
Niðurstaðan yrði því sú, að í tíð
núverandi ríkisstjómar hefðu Is-
lendingar í sífellt ríkari mæli
losað sig við þá kvöð að leggja
sjálfstætt mat á viðburði og þró-
un alþjóðamála og lofaði bað
ekki góðu þegar við stæðumbrátt
frammi fyrir endurskoðun Norð-
ur-Atlanzhafssáttmálans.
Prófsteinn
Við verðum að gera okkur
grein fyrir því, sagði Sigurður að
samskipti við aðrar þjóðir eru
prófsteinn á raunverulegt sjálf-
stæði þjóðar. Sjálfstæð stefna
íslenzku þjóðarinnar ætti fyrst
og fremst að miða að því að efla
eigin sjálfsvirðingu. Þjóð sem
glaðaði sjálfsvirðingu sinni fyr-
ir tómlæti, hugsunarleysi eða
hugleysi væri dæmd til að glat-
ast.
Hann minnti á að Norðurlönd
hefðu getið sér gott orð um all-
an heim fyrir að láta mannúð-
ar- og siðmenningarsjónarmið
ráða afstöðu sinni og gerðum á
alþjóðavettvangi fremur en haen-
aðarsjónarmið. Hlytum við því
að harma að ísland væri óðum
að fjarlægjast þau cn ánetjast
i þess stað stói’veldi sem gert
hefði sig bert um meiri fólsku-
verk gegn bláfátæku og varnar-
litlu fólki en dæmi væri um áð-
ur í sögunni. Og það af hug-
sjónafræðilegum ástæðum, að
því er talsmenn þess segja.
Kvaðst Sigurður hvorki pré-
dika einangrunarstefnu né and-
bandarísk viðhorf, hins vegar
knýja á um að við vöknum úr
því siðferðilega dauðadái sem
deyfilyf hinnar erlendu hersetu
hefur leitt yfir okkur og velj-
um okkur sjálfir stöðu við hlið
hinna erlendu rfkja sem við eig-
um mesta samleið með, en þar
eru Norðurlönd efst á blaði. Við
gætum haldið áfram þátttöku í
Atlanzhafsbandalaginu ef það
ætti framtíð fyrir sér, en yrðum
að gera það með fullri reisn,
sjálfsforræði og algerum yfir-
ráðum yfir eigin landi- Eins ætt-
um við að taka þátt í störfum
Sameinuðu þjóðanna áfram, ekki
sízt í mannúðarstofnunum þeirra.
„Kjarni þess sem ég vildi sagt
hafa hér felst f þeirri meginstað-
reynd að tími hinnar gömlu ný-
lendustefnu er liðinn og hún á
ekki afturkvæmt í sinni upphaf-
legu mynd um fyrirsjáanlega
framtíð. Yfirstandandi tími ein-
kennist af meira eða minna vin-
samlegum samskiptum þjóða. Það
útilokar hins vegar ekki að
voldug ríki seilast til valda og
áhrifa meðal þjóða sem minna
mega sín. Það liggur á eðli al-
þjóðaisamskipta að stærri og
máttugri rfki reyna að mynda
samstæðar heildir vinveittra
þjóða í kringum sig og það er
m.a. gerí með því að móta smekk,
hugsunarhátt og viðhorf smá-
þjóðanna. Því líkari innbyrðis
sem hver ríkjaheild er, þeim
mun auðveldara er við hana að
fást, þeim mun betur lætur hún
að stjóm. Islendingar eiga aðild
að alþjóðasamtökum sem eru
svo sundurleit að þeim getur ekki
stafað nein hætta af þeim, t.d.
Sameinuðu þjóðunum og sérstofn-
unum þeirra. En í Samtökum
eins og NATO ber okkur að
vera vel á verði vegna þess að
þau mótast að verulegu leyti af
þeim aðilanum sem voldugastur
er, Bandarikjunum, og ísland
liggur á miðju áhrifasvæði þeirra.
Þetta voldugasta stórveldi heims-
ins ver árlega gífurlegum fjár-
fúlgum til að móta skoðanir og
smekk þeirra þjóða sem það nær
til. I þessu skyni beita bandarísk
stjórnarvöld njósnum, mútum,
kvikmyndum, útvarpi, sjónvarpi
og öðrum áhrifasterkum áróð-
urstækjum. 1 sjálfu sér er ekk-
ert oeðlilegt við þessa um-
fangsmiklu og margháttuðu á-
róðursstarfsemi, hún er rekin í
góðum tilgangi frá sjónarmiði
Bandaríkjamanna. Þeir vilja
vekja traust og aðdáun annarra
þjóða og auðvelda þeim barátt-
una við þau öfl í hciminum s@m
þau vilja feig, þó þeim gleymist
einatt að mörg máttug öfl inn-
an sjálfra Bandaríkjanna veikja
mjög aðstöðu þeirra og ónýta á
margan hátt viðleitnina út ávið,
fyrir utan hvað áróður þeirra
er kluhnalegur og beinlíms
móðgandi við sjálfstæð ríki,
eins og margoft hefur sannazt.
Það sem er ískyggilegast hér-
lendis er að menn virðast týna
dómgreindinni gagnvart ofur-
magni hins vesturheimska áróð-
urs, jafnvel þótt við þeim blasi
staðreynd eins og hið óhugnan-
lega framferði Bandaríkjanna í
Vietnam. Hér eiga íslenzkir
stjómmálaleiðtogar ósmáan hlut
að máli. Þeir hafa beinlínis lagt
sig fram um að stinga þjóðina
svefnþorni, fá hana til að sofna
á verðinum og gleyma t.d.
hönmulegum örlögum Hawaii-
búa sem á örfáum áratugum
glötuðu bæði tungu siiini ogsér-
kennilegri menningu og urðu
bandarískum áhrifum að bráð.
Þeir hafa reynt að telja henni
trú um að bandaríski herinn
væri hér til að tryggja öryggi
íslendinga sem vitanlega er
blekking — eða hafa menn
gleymt Pearl-Harbor. Varnarliðið
er hér fyrst og fremst til ið
verja Bandaríkin og tryggja ör-
yggi þeirra ef til styrjaldar
kemur. Þetta vitum við allir
sem starfað höfum að einingu
vestrænna þjóða og ég hef aldrei
litið á herstöðina öðruvísi en
sem dýra fórn, svo dýra að við
erum löngu hættir að hafa efni
á henni, ef við höfum þá nokk-
urn tíma haft það“.
Sigurður sagði að viðhorfin í
Evrópu síðan Atlanzhafsbanda-
lagið var stofnað fyrir nær tutt-
ugu árum hefðu gerbreytzt,
bandalagið gegndi ekki lengur
því hlutverki sem því hefði verið
ætlað og bætti því við að ,,fas-
istabyltingin í Grikklandi" hefði
í hans augum verið „rothögg á
bandalagið og núverandi stefnu
Bandaríkjanna í alþjóðamálum“.
Lýsti hann því er herafli i
Grikklandi sem bandalagið og
Bandaríkin hefðu átt stærstar,
þátt í að móta og þjálfa og víg-
búa svipti þjóð sína frelsi mcð
stuðningi bandarísku leyniþjón-
ustunnar og gerði þannig yfirlýst
markmið bandalagsins að hjómi
og hégóma í sjálfu föðunlandi
lýðræðishugsjónarinnar. Valda-
ránið í Grikklandi tók af öll
tvímæli um það að Atlanzhafs-
bandalagið er ekki þeim vanda
vaxið að verja lýðræði í Evrópu
og er þannig máttlaust orðið í
öllum hugsjónalegu-m átökum
við kommúnismann, sagði Sig-
urður.
„Þeir, sem aldrei trúðu á hlut-
verk bandalagsins né tóku það
alvariega láta sér þessa þróun
vitanlega í léttu rúmi liggja. En
við hinir sem bundum við það
einhverjar vondr höfum verið
sárlega sviknir, ekki aðeins í
Grikklandi, Portúgal, Víetnam,
heldur fyrst og fremst hérheima
á Islandi þar sem við höfum
verið hafðir að ginningarfíflum
allan þann tíma sem við þrjósk-
uðumst við að tengja saman at-
ferði Bandaríkjamanna á Is-
landi frá því þeir lögðu fyrst
fram beiðni um afnot Islands til
99 ára haustið 1945 þar til þeir
sviku loforð sín í sjónvarpsmál-
inu haustið 1967“.
En þjóðin er að rumska, hélt
hann áfram og benti á aðhvergi
kæmi það skýrar fram en hjá
íslenzkum ritihöfundum, þar sem
herinn væri snar þáttur í ná-
lega öllum umtalsverðum skáld-
verkum sem skrifuð hefðu verið
á síðustu árum. Talaði þetta sínu
máli um hve brýnt væri vanda-
mál hersetunnar og hvílík nauð-
syn væri að binda endi á það
smánarástand sem viðgengizt
hefði allt of lengi. Hann minnti
á fyrirhugaðar ákvarðanir í
markaðsmálum og sagði: ,,verði
framimistaða íslenzkra ráða-
manna eitthvað í líkingu við það
sem hún hefur verið í herstöðva-
málunum og samskiptunum við
Bandaríkin er sannarlega ástæða
til að örvænta um framtíðartiag
Islendinga."
Hann vitnaði í rit Williams
Fulbrights þar sem hann ræðir
m.a. um sjálfsvirðingu smáþjóða
og bendir á tvö dæmi í Vestur-
heimi til sönnunar því að metn-
aður og sjálfsvirðing sé hverri
þjóð miktu verðmætara en gull
og grænir skógar: Kúbumenndái
Castro þrátt fyrír erfið lífskjör
og harðstjórn og séu meginor-
sakir þess þjóðarstoltið ogsjálfs-
virðingin sem byltingin vakti.
Eftir að Kúba hafi verið efna-
hagsleg nýlenda Bandaríkjanna
í sex áratugi séu Kúbumenn á-
kaflega stoltir af Castro fyrir að
bjóða Bandaríkjamönnum byrg-
inn þrátt fyrir efnahagslegar
hrakfarir og skort á mörgum
nauðsynjavörum. Einnig bendir
hann á Mexíkó, sem sé á önd-
verðum meiði við Bandaríkja-
stjórn í mikilsverðum málum,
svo sem um innrásina í Dómin-
íkanska lýðveldið og brottrekst-
ur Kúbu úr samtökum Ameríku-
ríkja. Segir Fulbright síðan orð-
rétt: Mexíkó er líka í meira
vinfengi við Bandaríkin en flest
önnur ríki Rómönsku Ameríku
og held ég það sé ekki þrátt
fyrir sjálfstæða afstöðu Mexíkana
heldur vegna hennar. Samskipti
þessara tveggja ríkja einkennast
af gagnkvæmri virðingu og
sjálfsvirðingu.
Metnaður
Og Sigurður hélt áfram:
„Með fyrra dæminu vildi ég
leggja áherzlu á mikilvægi heil-
brigðs þjóðarmetnaðar og sjálfs-
virðingar fyrir þegna hvers lands,
en seinna dæmið á að undir-
strika þá algildu reglu að þjóð
sem sýnir öðrum þjóðum reisn
og festu uppsker virðingu þeirra
og traust, en þjóð sem Iiggurflöt
fyrir annarri ávinnur sér ekkert
nema fyrirlitningn hennar og
allra þjóða annarra. Það er þvi
fjarri sanni að undirlægjuháttur
íslendinga gagnvart Bandaríkja-
mönnum sé vináttuvottur og
hollustu. Vinur er sá er til
vamms segir. Og ég þykist viss
um að við uppskerum ekkert
nema fyrirlitningu heilbrigðra
Bandaríkjamanna fyrir frammi-
stöðu okkar í herstöðvarmálinu
og þá ekki hvað sízt viðkvæm-
asta þætti þess, sjónvarpsmálinu“.
Sigurður minnti á að fátt
væri viðsjárverðara í heimi sem
breytist eins ört og heimur sam-
tímans en að hugsa í gömlum
glósum og steinrunnum hug-
myndum. Þó létu Islendingar
eins og ekkert verulegt hefði
gerzt síðan 1951 og sárasjaldan
öriaði á nýrrihugmynd hjá ráða-
mönnurn, hvorki í utanríkis- né
innanríkismálum og mætti þetta
ekki lengur svo til ganga.
„Á þessum degi heimtum við
fyrst og fremst skýr svör við
þeirri spurningu hvenær hinn er-
lendi herafili hverfi af landi brott.
Fáist ekki skýr og undanbragða-
laus svör við því þá held ég
okkur væri sæmst að reyna *að
gleyma bæði 1. desember og 17
júní, þvi þá er það sýnilega 10
maí sem telst vera örlagadagur
íslenzku þjóðarinnar“, sagði Sig-
urður í lok ræðu sinnar ogbætti
að endingu við orðum Williams
Fulbrights: „Að gagnrýna þjóð
sina er að gera henni greiða og
slá henni gullhamra. Það er
greiði vegna þess að það kynn
að örva hana til að gera betur
en hún gerir, það eru gullhamr-
ar vegna þess að það er til vitn-
is um þá trú, að þjóðin geti gert
betur en hún gei'ir“.
að hefur nú síazt út og
verið staðfest með semingi
í Washington að Robert Mc-
Namara landvarnaráðherra
láti af því embætti. Hann
kveður Pentagon með allsér-
stæðum hætti. Enn hefur
engin opinber tilkynning ver-
ið gefin út um lausn hans,
enginn virðist vita með vissu
hvenær hann lætur af staríi
sínu, alls konar getgátur eru
uppi um ástæðuna; það hefur
ekki einu sinni verið látið
uppi hvort hann baðst sjálf-
ur lausnar (það segja „New
York Tirnes" og „Washing-
tón Post“) eða hvort hann var
neyddur til að segja af sér
(álit „New York Pcst‘þ.
Blaðafulltrúi Johnsons forseta
McNamara í Vietnam.
Reiknimeistari íer
verst allra frétta; biðurmenn
að bíða hinnar opinberu til-
kynningar frá Hvíta húsinu,
sem enginn mun trúa fremur
en öðru sem þaðan berst um
þessar mundir. „Fall“ þessa
lang valdamesta embættis-
manns sem nokkurn tíma hef-
ur ráðið ríkjum í Washington
og þá væntanlega í allri sögu
mannkynsins, ber að með
hætti sem gæti minnt suma
á atburð sem gerðist í höfuð-
borg annars stórveldis fyrir
rétt rúmum þremur árum.
að er bó varla blöðum um
bað að fletta að það er
stríðið i Vietnam sem veldur
þvi að McNaimara hverfur nú
úr því embætti sem hannhef-
ur gegnt í tæp sjö ár, lengur
en nokkur annar maður.
Bandaríska tímaritið „News-
week“ sagði í desember 1965,
að þegar McNamara hefði
tekið til starfa í Pentagon í
janúar 1961 ,,taldi han,n lík-
legt að verða þar ekki lengur
en fimm ár. En nú... er
varla nokkur vafi á þvi að
hanii ætlar að vera þar lengur.
Vietnam er ástæðan. En það
verður ekki fyrr en fer að
síga á seinni hlutann í Viet-
namstríðinu að hægt verður
að spá um bað hvað fram-
tíðin ber í skauti sínu fyrir
Robert McNamara". Það var
rétt að dvöl McNamara í
Pentagon varð. lengri en hann
ætlaði sér, en ástæðan til
þess að hann fer þaðan erþ5
allt önnur en hirj bandaríska
tímarit gat sér til um. Mc-
Namara lætur ekki af em-
bætti vegna þess að hann telji
að nú horfi svo vel fyrir
Bandaríkjamönnum 1 Viet,-
naim að hann geti látið öðrum
eftir að reka smiðshöggið.
Hann fer frá vegna þess að
smám saman hefur honum
orðið ljóst að það stríð sem
hann hefur borið meiri á-
byrgð á en nokkur annar
(Wayne Morse; „McNamara’s
War“) hefur farið á alilt ann-
an veg en tölvur bandarísku
vfgvélarinnar sögðu fyrir um.
Það er sannleikskorn í þeim
ummælum í forystugrein
,,Morgunblaðsins“ i fyrradag
að McNamara hafi „verið sá
maður í Washington sem
staðið hefur fastast gegn
kröfum herforingja um aukn-
ar hernaðaraðgerðir í Viet-
nam og þá sérstaklega gegn
enn harðari loftárásum á
Norður-Vietnaim". Það er rétt
að á síðustu mánuðum hefur
hann látið í ljós efasemdir
um að auknar loftárásir og
stöðug fjölgun í bandaríska
herliðinu í Vietnam myndu
koma að tilætluðum notum.
„Ég tel að augljóst sé“, sagði
hann í ágúst sl. við nefnd
öldungadeiidarmanna sem
skipuð var til að kanna loft-
árásirnar á Norður-Vietnam,
„að það myndi ekki stytta
stríðið neitt sem um munaði“
að herða þær. „Svo lágu verði
mun sigur í stríðinu ekki
keyptur“. Það er einnig rétt
að síðustu mánuði hefur Mc-
Namara — að vísu með tak-
mörkuðum árangri — reynt
að standa á móti kröfum her-
foringjanna um síaukna liðs-
flutninga til Vietnams. En
hinu mó heldur ekki gleyma
— og því verður heldur ekki
gleymt — að það var í valda-
tíð McNamara sem Bandarík-
in hófu árásarstríð sitt í Viet-
nam. Það var hann sem lagði
á ráðin begar Kennedy for-
seti ákvað að hefja beina í-
hlutun Bandaríkjanna í Viet-
nam 1961; það voru 3.000
bandarískir „hemaðarráðu-
nautar" í Vietnam þegarhann
tók við embætti, nú þegar
hann lætur af þvi er háif
miljón bandarískra hermanna
þar. Þegar ,,Morgunblaðið“
segir að „uggs gæti um af-
leiðingar þess að hann lætur
nú af embætti" og á þar við
að nú fái herforingjarnir að
fara sínu fram, þá mætti það
minnast þess að þeir vilja
aðeins halda áfram þeirri
stefnu stöðugrar „stigmögnun-
ar“ stríðsins sem McNamara
hefur fylgt árum saman og
„Morgunblaðið“ ogönnur blöð
af þvi tagi hafa ekki talið á-
stæðu til að gagnrýna.
Ibók þeirri um Vietnam
sem lögð var á borð ís-
lenzkra alþingismanna fyrir
nokkrum dögum eru á einum
stað rákin ummæli McNam-
ara um stríðið frá ári til árs.
Þau gefa allgóða lýsingu á
því hvaða hugmyndir hann
hefur gert sér um stríðið og
gang þess; „Eftir 48 stunda
dvöl í Suður-Vietnam var
McNamara mjög uppörvaður
af gangi mála . . . .Hvarvetna
blöstu við mér framfarir og
bjartar framtíðarvonir* (,,N.Y.
Times", (maí 1962). „Stríðið i
Vietnam gengur vel . . .“ (jan.
1963). „Hernaðarhlutverki
Bandaríkjanna (í Vietnam)
verður að mestu lokið i árs-
lok 1965“ (okt. 1963). „Banda-
rikin gera sér enn vonir um
að flytja burt mestallan her
sinn frá Suður-Vietnam fyr-
ir árslok 1965“ (febr. 1964).
„Við erum hættir að taoa
stríðinu" (okt. 1965). Síðan
verða engin ummæli höfð
eftir McNamara um að sigurs
Bandaríkjanna sé að vænta á
næstunni. Hinn tölvísa reikni-
meistara var farið að gruna
að hann kynni að hafa sett
dæmið vitlaust upp. „Hann
fylgdist með árásarferðum
flugvélanna, hve mörgum hef-
ur verið grandað, hve mörg-
um sprengjum varpað, hve
mikið magn skotfæra nctað,
birgðum komið í lóg, með
drápshlutfallinu („kill ratios").
vopnatapi, liðhlaupi, her-
fangi, liðsauka — öllum stað-
reyndum, sem hægt er að
safna og hafa not af“ (News-
week“). Síðan voru tölvurnar
látnar reikna út sigurlíkurn-
ar. En niðurstöður þeirra
komu aldrei heim við veru-
leikann. Reiknivélar eru mik-
il þarfaþing og kunna svör
við mörgum vanda. En þær
kunna ekki skil á baráttu-
þreki þjóðar sem berst fyrir
frelsi sínu og tilveru. ás.