Þjóðviljinn - 10.12.1967, Blaðsíða 1

Aukablaö
Stumudagur 10. desemlber 1967 —
ID.U
32. órgangur — 281. tölublað.
fcfcfci
ELÍAS MAR:
ARARAT
1 morgunbjarma og sólarmistri gráu hóf það sig
uppaf jörðinni hvíthaddað handan landamæranna
fislétt einsog hverönnur reginblekking fyrnsku
og líðandi stundar nafnlaust í frægð sinni
affluttri og hafði ekki blundað næturlangt
nú né nokkru sinni fráþví um árdaga heldur
staðið berskjaldað gagnvart sól og mána
í linnulausri andvöku og þögn unz ég var
loksins kominn og heyrði það mæla:
Gjör þér ei örk af góferviði . . .
(Érevan o.v., okt.-nóv. 1967).
Hvíldardagar
hvað sem tautar
Smásaga eftir RING LARDNER
Maðurinn minn er í Atlantic
City, þar sem verið er að taka
kvikmynd eftir sögu Dickens,
David Copperfield, og á hún að
heita „Elsku Dóra“. Maðurinn
minn samdi lögin. Fyrr á árum
var hann vanur að hafa mig
með sér, þegar hann fór á frum-
sýningar utan borgarinnar, en
hann er haettur því.
Auðvitað er hann öllum
stundum í leikhúsinu, það er ó-
hjákvæmilegt, en sjálf sit ég
einsömul í hótelinu og hef ekk-
ert fyrir stafni, og fólk er fljótt
að komast að því, að ég sé kona
þessa fræga manns, og það
kemur til mín til að heilsa mér
og kynna sig, og áður en ég get
áttað mig er búið að bjóða
okkur í viku eða yfir helgi til
Dobbs Ferry eða Wester Bay.
Þá verð ég að afsaka okkur og
reyna að finna einhverja senni-
leg ástæðu.
En svo er fólk þetta víst til
að segja: „Ef þið getið ekki
komið tuttugasta og annan, þá
getið þið komið tuttugasta og
níunda." Af slíku og þvílíku
verður Benn fokvondur og það
dögum saman.
Ekkert finnst honum jafn
andstyggilega leiðinlegt og að
fara í heimboð, og hann álítur
að heimboð og spiiaklúbba ætti
að banna með lögum. Hinsvegar
þykir honum ekkert að því að
búa á hótelum, þar sem hann
getur haft sína hentisemi, lesið
í rúminu á kvöldin við þægi-
lega birtu, rakað sig við þægi-
lega birtu og fengið mat hve-
nær sem hann svengir og kaffi
með. En það held ég fyrir víst
að hann kysi heldur að vera í
viku í fangaklefa dauðadæmdra
í Sing-Sing en að eiga að fara
í heimsóknir sjö kvöld í röð.
Fyrir þremur til fjórum árum
áttum við dálítið saman að
sælda við hjón nokkur, sem ég
nefni Buckley. Okkur geðjaðist
að þeim og þeim geðjaðist að
okkur. Við sátum miðdegisverð-
arboð hjá þeim og þau hjá okk-
ur að minnsta kosti tvisvar i
viku, og eftir máltíðina sátum
við saman yfir spilum eða fór-
um á bíó eða sátum á tali sam-
an.
Benn fór alltaf í heimboð til
þeirra og oft hringdi hann til
þeirra og stakk upp á að við
hittumst. En svo urðu þau að
flytja til Albany vegna verzlun-
arsambanda hans. Við söknuð-
um þeirra, og þegar frú Buck-
ley skrifaði okkur og bauð okk-
ur að koma, urðum við ákaflega
fegin.
Það var voðalega kalt í gesta-
herberginu, og það tók marga
klukkutíma að fylla baðkerið,
enginn lampi yfir rúminu, og
svo komu þrír blaðamenn til að
hafa viðtal við Benn. Til dag-
verðar var ekki haft annað en
ávextir og ristað brauð, ekkert
kaffi með hádegismatnum, ekk.
ert vatn kom úr krananum yfir
þvottaskálinni nema barið væri
á hann, fjórar nótur á píanóinu
— þær sem sízt máttu missa sig
— þögðu, en á hverju kvöldi
var fólki boðið að koma óg
hlusta á Benn spila á þetta
hljóðfæri, og það var kominn
hundur á heimilið, gríðarlega
stór, en sagður vera „hvolpur
sem aldrei glefsaði í nokkurn
mann, sem hann þekkti“, en
auðfundið var að hann áleit sig
ekki þekkja Benn.
Að morgni fjórða dags gerði
Benn heyrum kunnugt að hann
hefði týnt fyllingu úr tönn og
þyrði engum að fela viðgerðina
nema tannlækni sínum í New
York. Þessu var trúað og svo
fórum við og höfum ekki séð
hjón þessi síðan. Ef við sjáum
þau einhverntíma, hljótum við
að skoða það sem slys. Þau
fara varla að bjóða okkur heim,
nema við bjóðum þeim heim,
og það þorum við ekki því að
þá eigum við á hættu að þau
bjóði okkur heim. Samt eru
þetta viðfelldnustu hjón sem
við höfum nokkurntíma þekkt.
Það var eftir að við höfðum
þegið heimbog hjá Craeg í
Stamford að Benn datt það ráð
í hug sem hann kallar „neyðar-
útgöngudyr“. Það var svo voða-
legt að vera hjá Graeg og enn
voðalegra að komast þaðan, að
Benn sór og sárt við lagði að
hann skyldi aldrei koma neins-
staðar framar, fyrr en hann
hefði fundið rág til að komast
burt, ef hann ætlaði alveg að
yfirbugast af leiðindum.
Svona var ráðið sem hann
fann: Hann skrifaði sjálfum sér
símskeyti og skrifaði undir
nafnið Ziegfields eða Gene
Buck eða Dillingham eða Ger-
orge M. Cohan. í símskeytinu
stóð að hann ætti að koma til
New York þegar í stað og á-
stæðan var tilfærð. Daginn sem
við fórum í boð, fékk hann
símskeytið ritara útgefanda
síns, Irene, og bað hana að
senda sér það eftir sólarhring.
Þegar símskeytið kom til
þeirrar borgar, þar sem við vor-
um stödd í þann svipinn, lét
hann ýmist húsráðanda eða
húsfreyju, gjestgjafa okkar,
taka við því í síma, eða hann
bað símstöðina að afhenda það,
svo hann gæti sýnt það. Svo
settum við á okkur sorgarsvip,
og sögðum að okkur þætti þetta
ákaflega leiðinlegt, en viðskipti
væru viðskipti og kvöddum svo
og fórum. Engan grunaði neitt,
hver skollinn sem stóð í sím-
skeytinu, eins og þessi vitleysa,
sem við létum senda okkur þeg-
ar við voru í margra daga heim-
sókn hjá Marshall-hjónunum,
og Globe-leikhúsið hafði frum-
sýnt „Afmælisdag Bertu“. Fólk-
ið sem við vorum hjá hafði
mikið dálæti á óperettum, en
enga hugmynd um tónlist, og
trúðu öðru eins og þessu eins
og nýju neti:
SHAW OG UNGFRÚ MILL-
ER HAFA BÆÐi FENGIÐ
HÁLSBÓLGU STÓP TÓN-
SMÍÐINNI VERÐUR ALLRI
AÐ BREYTA OG SETJA
HÁLFRI TÓNTEGUND
LÆGRA STOP KOMDU ÞEG-
AR í STAÐ —- C B DILLING-
HAM.
Ef það kraftaverk gerðist að
Bill þætti gaman, sagði hann
auðvitað engum hvað í sím-
skeytinu stæði, eða þá að hann
sýndi það öllum og gerði sig
digran og sagðist ekki ætla að
láta þennan eða hinn leikhús-
stjórann spilla fyrir sér þessari
einstæðu ánægju af heimsókn-
inni.
Nú er Benn í Atlantic City,
og ástæðan til þess að ég er að
skrifa þetta er engin önnur en
sú, að ég er margbúin að lesa
allar bækur sem til eru á heim.
ilinu og hef ekkert að gera. Auk
þess á ég mér góðvin, Joe
Frazier sem stjórnar vikublaði,
og um daginn sagði ég við hann,
að mig hálflangaði til að skrifa
skáldsögu, en mig vantaði bara
efnið í hana, og hann benti mér
á það að í flestum sögum er
enginn efniviður, engin at-
burðarás, t.d. hjá Hemingway,
það er stíll hans sem öllu veld-
ur. Og hann — Frazier meina
ég — stakk upp á því að ég
skrifaði um það þegar við heim.
sóttum frú Thayer og herra
Thayer í Lansdown fyrir utan
Philadelphia, það, sagði hann,
var heimsókn í lagi, heimsókn
sem vert væri um að skrifa, og
henni á ég það að þakka eða
kenna að ég sit hérna einsömul.
Þetta var fagurt kvöld, og í
september var ár liðið síðan
Benn var að stjórna sýningu
sem heitir „Dansaðu fjörugt“,
og ég stóð úti á stéttinni sem
lá meðfram sjónum og var að
horfa á tunglið hvernig það
speglaðist í sléttum fletinum.
Hjón nokkur, sem ég hafði tek-
ið eftir í matsal hótelsins, sett-
ust hjá mér, og ekki leið á
löngu fyrr en konan var farin
að tala við mig, um tunglskinið
hve fagurt það væri, og svo
spurðu þau mig þessarar marg.
endurteknu spurningar, hvort
ég væri frú Drake. Ég sagðist
vera það og konan hélt áfram:
„Ég heiti frá Thayer — Hilda
Thayer. Og þetta er maðurinn
minn. Við erum bæði fjarska
hrifin af tónlist herra Drakes
og okkur langar ákaflega til að
hitta hann. Munduð þér ekki
fást til að borða kvöldmat með
okkur þegar sýningunni er lok-
ið í kvöld?“
„Hrædd er ég um að af því
geti ekki orðið,“ svaraði ég. „Sjá-
ið þér, meðan verið er að æfa
eru bæði hann og leikhússtjór-
inn á fótum alla liðlanga nóttina
þangað til allt er tilbúið undir
frumsýningu í New York. Þeir
hafa aldrei tíma til annars en að
narta í brauðbita af nesti sínu.“
„Jæja þá, hvað munduð þið
segja um hádegisverð á morg-
un?“
„Á morgun er hann að æfa
allan daginn."
„En annað kvöld þá?“
„Það er þvi miður engin leið,
frú Thayer. Herra Drake fer
aldrei út meðan verið er að æfa
verk hans.“
„Og líklega langar hann ekki
til að sjá okkur,“ sagði herra
Thayer. „Hvaða gaman skyldi
það svo sem vera fyrir annað
eins sjení að kynnast svona
hiversdagslegum aðdáendum
eins og við erum. Ef við værum
eitthvað þá væri öðru máli að
gegna!“
„Ekki er það,“ svaraði ég.
„Herra Drake er mjög hvers-
dagslegur maður. Hann gengst
upp við lof, og ég er viss um
að hann hefði mikla ánægju af
að hitta ykkur ef hann ætti
ekki svona annríkt.“
„Munduð þér vilja borða með
okkur hádegisverð þó hann
komi ekki?“
„Á morgun?“
„Hvenær sem er.“
Hvað sem Benn og öðrum eig-
inmönnum líður, er ekki vanda-
laust að neita svona vel boðnu
heimboði. Auk þess var ég ein
og einmana og þessi hjón buðu
af sér góðan þokka. Ég þáði
boðið, og borðaði hjá þeim
trvisvar þennan sama dag. Dag-
inn eftir einnig og það sem eftir
var vikunnar. Á föstudaginn
gat ég komið Benn til að fara
með mér, og honum gazt vel að
þeim, enda voru þau ekki nærri
því jafn aðgangshörð og áleitin
og ýmsir aðrir af „aðdáendum"
hans.
Á laugardagskvöldið spurðu
þau mig spjörunum úr um fyr-
irætlanir okkar á næstunni. Ég
sagði þeim að undir eins og
þessi sýning í New York væri
afstaðin, ætlaði ég að reyna að
koma Benn til að vera kyrr
heima og gera ekkert í mánuð.
„Það verður víst enginn
hægðarleikur fyrir hann að fá
næði til að hvílast hérna í borg-
inni,“ sagði frá Thayer, „fyrst
alltaf er verið að hringja til
hans frá útgáfufélögum og leik-
húsum og grammafónfélögum.“
Ég játaði þessu og sagði að
hann hefði sjaldan næði.
„En heyrið þér mig, kæra
frú,“ sagði frú Thayer. „Væri
nokkuð á móti því að þér kæm-
uð til Landsdown til þess að
hvíla yður hjá okkur svo sem
eins og í viku? Ég lofa yður því
Framhald á 6- síöu.