Þjóðviljinn - 20.12.1967, Side 7

\ _ • , - ;
Miðvílcudagur 20. desomber 1067 — IjTÖÐVTLJINN — SlÐA J
Miguel Angel Asturias
Suður-Ameríkuskáldið, sem hlaut bókmenntaverðlaun Nóbels í ár
segir að hinir fátæku verði stöðugt fátækari í Suður-Ameríku

Harm hefur skrifað leikrit,
Ijóð, smásögur og skáldsðgur —
aðallega skáldsögur. Stjórn-
málaástand í landi hans hefur
rekið hann í áralanga útlegð,
sem varir allt fram á 'þennan
dag, þó hann sé að vísu full-
trúi ríkisstjómar sinnar ogfor-
setans Julio Cesar Mendez
Montenegro, sem /kosinn var
árið 19R6, sem sendiherra Guat-
emala í París.
Afieiðingin er sú að ^hann,
ein af öflugustu raustum bylt-
ingarsinna í Suður-Amerfku, er
í hópi hægrisinna'talinn komm-
únisti en vinstrisinnaðir mennta-
menn telja hann allt að því
evikara, ekki sísrt eftir að hann
þáði þessar 320.000 sænsku
krónur sem Nóbelsverðlaunin
færa með sér.
Rithöfundur og
sendiherra
Miguel Angel Asturias er
mjög önrntm kafinn. Á hverj-
um morgni situr hann við
skriftir milli khikkan 6 og 0.
t>að sem eftir er dags sinnir
hanh skyldustörfum sendiherra.
Á síðustu dögum hafa blaða-
menn, útvarps- og sjónvarps-
rnenn frá mörgum löndum lagt
hann f ernelti. Þeir hafa leit-
að á hans fund á öllum tim-
um sólarhríngsins til þess að
setja fram sömu spurntngamar
aftur og aftur.
Hann býður mér inn á hina
stóru skrifstofu sína og vinnu-
herbergi. Fyrsta sem maður rek-
ur augun í þar inni er stá'r
glerskápur fullur af bókum og
eins og hafejó af dýnrm heilla-
óskablómum.
-----------------------------
Umræðufundur
um hleðslu og
stöðiigleika síld-
veiðiskipa
Á fimmtudaginn í næstu viku,
28. desember, verður efnt til
umræðufundar I Reykjavík um
stöðugleika og hleðslu síldvciði-
skipa.
Það er skipaskodunarstjóri
sem gengst fjn-ir fundi þessum
og hefur hann sent frá sér svo-
fella boðsbréf til ýmissa (a.ðila:
Skipaskoðunarsljórínn býður
hérmeð til umræðufundar um
stoðugleika og hleðslu síldveiði-
skipa. Fundurinn verður hald-
inn í Sjómannaskólanum í
Reykjavík, fimmtudaginn ' 28.
desember 1967, og hefst í há-
tíðasalnum klukkan 9 f.h.
Fundurinn vérður settur af
herra Sjávarútvegsmálaráðherra
Eggert G. Þorsteinssyni. Fyrir
hádegi verða flutt tvö erindi,
hið fyrra um ályktanir nefndar
Alþjóðasiglingamálastofnunar-
innar um stöðugleika ' fiski-
skipa, og áhrif hleðsluborðs á
stöðugleikann verða skýrð. Síð-
ara erindið verður um hleðslu-
merkja-útreikninga eins og þeir
eru nú samkvæmt alþjóðasam-
þykkt fyrir flutningaskip.
Að erindunum loknum verða
fyrirspumir og umræður um
þessi mál. Hádegishlé verður
klukkan 11-30-13.30, en þá hefst
fundurinn með yfirliti yfir um-
ræðumar fyrir hádegi, og síðan
verður fundinum skipt í smærri
umræðuhópa, en að þeim lokn-
um verða almennar umræður
í fundarsal. Gert er ráð fyrir að
fundi ljúki um klukkan 17.30-
FUndur þessi er fyrst og
Framhaild á 9. síðe
Augnabliki síðar sit ég djúpt
í leðurstól og hlusta. Þetta
breiða þunga andlit gagnvart
mér, sem starf langrar ævi hef-
ur rist djúpum rúnum, hefi:r
opnazt og hann er þegar tek-
inn til við að svara vanaspurn-
ingum, sem mig hefur ekki einu
sinni dreymt um að setja fram.
En það er ekki einsog grammó-
fónsplötu hafi verið brugðið á
fóninn. Fljótt, skýrlega og lif-
andi gerir Asturias grein fyrir
skaparins, en hyllir aftur á
móti alþýðuna, hinn nafnlausa
fjölda og raunveruleg og varan-
. leg verðmæti í mótsetningu við
rotnandi baksviðið. Átök þau
sem hann fjallar um eru sjálf-
ur veruleiki Suður-Ameríku.
Þess vegna er hann hvarvetna
þekktur í þessari stóru álfu,
valdhafar óttast hann og al-
múginn elskar hann. einnig
þeir, sem geta ekki lesið verk
hans. Því jafnvel ólæst fó'k
□ Hinn mikli rithöfundur Guatemala, Migu-
el Angel Asturias, sem tók við Nóbelsverðlaun-
unum fyrir bókmenntir á dögunum, er marg-
þættur persónuleiki. Hann er kynblendingur —
mestiz, annar helmingur ættar hans kom fyr-
ir tvö hundruð árum frá Oviedo á Norður-Spáni
til Mið-Ameríku, en hinn er af indíönskum
mayastofni. Hann skrifar á spænsku — tungu-
máli Conquistadoranna — um íbúa Guatemala
og vandamál þeirra, en næstum enginn af lands-
mönnum hans getur lesið verk hans.
bókmenintalegu baksviði sínu,
tilgangi sínum með því aðhalda
áfram að skrifa, afstöðu sinni
til skáldskapar og ijóðlistar.
Hann er þess fullviss aðhann
'gcti bezt lagt fnam sinn skerf
til að leysa ihin gríðarlegu fé-
lagslegu vandamól sem herja á ■
ættjörð hans og reyndar aila
Suður-Ameríku með því að
skrifa skáldsögur. Hann ereitt-
hvað í ætt við „hina mxklu
tungu“ (E1 Gran Lengua) fyr.ir
landa sína/ rödd mayaindíán-
anna í veröldinni, sá sem hefur
árum saman tekið málstað
fóiksins gegn hinum hundings-
ilegu öflum, sem halda því niðri
í eymd, soltnu og fúfróðu.
í öllurn bókum Ásturiasar
speglast vonir fólksins ogþján-
ingar, valdastrei tnn í efnahags-
málum og pólitísku glæfraveric-
iTi hlið við hiið sem föst atriði.
Hann flettir ofan af sigri rudda-
veit hver hann er og fyrir
hverju hann berst.
Skáldsögur og
kvikmynda-
handrit 1
Af mæli hans er einsogþessi
68 ára gamli rithöfundur sé,
andstætt við marga aðra Nob-
elsverðlaunaþega, á miðjum
þróunárferli sínum og sé enn
gæddur öllum krafti. æsku sinn-
ar og barúttugleði. Ónn má bú-
ast við mörgum skáldsögum frá
honum. Á næsta ári eiga tvær,
kannski þrjár, að koma út,
þeirra á meðal frámhaldsbindi
og • lokaverk hins víðrómaða
sagnabálks (Viento Fuerte —
Stormur, • E1 papa verde —
Græni páfinn, Los ojos de los
enterrados — Augu hinna jarð-
settu) sem gerir upp sakir við
vinnubrögð bandariska auðfé-
lagsins United Fruit Company
og kúgun þess á fátaaku sveita-
fólki í bananalýðveldinu Guate-
mala.
Þar að auki hefur Asturias i
fyrsta skipti á ævinni tekiðað
sér að vinna fyrir kvikmynd-
ir, hann hefur tekið að sér að
skrifa handrit ‘ að kvikmynd.
sem ítalskt kvikmyndafélag
ætlar að gera um mexíkanska
forsetann Benito Juares sem
uppi var á 19. öldinni og var
meðal binna fyrstu iýðræðis-
sinna í álfunni og mjög fram-
sýnn stjómmálamaður.
Asturias ræðir um bó.i -
menntir í Suður-Ameríku ogþá
nýju hæfileikamenn, sem
skyndilega hafa skotið uppkoll-
inum þar: Carlos Fuentes og
Juan Rulfo í Mexfkó, Julio
Cortazar og Ernesto Sabato i
Argentfnu, Mario VargasLlosa
í Perú, Gabriel Garcia Marques
í Kólumbíu, Cabrera Infanteog
Lezama Lima á Kúbu ...
Bókmenntir okkar eru auð-
ugastar og beztu bókmenntir
sem nú eru settar saiman,
kannski vegna þess að við höf-
um um raunveruleg vandamál
að skrifa, vandamál sem hiópa
á iausn, segir Asturias. Og hann
bætir við:
Jafnvel moð bezta vilja get
ég ekki lesið hinar nýju frönsku
og spænsku skáldsögur. Þær
falia bókstaflega úr höndum
mér niður á gólf ög þar mega
þær liggja. Þær segja mér ekk-
ert með sínum gervivapdamál-
um. Og þær geta ekki gefið
mér neitt.
Asturias lýsir einnig ágrein-
ingnum sem ríkir um alla Suð-
ur-Ameríku milli hinnar ungu
óþolinmóðu kynslóðar, sem vilja
vopnaða uppreisn og eldri kyn-
slóðarinnar sem viija heldur
bíða í þeirri (ef til vill bama-
legu) von að friðsamleg lausn
finnist með tið og tíma á
vandamálum sem fara geysilega
ört vaxandi.
Hetjufórn „Ches"
Fidel Castro og EduardoFrei
forseti Chile eru fulltrúar hinna
andstæðu meginstrauma, sem
kljúfa álfu okkar. Hvor þeirra
Jólabókasalan er áð komast í hámark
na
;\ituy® „
ÍRIEH DAR
BÉKUR
Miguel Angel Asturias
um sig dæmir og staríar fíá
sínum forsendum og þeir hafa
báðir rétt fyrir sér. Ég skil þá
og ég viðurkenni líka framlag,
þá hetjulegu fóm, sem ,.Cbe"
Guevara færði. Hann er . . .
var einn af hinum miklu róm-
antfsku pensónum okkar, sem
njóta samúðar okkar strax.
En ég kinoka mér við að
trúa því að skæruhernaður sé
leiðin til bjartari framtíðar um
alla Suður-Ameríku. Vanda-
málin eru ekki þau sömu alls-
staðar. Þad eru engar skyndi-
lausnir til.
Hjá okkur i Guatemala er
nú frjálslynt lýðræði og það
er betra en nokkuð sem við
höfum áður haft, en það er
engan veginn nóg. Það er ekki
nóg. vegna þess að einnig undir
því verða hinir riku ríkari og
fáftæku fátækari.
(Viðtal Ebbe Traberg; stytt
úr INFORMATION).
Jólabókasallan er nú komin í hámark og er mikil ös í bókabúðum borgarinnar þcssa dagana. Mynd-
in hér að ofan er tekin í einni stærstu og rúmbcztu bókabúð borgarinnar, Bókabúð Máls og menn-
ingar að Laugavegi 18, sl. laugardag en þá voru færri að verzla cn á mostu annatimunum. Hins
vegar sýnir myndin að þarna hafa viðskiptavinirnir óvenjugott svigrúm til þess að skoða þær
bækuff sem þeir hyggjast kaupa.
Sigurður Þárðurson
skipasmiður
1. júní 1886 — 12. desember 1967
Fallinn er frá í heiðurselli
Sigurður Þórðarson skipasmiður
í Reykjavík. Hann hafði ungur
komið austan úr sveitum til þess
að léita sér menntunar og at-
vinnu- Lærði hann í fyrstu
húsasmíði, en hóf síðan skipa-
smíðar og vann í þeirri iðn-
grein í tugi ára.
Si gurður Þórðarson var .þekkt-
«r maður, ekki eingöngu innan
stéttar sinnar sem merkur og
ágætur félagi, — , hann var
þekkturi sem einn ‘af forvígis-
mönnum verkalýðshreyfingar-
innar, einn af þeim, sem stóðu
í stormum stéttarbaráttunnar,
þegar veður voru hörðust á
þeim vettvangi. Má minnast
hans í sambandi við marga þá
'atburði, sem úrelitum réði, og
þá .jafnan sem óhvikuls for-
ingja, sem hélt á lofti merki
mannréttinda og mannbóta.
Ég kynntist Sigurði Þórðar-
syni allvei, ér ég tök saman rit
um skipa$míðar á lslandi og
félagsskap skipasmiða, erByrð-
ingur rfefmst. Hann var einn
af aðalhvatamönnum -þess að
ritið var samið, enda var hann
þá enn í forustu skipasmiða
um málefni stéttarinnar. Hann
var þá orðinn roskinn maður,
en það leyndi sér ekki að enn
lifði í honum hugsjónaeldur-
inn, sem hafði veitt honum
afl og kjark til að standa i
forystunni.
Þegar skipasmiðir efndu fyrst
til samtaka í Reykjavík, voru
í samtökunum bæði sveinar i
iðninni og meistarar. Sigurður
beitti sér fyrir því að þessir
aðilar hefðu aðgreind samtök,
þar eð ekki væri samrýman-
legt frá stéttarlegu sjónarmiði
að yfirmenn og jafnvel atvinnu-
rekendur væru í sama félagi
og sveinar í siéttinni. Þessi
barátta Sigurðar bar sigur jaf
hólmi og var Sveinafélág skipa-
smiða í Reykjavík stofnað 1936.
Sigurður var þegar kjörinn for-
maður samtakanna. Vann hann
traust stéttarbræðra sinna og í
rauninni allra þeirra, sem hann
átti skipti við. Hann var að
visu harður í hom að taka
í sókn sinni og baráttu fyrir
réttindum og mannsæmandi
kjörum, en hann var heili og
enginn grunaði hann um
græsku. Er skemmst frá að
segja, að Sigurður varð síðan
forustumaður stéttar sinnar
næstu áratugi. Hann var íoi-
maður Sveinafélags skipasmiða
í 12 ár, sat á Alþýðusambands-
þingum fyrir félagið og gegndi
fjölmörgum þýðingarmiklum
störfum fyrir stétt sína og
verkalýðssamtökin í heild- Er
hann lét af störfum var hann
kjörinn heiðursfélagi samtak-
anna.
Sigurður Þórðareon var
greindur maður og hugsandf.
Hann las mikið, átti gott og
valið bókasafn, starfaði í ýms-
um fél- utan stéttar sinnar. var
t.d. guðspekinemi. Hann lifði
fyrir réttlæti í orði og verki
og hvikaði ekki frá málstað
sínum, þó óft biési svalan á
móti. Þessa heiðurmanns verð-
ur jafnan minnzt sem eins af
framámönnum alþýðusamtak-
anna fyrir miðja 20. öldina,
þegar mikið reyndi á mann-
dóm.
G.MM.
i