Þjóðviljinn - 24.01.1968, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞJÖÐVILJINN — Miðvikudagur 24. janúarlí 1968. —
á Alþingi um lýs-
isherzluverksmiðju á Hjalteyri
Unilever ræðiur verðinu á íslenzka síldarlýsinu
□ Alþýðubandalagsmaðurinn Hjalti Haralds-
son flytur tillögu til þingsályktunar um lýsis-
herzluv’erksmiðju á Hjalteyri við Eyjafjörð. Til-
lagan er þannig:
Alþingi' ályktar að skora á
ríkisstjórnina að láta hið fyrsta
fram fara athugun á því, hvort
ekki muni hagkvæmast að
reisa og starfrækja lýsisherzlu-
verksmiðju að Hjalteyri við
Eyjafjörð.
Skal athugunin einkum bein-
ast að eftirfarandi atriðum: •
1. Hagkvæmni staðarins, m.a.
með tiliiti tjl þeirra ónotuðu
mannvirkja, sem þar eru
fyrir hendi, og yfirvófandi
hættu á eyðingu viðkom-
andi byggðar.
2. Hvort ekki eru fyrir hendí
möguleikár á hagstæðum
samningum við eigendur
mannvirkjanna á staðnum,
sem leitt gætu til enn hag-
stæðari stofnkostnaðar og
rekstrar en áætlað er i
skýrslu Jóns Gunnarssonar
verkfræðings.
3. Hvaða eignar- og rekstrarað-
ild væri heppilegust varð-
andi fyrirtækið, ef heildarat-
hugun sýnir, að hér sé um
hagkvæma lausn ytálsins að
ræða
JohtiSðn b;ður um
WASHINGTON 22/1 — Johnson
forseti hefur farið þess á leit
við Bandaríkjaþine sem nýlega
kom saman að það leggi tíu pró-
sent viðauka á tekjuskatt ein-
staklinga og fyrirtækja. Þetta er
sama frumyarp sem dagaði uppi
á síðasta þingi, en nú þykja held-
ur meiri líkur á að það nái fram
að ganga.
í greinargerð segir:
Annað slagið undanfárin ár •
hefur þeirri hugmynd skotið
upp, að nauðsynlegt væri að
koma upp lýsisherzluverk-
smiðju hér á lanfli, og siðast
i maí 1965 var samþykkt á Al-
þingi tillaga um það að fela
ríkisstjórninni að láta nú þeg-
ar kanna möguleika á sölu
hertrar síldarfeiti á erlendum
mörkuðum og gera að öðru
leyti tæknilegar rannsóknir á
þvi, hvort orðið sé tímabært.
að byggja verksmiðju til herzlu
síldarlýsis hér á landi.
Þessi rannsókn var falin
Jóni Gunnarssyni verkfræðing.
og skilaði hann áliti sínu til
stjórnar Síldarverksmiðja rík-
isins 10. júní 1966. Niðurstaða
Jóns er sú, að rekstur slíks'
fyrirtækis geti verið mjög arð-
bær og til hagsbóta fyrir þjóð-
félagið í heild.
Segja má, að ýmislegt hafi
breytzt, síðan þessi rannsókn
var gerð, en það breytir ekki
niðurstöðum Jóns að öðru leyti
en því, að segja má, að nauð-
syn þess að koma slíku fyrir-
tæki upp sé ennþá brýnni nú
en þá var, þ.e.a.s. fyrir þjóð-
arheildina, því að eftir því sem
síldarafurðirnar verða þýðing-
armeiri liður í okkar utanrík-
isverzlun, verði brýnni þörfin
á því áð ’brjótást úr þéim ein-
okunarfjötrum, sem við erum
í hvað veyzlun síldarlýsis á-
hrærir. ffin Unilever-hringurinn
hefur að heita má einokunar-
aðstöðu í þessum efnum, og
verðið, sem við fáum fyrir
síldarlýsið, er langt fyrir neð-
an heimsmarkaðsverð á slíkri
feiti og olíum En orðrétt seg-
ir um þetta í skýrslu Jóns:
Hjalti Haraldsson
„Þegar Unilever kaupir soya-
baunaoliu, þá verður hann að
greiða heimsmarkaðsverð fyrir
hana, en verðinu á íslenzka
síldarlýsinu ræður hann, þar
sem hann kaupir um 80% af
framleiðslunni og ekki sem
stendur um aðra kaupendur að
ræða.“
Þá er í skýrslunni bent á,
að herzla á síldarlýsi mundi
auka á möguleika á meiri
smjörlíkisframleiðslu, svo að
um útflutning á þeirri vöru
gæti orðið að ræða. Hvaða
hagræði íslenzkum síldarút-
vegi yrði að slíkri verksmiðju,
þarf varla um að tala, svo
gjörbreyta mundi hún öllu við-®'
horfi útgerðarmanna, sjómanna
og síldarverksmfðjueigenda.
Hvað staðsetningu verksmiðj-
unnar áhrærir má benda á, að
Hjalteyri við Eyjafjörð hefur
ýmsa kosti, sem gera staðinn
ákjósanlegan fyrir slíka verk-
smiðju. Þar eru mannvirki, sem
koma slíku fyrirtæki að fullu
gagni, þar eru m.a. lýsisgeym-
ar fyrir 7000 tonn lýsis, ketil-
hús ásamt miklum öðrum húsa-
kosti, hafnarmannvirki góð með
18 feta dýpi við stórstraums-
fjöru, góð vatnsveita og 320
kw. rafstöð. Hjalteyri ér í góðu
vegarsambandi við Akureyri,
en á Akureyri er vel hægt að
hugsa sér að fram færi sá iðn-
aðúr, sem þytfti til hliðar við
slíkt fyrirtæki, m.a. stáltunnu-
gerð, og engin ástæða til þess
að ætla, að akureyrskir iðnað-
armenn yrðu ekki þeim vanda
vaxnir, sem á þeirra herðar
yrði lagður í því sambandi, það
hafa þeir sannað, svo að ekki
verður um deilt, m.a. með skipa-
smíði, ullariðnaði, húsgagna-
gerð o.fl.. o.fl.
En meginástæðan fyrir því
að velja Hjalteyri fyrir þenn-
an iðnrekstur er sú, að eins
og sakir standa er allt atvinnu-
líf þar í rúst. Á Hj,alteyri búa
um 100 manns, sem horfa nú
fram á það að -verða að yfir-
gefa eigur sínar, flytjast það-
an í burt og leita nýrra ur-
ræða til að framfleyta sér og
sínum.
En þegar það getur farið
saman að reisa atvirlnulífið úr
rúst á staðnum, nýta miljóna
verðmæti, sem fyrir eru, og
byggja upp iðnað, sem yiði til
mikilla hagsbóta fyrir alit at-
vinnulíf ií landinu, sýnist mér
allt mæla með því, að slík at-
hugun verði gerð sem þessi til-
laga gerir ráð fyrir.
Titó og Sihmúk Sfa fyigi
við ÞFF og Norður- Vietmrn
PHNOM PENH 22/1 — I yfir-
lýsingu sem birt vár 1 dag í
Phnom Penh, höfuðborg Kamb-
odju, eftir fimm daga heimsókn
Títós, fonseta Júgóslavíu, ersagt
að löndin tvö séu að mestu leyti
sammála um helztu alþjóðamál.
Júgóslavía styður algerlega sjálf-
stæðisstefnu Kambodju og bæði
löndin lýsa stuðningi við viet-
nömsku þjóðjna, stjórnir Norður-
Vietnams og Þjóðfrelsisfylking-
una i Suður-Vietnam, sem séu
einu réttmætu fulltrúar hennar,
í baráttunni fyrir sjálfstæði, full-
veldi og sjálfsákvörðunarrétti an
íhlutunar annarra.
Tító kom til Nýju Dehli, höf-
uðborgar Indlands, í dag og mun
hann dveljast þar í landi í tæpa
viku. Meðan hann dvelst þar
kemur þangað í heimsókn Kos-
ygin, . forsætisróðherra Sovétríkj-
anna, og verða þeir báðir við-
staddir hátíðahöld á þjóðhátíð-
ardegi Indverja á föstudaginn.
Ekki er talið ólíklegt að þeir
muni ræða við hina indversku
gestgjafa sína um leiðir , til að
koma á friði í Vietnam.
Bretland veitir stjérninni
í Aþenu fulla viðurkenningu
LONDON 22/1 — Haft var eftir
góðum heimildum í London í
dag að brezka stjórnin hefði nú
afráðið að veita grísku herfor-
ingjaklíkunni fulla viðurkenn-
ingu. Áður hafði annars verið
litið svo á að klíkan hefði fyr-
irgert viðurkenningu erlendra
ríkja þegar Konstantín konung-
ur fór úr landi. Brezka stjórn-
in er sögð hafa komizt að þeirri
niðurstöðu að athuguðu máli að
engin þörf sé fyrir sérstaka. við-
urkenningarákvörðun þótt kon-
ungur fari úr landi.
Wilson forsætisrúðherra sagði
eftir flótta konungs ’að svo virt-
inst sem viðurkenning Breta á
grísku stjóminni væri úr sög-
unni, þar sem brezki sendiherr-
ann í Aþenu væri fulltrúi stjóm-
ar sinnar hjá konungi Grikk-
lands, en ekki ríkisstjóm. Síð-
an hefur brezka stjórnin rætt
,við bandamenn sína í Natö og
það er að loknum þeim við-
Norrænt æskulýðsbiennala á
Islandi i september i haust
Ann-
að kastið
Fjórmenningarnir sem vom
dæmdir í Moskvu á dögunum
njóta þess að ötulir blaða-
menn á vesturlöndum hafa
tekið mál þeirra upp og kynnt
þau af miklum dugnaði. gn
því miður njóta ekki allir þeir
sem dæmdir em af pólitískum
tilefnum jafn ríkrar um-
hyggju. Ég las til að mynda
nýlega í brezka vikuritinu
New Statesman að i Vestur-
Þýzkalandi mætti það heita
vikulegur viðburður að menn
væm ákærðir og sakfelldir
fyrir pólitísk afbrot, einkan-
lega fyrir störf í þágu Komm-
únistaflokksins, en hann er
bannaður í Vestur-Þýzkalandi.
Á síðastliðnum sjö ámm hafa
um 2.500 manns verið dæmdir
fyrir óheimil stjómmálaaí-
skipti af þessu tagi, en þar er
yfirleitt um að ræða „sakir"
sem taldar myndu eðlilegar
athafnir á Norðurlöndum, r.il
að mynda hérlendis. Dómar af
þessum toga þykja svo hvers-
dagslegir atburðir i Vestur-
Þýzkalandi að það má heita
undantekning að nokkrar frétt-
ir um þá séu birtar í blöðum
þar í landi, og erlend blöð
telja ekki ómaksins vert að
sénda fréttamenn sína út af
örkinni til þess að kynna póli-
tískar ofsóknir af þessu tagi.
Menn . hafa mismunandi
skoðanir á hvötum Morgun-
blaðsritstjóranna þegar þeir á-
fellast sovézk stjómarvöld fyrir
pólitíska dóma. Eflaust myndi
draga úr þeim skoðanaágrein-
ingi ef ritstjóramir beindu
siónum sinum, fránum afsið-
eæðisbroska annað kastið að
ávirðingum innan hins vest-
ræna heims.
Veik-
ar forsendur
I Reykjavíkurbréfi á sunnu-
daginn var reyndi Bjarni
Benediktsson að afsaka þá
staðreynd að vandamál báta-
flota og hraðfrystihúsa virðist
sízt mihni eftir gengislækkun
, en fyrir hana. Komst forsæt-
isráðherra m.a. svo að orði:
,,Það fór þó aldrei milli mála,
að ákvörðunina um gengis-
lækkun varð að taka af mik-
illi skýndingu í nóvember, og
án þess, að öll kurl væru
komin til grafar ... hana yrði
að byggja á vissum forsend-
um, sem allir vissu, að ekki
voru eins öruggár og skyldi."
Annað var hljóðið í banka-
stjórum Seðlabankans þegar
þeir gerðu grein fyrir ákvörð-
un sinni, en þeir komust svo
að orði 24ða nóvember s.l.:
„Eftir gengisfeliingu sterlings-
pundsins varð gengisbreyting
krónunnar hins vegar ekki
lengur umflúin, og var það
skoðun Seðlabankans, að við
þær aðstæður kæmi ekki ann-
að til mála en að miða hina
nýju skráningu hcnnar vlð
heildaraðstæður I íslenzkum
þjóðarbúskap, eins og þær eru
nú. Miðar því hið nýja gengi
að því, að hægt verði að reka
útflutningsatvinnuvegi þjóð-
arinnar í hcild hallalaust oa
án styrkja úr ríkissjóði".
Þarna er ekki vottur af fyrir-
vörum; bankastjóramir hafa
grandskoðað „heildaraðstæð-
urnar“, og gengið er reiknað
þannig út upp á krónu og
aura að rekstrarhalli og styrk-
ir hverfi úr bókhaldi útflutn-
i n esatvi nnuveganna.
Sé það rétt hjá Bjama
Benediktssyni að þessar for-
sendur hafi verið veikar, virð-
ist sá veikleiki búa í fari
bankastjóranna siplfra án þess
að þeir geri sér það lýóst. ,
— Austri.

Aðalfundur Félags íslenzkra
myndlistarmanna var haldinn
skömmu fyrir áramót. Stjórn
félagsins var endurkjörin, þeir
Sigurður Sigurðsson formaður,
Valtýr Pétursson gjaldkeri og
Kjartan Guðjónsson ritari.
í sýningarnefnd málara voru
kjörnir þeir: Kristján Davíðs-
son, Steinþór Sigurðsson, Haf-
Steinn Austmann, Eiríkur Smith
og Benedikt Gunnarsson.
í sýningarnefnd myndhöggv-
ara þeir: Sigurjón Ólafsson, Jó-
hann Eyfells og Guðmundur
Benedíktsson.
Fulltrúi félagsins í stjórn
Bandalags ísl. listamanna er
Magnús Á. Ámason.
Fimm nýjum mönnum var
boðið að gerast félagar og voru
þeir: Guðmundur Elíasson, Ein-
ar Hákonarson, Ragnar Kjart-
ansson, Agnar Herbertsson og
Magnús Tómasson.
í september næsta haust
verður II. Norrænt æskulýðs-
biennale, sem að þessu sinni
verður í Helsingfors. Biennal-
ið er á vegum Norræna list-
bandalagsins sem FÍM er að-
ili að fyrir fsland.
Ætlunin er að opna sýning-
una hinn 20. sept. en efni í
sýningarskrá • ber að skila fyr-
ir 15. maí. Þátttakendur mega
ekki vera eldri en 3o ára og
ekki fleirí en 5 frá hverju
landi. Seinast var þessi sýning
í Kaupmannahöfn.
ræðhm sem komízt er að þeirri
niðurstöðu að Bretum beri að
taka aftur upp eðlilegt samband
við stjórn herforingjanna.
Ctark Clifford í
stað R. McNamara
Frá þvi var. skýrt í Washington
fyrir helgina að Johnson forseti
hefði skipað Clifford Clark (sjá
mynd) eftirmann Roberts Mc-
Namara í embætti landvarnaráð-
herra. Clark sem hefur lengi
verið einn helzti ráðgjafi John-
sons tekur við ráðherraembætt-
inu 1. marz. Bandaríska viku-
ritið „Newsweek“ taldi Clark
nýlega i hópi hinna herskáustu
ráðamanna í Washington
Leiðrétting
1 frétt í blaðinu í gær um
banatilræði ungrar stúlku við
tilvonandi tengdamóður sína
var ranghermt að allt heimilis-
fólkið hefði drukkið heima-
bruggað öl kvöldið sem atburð-
urinn skeði. Það voru hins
vegar aðeins stúlkan og unnusti
hennar sem drukku ölið og hef-
ur blaðið verið beðið að leið-
rétta þetta.
Lýðháskóli Norðurlandn mun
hefja sturfsemi í tehrúar n.k.
í febrúarmánuði n.k. tekur
Lýðháskóli Norðurlanda (Nord-
ens folkliga akademi) til starfa
í Kungálf, skammt frá Gauta-
borg. Norðurlandaríkin öll eiga
aðild að stofnun þessari, og
starfar hún eftir reglum, sem
menntamálaráðherrar Norður-
landa staðfestu á fundj sínum
í Helsingör I febrúar 1966.
Stofnunin verður til húsa í ný-
byggingu, sem reist hefur ver-
ið í Kungálv og hýsa á bæði
Lýðháskóla Norðurlanda og
Norræna Iýðskólann, sem þar
hefur Iengi starfað.
Lýðháskóla Norðurlanda er
ætlað að vera miðstöð, þar
er miklu skipta fyrir þróun
alþýðlegr-ar fræðslustarfsemi á
Norðurlöndum. Mun starfsem-
in einkum miðuð við kennara
og forustumenn á vettvangi al
þýðufræðslu — og æskulýðs
starfsemi. Stofnunin mun gang
ast fyrir námskeiðum og ráð
stefnum, og er gert ráð fyrir
að þátttakendur hverju sinni
verði allt að 40 talsins. Við
stofnunina starfar forstöðumað-
ur, einn fastur kennari op
bókavörður, en auk þess verða
fengnir sérstakir fyrirlesarar
til starfa við hvert námskeið
Fyrsti forstöðumaður hefur
verið ráðinn /Bjöm Höjer frá
Svíþjóð.
fyrir vormisserið 1968 hefur
verið birt, og gerir hún ráð
fyrir 6 námskeiðum, sem flest
eiga að standa viku til hálfan
mánuð. Á fyrsta námskeiðinu,
sem haldið verður 4. til 9.
febrúar, verður fjallað um
markmið á sviði æskulýðsmála,
og er það ætlað leiðtogum í
æskulýðsstarfi. Frá 12. til 24.
febrúar verður námskeið ura
fræðslu fullorðinna, 4. til 22.
marz um tungumálakennslu,
25. marz til 6. apríl um al-
þjóðlegt æskulýðsstarf. 2. til
17. mai um alþýðufræðslu í
bókmenntum og listum og 9. til
16. júni um þróun norrænna
sem fjallað verði um málefni, Starfsáætlun stofnunarinnar lýðskóla.