Þjóðviljinn - 02.04.1968, Blaðsíða 3

Þráð5Hete@«r 2. apwl 1968 — ÞJ0ÐV1I.JINN — SlÐA 3
Johnson hættir við framboð í haust
Astarnl ríkisins (Louisville Courier-Joumal)
ur meginatriði sem sitjóm Norð-
ur-Viefcmams hafi jafnan fcalið
hljóta að vena undirstöðu frið-
arsamninga: 1) Bandaríkin flytji
burt allan her sánn og allar er-
lendar herstöðvar séu lagðar
niður, 2) landshlutaimir tveir
eigi enga aðild að hemaðar-
bandalögum, 3) einkamálum Suð-
ur-Vietn,ama verði þeir að ráða
fram úr sjálfir án íhlutunar ann-
arra, og 4) landshlutamir verði
sameinaðir án íhlufcunar ann-
arra.
Viffbrögð Repúblikana
Enda þótt Johnson hafi valdið
mestu fjaðrafoki innan Demó-
krataflokksins, kom hann einnig
flafct upp á leiðfcoga Repúblikana,
sem hafa fram að þessu flestir
hverjir lýst fullum stuðningi við
stefnu Johnsons í Viefcnam.
Riehard Nixon, sem talinn er
langsigurstranglegasfcur nú sem
stenduT til þess að verða forseta-
efni Repúblikana, sagði í kvöld
að Bandaríkjamenn yrðu að vera
vel á verði til þess að koma í
veg fyrdr að takmörkun loftárás-
anna leiddi til viðræðna og þser
aftur til „dulbúinnar uppgjafar“
Bandaríkj anna.
Óbreytt í Wisconsin
Á morgun, þriðjudag, fer fram
prófkjör í Wisconsin-fylki. Búizt
hafði verið við því að eftir sjón-
varpsræðu Johnsons myndu fylg-
ismenn hans í fylkinu draga sig
í hlé, og hefði þá Eguene Mc-
Carthy orðið einn um hituna úr
röðum Demókrata. Svo fór þó
ekki og barst sú fregn frá
Milwaukee í kvöld að þrátt fyrir
boðskap Johnsons myndu stuðn-
ingsmenn hans vinna að því öH-
um árum að afla honum „yfir-
gnæfandi meirihluta“. McCarthy
hefur verið spáð sigri og hafa
stuðningsmenn hans talið að
hann myndi fá um 60 prósent at-
kvæða í prófkjörinu. En eftir
er að vita hver áhrif ræða John-
sons hefur haft.
Framhald af 1. síðu.
ingabaráttan nú og lyktir hennar
myndu skera úr um hvernig mál
myndu skipast í Bandaríkjunum
á áttunda áratugnum.
Kennedy lauk annars lofsorði
á Johnson fyrir þá ákvörðun að
draga sig í hlé. Hún væri honum
til mikils sóma, sýndi djörfung
og eðallyndi.
í sama streng hafa tekig ýmsir
þeir sem harðast hafa barizt gegn
stefnu Johnsons í Vietnam, eins
og t.d. öldungadeildarþingmenn-
irnir J. William Fulbright og
Eugene McCarthy. Fulbright
sagði að ákvörðun Johnsons bæri
vitni um hugrekki og stjórnvizku
og McCarthy sagði að með henni
hefði Johnson auðveldað sættir
bandarísku þjóðarinnar.
Reiff i ,i. Saigon ,
Önnur hafa viðbrögðin orðið í
Saigon. Brezka útvarpið segir að
ákvörðun Johnsons um að tak-
marka loftárásirnar á Norður-
Vietnam hafi vakið mikla reiði
bandarísku herforingjanna í Sai-
gon. sem teljj loftárásirnar óhjá-
kvæmilegar. Það hafi ekki hætt
úr skák að þeir hafi ekkert verið
látnir vita um hvað til stóð.
„U.tanríkisráðherra“ Saigon.
stjórnarinnar, Tran Van Do, sem
staddur er í Wellington á Nýja
Sjálandi á fundi SEATO, sagði
þar í gær að ákvörðunin um tak-
mörkun loftárásanna væri mis-
ráðin; það yrði að halda áfram
árásum á Hanoi og Haiphong ef
torvelda ætti birgðaflutninga frá
Norður-Vietnam suður á bóginn.
SEATO-fundurinn sem átti að
hef jast á morgun er nú talinn til-
gangslaus, því að þar átti að
fjalla um hernaðarstefnu banda-
lagsins í Suðaustur-Asíu á næst-
unni, en enginn veit með neinni
vissu hvað það er sem fyrir John-
son vakir.
Johnson sem kom í dag í ó-
vænta heimsókn til Chicago
skýrði þar frá því að hann hefði
boðið Thieu hershöfðingja, „for-
seta“ Saigonstjórnarinnar, að
koma til Bandaríkjanna til við-
ræðna við sig. Talið er að Thieu
hafi verið skýrt fyrirfram frá
þeim ákvörðunum sem Johnson
kunngerði í sjónvarpsræðu sinni.
Thieu lýsti því yfir um helgina
að Saigonstjórnin myndi halda
áfram að berjast, enda þótt
Bandaríkin legðu niður vopn.
Sigur, segir ÞFF
Haft er eftir stjórnarerindrek-
um í Saigon að ákvarðanir John-
sons muni grafa undan áhrifa-
valdi Saigonstjórnarinnar, en
bæta aðstöðu Þjóðfrelsisfylking.
arinnar, sem muni telja þær mik-
inn sigur fyrir sig. Hún hafi ein-
mitt haldið.því fram að stórsókn
hennar um tunglnýárið myndi
leiða eitthváð þess háttar af sér.
í Saigon er einnig sagt, samkv.
Reuter, að stjórn Norður-Viet-
nams muni neyðast til þess að
veita jákvætt svar við takmörk-
un loftárásanna. Geri hún það
ekki muni Johnson geta fyrir-
skipað „miskunnarlausan loft-
hemað“ gegn Norður-Vietnam,
því að þá myndi hann ekki leng-
ur þurfa að taka tillit til álits
bandarískra kjósenda. Saigon-
stjórnin er hins vegar sögð ekki
munu sætta sig við neitt annað
en algeran hernaðarsigur í stríð-
inu.
Fréttaritari Reuters bætir við
að þag sé aukaatriði fyrir al-
menning í Suður-Vietnam hvern.
ig stjórn sú sé skipuð sem yfir
honum sé. Aðalatriðið sé að hann
fái loks frið í landi sínu.
Meiri liðsauki
Það stingur nokkuð í stúf við
yfirlýsingu Johnsons að hann
hafi stigið fyrsta skrefið til að
draga úr hernaðaraðgerðum í
Vietnam, að einmitt í dag var til-
kynnt í Washington að í þessari
viku yrðu 14.000 Bandaríkja-
menn kvaddir til vopna til þjón-
ustu í Vietnam. En á næstu vik-
um eða mánuðum myndu 50.000
varaliðsmenn kvaddir til þjón-
ustu og eiga þeir að hlaupa í
skarðið fyrir þá sem sendir verða
eða sendir hafa verið til Viet-
nams. Þegar þessi nýi liðsauki er
kominn til Suður-Vietnams
verða þar samtals 549.500 banda-
rískir hermenn.
Fjögrur meginatriði
Japönsku fréttaritaramir í
Pekinig sem telja að stjóm Norð-
ur-Vietnams muni ófús til við-
ræðna nema að fullu sé gengið
að þeirri kröfu hennar að hætt
verði öllum hemaðaraðgerðum
gegn Norður-Vietnam, segja hina
kínversku heimildairmenn sína
hafa benfc á það að Johnson hafi
ekki minnzt eimu orði á þau fjög-
Svoboda íorsetimeð
næröllum atkvæSum
Miðstjórn kommúnistaflokksins komin saman á
fund — Skipt um fleiri menn í háum embættum
PRAG 1/4 — Það fór eins og við hafði verið búizt að Ludvik
Svoboda, hinn vinsæli yfirmaður tékkóslóvösku hersveit-
anna sem’ börðust með sovézka hemum í síðari heimsstyrj-
öldinni, myndi verða kjörinn forseti Tékkóslóvakíu.
Forseta'kjörið fór fram á þjóð-
þinginu í Prag á laugardaginn
og hlaut Svoboda sem allir flokk-
ar studdu 282 atkvæði, en sex
sátu hjá. Forsetakjörinu var
Ludvik Svoboda forseti.
sjónvarpað. Að því loknu var
hinn nýkjömi forseti hylltur á-
kaft af miklum mannfjölda sem
safnazt hafði saman úti í hinu
hlýja vorveðri sem nú er víðast-
hvar í Mið-Evxópu.
Miðstjórnarfundur
í Reutersskeyti frá Prag segir
að búizt sé við því að á fundi
miðstjómar Kommúndstaflokks
Tékkóslóvakíu sem hefst aftur í
Prag í dag eftir þrdggja daga
hlé muni ákveðið að skipta um
menn í fleiri háum embættum.
Talið sé að bæði Lenart forsæt-
isráðherra og David utanríkisráð-
herra verði látnir víkja. Þá er
einnig talið að skipt verði um
menn í forsæti miðstjómar
flokksins og þá þeir látnir fara
sem handgengnastir hafa verið
Novotny, fyrrvenandi forseta,
eins og t.d. þeir Chudik og
Simunek.
Frakkland var eitt á móti níu
ríkjum á Stokkhólmsfundinum
Búizt við að samkomulagið í Stokkhólmi muni leiða
til nýrra, harðra átaka í Efnahagsbandalagi Evrópu
B
STOKKHÓLMI og BRUSSEL 1/4 — f aðalstöðvum Efna-
hagsbandalags Evrópu í Brussel óttast menn nú að fyrir
dyrum standi ný hörð átök innan bandalagsins vegna þess
samkomulags sem gert var í Stokkhólmi á laugardaginn
af fulltrúum níu ríkja gegn atkvæði Frakka einna.
Samkomulagig sem gert var í
Stokkhólmi milli fjármálaráð-
herra og seðlabankastjóra níú af
tíu auðugustu auðvaldsríkjunum,
Bandaríkjanna, Bretlands, Jap-
ans, Sviss, Svíþjóðar og banda-
manna Frakka í EBE, Belgíu-Lúx-
emborgar, Hollandjs, V-Þýzka-
lands og Ítalíu, var um að láta
koma til framkvæmda það sam-
komulag sem í fyrra var gert í
London og Rio de Janeiro um
myndun nýs alþjóðlegs forða-
gjaldmiðils með hinni svonefndu
„sérstöku yfirdráttarheimild“ í
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum (IMF).
jjafnframt var lýst stuðningi
1 ríkjanna níu við núgildandi
gjaldmiðilskerfi, sem byggist á
því að í viðskiptum seðlabanka
sé gullúnsan 35 dollara virði,
hvað svo sem verð hennar er á
frjálsum markaði.
Það var sænsk málamiðlunar-
tillaga sem fékk sámþykki ríkj-
anna níu, en áður höfðu fulltrúar
EBE-ríkjanna fjallað um hana án
þess þó að komast að samkomu-
lagi.
Debré, fjármálaráðherra
Frakkia, sagði að hann hefði haft
tvær veigamiklar mótbárur gegn
hinni sænsku tillögu. í fyrsta lagi
væri gengið mun lengra í henni
en í því samkomulagi sem náðist
í Rio í september, og í öðru lagi
hefðu Frakkar seskt þess að á
fundinum í Stokkhólmi yrði
fjallað um grundvallaratriði hins
alþjóðlega gjaldmiðilskerfis.
Málalokin í Stokkhólmi hafa
valdið framkvæmdastjórn EBE
miklum vonbrigðum, því að hún
hefur beitt sér fyrir því og lagt
á það megináherzlu að aðildar-
ríkin kæmu fram semeinn aðili
í þessu máli.
Búizt viff tíffindum
Það þykir víst að Frakkar
muni ekki sætta sig við málalok-
in í Stokkhólmi og muni halda á-
fram baráttu sinni fyrir algerðri
endurskoðun hins alþjóðlega
gjaldmiðilskerfis í því skyni að
afnema forréttindi dollara og
sterlingspunds. í Brussel er við
því þúizt að til tíðinda muni
draga á fundum utanríkisráð-
herra EBE-ríkjanna sem fyrir
dyrum standa.
oðskapur sá sem Johnson
forseti flutti bandarísku þjóð-
inni — og heiminum öllum —
í fyrrakvöld, að hann hefði á-
kveðið að „sækjast hvorki eft-
ir né fallast á að verða í kjöri“
fyrir flokk sinn í forsetakosn.
ingunum í haust, en einbeita
sér í þess stað þá níu mánuði
sem eftir eru af kjörtímabili
hans að því að koma á friði í
Vietnam — sá boðskapur
hlaut að koma öllum á óvart.
Hann stingur svo í stúf við
allar athafnir og yfirlýsingar
Johnsons að undanförnu að
það var næsta eðlilegt að
margir þeirra sem hlustuðu á
fréttir ríkisútvarpsins í gær-
morgun töldu að frásögnin af
þessum ummælum hans hlyti
að vera aprílgabb. Það eru
með hinum mikla ósigri John-
sons í prófkjörinu í New
Hampshire í síðasta mánuði
og allt benti til þess að eins
myndi fára fyrir honum í
prófkjörunum í Wisconsin í
dag og í Kaliforníu eftir tvo
mánuði. Þótt Johnson bæri
sig mannalega eftir ósigurinn
í New Hampshire minntust
ýmsir þess að Truman forseti
ákvað að gefa ekki kost á sér
til endurkjörs 1952 einmitt
eftir að hann hafði beðið ó-
sigur fyrir Kefauver öldunga-
deildarþingmanni í prófkjör-
inu í New Hampshire. Óá-
nægjan með stríðið í Vietnam
og reyndar alla stjórnarfor-
ystu Johnsons hefur ágerzt
svo í Bandaríkjunum ag und-
anförnu ag telja niátti meira
Johnson ekki alls varnað?
ekki liðnir nema nokkrir dag-
ar síðan að Johnson lýsti því
yfir að Bandaríkin yrðu að
leggja sig öll fram til þess að
vinna endanlegan hernaðar-
sigur í Vietnam; þá yfirlýs-
ingu ítrekaði hanif daginn eft-
ir og bætti við að Bandaríkja-
menn myndu aldrei hverfa
burt frá Asíu. Svo herskár
var hann þá, að jafnvel þau
blöð í Evrópu sem enn höfðu
gert sér nokkrar vonir um að
skynsemin yrði ofan á í Was-
hington, töldu alla von úti um
það. „Þetta er í sannleika
sagt geigvænlegt", sagði
„Politiken" í forystugrein 20.
marz. „— bæði fyrir Banda-
ríkjamenn og alla aðra jarð-
arbúa .... Forsetinn byggir
stefnu sína á viðhorfpm sem
eru jafnfjarri raunveruleikan.
um í Asíu og Bandaríkin eru
langt frá meginlandi Asíu. Og
því getum við Evrópumenn
aðeins gert okkur vonir um
að þeir Robert Kennedy,
Eugene McCarthy og sam-
berjar þeirra geti hamlað
upp á móti þessum fanga í
Hvíta húsinu“. Nú, hálfum
mánuði síðar, hefur Johnson
alveg snúið við blaðinu.
r að var þvi við búið að
skiptar skoðanir myndu verða
um einlægnina að baki þess-
ari yfirlýstu ákvörðun John-
sons. Tass-fréttastofan sov-
ézka er ekki ein um þá skoð-
un að boðskapur Johnsons
hafi aðeins verið herbragð,
gert í því skyni að slá vopnin
úr höndum keppinauta hans í
Demókrataflokknum, þeim
Robert Kennedy og Eugene
McCarthy, og búa þannig í
haginn fyrir það að flokks-
þing Demókrata í Chicago í
sumar hvetji hann með yfir-
gnæfandi meirihluta til þess
að verða í framboði til endur-
kjörs í haust. Annað eins hef-
ur gerzt í bandarískum stjórn-
málum og það að verðandi
forsetaefni láti tilleiðast að
verða í framboði þrátt fyrir
margítrekaðar yfirlýsingar
um að það kæmi alls ekki til
greina — þótt þess muni að
vísu engin dæmi að ríkjandi
for9eti hafi hafniað endurfram-
boði en tekið þá ákvörðun
aftur. Johnson hefur hins veg-
ar svo rækilega fyrirgert því
trausti sem hann áður naut
meðal bandarísks almennings
að hann er talinn til alls vís.
Það er annars furðulegt að
ekki skuli vera liðin nema
rúm þrjú ár síðan Johnson
vann einn mesta kosningasig-
ur í sögu Bandaríkjanna.
Skömmu áður en hann flutti
boðskap sinn í fyrrakvöld
hafði Gallupstofnunin birt
niðurstöður skoðanakönnunar
sem sýndu að aldrei hefðu
vinsældir Johnsons verið
minni en nú, og aðeins rúmur
fjórðungur lýsti fylgi við
stefnu hans í Vietnam. Þetta
kemur alveg heim við niður-
stöður annarra skoðanakann-
ana undanfarna mánuði.
Þannig leiddi athugun Louis
Harris í Ijós þegar í nóvem-
ber sl. að aðeins 23 prósent
Bandaríkjamanna bæru traust
til Johnsons. Þetta staðfestist
en vafasamt að hann myndi
ná endurkjöri í haust, jafn-
vel þótt hann yrði í framboði
fyrir Demókrata.
*r ví má vel vera að það sé
nú einlægur ásetningur John-
sons að verða ekki í kjöri í
haust, nema að gerbreyttum
aðstæðum. Hann sjái fram á
nær vísan ósigur nema honum
takist að vekja þá von með
hinni stríðsþreyttu bandarísku
þjóð að samningar um frið í
Vietnam séu á næsta leiti.
„New York Times“ gat sér
þess til í gær að það væri ein-
mitt þetta sem fyrir honum
vekti, ætlun hans væri að láta
þing Demókrata skora á hann
að gefa aftur kost á sér þar
sem honum myndi bezt treyst-
andi til að ganga frá friðar-
samningum. En þótt sú tilgáta
væri rétt, skortir mikið á að
Johnson hafi gert allt sem í
hans valdi stendur til að
greiða fyrir samninga'viðræð-
um. Þótt hann hafi fyrirskip-
að að dregið skuli mjög úr á-
rásum á Norður-Vietnam, hef.
ur hann ekki orðið við kröfu
Hanoistjórnarinnar um skil-
yrðislausa stöðvun þeirra. Og
nær samtímis því sem hann
flutti boðskap sinn bárust
þær fréttir frá Washington að
stríðskostnaður Bandaríkj-
anna í Vietnam á yfirstand-
andi fjárhagsári (fram til 30.
júní) myndi aukinn um hálf-
an þriðja miljarð dollara og
um svipaða fjárhæð á næsta
fjárhagsári, og að enn yrði
sent 13.000 manna herlið til
S-Vietnam. Þetta eru að vísu
bæði lægri fjárhæðir og færra
lið en herforingjarnir í Saigon
og Pentagon hafa krafizt, en
benda þó síður en svo til þess
að tekin hafi verið upp sú ger-
breytta stefna í Vietnam sem
ein getur leitt til þess að stríð-
inu Ijúki.
E
n hvað sem því líður bei
að fagna boðskap Johnsons
Hann er spor í rétta átt. Hanr
er enn ein vísbending um
hvílíka ófæru Bandaríkja
menn eru komnir í Vietnan
og þá einnig um að jafnve
þeir menn sem mestu haf;
ráðið um ferðina séu famir ai
gera sér grein fyrir því. Fyrs
fór McNamara, síðan West
moreland og nú er röðin kom
in að Johnson forseta sjálf
um. Það má vel vera að rét
sé sem sagt hefur verið ai
Johnson hafi jafnan verið ;
báðum áttum í Vietnam-mál
inu, en látið misvitra ráðgjaf;
teyma sig út í kviksyndií
Ýms ummæli sem áður haf;
verið höfð eftir honum bend;
til þess að hann hafi ekki ver
ið alls kostar ánægður mei
gang mála. eins og þessi t.d
sem hann er sagður hafa við
haft við dóttur sína Luci
fyrravor: „Það gæti vel svi
farið að pabbi þinn fengi þai
orð í sögunni að hafa verið s;
sem kom þriðju heimsstyrj
öldinni af stað“. Það vit;
menn af reynslunni að Lynd
on B. Johnson er til alls ví;
— en kannski er honum evk
aUs vamað. ás