Þjóðviljinn - 02.04.1968, Blaðsíða 4

4 SÍBA — PJÖÐWELJTNN — Þriðjudagmr 2. apttffl ®88.
Qtgeíandi: Samemmgarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: tvar H. Jónsson. (áb.). Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórl: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann
Ritstjóm, aígreiðsla, auglýsingar prentsmiðjá: Skólavörðustig 19.
Sími 17500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 120.00 ó mánuði —
Lausasöluverð krónur 7,00.
Ráðleysisfálm
JJáðfoerramir sjö eru eins og ferðamenn sem lent
hafa í kórvillu og hlaupa fram og aftur í al-
geru ráðaleysi. Athafnir þeirra undanfama mán-
uði hafa rekizt hver á aðra, ekkert samhengi hef-
ur verið tilfinnanlegt i tillögugerð ríkisstjórnarinn-
ar og ákvörðunum. Fyrst voru framkvæmdar svo-
kallaðar efnahagsaðgerðir til þess að koma í veg
fyrir gengislækkun; svo var fraimkvæmd gengis-
lækkun til þess að koma í veg fyrir styrki og upp-
bætur handa útflutningsatvinnuvegunum; síðan
var komið á laggimar nýju uppbótakerfi. Fjárlög
hafa verið lögð fyrir alþingi og afgreidd í þremur
mismunandi gerðum. Hin nýjasta gerð fjárlaga var
kennd við spamað, og spamaðurinn var rökstudd-
ur með því að ekki væri talið unnt að leggja á
þjóðína nýja skatta á þessum erfiðu tímum. Samt
er ekki fyrr búið að samþykkja þessar spamaðar-
ráðstafanir en ríkisstjómin leggur fyrir alþingi
nýtt skattheimtufrumvarp; nú á að hækka bensín,
gúmgjald og þungaskatt af bifreiðum um 160 milj-
ónir króna á ári, og var þó bílaeign kostnaðarsaim-
ari hér en í nokkm öðru landi veraldar.
gamkvæmt hinu nýja fmmvarpi ríkisstjómarinn-
ar hækkar bensínlítrinn um rúma krónu, og
hjólbarðar undir venjulegan bíl hækka um svo
sem 1.000 krónur. Því er haldið fram að fundizt
hafi lönd þar sem bensín er dýrara en hérlendis
og því sé óhætt að hækka þá vöru, samkvæmt
þeirri stefnu að hér á landi verður allt að vera
dýrast í heimi. Um hitt er ekki skeytt að íslend-
ingar hafa þá sérstöðu að búa í strjálbýlu landi
með afar lélegu félagslegu samgöngukerfi, svo að
bílaeign einstaklinga er nauðsynlegri hér en víðast
hvar annarsstaðar. Raunar mun reynslan verða sú
eins og ævinlega að skattur þessi leggst ekki á
bílaeigendur eina saman, heldur verður hann smátt
og smátt almennur neyzluskattur; allir sem geta
velta honum af sér. Fargjöld með almennings-
vögnum munu hækka, þar á meðal með Strætis-
vögnum Reykjavíkur sem þó hækkuðu þjónustu
sína fyrir nokkrum dögum. Mjólkin mun hækka
vegna aukins flutningskostnaðar, og tilkostnaður
hraðfrystihúsanna sem flytja hráefni sitt í vöru-
bílalestum mun enn vaxa og þar með kröfumar
á ríkissjóð. Og þannig mætti lengi telja.
^lvarlegast er þó að vandamálin /magnast enn
meðan ríkisstjórnin heldur áfram ráðleysis-
fálmi sínu. Allir undirstöðuatvinnuvegir þjóðar-
innar eiga við sívaxandi örðugleika að etja, sjávar-
útvegur, fiskiðnaður og aðrar iðngreinar. Sam't
bólar ekki enn á neinni tilraun til að takast á við
hin raunverulegu vandamál. Mætti ríkisstjómin
þó minnast þess að því aðeins hafa íslendingar efni
á að aka í bílum að hinir þjóðlegu atvinnuvegir rísi
undir þeim tilkostnaði; bregðist sú undirstaða
munu auknir skattar af bifreiðum hvergi birtast
nema á pappímum sem frumvarp ríkisstjómarinn-
ar er prentað á. — m.
Mistökin eru dýr skóli
^ . ■■ r -v ' (*■
EiCKIUÁI
mállá mála að orsakimar tál
■þess áð sjávarútvégur Norð-
matmsa faér éfkM á sig þaw, á-
fö!E sem íslémzkoir sjávarútveg-
ur fékk á si. ári, séu í stór-
mb' dréftumn skoðað bessar:
Hagsýni
Norðmanna
í fyrsta lagi dreifa NorðiméJin
miklti méiira'álhættunni í sinum
sjáva;rútvegi iheidiur en við, með
því að ' skipuleggja . veiðamar
þaninig, að sem fllesitar greinar
fislkveiða séu stundaðar sam-
tímis bæði á þeinra heimamið-
um svo og á fjardægum miðum.
I öðru lagi tðksit þeim að
auka aifiláiniagmð, miðað við ái*-
ið. á undan, þrátt fyrir mjög
lgtniga sókn á, mið við ýmsar
veiðar. Og það er emgin laun-
ung að þetta tóksit fynst og
fremst, .yégna rnilklu stærri og
fiuljkominarj veiðifilota, við allar
greínar . fiskveiða, miðað við
árð á uindan.
I þriðja lagi fiulllivinna Norð-
mienn í iðnaðarvörur tálsvert
magn af sí'num sjávarafurðum
og í vaxandd mseli. Með þessari
fullvinnslu auka þeir verðmæti
g. ........ ..... ..........................c-v•• • • • s •• %
Ýmsir mélsmetandi menn
hafa haildið því fraim í ræðu
og riti, að hið miMa efnahags-
lega áfall sem íslenzka þjóðin
varð fyrir á s.l. éri, þegar'tekj-
ur 'af útfilutningi laskkuðu um
upphæð, sem ýtmsir telja að
nemi nálægt 2 þús. miljúnum
króna, að þetta áfall stafi bein-
línis af því hve sjávarútvegur
sé ótryggur útfilutniinigsaitvinnu-
vegur. Og þeir bæta því gjam-
am við, að reifcna megi með
þvflíkum slkaikkaiföllum í þjóð-
arbúskapnum svo len,gi sem
sjávarútvegurinn einn verður
að standa unidir okkar útfilutn-
ingstekjum. Þessi rök m.a. hafa
verið færð fyrir nauðsyn þess,
að reisa hér alúmínbræðslustöð
og veita útlendinigum þau kjör
til rekstursins sem útilokað er
að hægit verði að veita íslenzk-
um atvinmiuvegum.
Ég vil hinsvegar halda því
fraim, að það sé éklki sjávarút-
vegurinn sem atvinnuvegur sem
á sök á minnfcuðum þjóðairteikj-
um okkar, heldur fyrst og
fremst mistök í skipuiagnimgu
hains og vamræksla á því sviði
að halda hér uppi blénuliegri
togaraútgerð, sam ein er fær
' um að standa undir nútíma
fiskiðnaði árið um kring. Þetta
fúiUvinina í vöru, og það er sú
síðari grein vinnslunnar sem
veitir þúsiundium manna atvinnu
■ uim leið og verðgildi framieiðsi-
unnar margfaldast.
Ég bendi á þetta hér, vegna
þess að ég hef orðið var við
þann missikilning, að sumir
halda að við komuimst á bekk
iðnaðarþjóða með byggingu al-
umínbræðsiluninar í Strauimsvík,
en það er sorglegur misskiin-
ingur.
Þegar við niú stöndum
í skipasmiðastöðvum í Þýzka alþýðulýðveldinu háfa verið smíðuð mörg fiskiskip fyrir íslendinga á
undanförnum árum, skip sem reynzt hafa yfirleitt mjög vel. í „Volkswerft“-skipasmíðastöðinni í
Stralsund við Eystrasalt, — en þar voru 250 les askipin smíðuð fyrir íslendinga á sínum tíma, —
hefur nú verið lokið við smíði þúsundasta skipslns. Var það einn af hundrað verksmiðjutogurum
af gerðinni Atlantik eins og myndin er af.
ásamt þvá að láta fuilviinnsíu
okíkar sjávarafurða sitja á hak-
anum fyrir öðruim síður þörfum
fnamkvæmdiuini, það er þetta
sem gerir verðsveiflumar þung-
bærari en þær þyrftíi að vera.
Það má skipta þjóðum heims-
ins í tvo fflokka. Anmarsvegar
eru þær sem affla hráefna og
selja þau óunnin eða hálfunn-
in til iðnaðarþjóða. Þetta á
jafint við um inatvælafram-
leiðslu sem og aðrar fraim-
leiðsluigreinar. Hinsvegar eru
svo iðnaðarþjóðimar, þar sam
það heyrir til undantekniinga að
selja óuninin hráefini úr iandi
og er því aðeins giert, að við-
komand i þjóð annii elkki að
fullvinina hráefnin í iðnaðar-
vörur.
Og þetta á ekki síður við á
sviði matvælaframleiðslu heid-
ur en hverrar anniarrar fram-
leiðslu. Við Islendingar erum
hinsvegar í fyrri fflokknurm, við
erum fyrst og freimst hráeÆna-
framlleiðendur, þar. sem full-
vinnsla sjávarafúrða okkar er
svo lítil að hennar gætir saima
og ekkeirt í heildarútflutn'ingn-
um á maitvælasviðinu. Þetta er
okkar sitærsta mein, eins og
alilra hráefnaframileiðenda.
Alúmín ótryggt
Með alúmiínlbræðslunni í
Straumsvík þegar hún kernur i
gagnið, er íekki rotfinn þessi
vítahrinigur seim umlykur okkur
sem hráefnaframteiðsluþjóð.
nema síður sé. I Straumsvík á
að framileiða . alúmínhráefni
hainda iðnaðarþjóðum til að
frammi fyrir þeirri staðreynd
að þjóðartekjur okkar lækka
svo stórlega á einu ári, edns og
raun ber vitni, aðailega' vegna
lækkaðs verðs á frýstum fisk-
flökum, ásamtlýsi og mjöli, en á
saima tíma hækka'þjóöartékjur
Norðmanna ög fléiri þjóða af
sjávarútvegi, þrátt • fyrir óhag-
stæðar verðsvéifflur á hedims-
markaði, 'þá held ég að tíma-
bært sé að staldra' við á göng-
unni og hugletða hvaða orsak-
ir valda þessu.
Orsakirnar eru þessar
Ég tek hér Norðn.enn, þar
sem þeir selja á mörgum sömu
mörkuðuim og við sínar fisk-
framleiðsluvörur. Árið 1967
varð þeim ekki eirus þungt í
skauti sem okkur, hvað afkomu
sjávarútvegsins viðkemur. Og
þagar Norðmenn höfðu gert upp
árangur af fiskveiðum og fisk-
vinnslu þetta ár, þé setja þeir
það í fflcikk með góðum árum.
Samkvæmt þeim gögnum sem
ég hef í hönduim þá hækfcaði
líka magn útffluttra fiskafurða
úr 630.694 tonnum árið 1966 í
939.671 tonn árið 1967. Á sama
tíma hækfcaði verðmæti fiskaf-
urða útfflutningsins úr 1509
miljómutm norskra króna í 1748
miljónir n. kr. 1967. Menin at-
hugi það val, að þessum árangri
ná Norðmenm í sínum sjávar-
útvegi, þrátt fyrir margneflndar
verðsveiflur í suimuim greinum
fiskafurða þeirra. Það er þetta
sem okkur ber að athuiga og
athuiga vel.
Ég hfild að það fari ekíki á
útfflutnings sjávarútvegsins stór-
lega.
I þessu samibandi vil ég
benda á, að Norðmenn full-
verka og þurrka til útfflutnings
svo að .segja allan simn sialtfisk-
affla og ljá ekki málls á því að
selja hann iðnaðarþjóðuim til
fuillvinnslu. Það er aðeins fflutt
út hjá þeim örlítið af smófiski
í óvérkuðu ástandii. Saltfiskút-
fflutiiingúr Norðmianna í full-
verkuðu' ásdgkömuíagi nam 40
þúsund smálestum á s.l. ári, svo
að tölur séu nefndar. Á sama
tíma þurrkuðum við aðeims úr-
gangssalitifisk til útfilutnimgs en
seldum allan saltfisk sem mats-
hæfur taldist í óverfcuðu á-
standi til iðnaðarþjóða sem
síðan fuilflverka hann.
Brofors, aðalbankastjóri Nor-
egsbanka, sagði í opinberri á-
litsgerð um markaðsmál Norð-
manna fyrir nokkrum árum, að
Norðmenm væru svo fátæk þjóð.
að þeir . hefðu efcki. efni á þvi
að seljQ. saflitfisk 'óvérkaðam úr
laindi. f ■ ’ ; '
Þá má benda á -hinn mikla
fisk- og síldamiðúrsuðuiðinað
Norðmanna, sem hefur þróazt á
lönguim tírna upp í það sem
hamn er í nú fyrir markvissa
baráttu á : néyzlumörkuðum
stórra iðmaðarþjóða.; Þetta hef-
ur fyrst óg fremst tekizt vegna
þess að varan hefur áunnið sér
traust sem vömduð iðnaðarvara.
og fé hefur verið lagt fram til
markaðsleitar. Nú er svo kcmið
að ég hygg að sú borg muni
vandfundim á norðurhveli jarð-
ar,“þar sem ekki er-hægt að-fá
keyptar norskar físk'niðúrsuðu-
vörur. Ég sá þessar vörur á
boðstólum ininá á miðju mé'gin-
landi Kanada í sumar og eru þó
Kanadamenn sjálfir stór fisk-
fraimlteiðsluþjóð.
Þá eru Norðmenn. famir að
fuillyinna í neyzluvörur heima í
Noregi fisikfflök sem þeir senda
'steikt á Evrópumarkað. Þeir
.herða stóran hluta af sínu
síldarlýsi og selja þanmig • og
:fá í gfiignuim þamn iðmað állt
anmað oig hærra verð heldur en
við.
• Þá er rótt aö nefna það, að
þeim hefiur takizt, þrátt fyr-
ir harða samfcappni, að þróa
svo sína sfcreiðarverikiun, aðþeir
sitja nú einir að maxfcaðnum í
Pih'nlandi, Sviþjóð og að stærsta
hluta á ftalíu Hca, en þeittá
eru dýrustu storeiðarmarkaðir
' heiimisiins.
Alhliða sókn
Á saana tíma og sildvéáði-
ffloti Norðmanna hefur vaxið
í lítou hlutfiailli og oktoar sfld-
veiðiffloti þá hafa þeir ]4ka
byggt upp frá grunni stóran
ftoba af úfhaifsh'nujveiðurum siem
hvorki eru háðir árstíðum eða
veiðisvseðum. Em þó hefúr sókn
þeirra í sjávarútvegi etoki látið
sér nægja þetta, heidur hafa
þeir korniið á fót litoa stóirum
togarafflota, á sarna tíima og
okkar togaraútgerð hefur verið
að dnagast samain og hverfa
smám saimiam ag sjónarsiviðin.u.
Þetta er glæsilegur floti og ört
stækkandi, skipin af mismun-
andi stærðum, þedrra á nueðal
fjögur verfcsmiðjuskip, sem skila
frystum fflötoum á iand og ger-
vinna aJlan úrganig. Fyrst Norð-
menn telja það lífsoaiuðsyn. fyr-
ir sig, að dreifa áhættunni i
sínnim sjávarútivegi með áfhliðá
sófcn á ölluim sviðum fisfcveiðiá,
á sama tíma sem þeir leggja
á það áhertílu. að vinna sem
allra mest af sínum sjávaraf-
urðuim í fuMunna iðinaðarvöiru,
þá ætti það að vera margföld
lífsnauðsyn. hjá dkfcur ísltend-
ingum að gera hið saima, dreifa
áhasttunni af veiðunum með
því að stunda sem fjölibreytiiteg-
astar fiskveiðar samitímds og
jaflnihliða því sam við þurfúm
að byggja upp okikar fiskiðn-
að þar sem lögð væri höfuð-
áherzla á flulllvininsilu vörunm'ar.
- Norðmenn þurfia eklki í sín-
um þjóðarbústoap að treysta
jaifoi ihikið á sdnm sjávarútveg
eins og otekur er þörf um láiiga
framtíð. Þeir eiga sinn stóra
verzlumarflota, hrávöruiðmað,
sfcipasmnðar og margskomiar
anman iðniað til að styðjast við.
En þegar þeir, þrátt fyrir fram-
angreindar sitaðreyndir, hefja
stórsðkn í sínum sjávarútvegi,
mieð góðum ánangri, séð frá
sjónarhól þjóðarheildarinnar,
þá ætti okfcur Islendinigum að
geta sfcilizt það, iwað okfcur beri
að gera, því að á sviði sjávar-
útvegs og fiskiðmaðar eru
stærstu möguleikar okkar um
langa framitóð.
Mistök sem gerð eru í sjévar-
útrvegi oktoar er óneitamlega dýr
skóli. En ef við drögum réttar
élyktawir af femginni reynslu,
þá getur sú reynsla orðið að
' guJld fraimitíðarinnar; að því
þurfurn við að keppa og setja
markið hátt.
Endurreisum togara-
útgerðina og eflum
fiskiðnaðinn
Ég hika etoki við að segja, að
í þeirri sóton í íslenzkum sjáv-
arútvegi sem verður að koma
nú, þá sé endurreisn íslenzkrair
togaraútgerðar stærsta málið og
mest aðkallandi í daig. Hefð-
uim við átt stóran og vel búinn
togaraflota á s.l. ári, og tryggt
rekstrargrundvöll hans, þá væri
afkoma önnur og betri, bæðd
fyrirtækja og þjóðar, héldur an
við blasir nú. Framtíð fiskiðiv
aðar okkar verður tæpast tryggð
Framihald á 9. síðuu