Þjóðviljinn - 21.04.1968, Qupperneq 7

f
Sunmudaguir 21. apríl 1988 — ÞJÓÐVTLJTNN — SÍÐA J
I þessari grein gerir Olav Rytter ritstjóri og formaður
framkvæmdanefndar upplýsingaherferðarinnar sem köll*
uð er Noregur úr Nato, grein fyrir sjónarmiðum sínum
og framkvæmdanefndarinnar
IiiamhaÍI ammni
y ■ tíj
Það hefur lengi verið ljóst
að það ar ektkd lítill hluti
norsiku þjóðarinnar sem er _ á
móti þtvn að vij. hölduim áf ram
að vera f Nato. Með tiMitd til
þjóðaratkvæðis sem krafizt hef-
ur verið um þetta lífshtags-
munamál er það rétt og sjálf-
sagt að fólk fái áður uipplýs-
ingar um bseði viðhorf með
og móti. Minnuimst hins gamla
spakmælis sem er eimn af
homsiteinum i lýftræðishefðum:
Audiatur et altera pars. H3ýð-
um eimnig á hinin aðilann.
Það er sjónarmdft hins aðdl-
airis, sem upplýsingaiherferð
fólks úr öltlum stjómmálaiflokik-
um Noregur úr Nato vdil túlka.
Þeir sem áttu fruimlkvæðið og
síðar fAmikvæmdainefnd þess-
ara samitaika hafa eftir iangivar-
andi og itarlegar umræður mót-
að grundvalMarsjónairmdð sitt í
formálsorðum og ásikoran.
1 formálsorðum segir: „Ner-
egur úr Nato“ er saimitök flóilks
úr öllum stjómmáilafllokikum er
vinnutr að þvi að aðiid Noregs
að Nato verði silitið, þamnig að
land okikar getsi aiftur fc-jálst
og sjáifstætt unnið að afvopn-
un, friði og aillþjóðarébti. Sam-
tökin vilja því sameima alla,
sem í flokkum sdmuim, öðrum
samtökum og þjóðiifinu viija
krefjast þess og vimma að þvi
að Noregur taiki þegar í stað
hin nauðsynlegu skref til þess
að slíta aðiW okkar að Naito."
í áskorumánini segir: „Tak-
marfc uitamirífcdssitafinu Noregs
verður að vera að tryggja sjálf-
stæði landsims ag miða að þvi
að draga úr viðsjám, virnna að
afvopmm og friðd — og brúa
bilið miiii auðugra og fátækra
þjóða. Aðild Noregs að Naito
beinist ekki að þessu manfcimdði..
Utanrfkisstefna Sovétrílkjanna
hefiír mú á dögum ekkd meina
hættu fyrir Noreg í flör með sér.
Bandaríkin eru helzta valdarík-
ið í Nato og hemaðarátök þessa
srbórveldis í Víetnaim og annars
staðár í verötdinmi geta leitt til
þess að N^regur sem Naibolamd
drágist í þessi átök.
Pjmvarðarheráætllum Nato
sem gerir ráð fyrir notfcum
kjarnorkuvopna í Noragi og
hirm mifcili herbúnaður í Norð-
ur-Noregi eyfcur hsettu á alls- ‘
herjar kjarmorfcustríði. Fiuig-,
sjó-, og landher Noregs eru í
raum og veru updir sameigim-
legri Naitostjóra og þetba gref-
ur undan sjáilflstæði lamds okk-
ar. Nato er henhaðartoamdailag
hiiina auðugu þjóða, og Nafto
vppnum er beitt gegm íátæfcum
þjóðum í átökum mifcli þjóða í
norðri og suðn'. Sem aðiiar að
Nato beruim við átoyrgðairtollut á
þessari stefnu. Slik samiöfc geta
ekfci’ orðið verkfæri friðar. Þeg-
ar Ablanzhafcsátfcmálinin verður
tekimn fcil endursfcoðunar verð-
ur Noregur á árinu 1968 að
stfga skref til að sdíta aðild-
inni,“
Þessi ummæld sem um 500
konur og menm úr ölilum stairfs-
greimum hafe skrifað undir er
undimstaða starfs okkar.
Ástamd i alþjóðamálum nú er
sprobtið af himmi dramat-
ísku þróun á. síðusbu tutiugu ár-
iffli:
Sovétrfkin voru ásamt Bret-
landi annar helzfci bamdaimaðjr
okkar í Evrópu í heimsstyrjöld-
iijni siðari. Bnigimn vanmetur
hlutveifc Bamdariikjaimna. Bn
það era fyrst og fremst Bairátt-
an um Bretland, H1 Altamein,
Stalímgrad og Berlin sem varða
leiðima til sigurs og frelsis fyrir
okkur og önnur lönd, sem naz-
istar höfðu hertekið. Við skul-
um heldur ekfci gleyma þvi af
óþörfu lítillæti að iminnaisi á
Orustuma um Atlanzhaf, þar
sem Norðmenm í verziunarfilot-
anum og sjóheraum lögðu frarn
siimm stærsba skerf í sityrjöld-
immá.
1 aktóþer og móvember árið
1944 héldu sovéákar hersveitir
inn i Austur-Finmmörk i sam-
ræmi við samnimg miMi nomsku
og sovézku stjómanna.
Norskar herdeildir frá Skot-
landi og síðar flrá Sviþjóð og
norsfc herskip tóiku þátt í þess-
ari norsk-sovézk-brezku herm-
aðaraðgeið. Sovéfcherimm hélt til'
baka í samræmi við samnimg-
inn — þrábt fyrir hina mörgu
föllnu sem eftir lágu — efbir að
markmiði aðgerðardmmar hafði
verið náð, em það var að eyði-
leggja þýzkar herstöðvar sem
gátu látið sig skipta skipailest-
iraar tiil Munmamsk, og frelsun
á hluta af norskri jörð sem gat
verið fótfesba fyrir norsfcu
stjómina uindir ríkisistjóm okk-
ar í London.
Fimm árum síðar var Noregur
aðiii að hemaðarsaimfcökuim
sem beint var gegn Sovéfcrikj-
umum effcir mörg hundruð ára
friðsamlega samibúð við gamla
Rússbamd og Sovétrifcim, án þess
að Sovétrikin hefðu sett fram
kröfur um eirnm fermetra af
narskw lamdi, án nofckurra
höfum við mú á dögum ríka á-
stæðu til að setja stórt spurm-
ingarmerki við fuillyrðinguna
sem var meginröksemd fyrir
því að við gengum 1 Nato, sem
saigt hættuna á sovézkri árás á
Nöreg.
Það var sagrt að „effcir Téfckó-
slóvakíu kernur röðin að Nor-
egi.“ Þessi orðrómur skapaði
skelfingu sem hafði áihrif bœði
á almemn viðhorf í lamdinu og
mifcilvægar ákvarðanir í ráð-
sndi stjórnmálaflofcki.
Sjálfiur hef ég sem fulltrúi
upplýsjmigaþjómusibu Sþ í Prag i
fimm ár á tfimabili hörðustu
Stailínista haft meira en nóg
tækifæri til að kýnnast skuigga-
hliðunum á þjóðféflagsikierfli á
villigötum. Bn það er sama
hvernig maður lítuir á atburð-
ina í Prag í fetorúar 1948, þeir
vora hvað sem öðru líður verk
Tékkósilóvaka. Það vair komrn-
úmistaiflokkur, sem hraitt þeim
af stað og naut hann v»ldaað-
stöðu simrnar á þingi, í rífcis-
stjórm, í stjórmarkerflinu, i
vprfcalýðsfélöguim og með fjöl-
mennum hópum menntamanna
til að taka völd í rfkinu.
NOREGUR
ÚR NATO
landamæradeilma og án þess
að hvoruigur aðili hefði verið
með nofcfcrar ögrunaraðgerðir.
Menm hljóba að spyrja hvers
vegna og hvernig gat þetta
gerzt?
Eg þyikist ekfci búa yffl r hirn-
um eiina sögulega sainmileik. Bn
i l.jóosi persónullegira fcymma af
nokfciruim þeim hémuðum og
lömdum sem voru vetitvamgur
atburðamma, Vestur-Bvrópu og
Póllamidi, Júgósilaivíu og Téfcfcó-
sióvakíu ieyfli ég mér að sebja
fraim eftirfaramdi sjónawniið:
Nafo var ávöxtur hugmynda-
fraeðilegra eg tilfinningalitaðra
strauma: annars vogar voru hin
vestur-evrópsku og norsku við-
brögð við hinni sovézku út-
þenslu til vesturs og hins vegar
var bandaríska andkommún-
íska krossferðin austur sam-
kvæmt Trumankenningunni og
hin markvissa umkringing Sov-
étríkjanna ekki aðeins í norfí-
vestri eg vestrl, en einnlg á
Miðjarðarhafi, f Austurlöndum
nær og í Asíu.
Þaft væri gróf eimföidum og þar
að aufci óréttmætt vanmab á á-
byrgðarfluMum sbjórmimélamömin-
um, sem vora sér irpijðvitandi
uim ábyrgð síma að segja að
Noregur hafi verið famgaður í
hima bandarísfciu krossferð.
Ein síðan 1949 hefur það orð-
ið æ greinillegra að aðild
okfcar að Nabo siem ábti að vera
trygging gegn niýjum 9. apríl
þ.e.a.s. tryggimig fyrir aðstoð
bandamapma ef til ótaka kæmi
á ofcfcar iondsvæði hefur þvert
á móti gert iaindið að fram-
varðarstöð, að sfciildi gegm árás,
efcfci á norsfca jörð en á Bamda-
rífcim 1 huigsamllegum áböfcuim
stórvelda, þar sem kjairmorfcu-
vopn verða tokiin í nobfcum frá
fyrstu stund.
Með tilláti till aðstæðna í sam-
bamdi við aðiild ofcfcar að Nato

m»otu
10K≤
aksjons-j
■ .
Opphfsningskamptinien
NORGEIIT AV NATO
|»-i

■■■■■
6Í»» }aHti*r IQtiH ifeíirte *trt»a/*jKirayrurr
•HDWI i’ AV toOD *• •* hmHÍv •*•**»’ •' HM “•*•***?*
i *. *4AIC * J t>Aor. i l r rT ivð n orr****** ~ «W#* hr
-■* wTVT■» •* I 1* ■****- ■-»******* n • ^
„ *lt«i *<• «< Krjr *• »‘,l H* * HT**>-»rAt-itor*»
, . |I Bi.
jí||P||
Mt» der alte «
sotn «ixkrt*sn*f *.
#pp«pet '
HarQ* »-M‘ -H k M
,*»•• •n*

•w*- ; **► *••• ■»<■• ►*•* »*«•• VU « ármjm-m
ba. tol • »*• fcifcurt m*4 I ém »
i!jéi(iM,il®íl!!i%*ili •»>*»*'■
m •-.». n hiATCekM- *►•>•»• -ri f
Haf ■ SUIC h *f -Í4 M *M1Ce»
| «■*••
_ I. rt ep'MNr Un >U k *
■ Hi- 'UrCMtv «>r *» v '■'»■• ■»
»««OTKin{tn Hn*»> |
N—f" I
WWW í. Mff. |
NORGEUl!
v í r:ri' ■ ' íý.;::r. :: !; ;:rv::^:v i
- * V S - - ‘ j
. I ý’i'. . ...-v- ..
r mmmmmmm m m m m m m m m m m m m m m ■,«■*.
llferfrfr . i •
nfkeui'iipuitthttt • ." l !
Raumtoœfara mat á ásbamdimu
í þá daga væri að spyrja hvort
norski kommúnisbaifllofck'Virimp
með sínia 11 þimigmemm, emga
aðsböðu í rífcÍKstjóra, «g tak-
markaðan stuðnimg í verfcaiýðs-
hreyfimgunn i og meðail menmta-
manma heflði getað og viljað
gena það sama og hámm voidugi
tékikósilóvasiki ílofcfcur. Svarið
hlyti að vera aídimbtairlaust mei.
Em þebta tifltoeyrir sfigumini. Og
það er Mfca söguieg sbað-
reynd að þjóðim var óbtasiegim og
aö það hafði miifcii átorif á að-
i'ld ofcfcar að Nato. Him þriðja
sögulega staðreynd er að siðan
þetta gerðist höfum við lifað
nær tuttugu friðamr í Bvrápu.
1 þesou samtoaindi er því hald-
ið flram að við getuim þafcikað
Nato ekfci aðeins fyrir himm
viðfcvæma og ógndefflda frið, en
eimnig fyrir það Mýdmdasfceið í
amdrúmsiloflti í Evrópu sem orð-
/ið hafa á síðustu. áram.
Þetta er ósörorauð staðhaefimg,
sem hægt væni mieð meiri rétti
að smúa við: ao það haifi orðið
þrátt fyrir Nato.
Persómulega tefl ég að eim
megimósteeðan fýrir þvi að
diregið hefur úr vdðsjám í Bvr-
ópu sé að vesburlönd og þ.á.m.
Bandaríkin hafa viðurfcenmt
þjóðfélagskerflið í Ausiur-Bvr-
ópu sem fait accompli eða sögu-
lega staðreynd og hafa því hætt
að æsa tit amdikommúmískrar
krassflerðair — f giogmum Voice
of America og önwur fjölimiiöl-
unartæfci — gegm þessum lömd-
uim. Þetta heflur eytt mifcl'H af
þeirri tortryggni sem áður rffclti
og var eim megimásitæöam fyrir
kalda stríðinu.
Em ný spremgjoárás á sóv-
ézk sfcáp i Haiþhong og ný út-
færsia hermaðar Bamdaríkja-
matnma i Viebnam gebur eitrað
andrúmslofttið milli Sovétrikj-
amma og Bamdarífcjamma og þar
AVNATOj | ammm&m...........................................................................................!:
,a. ÖCÍÍjiWif! '■ «•••• rnm mmmmmmmmrnmmmmm— ~
yS■í»!Hii■|!Iiiiw^i!Í!ll»i!l#líilMÍ!li!ill:ili:rtl|]li::lliíiiil^|]!iífi!illiíililtei!'':!!í!l^i!:i|^l!í^i|:;i1l:íilllíl:'li:||':':''::'''';:i':l:':':''*':, ■ 1 ippRpilp11 *! 1 IUnnnN!lii!HÍ!WIMW«ipwunmul!i!!íli!W!!ltolHmlliiip|
Þessi herlsíðuauglýsinc hefur m.a. verið birt í aðalmálgögnum Vinstriflokksins og Verkamaxma-
flokksins f Noregi og undir ávarpið skrifa m.a, prófessorarnir Gutorm Gjessing, Ragnar Frisóh,
Johan Vogt, Reidar Aulie, Ottar Dahl, Lorentz Eckhoff, Torstein Eckhoff, Leif Johansen og Troad
Hegna ritstjóri, Johan Borgen rithöfupdur, Paal Brekke rithöfundur, Trygve Bull lektor, Kjell
Bækkelund píanóleikari, Johan Galtung forstjóri, Inger Hagerup rithöfundur, Carl Hambro rit-
höfnndur, Hans Heibert leikhússtjóri, Toralv Maurstad leikhússtjóri, Harald Sæverud tónskáld,
Tarjei Vesaas rithöfundur.
með eirmdg Vestur-Ðwópu og
Norags aflbur.
Hér @r höfuðabriði í rök-
semdafærsduim ofcfcar gegn
aðild að Nabo eims og sjá má í
ásfcortm okikar. Það «r u» að
ræða hermaðairábök Bamdarífcj-
anna „f Viebnam og amnars
sbaðar í veröld'iinmd.“ Það er »*m
stuðnimg BandannTkjamina að
ræða við aflburhaildssbjámir í
Saiigon og Grifcfcilamdi og Pontú-
gal. Það er um að ræða átoyrgð
Bandarífcjamma og þar með
meðáþyirgö okfcar sem aðilla að
Nabo á flriðsaimlegiri útrás himma
voldugu félags- og þjóðemis-
áflla, sem mú brýtur á f „himum
þriðja heimi“ sem er í megim-
atriðuim sammefmi fymir „hirm
fábæfca heim.“
Og þar með höfúm við fllutt
okfcur úr florbíðimmi í samibíðima-
Og hér höfum vdð ný’lega liiflað
fjóra árekstra, sem aillir hafa
bæði íiaumtoiæflt og báfcmræmt
iinmtak og affldr sfcdpta máli í
samibandd við það sem hér er
raebt: Náto eða efcfcl Nabo?
T Washimgton hittusf þeir
1 Johnson foi-seti og U Þaint
aðalritari Sameimuðu þjóðammji.
U Þamt hefur vegna sböðu simn-
ar og persónuileifca bebri og eðli-
legri aðgamig að uppfýsimgium
og sterkari sábbaaðsdöðu en
nofcfcur anmar. maður í heimi.
Hainin giat sfcýrt flra þvá að efltir
viðræður sem hamm hafði ábt í
Nýju Deillhi, Mosfcvu, London og'
sfðasb en efcfci sízt við aðailtflull-
trúa alþýðuilýðveidisins Viet-
nam í Paris, að rífcdssdjómim í
Hamoi „vffl hefja friðarumiræð-
ur efitir sfcilyrðislausa sböðvum
loftárésa á N-Vietnam.“
En Johmson ftxrseti sem fær
símair upplýsiimgar um ráðumeýti
sem edmsýnm og eimlþyifckur ráð-
herra stjámar, „hafði aðrar
uppl'ýsimgar uim fríðarviljamm f
Hamoi.“ '
Og lofltárásumum var halddð
áfraim og skobmörkim eru vjilim
af mamind sem ber ábyrgðima á
ósvíflnuim brobum á sátbmála Sþ
að bedba ofbeldi til að fcoma
fram stjórmimálailegum mairk-
miðurn, imeð hernaðarihlubum i
borgarastríð í S-Vietnam, og
broti á alþjóðarétti með óyfir-
lj’sbum lofbhernaði gegn sjálf-
sbæðu ríkd.
Leyfist fyrrveramdi starfS-
manni Sþ, sem mú getur takið
blað frá mummd að móbmæla
þessari fyririibmimgu á fyrrver-
andd yfdmmammd og brotó aegn
amda og bókstaf SÞ — og þó
það sé fjarstæöukennt: aegm
brotd á sbuðningsákvæði Nato
við ofangreimd höfluðatriði Sþ.
Onmur ábök basði raunheef og
táknræn urðu í hinmi
gömilu keisai-aborg Hue milli
Vietmama og bamdarískra lamd-
gönguliða. Það er táknræmt og
meira en það að bandarisiku
hermennirnir dirógu efciki að
húmi fána þeirra Thieus og Kys
yfir „efmr“ rústir em barada-
rísfca flánanm, meðam Vietn&rn-
«r höflðu fána Þjóðfrelsisfylfc-
ingarimmar yfir kedsarahöJlinMi í
flimm vdfcma hetjuvöra.
Við skuluim taka eiftir því að
það var áfommað að gera Hue,
sem var höfuðborg í kedsama-
dasminu Anmaim sem 1 mörg
humdrað ár kjarai Viebnam, að
höfluðborg í samedmuðu og sjálfl-
sbæðu Viebnaim sem ábtt að
verða samkvæmt Gemfarsamn-
imgnum og það var Sadgon-
stjórnin sem kom i veg fyrir
kosningarnar 1956.
Við — sem vi'buim ldtið hvað
gerist f hugum Asíubúa í sam-
, bamdi við striðdð i Viaifenam
ættum eimmig að taka efltjr þvi
að Nasser stillti verjemjdum
Hue upp nýlega í ræðu sem
flordæmi fyriir „arabahermemn
framti'ðarininar“.
Við ætbumT eimmig að taka eft-
ir þvd að frébtasr-;ýramdi i Kai-
roblaðið „A1 Ahr«m“ sagði
að Hue murnd ,,v«rða sem
Lauigasikarð í framtíðarsögu Vi-
etnam og Asíu. Þar var ósigur
sem eintoverju simmi mun fá
síma asdösku Maraþom og Sala-
mds.“ Stór orð koma fyrir. Em
Bamdarikim og Sll Naboriki
asbbu að lesa þessa skrift á
veggnum rétt.
Þriðja dæmdð gerist í 'Aþenu.
Þar ábtu hlut að máli
bamdaríski sendiherranm og
Framhalö á 9. sdðu.
I
I