Þjóðviljinn - 03.05.1968, Síða 7

WtP-

Kröfusranean leggur af stað úr Vonarstræti.
PösáanSatgtn* 3. ma£ 1963 — !N£æfVTLJTNíN — SÍÐA ^
RœSa GucSmundar J. GuBmundssonar á útifundi verklýðssamfakanna
Hugsjónir vordagsins 1. mai
Guðmundur J. Guðmundsson flytur ræðu sína á útifundinum
á Lækjartorgi 1. maL — (Ljósm. Þjóðv. A.K.).
Atvimna öilllum verkalýð —
með þessum orðuim hefst ávarp
vort í dag. Sammiála 03' einhuga
hefur 1. maí-miefndin sett þeissa
kröfu efst á blað. í veitur urð-
um við að horfa á og margi.r
að líða atvjnnuHeysi; atvinnu-
leysi er ekiki stórt orð, enmerk-
ing þess er hræðdleg. Þedr siem
nú eru ungir að ^rum þekikja
það flestir aðeims/ aÆ afspurn,
en þeir sem lifðu sín manm-
dómisár árin 1930-1940, mimnast
þess sem dimmasta kafla ltfis
síns, ög á ótrúlega manga hef-
ur það haflt vairamieg áhirdf.
Shkt böl er einmi kynsilióð nægi-
legt einu simmá, þótt hún þurfi
ekiki að l'ifa það afitur. Pátt
sviptir menn líflshamingjumm
sem atvimmuileysið. Það er ekki
einumigis mieyðin og skorturinn,
það er óttinn og öryggisileysið,
sem verða hlutskipiti' hins al-
men'na laumþega. Því mimmumst
við á þenman bölvald, að í vet-
ur hefur þessi vofa liðið um —
vofan, sem vart hefur bært á
sér í meira en héllfan annan
áratug. I vetuir voru um 600
mamms skráðir aitvinmuilausir í
Reykjavik, þar a£ um 300
verkamanm og á 4. humdrað
verkamenm hafa fengið at-
vininiuleysásibætuir í vetuir. Og
þvi hefjum við ávairp okkar
þannig, að þótt atvimmuieysiinu
hafi linnt í bilii, þá er sá ótti
rökstuddur, að vofa aitvimnu-
leysisins getur afltur iátið á sér
bæra. Ég spyr þig, æskumaður
í alþýðustétt; ætilar þú að mæta
atvinmuilieysinu þagjamdi og
hljóðalauist? Æ5tlar þú að hætta
á, að líf þitt verðd fulilt ótta og
öryggisleyisis? Ég spyr þig, eltíri
launþegi: ætlar þú að tak-a
þegjamdi og Mjóðallaust á móti
atviinnu'leysinu á ný, sem svipti
þig sítórum hluta lífshaimingj-
uinnar forðum? Allar helgusitu
hugsjónir verkailýðshreyfliingai’-
immar hmópa á þig: „Aldlrei
fraimar aitviminulieysi“. Prá
VQiikamiainmi við höfnima, frá
verkamanmimum við vimnuivél-
irna, verkakomummi í Érysitihús-
imu, fró verkamönnum við
miarsvisileg sitönf, frá iðnaðer-
mammimum í smiðjummi, frá iðn-
aðairamamindnjum í þyggángar-
viraniumni otg frá iðjumanmiraum
í vei’ksmiðjurani, fmá sjómamndm-
um á haifimu, verða að heyrast
máttug heit: við mumum aldred
una atvinnuileysi. Atvinnuöryggi
er í senn ófrávíkjanileg mann-
réttimdi og þjóðhaigslleg miegim-
regila. Því virnmam er umdirstaða
allnar verðmætaöfflunar. Það er
frumskylda hverrar ríkisstjóm-
ar að full alvinna sé í land-
irau, ef stefna ríkisstjómar nær
ekki þeirn átanigri, verður að
breyba stefraumind, lá-ta hvers
kyns póldtískar og hagfli-æðilég-
ar kemmisetnimigar ví'kja fyrir
dómi- reynsluminar á þessu sviðd.
í nafni vaijkailýðshreyfimgar-
immar ákalila ég ykkur; Þið mieig-
ið aldrei uina atvinnuieysi.
Hönd í hönd og með öillum
þeim vopnuiAi, sem við höfum
yflir að róða, stouilum við sýna
valdhöflum, að atvinmuieysi
verður ekki þoiað. Lflfshamminjgja
og öryggi á að vera Muitsfcipti
okkar, em ekfci ótitá og ötrygigis-
leysi. ' \
Ég ákaila ykíkur uim að sam-
eáraast tdl barátfcu, ekfci eiraumgis
í orði heldur og í verki, gegn
aifcvinniulleys'irBU. Un@i lauralbegL
galkktu þar fremstur í fyikiragu,
því þifct er lífið og flramfciðin.
Sumaratvinna
skólafólks
Bn aifcvímrauileysiið birfcist i
mörg myndum. Bin toraifa' okikar
er sumiarafcvinma fyrir skólafóllk.
Það er rík ástseða till að ætla
að stór hópur skólaföl'ksims fái
ekiki atvinn.u í sumar. Það hef-
ur verið edn bezta sérstaða ís-
lainds, að upprenmamdi memnfca-
menm hafa praniið við hilið
verkamamma og sjómanna. yfir
sumiarfcílmamn og þeir orðið
virair og félaigar. Þefcba á simn
þátt í flrjáls!leg.rd umgeinigmiisháfct-
tm og mdrani stófctaTmisimum en
víðast anraars sitaðar. Þetita hef-
uir verið florsiemda þess, að
æskufölk úr ailþýðustétt heifur
getað sfcundað raám. Ef svoverð-
ur ékki áfiraim, slkapast nýtt og
verra þjóðfélag á íslandi.
Lífeyrissjóður
Ég vildi vífcja með þuraga og
sársau-ka, að þeirri þróun, sem
hefur gert vart við sig í vetur,
að sagt hefur verið upp verka-
mönnum, 70 ára og eldri. Þessdr
menm hafa að vísu lamgt og
stramgt æyistarfl að balki, en við
skuium mimmast þess. að þeár
hafa með störfum síinum á efri
árum veriö veitenduir en ekiki
þiggjendur. Og þedr eru ófáir
afamir og ömimumar, sem
hjálpað hafa bannabömum tll
náms og hafa haft úrsiliita áhrif
á, að fjölsikyldan hafi komið
yflir sig húsnæði. Við þessa
verkamenn er eíkki hægt að
segja; „Þú ert orðdrah 70 ára,
góði, þú getur farið. Þú eirt
farinn að láta þig’ of mi'kið
af þrældómnum“. Margir þess-
ara mamna hafa ékkert til að
lifla af nema ediisfcyrk, sem eing-
inin gebur liifiað af edmuim sarnan.
Haldd Iþessd þróun áflraim, kemur
flram nýfct og verra þjóðfiélag á
Islaindi.
En í þessu samibandi skal á
það. berat, að lóíeyrissjóður fyr-
ir alla .lamidsrraeinn á aö vera og
er brýnt viðfangseflni i daig en
ekfci fjarlæg nefndarstörf.
Og heyri hver er heyra vóill,
að krafan um lífeyrissjóð fyrir
verkamenn verðuir borin fram
atf 'þun-ga og stetfnufesfcu atf Dags-
brún í næsfcu saiwnitngum. Þeir
sem laegst hatfa launim, eiga
efcfci að hafa lægsfcu trygging-
amar.
Kaupgjaldið
allt of lágt
1 vefcur sýndu verkaHÝðsfiéíög-
in styrkileika sánra. í fljötomenn-
asta ■verkfaili, sem háð hetfiur
verið á Islandi, endurhenmti
hún að mesfcu visifcölu á laun,
sem Allþiragi haflði svipt hana
með lögutm. Annars veigar sfcóð
íslenzkt peninigia- og atvimnu-
rekendavaild með rítoisstjóriniina
í broddi fylknragair. Hins vegar
íslenzk vonka.lýðshreyflirag. Him
mótsnúnu ötfa urðu að hörfa fyr-
ir sameinuðu aiflli verkailýðs-
hneyfliragarinmar. Bra þótt þó hafi
verið ummiimin þýðángairmikiU.
vamarsiguir með endutrheimfc-
iragu vísitölunra'ar, sem enigimn
skal ge.ra lífcið úr, þá skulum
við þrótt fyiir bað gena okikur
ljóst, að kaupgjald á Islandii er
allfcöf láigt. Aiflkoma mairana hetf-
ur byggzt á mikiílM yfliirvinnu,
sem nú hefur sitónmánnikað, og
í suimium tilftetflum hortfið með
öllu. Mininkaradi möguleikar á
vinmu eiginikveraraa ufcan héimil-
is og miinrakandi tekjur skóla-
fóliks. — Alílt þetfca heflur hatft
í flör með sér, að tekjur mamgra
fjölskyldna ern víðast hvar
lægri en áðu-r heflur varið. Átta
stuinida viinnudagurinn er að
vísu kænkomlinn, en liann áfcti
ekfc^ að kama rraeð skerfcum
launum vegna lífcfflar afcvdranu.
Við megum eklki fjarlægjast
þennan draum uim, aö hægt sé
að lifa af áfcta sfcuinida vinnudegi.
. íslenzkur efnahagsglrundivöOi-
u-r hefði nægt til að fcryggja
hverjum marand viðunamdi tekj -
ur forrir dagvinnu eina samian,
etf skiptimjg þjóðartetonanna
hefði verið réttilát og stjóm at-
viinraulíflsdns sfcytnsamileg.
1 dag er það áfcaffl. tiil verfca-
lýðshreyfinigaránnar, að nólgast
en ekki fjariægjast það mark,
að hægt sé að Mtfa atf 8 stiunda
viranudegi. — Og það er álkaili
verkalýðshreyfiragairinnair tál þín
að taka ótraiuður þáfct í þessairi
bairóttu.
Ég emdurtek: kaup fyrir dag-
vinnu verður að stórhækka; það
liflir eraginn verkamaður á 10
þúsund krónum á mánuði.
Sjálfstætt
atvinnulíf
Ein atf höfluðtoröfum ckkar í
dag er eÆMrag íslenzks afcvininu-
lifls. í því ftelst Mka að gera at-
lega sjálfstiaett raema með sjólf-
stæði íslenzks atvinraulífs.
Við sjáum sfcrax, þó að í Mttoi
sé, í Búrfelli og Sfcraumsvík,
hvemiig reynt er að giera Is-
lendinga að airanars flokks þjóð
í sínu eiigin landi. Ern ísienzkt
atvinnuOíf er í hrömun. Togur-
unum hefur fækkað um meira
en hetonímig á noktoruim árum
og i vor sfcemdur jatfnvel til að
^S-töðva þá alla. Otf lítil rætot er
Kröfugangan á leið niður Bankastræti. Á myndinni sést aðeins
lítill hluti Bönsumanna.
vinraulítfið fjöl-breyttara. Engin
þjóð heldur sjálfstæði sirau til
lengdar, ef erlemidiir aðilar edga
afcvinnutækim og arðurinm fllyzt
úr landd. Hvemig haldið þið að
umlhorfls væri í daig, ef erlend
fyrirtæki ættu fiskiskipin og
fli-ysfcihúsán? Þegar í dag'er tai-
að um að bjarga afcvámnuilífi i
landimu á þann háfct, að erlend-
ir aðilar eignist verksimdðjur og
fyrirtæki, þá stoulum við mdnn-
ast þess að.margtfalfc fjölmemn-
ari þjóðiir en við hafa glatað
fjárha-gslegu sjélfSfcæði sámu
vegna þess kverfcafcaks, sem er-
lendir auðhrimgar hafa náð á
. laradinu.
Spyrjið þjóðir Suður-Amar-
íku, sem búa yfir nær ótæm-
andd auðlindum, sem eru í
greipum erlendra auðhringa; ó-
víða er flátækfcin sárari né
eyimdin dýpri em eimimit* þar.
Isianó verður aldreá etfnahags-
lögð við fullvinnslu sjávarafl-
ans. Við höfum varið humdruð-
um miljóma í fjárfestingu
í íslenzkum iðnaði em verkefn-
in verða æ færri vegraa þess, að
aHur hugsamlegur iðnvarningur
er fllufctur imm. Sfcærsta vélsmiðj-
am á lamdimu sfcartfar með eám-
um þriðja af fynri tnamnafla
vegna þess, að það sem hún áð-
ur smíðaðá og framleiddi, er nú
flufct inn erlemdis frá.
Þarf nokfcurn að uradra at-
vinmuleysið, þegar þammig ér
haldið á málum? Haldi þessi
þróum áfram óíhetft, glata Islend-
ingar fjérha'gsilegu sjálfsfcæði
símu.
Breiðholt
1 samnimgumum til lausnar
vinmudeilummi 1965 gaf rítois-
stjómin út yfirlýsingu um bygg-
Framhald á 9. sáðu.
i
i