Þjóðviljinn - 08.06.1968, Blaðsíða 2

2 slÐA — t>JÓÐVTLJINN — Laiugardaigur 8. júiu' 1968.
■»•*
Siávarútvegssýningin
Q Sýningin í Laugardalshöllinni, ís-
lendingar og hafið, hefur vakið verð-
skuldaða athygli og verið vel sótt þann
tíma sem hún hefur verið opin. Þar er
margt og mikið að sjá, enda megintil-
gangur sýningarinnar að kynna almenn-
ingi í landinu hina margþættu starfsemi
sjávarútvegsins, gildi hans fyrir þjóð-
ina o.s.frv.
Q Á sýningunni er lýst í stórum
dráttum þtóun íslenzks ^sjávarútvegs á
liðnum áratugum og á hvaða stigi hann
stendur í dag, lýst margháttaðri þjón-
ustu opinberra aðila o.s.frv., o.s.frv. Hér
á síðunni í dag verður brugðið upp svip-
myndum frá tveim sýningardeildanna,
deild Landhelgisgæzlunnar og Skipa-
skoðunar ríkisins.
Landhelgisgæzlan
Með sambandslaguroum frá
1918, er Island varð fullvalda
ríki, öðluðust íslendingar heim-
ild til að annast sjálfir vörzlu
landhelgimnar. Varð það filjótt
metnaðanmál margra, að leysa
Dani frá varðgæzlunni hérvið
Islandsstrendur, en þeir hötfðu
haft hana með höndum allt
firá miðri 19. öld. Þóttu þeir
ekki alltof atorkusamir í því
starfi.
Fyrsti vísir að landhelgis-
gæzlu á vegum Islendinga hófst
er ríkið leigði björgunarskipið
Þór firá Vestmannaeyjum til
lamdhelgisgæzlu . fyrir Norður-
landi 1. júh' 1922. Um suimarið
vonu 12 erlend síldveiðiskip
tekin í landhelgi og skipstjórar
þeirra sektaðir. Árið eftir vocu
6 síldveiðiskip og einn erlendur
togari staðinn að ólöglegum
veiðum, en það var jafinframjt
fyrst-i, ^togarinn sem Islending-
ar tóku sjálfir. Árið 1924 voru
8 erlendir togarar tekniríland-
helgi. Hinn 1. júlí 1926 keypti
i-íki®1 >ðR og þar með varLand-
helgisgæzlan stofiniuð, en það ár
tók varðskip 29 erlenda togara
að ólöglegum veiðum.
1 fyrstu bjó Landhelgisgæzl-
an. við ónógan skipakost ogerf-
iða starfsaðstöðu, en eignaðist
fljótlega ný og betur búin varð-
skip. Árið 1930 var Skipaútgerð
ríkisins stofnuð, og henmi fial-
inn rekstur varðskipanna og
stjóm Landhelgisgæzlunnar. Ár-
ið 1952 er Landhelgisgæzlain
gerð að sjálfstæðri stofiniun og
forstjóri ráðinn. Heyrir stofn-
unin undir dómisanólaráðneytið
og er dómsmálaróðherra æðsti
yfirmaður Landhelgisgæzlunn-
ar.
Athyglisvert er, að tilrauntr
með landhelgisgæztu úr , lofti
hefjast aðeims tvedmur árum
eftir að Landhelgisgæzlan er
stofnuð. Á árumium 1928-1931
og 1938-1939 var haldið uppi
síldarleit mieð filuigivélum. Yfir-
menn á varðskipumuim ffluigu
með síldariei>tarf!Iuigrvélunium eft-
ir þvi, sem tækifæri gafst og
gátu á þann hátt fylgzt með
hreyfiingum jafint himis erlenda
sem inmlenda skipaÆlota og
þótti það gefa góöa raun. Árið
1947 hófist lan dh elg isgæzla
með ffijugvéluim að nýju. Voru þá
leigðar farþegafiLugvelar tilein-
stakra gæzluferða. Bar þetta
þann ^ran.gur, að árið 1947 voru
níu skip tekin að ölögilegum
vedðum og setotuð. 'Næsta árið
var,enn nqtazt.við leguvélam-
ar. Árið 1952, efitir að
fistoveiðitakmörkdn voru færð
út í 4 sjómolur, má segja að
háfin' væri skipulögð land-
helgisgæzla með flugvélum.
10. desember 1955 eignast
Landhelgisgæzlan sína fyrstu
flugvél. Var það Catalinaifflug-
Dátur, sem hlaut skrásetningar-
einkennin TF-RÁN.
1. septerniber 1958 tók 12 sjó-
milma .fiskyeiðilögsagain gildi.
Nú kom það ótvírætt í Ijós,
hversu þýðingarmákið það var
fyrir Landhelgisigæzluna að ráða
sínum eigin filugvélakosti.
Sumairid 1962 eignaðiM Land-
Líkön af varðskipum Landhelgisgæzlunnar í bás stofnunarinnar á sjávarútvegssýiningunni.
hellgisgæzlan Skymasterffluigvél,
sam hlaut skrásetn iingareim,-
kennin TF-SIF, og 1965 keypti
hún ásamt Slysavarnaíólagi Is-
lands litla Bell-iþyrlu, er hlaut
skrásetningareinkeminiin TF-EIR.
Frá stafhdegi hafa eigin skip
Lanidihelgisgæzlunnair verið 12
að tölu, og það þrettánda er
væntamilégt til lamdsdns efltirfáa
daga. A sarna tilmiabili hafa 30
vólibátar veii-ið leigðdr tilgæzlu-
sitarifa. Um síðustu áramót átti
Landheligisigæzilain 5 varðiskip,
eina fluigtvél og eina þyrlu imieð
Slysavarniafólagi Isliainds.
Skipaskoðun
ríkisins
SWpaskoðum ríkisiins á sér
alllanga sögu, því að fyrstu lög
um eftirlit með skipum eru firá
órinu 1903. Eiginleg skdt>asikoð-
un hefst þó etoki hér á landi
fyrr en lög frá 20. nóv. 1922
taka gildi og fjmsta aðalstooðun,
sem gerð var eftir þessum lög-
um og tilskipum hér á landi
fór firaim 27. nóv. 1923.
Fyrsta skip, sem skoðað var
efitir hinmd nýju reglugierð, miun
hafa verið mótarstoipið Arthur
og Fanmey RE-259, en bað stoip
var 46 rúmL br. Bigandi Ófeig-
ur Guðnason, skipstjóri. Stooð-
uiniarmenm voru þedr ÓlafurTh.
Sveinsson og HaÆLiðd J. HafHiða-
son. Skoðun var framkvæonid á
skipinu þar sem það ló í fjöru
vestan við Hauksbryggju í R-
vík, 27. nióv. 1923, en vegma
þess hvað mamgt var athuga-
vert, bæði við vél, bol og bún-
að, var skoðun etoki entíamlega
lctoáð fyrr en 22. desemiber.
Arthur og Fanmey var gamait
skip, taiið seglskip með hjálp-
arvéL, vélin var 84-100 hesitaiflla,
„Tuxham“ glóðarhausvél. Stoip-
ið var simíðað í Griimsby í Eng-
lamdi 1883, úr eiik.
Þegar Skipaskoðun ríkisins
tók tíl starfa árið 1923 var skipa-
stóE landsmanima þessi: Nokkur
farþega- og farmskdp, 'allt eiim-
skip, nokkirir togarar, flliestirniý-
legir, npklkrir svakallaðir línu-
veiðarar, gömiul stálskip, flest
keypt gömul inn firá Noregi.
ölil voru skip þessd með eim-
vélakerfá. Þá voru gömilu kútt-
eramiir, sem nú voru affllir komn-
ir með mótor-hjálparvélar; af
þeiim voru þá efltir 6-8, sem
ekki höfðu enm verið seddir til
Færeyja. Einnig voru noklkur
minmi seglskip, sem miunuhafa
verið notuð til handfæraveiða
að sumninu, aöallega við Vest-
ur- og Norðuirlaind. Þá var
nokkuð mdkið. af vélbátum, 10-
40 rúiml., fllesitir 22 rúml. og
mdnmi. Ennfremur opnir bátar,
vélailausiir.
★
Núgi'ldandi lög um efltiriit
með skipum em lög nr. 50 firá
19’59, og sa'ðari breytingar. Sam-
krvaemt þessum lögum hafa ver-
ið sefctar ýtmsar regflur um ný-
saníði skipa, um búnað stoipa
og ömnur sérsitök atriði. Lög
þessi ná ednmliig tíl ákvaeða um
hleðslluimiertoi skipa og siigliniga-
dóm og nanmisófcn, sjóslysa.

>• •• J.'.-e -.•.'
■ ■ ■■ ;
■

$*» '*■ * ■ i
■
ðHl
,
ii-é • :•:•: *
IPlllJlPÉ
ipilSlli
Íililpi'P
tyj l
'WPkznwnit'k
l pi/1-
I Í.F lÁl ti HÚ i

Þessi mynð er úr sýningardeild Skipaskoðunarinnar og sýnir vðxt skipastólsins írá 1927-1968.
i