Þjóðviljinn - 21.07.1968, Side 2

2 SlÐA — ÞJÖÐVTLJINN — Sunmudagur 21. júlí 1968.

í eftirfarandi viðtali sýnir Jarle Simensen und-
irrætur þess að Biafra sagði sig úr lögurn við sam-
bandslýðveldið Nigeríu og bendir á að vandamál
þjóðernisminnihluta eru stöðug hætta í flestum
Afríkuríkjuim. Simensen er styrkþegi við Histor-
isk Institutt í Osló og hefur brezka nýlendustefnu
og lok nýlendustefnunnar í Afríku að sérgrein.
Hann skrifaði prófritgerð um brezka stjórn í
Norður-Nigeríu og hefur sjálfur verið þar í landi.
öfl nútímaríkd í Afriku eiga
við sin þjóðemiisminniiMuta-
vamdamál að glíma. Ein í Níg-
eríu hafa þessi vandamál orð-
ið svp umfangsmikil og þróazt á
svo hörmulegan hátt að það yf-
irskyggir erfiðlleiikar(a í öðrum
sitöðum.
Þjóðemishugmyndin í sömu
mierkingu og við höfum hana er
ónýt í Afríku. Þar varð að
sikapa sameigimilega þjóðarvitund
eftir að sjálfstaeðið va!r unnið.
En í Bvrópu var þróunin alveg
öfug. Og jafníramt þvi sem
lendulandamæri n skyldu einmig
gilda í Afríku nú á tímum og
hafa gert sér grein fyrir að
hættulegt verður að fara að
breyta núverandi landamærum.
Það gæti komið af stað kröfu-
skriðu frá h'inum einstöku þjóð-
ernisminnihlutuim um ailla Afr-
íku.
Þetta er álit Jarles Simensens,
en hann er norskur sagnfræð-
ingur sem sikrifaði prófritgerð
uim brezka stjóm í Norður-Níg-
eríu og hefur sjálfur dvalizt í
lanþinu.
nýlendutímunum sérstaMega í
uppbyggingu samgönigukerfa og
efnahagsldfs. Skólaimenntun
skapaði þar að auiki men,nta-
stétt sem hafði útsýni yflirkyn-
flokkamörkin og það var hún
sem seinna tók foi'ustuna og
lagði grundvöll hinna nýju ríkja.
Þar að auki voru Evrópubúar
bara með því að vera til, sam-
eiginlegur óvinur seinr. menn
urðu að sameinast gegn. Þegar
þeir voru horfnir var eitt hellzta
sameiningarbandiið silitið oghin-
ar fornu kynfiloJckaviðsjár brut-
ust aftur, fram af fullum krafti.
Eðlileg samkennd hefur reynzt
svo lítil að lýðræðisleg stjóm-
arfonm hafa verið óstarfhæf. Til
þess að hailda ríkjunum saman
hefur reynzt nauðsynllegt að
koma á eins flokks kerfi, rit-
skoðun, nieyðarflutn-ingum, tak-
mörkuðu frelsi borgaranna og
herstjórnum.
En er nauðsynlegt að stofna
þessi stóru ríki?
Stærri markaðir
Ef stefnt er að örum efna-
ha-gsvexti eru stærri markaðir
nauðsynlegir. I meðal Afriku-
Harmleikurinn í Biafra
endurspeglar sameiginleg afrísk vandamál
Það er hættulegt að hreyfa við landamærunum, segir Jarle Simensen sagnfræðingur, semeigi vill viðu; !:enná Biafra
Sulturinn sverfur sárast að börnunum
þjóðríki voru stofnuð þurftu
Afríkuriki að skapa sér eigin
iðnað. Iðnvæðing og xikjastofn-
anir gerðust samtimis og þau
verða á fáum áratuigum aðfara
þá þróunarbraut sem Evrópa
fór á mörgum öldum.
Afrískir leiðtogar hafa komdzt
að raun um að bjóðarvifeund
getur ekki verið megánlþátfeur-
inn í sköpun ríkjanna. Þess
vegna hafa þeir vdðurkennt
landamærin sem niýlenduherr-
amir dróu ó sinnd tíð. Eining-
arsamtök Afríkuríkja hafahald-
ið sig við þá meginreglu að ný-
200 þjóðir
1 Nígeríu einni er talið að
séu um 200 ólíkar þjóðir, sem
bæði í tungumáli, 'menningu og
sögu greina sig hver frá ann-
arri, segir Simiensen. — Bvrópu-
búar sameinuðu afrísku álfuna
í stórar pólitískar einingar.
Þessar eindngar ákvörðuðust
bæði af ininri valdahlutföllum i
Evrópu og eðldlegum landfræði-
legum og nnenningaríegum skil-
ura í Afríkú. Þónokkur sameig-
inleg þjóðarvituind spratt upp á
/
ríkii er nú ekki irneiri kau-pmótt-
ur en tæplega sambæri'legur við
kaupmátt í 100.000 manna borg
í Bvrópu t.d. Þrándiheimd. Það
er greinilegt að þefeta er ekki
nœgur grundvölilur fyrir iðn-
væðingu. Bin lausn væri að
koma á markaðsbandailögum
sjálfstæðra ríkja, en það er
mjög erfiitt að kcma þeim á,
ekki síður í Afríku en Evrópu.
Efnaihagsíega hafa því ríki
sem Nígeria t.d. með 50 mil-
jóruuim fbúa gríðarmikila yfir-
burði.
Er hægt að sjá einhvers stað-
ar fyrir svipaða atburðarás og
varð í Biafra?
Það eru stórir minnihlutar i
miörgum ríkjum t.d. Ashanfeian-
ar í Norður-Ghana, Gandaþjóðdn
í Uganda og þjóðfliokkaimir i
Katanga í Kongó. Svo eru
mdfclar amidstæður í Suður-Súd-
an, þar sem fjöldimm allur af
litluim kymflokkum standa gegn
Múhámeðsferúarmönnunum í
norðurhluta landsdns. Það er
ektoi vafi á þvi að Múhpmeðs-
trúarmeniniimdr stjóma með
harðri hendd og heyrzt hefur um
hroðalegar refsiaðgerðir.
Sundrung
Indverjar í Ausfeur-Afríku, hafa
h'ka vdð þetta sama vandamál
þjóðemisminnihluta að glima,
en það er ekfci pólifeískt vanda-
mál. índverjar hafa frá fomu
fari verið kaupmenm og iðnað-
anmenn á þessu svæði. Bn n,ú
hefur krafan um að Afríkubú-
ar taiki'' við allri stjóm og verzl-
un ýtt þaim feii hliðar.
Hvers vcgna hafa tilraunirn-
ar til að skapa afríska einingu
mistekizt?
Hirnn svoneflndi panafríkan-
ismii var sfeerkastur á þedm
tímuim er nýlendumar voru að
fá sjálfstæði, þá hörðust alildr
gegn sameiginlegum óvmá. Og
þá voru OAU, Eininigarsamtök
Afríkuríkja stofnuð, en í dag er
OAU fremur fundarstaður, þar
sem haldnar eru ræður og
grumd,váLla>rste£nuatriði sett
fram, fremur en sarntök. En
OAU hefur þó tekizt að miðla
málum í mörguim ágreinings-
málum, og samtökin hafa sína
eigin frelsunamefnd fyrir suð-
urhluta Afrítou. Bn OAU er nú í
skarpri mótsetniimigiu við hinn
mitola drauim Nkrumahs um
saimstöðu Afrítourífcja i öfllum
greinum. Orsökim er auðsæ og
sú að hver þjóð heflur, er sitund-
ir ln'ða fengið medra en nióg að
glíma við sjálf.
Þairri samheldni sem áður
var máð hefur hrakað. Tilraun-
ir sem t.d. voru gerðar tíl að
mynda imarkaðsbandalag í Aust-
ur-Afríku voru hvorki fugl né
fiskur. Eflnahagsframrwinda á
þassu svæði skapaði óréttfláita
stoiiptingu og ríkdn sneru aftur
til ákveðinnar vemdarstefnu, á
sama háfet og Evrópuríki kröfð-
ust vemdar á frumárum iðn-
væðin garinnar.
Eru rikari ástæður fyrir Ib-
oana að kref jast sjálfstæðis lands
gins Biafra, en aðrar minnihluta-
þjóðir í Afríku?
Iboamir voru reknir úrnorð-
urhluta Jandsdns í fyrra og hifetí-
fyrra. Sagt er að um 30.000 Ib-
oar hafd verið drepnir og tvaer
mdljónir orðið að flýja. Þetta
var upphaf þeima átaka sem nú
stamda yfir.
Iboarnir
Iboamir hafa verið athafna-
samasta og bezt menntaða þjóð-
in í Nígeríu. Aðrar þjóðdrhafa
verið hræddar um að þeir næðu
öflflum yfirráðum. Iboamir stóðu
vel að vígi í sambandslýðvefld-
inu Nigeríu eftir sjáflfstæðdð
1960, þeir voru dreifðár um mest
alltlandiðog voru mjög hlynnt-
ir sterkri sambandsstjóm. Höf-
uðbreyfeingin varð árið 1965, en
þá snerust þeir gegn bandalagS
anniarra þjóða í norður- ogvest-
urhluita landsáns, bar sem þeir
voru hræddir um að verða sett-
ir utangarðs.
Herinn, sem var undir stjóm
Ibohershöfðingja drap þá for-
sætisiráðherrana bæði í norður-
og vesturhéruðunum og Iboarnir
höfðu ýmsar ögranir í frammi
við íbúa norðurhéraðsins, en
þeir eru flestir Múhameðstrúar.
Eftir valdaránið sem síðan var
og nú eru það Iboamir sem
verða fyrir ofséknum.
Smám saman héldu þeir aft-
ur til austúrhéraðanna og
mynduðu sitt eigáð ríki sem
þeir sögðu úr lögum við sam-
bandslýðveldið fyrir ári.
En við skuilum gæta þess að
á landssvæði Biafra eru aðeins
60 prósent af íbúunum Iboar og
enginn úr öðruim kynflokki var
spurður um afstöðu sína tíl
sambandssditanna.
Iboarnir komu á járnharðri
herstjórn í austurhlutanum og
eyðilögðu nokkuð fyrír sér í
alimennángsáliti heimsins er þeir
réðust inn í vesturhéruðin i
fyrra og hentu sprengjuim á
Lagos og Kano. Þetta sýnþi að
baráttan stóð ekki eingönguum
það að Iboamdr fengju. haldið
Tífi, en var ednnig barátita um
völdin í Nígeríu.
En nú hefur stríðslukkan
snúizt og Iboamir- hafa verið
hraktir til baka í hin upphaf-
legu heimkynni sdn, en þau eru
aðeins lítill hluti af því land-
svæði sem lýst var sjálfstætt
Biafra rítoi.
tíeimaland Iboanna hefur
ailltaf verið of lítdð fyrir þá. og
það er afleiðdng af þedrri stað-
reynd sem nú hefur snúizt í
hreint neyðarástand.
Er hægt að eygja nqkkra
mögulcika til lausnar á neyðar-
ástandinu?
sjálfstæði. Samkvæmt hinni
nýju stjórnarskrá í sambands-
lýðveldinu mun Iboland fá
sjálfstjóm á sama ,hátt og hin
12 sambandsríkin í Nígeríu. Það
' verður úrsflitamál hver skuli
hafa yfinstjóm lögreglunnar
með höndum, þar sem Iboamir
búa ekki við persónuöryggi.
Viðurkenning
Simensen er ekki fylgjandi
því að Biafra verði viðurkennt
sjálfstætt ríki. Slík viðurkenn-
iing mundi einnig fela í sér að
Ibounuim væri veitbur réttur til
að stjórna þedm 40 prósentum
íbúa Biafra sem eru af öðrum
kyntflokkúm.
Iboarnir hafa að vísu gefið
yfirlýsingar um það að minni-
hlutamir skuli fá öll réttindi,
en l>að eina sem við viturn var
að þegar þessir minnáhlutar
voru spurðir álits á árinu 1957
til 58 á stjórnarskráruppkastí
Voru þeir mjög tortryggnir í
Pramhald á 7. síðu.
framkvæmt aftur geign Ibounum Sambandsstjórnin miun þvi að-
árið 1966 hefur ástandið breytzt éins fallast á vopnahlé að Itoo-
amdr láti af kröfunni um fulTt
I
Hópur hungraðra og vannærðra barna í flóttamannabúðum í Bíafra
7F. ív
8%, ■ • ImBÍ 11 mim ; v ú&m HIFi
i
4