Þjóðviljinn - 01.10.1968, Blaðsíða 7

Þriðjud&gur 1. október 1968 — ÞJÓÐVTLJINN — SfÐA 'J
EINI MÆLI-
KVARÐINN
ER ÁHUGI...
Austur-Þjóðverjarnir ræða við starfsmenn Þjóðleikhússins. Frá vinstri:
stjóri, Manfretl Gruntl leikmyndasmiður, Guðni Bjarnason leiksviðsstjóri
ijósameistari. — Ljósmyntlirnar tók ljósm. Þjóðviljans A.K.
Wolfgang Pintzka leik-
og Kristinn Daníelsson
Austur-þýzki leikstjórinn
Wolfgang Pintzka, sem æfir
nú leikrit Bertolts Brechts
,,Puntila bóndi og Matti vinmii-
maður hans“ af miklum krafti
í Þjóðleikhúsinu var ekki nema
16 ára gamall, þegar hamn var
sendur með hópum annarra
unglinga í stríðið til Sovétríkj-
anna árið 1945.
— Nei, ég lentí ekki í neinni
orustu og hlevpti • ald-rei af
byssu, enda liðu ekki nema fáar
vikur þangað til ég var orðinp
stríðsfamgi.
Næstu fi-mm ári-n muldi h-ann
kol í Síberíu.
— Eigum við eifcki að segja
að ég hafi verið námuverkamað-
ur. En ég kom aftuir frá Síberíu ■
ákveðin-n andfasisti, að sjálf-
sögðu . var . okkur sa-gður sann-j.
leikufinn um fasismanm, og ég
hafði reynd-ar lent í þess-u la-ndi
aðeins sem fómarlamb fasism-
ans. Og ég var orðinm m-arxisti.
Þegar ég var nýkominm heim
aftur til Öerlín-ar sá ég jeikrit
Brechts Mutter Courage. Hvílik
áhrif. Ég gerðist nemamdi við
leiklistarskóla í Weimar og
Leipzig.
Á náms-árum mínum va-r ég
tvívegis í verklegu æfinganámi
hjá Bertolt Brecht, og aðstoðar-
leikstjóri hans m.a. við Kákas-
íska krítarhringin-n. Að námi
loknu bauð Brecht mér að koma
til starfa við leikhús sitt, það
var árið 1955, en því miður lézt
Brecht ári síðar.
☆ ☆ ☆
— Hvemig. gen-gur íslenzkum
leikurum að leika í Brecht-st-íl?
— Brecht-stíll. Hvað ter það?
Við berjumst gegn þeirri skoð-
un afi það sé einhver ákveðin
formúluruna. Ég vil taka það
skýrt fram, að þó við berum
virðingu fyrir Brecht er alra-ngt
að láta þá virðin-gu skjóta
manni ógn og ótta í brjóst. Að
sjálfsögðu verða menn þó að
bera virðingu fyrir verkinu, en
þó fara með það af fullkomnu
virðingarleysi til að dra-ga fram
þau atriði, sem viðkomandi
finmast máli skipta.
Emd-a er sú meðferð ein í and-a
Brechts.
Pintzkst og Grund bera saman bækur sinar.
' ☆ ☆ ☆
Pimtzka tekst naestum á loft
er hanm' svarar spumin-gu um
hvemig honum Hki við íslenzk-a
leikara.
— Mjðg vel. Mér líkar mjög
vel við þá. Já, svo til und-an-
tekningarlaust og ég er sérstak-
le."a ánægður með hlutverka-
skipánina hér.
Ég veit ekki hvort rétt er
að leggja nokkra áherzlu á þanm
mun sem .er á starfsaðferðum
okkar og þei-rra. Leikarar hér
em eins og leik-arar hva.rvetna
misjafnir að þvi leyti að þeir
leggja mismikið fram við sköp-
un sýningar — sumir em mjö-g
frjóir — öðrum verður að segja
allt.
B.B. segir: Hinn raunverulegi
mælikvarði á hæfileika leikhús-
fólks er sá áhugi sem viðkom-
andi hefur á leikhvisi.
Það er að segja mælikvarðinn
ek ekki hvað náttviran hefnr
gætt leikarann miklum þæfileik-
um — sumir mjög hæfileika-
miklir leikarar liugrsa ekki um
annað en græða peninga — og
aftur tekst Pintzka á loft — eða
er það bara sannfæringarþung-
inn í orðum lvans sem villir
blaðamanninum sýn.
— Mér er miklu kærara- áð
vinna með leikurum sem ekki
háfa eins mikla hæfileika og Leiksjtjórinn og sviðsmenn þurfa að ýmsu að hyggja.
fjárplógsleikararnir, en hafa
meiri áhuga á leikhúsinu sjálfu
— hinu daglega starfi — vinn-
unnl.
# V V
Við víkjum aftur að Brecht-
leikhúsiftu, hvort þar sé ekki
leikið í Imnum eina sanna
„Brecht-9tíl“.
— Sú hætta er æfinlega á-
leitin að leikhús breytist í safn,
en Berliner Ensemble gerir sér
þessa hættu fullljósa. Meðan
Brecht stýrði sjálfur sínu leik-
húsi voru alltaf. færð upp verk
má-rgra höfunda. En eftir lát
hans hafa að mestu verið leifc
in hans eigin verk. — En stjórn
leikhússins og frú H. Weigel
er ljóst, að það verður að víkka
starfsvið leikhússins, en binda
það ekki við verk. Brechts ein-
gön.gu. Auk þess finnst leikur-
unum ófullnægjandi að vinna
eingönigu verk Brechts — og
hafa sumir flúið til annarra
leikhúsa.
Pintzka flytur latn-ga nafna-
runu þegar spurt er um vest-
ræna höfunda, sem leiknir séu
í A-Þýzkalandi:
Hochmufh, Weiss, Prisch,
Durrenmatt, Behan, Wesker,
James Baldwin — þá er mikið
leikið eftir Dario Fo og næsta
verkefni Pin-tzka verður að setja ^
á svið leikrit eftir franska skáld-
ið Gatti: V eins og í Vietnam.
— Nei, það er ekkert leikið
eftir absúrd höfunda. Ég hef
en-ga skoðun á absúrd leikhúsi.
Mér finnst vanta í það tvo
þætti: söguþráð og raunsæi —
og mér fimnst ég ekkert hafa á
absúrd verkum að græða —
hef engan áhuga á því ...
Og þunginn sem býr í þess-
um dökkleita manni gerir það
að verkum að manni finnst and-
artak eins og absúrdleikhús sé
allt að þvi dapurleg fjar-
stæða ...
— Hvert er persónulegt mark-
mið yðar í leikhúsinu?
— Leikh-ús á að setja markið
hærra en bjóða eingöngu dægra-
dvöí. Það á að vera skemmtun
og upplýsing að fara í leikhús.
Við þurfum að fá leikhús-
gesti til að hugsa um heiminn-
og þjóðfélagið — taka til end-
urskoðunax viðtekn-ar hu-gmynd-
ir sínar — eða eigum við ekki
bara að segja: Hugsa, læra
hlæja.
☆ ☆ ☆
Leiktjöldin í sýningu Þjóð-
leikhússins á Puntila bónda ger-
ir Manfred Grund. gamall vinur
Pintzka, en þeir kynntust á
námsárunum í leikhúsinu.
Hann hefur starfað í leik-
húsi i tuttu-gu ár — og virðist
þó ekki nema rúmlega tvítugur.
Grund hefur starfað við Berl-
iner Ensemble og mikið við
önnur leikhús og þegið boð um
að gera leikmyndir i leikhúsum
Havana, Turku og Helsinki m.a.
Báðir starfa listamennirnir
núna við Volksbiihne við Lúx-
emborgartorg í Austur-Berlín.
M.J.
r
ÁSTRANDSTAÐ
Það hefur jafn-an þó-tt nokkr-
um tíðindum sæta þe.gar skip
stranda og því meiri sem fleyt-
umar h-afa verið stærri. En
sbröndum fylgja mikil eftirmál,
yfirheyrslur yfir áhöfn hins
' stramdaða skips, og þá ekki sízt
skipstjóra og stýrimönnum,
þeim sem strikið hafa ma-rkað,
er stýrt var eftir.
Fæstum þeim skipstjórnar-
mönnum, er siglt hafa skipi
sín-u í strand, mun þykja að því
nokkur sómi, ekki sízt hafi þ-að
upplýstst við réttarhöld, að
skorti á skipstjórna-rhsefni h-afi
verið um að kenna.
Nú hefur það skeð, að stærsta
skipi okkar íslendinga, þjóðar-
skútunni sjálfri m-eð allri ís-
lenzku þjóðin.ni s-em áhöfn, hef-
ur verið siglt svo rækilega i
strand á sviði efnahagsmál-a, áð
skipstjóri og stýri-menn eru
famir að kalla á ráð þess hluta
áhafnarinnar, hverrar ráð þeir
lil þessa hafa afbeðið sér, ef
vera mætti að mcð þeirra full-
tingi mæ-tti íleyta þjóðarskút-
unni af strandstaðnum.
Það mun fátítt, að stjórnend-
ur strandaðs skips beri sig jafn
borginmannlega og strandstjóm
þjóðarskútunnar gerir. Á sama
tima og hún kallar á aðra til
hjálpar við að bjarga skútunni
úr brimgsjrðinum, þykist hi'm
sjálfkjörin til að hnfa forustu
um bjöirgunaraðgerðirnar. Verð-
ur það að teljast háma-rk í sjálfs-
áliti en j-afnframt sjálfsblekk-
ingu, að þeir menn sem siglt
hafá um sjö eða átta ára skeið
án stýrisútbúnaðar og allra al-
gengra siglingatækj-a, skuli telja
sig þess umkomna að hafa með
höndum stjórn björgunarstarfs-
ins. Það er þó lýðum ljóst, að
það er handleiðslu forsjónar-
innar að þafctoa, að skútan hefur
haldizt utan brimgarðsins meiri-
hluta stjómartíma Viðreisnar-
innar, þó-tt hrakizt ha-fi hún fyx-
ir veðri og vindi. En eins og það
er a-ndstætt lögmálum náttúr-
unnar. að veðurblíða haldist
áratugum saman, svo stjóm-
lausu skipi hlekkist ekki á, jafn
eðlilegt er. að þegar harðnar í
ári og veður versna, verði á-
reksturinn því harkalegri sem
stjómleysið hefur verið meira.
Gamla testamentið segir frá
þvi, að Fornegyptar hafj stjóm-
að svo vel efn-aha-gsmálum sín-
um í sjö ára góðæri, að þeir hafi
áfallalaust þolað sjö haUæris-
ór, er á eftir fylgdu. Mikill mun-
ur hefur verið á fyrirhyggju
þeirrar landsstjómar og Við-
reisnarstjórnar okkar, sent ekki
stenzt eins árs harðæri að loknu
sjö árh góðæri, ekki sízt þeg-ar
á það er litið, hversu 611 aðstaða
Viðreisn-arinn-ar hefur verið
betri hvað tækni og sérfræði
snertir. Því ekki er þess getið,
að Fomegyptar hafi h-aft & að
skipa nokkrum hagfræðin-gum á
borð við okkar Nordal og Har-
aldz, né fjáwnála-mönnum, sem
jafnist á við okkar Magnús frá
Mel. Aftur á móti hefur Við-
reisnin sýr það til afsökun-ar,
að hún virðist ekkj hafa átt sér
neinn Jósep til að segja fyrir
um, að á Islandi gæti brugðið
lil beggja vona um hags-tætt og
óhagstætt árferði, enda virðist
hún hafa í einfeldni sinni lif-
að í þeirri sælu trú, að hjá okk-
ur gæti aldrei syrt í álinn og þvi
ekki séð neina ástæðu til að vera
að bera umhyggju fyrir morgun-
deginum.
Það vakti eftirtekt margra.
þegar aðalmálgagn ríkisstjóm-
arinnar, Morgunblaðið, skýrði
frá því hinn 4. september, að
viðræð-ur rikisstjómnrinnar við
f ull trú-a stj óm aran d stöðu flokk-
ana væru hafnar. þá birtist
einnig á forsiðu blaðsins frá-
sögn fjármálaráðherra um ný
bráðabirgðalög, er hann hafði
sett um nýja skattheimtu til
ríkissjóðs. Yfirskrift frásagnar-
inna-r var mjög hástemmd:
„Sköpum þjóðareiningu um
lausn vandans"
og henni til áréttin-gar fylgdi
mynd af eininga.rtákninu, fjár-
málaráðherranum sjálfum. Varð
ekki annafi séð af lestrj alls
þessa en nú hefði strandstjómin
tekið forustuna um björgun
þjóðarskútunnar með fjármála-
ráðherrann í fararbroddi og hin
nýju bráðabirgðalög sem leið-
arstjömu fyrir því björgunar-
starfi, sem nú skyldi hafið, og
stjórnarandstaða-n væri nú köll-
uð til að fallast á. Það mikillæti,
sem í þessum aðgerðum birtist
mun margan hafa hneykslað og
minnir óneitanlega óþægilega
á samtíma a-tburði i Tékkósló-
vakíu, er ráðstjómin býður til
viðræðna um stjórnarstefnu,
sem hún þegar hafði ákveðið.
hver skyldi vera, og ákveðið að
knýja íram með hervaldi.
En virðum fyrir okkur, hver
svo er hin nýja stefn-a um við-
reisn Viðreisnarinmar, sem mót-
uð er með bráðabirgðalögum
þessum. Enn auknar skatta-álög-
ur á þá, sem lægstar í tekjur
hafa og þyngst koma niður á
l>eim. sem flesta hafa fram að
íæra. Enn aukin dýrtíð og þar
með enn margendurtekin árás
á verðgildi sparifjár þjóðarinn-
ar. Sömu siendurteknu Viðreisn-
arúrræðin síðustu ára, sem leitt
hafa þessa þjóð út í það forað,
sem hún nú er sokkin í í efna-
hagsmálum. Það ætti öllum að
vera ljóst, að núverandi strand-
stjórn hefur engin skynsamleg
úrræði upp á að bjóða til að
komast út úr fjárhagsógön-gun-
um. Hún sér engin úrræði önn-
ur en skattpíningu, algerlega
án tillits til greiðslugetu. Hún
virðist loka augunum fyrir því,
sem ér að gerast. að eignir ein-
st.aklinga ekki síður en fyrir-
tækja eru tugum og hundruðum
saman auglýst til na-uðungar-
sölu fyrir ógreiddum sköttum,
afborgunum og vöxtum lána.
vegna ófullnægjandi tekna tál
að standa undir öllum þeim út-
gjöldum, sem menn hafa tek-
Framihald á 9. síðu.