Þjóðviljinn - 27.10.1968, Qupperneq 4

4 SlÐA — ÞJÖÐVILJINN — Sunniudaisur 27. olkitólbieir 1968.

SSIP:

. .
Sovézkir skriðdrekar fyrir utan útvarpsstöðina í Prag.
Prag, 31. ágúst, á 11. degi
hernámsins.
Ég dreg gæði fréttanna hjá
ykkur í efa. Vestrið hugsar auð-
vitað aðallega um það, hvaða á-
hrif atburðirnir í Tékkóslóvakíu
muni hafa á alþjóðamál, og TASS
breiðir svo fjarstæðukenndar, fár-
ánlegar og frumstæðar lygar út
um allan heim, að mann langar
til að fremja morð. Ég hef í
hyggju að lýsa atburðunum ná-
kvæmlega eins og þeir hafa kom-
ið Tékka fyrir sjónir. Reyndar
er það orðið augljóst að sann-
leikur og siðferðisleg aðstoð
hjálpar okkur ekki baun, en nú
er það þó eina huggunin.
Mun ég nú rekja atburðarásina
í stuttu máli.
Sem kunnugt er var Tékkó-
slóvakía hernumin þegax hér ríkti
mikil bjartsýni: tilraunin til að
samræma sósíalismann manngild-
isstefnu hreif fólk með sér, áður
óþekkt frelsistilfinning fór um
mann, Kommúnistaflokkurinn
öðlaðist virðingu og þjóðin fylkti
sér um hann á áhrifamikinn hátt,
meðan á fundunum í Cierna og
Bratislava stóð. Þetta var einstakt
ástand í heiminum eins og hann
er í dag og segja mátti, að þjóðin
endurfæddist. Lítil þjóð leyfði sér
að víkja úr hefðbundnum röðum
í þeirri svikulu von að hún gæti
Ieikið á heiminn. Dubcek er
stjórnmálamaður sem lætur hjart-
að hafa áhrif á aðgerðir sínar og
er þannig einstæður í sinni röð.
Þessvegna var hann réttur leiðtogi
við þessar sérstöku aðstæður.
Landið var hernumið á þrem
klukkutímum aðfaranótt 21. ágúst,
að nokkru leyti með skriðdrekum
og brynvögnum sem komu yfir
landamærin og að nokkru með
fallhlífahermönnum sem tóku
flugvöllinn í Prag og aðra helztu
flugvelli landsins. Sem kunnugt
er hefur hér í landi ekki verið
gert ráð fyrir árás úr austri. For-
sa’tisnefnd Kommúnistaflokks
Tékkóslóvakíu sat einmitt á fundi
um þetta leyti og undirbjó 14.
þing flokksins. Eftir upplýsingum
frá fyrstu hendi um ástandið í
miðstjórnarbyggingunni á þessari
stundu kemur fram, að Dubcek
og fylgismenn hans töldu engan
möguleika á árás, og hún fékk
mjög á þá. Þeir höfðu ráðrúm
til að semja og útvarpa, — kl. 2
um nóttina — tilkynningu um að
hér væri um ofbeldisárás að ræða
og skyldi hvorki herinn né al-
menningur veita viðnám. Síðan
þagnaði útvarpið. (Frá þeirri
stundu var yfirlýsingin í sífellu
endurtekin í útvarpinu í Hessen).
Forsætisnefndin ákvað að bíða
hernámsliðsins sem lögleg forysta
Kommúnistaflokksins í byggingu
miðstjórnarinnar. Skömmu síðar
hertóku Rússar bygginguna, —
framkvæmdastjóranum Dubcek,
forsætisráðherranum, forseta
þjóðþingsins og forseta Þjóðfylk-
ingarinnar var ógnað með vél-
byssum, þeir teknir til fanga og
að lokum fluttir í flugvél eitthvað
austur í Sovétríkin. Samtímis
voru allir mikilvægir staðir í Prag
herteknir, flugvöllurinn, skrifstof-
ur forsætisráðuneytisins, Þjóð-
þingið, ráðuneyti, bankar, póstur
og sími, Fréttastofa Tékkósló-
vakíu, útvarpið, sjónvarpið, járn-
brautarstoðvar, ritstjórnarskrif-
stofur allra blaðanna. Síðar voru
Karlsháskólinn, Vísindaakademí-
an og aðrar menntastofnanir her-
teknar.
Um morguninn var Prag alger-
lega hernumin af skriðdrekasveit-
um og fótgönguliði. Viðbrögð
fólks voru öll á einn veg og fyrst
voru allir sem lamaðir. Aðeins
Tékknesk stúlka. sem
mikil kynni hefur haft af
íslandi og íslendingum og
á hér marga góða vini,
hefur skrifað bréf það er
hér birtist. — Bréfið skrif-
ar hún Íslendingum og
vill með því reyna að
Iýsa viðhorfum og tilfinn-
ingum hins almenna
Tékka, eins og hún telur
sjálfa sig vera, til her-
náms Varsjárbandalags-
þjcðanna fimm.
Af ástæðum, sem við
vonum að lesendur skilji,
látum við vera að birta
nafn stúlkunnar.
hinir ákveðnustu óvinir Sovét-
ríkjanna höfðu látið sér til hugar
koma sovézka árás, en það er ein
af mörgum þverstæðum þessara
atburða, að óvinir Sovétríkjanna
voru í hverfandi minnililuta í
þessu landi.
Onnur þverstæða er sú, að frá
árinu 1918 hefur verið efldur í
landinu dýr her, á þessu tímabili
hefur tvisvar verði ráðizt á land-
ið og tvisvar hefur hernum ekki
verið Ieyft að verjast. Sem kunn-
ugt er hefur hér enginn umráð
yfir vopnum nema einstaka veiði-
menn, lögreglan og herinn. Af
hálfu Tékka og Slóvaka var því
ekki hleypt af skoti. Andspyrnan
var fólgin í því, að fólk kastaði
sér tómhent á skriðdrekana,
stundum hentu múrarar spýtum
ofan af þökum á skriðdreka sem
fram hjá fóru, eða einhver málaði
hakakrossinn á rússneskan skrið-
dreka, sem skaut á varnarlaust
fólk.
Menn vörðust eingöngu með
orðum. Og á þessu sviði urðu
menn þeirri harmsögulegu
reynslu ríkari, sem skiptir ekki
eingöngu örlög þessa lands máli.
Hrottaskapur skriðdrekanna er
smáræði í samanburði við sljóa
frummennskuna sem fólkið hitti
fyrir hjá áhöfnum þeirra. Óbreytt-
ir sovézkir hermenn komu til
Prag án þess að vita hvert þeir
voru að fara. Þetta voru þreyttir
og sinnulausir strákar. Sumir
sögðust hafa verið svo lengi á
heræfingum, að þeir vissu alls
ekki hvar þeir væru. Aðrir álitu
að þeir væru í einhverju landi,
sem Vestur-Þjóðverjar hefðu her-
numið. Þegar liðsforingjarnir
fræddu þá á því, að í Tékkóslóvak-
íu væri gagnbylting og „þið hafið
komið bræðraþjóðinni til hjálp-
ar" rugluðust þeir aftur af því,
að íbúarnir í Prag fögnuðu þeim
ekki með blómum, heldur kreppt-
um hnefum. Þegar þeim höfðu
verið send í flýti fyrstu eintökin
af Prövdu náði sljó frummennska
hins vanalega býzanska sjálfsálits
yfirhöndinni. Tékkar eru hinsveg-
Framhald á 10. síðu.
„... Villimennskan sem var sýnd dauðum hlutum hafði ekki eins
djúpstæð áhrif á menn og sú villimennska sem var auðsýnd mann-
legum heilum“. — Myndin er úr Literární Listy, blaði tékkneska
rithöfundasambandsins.

SNJÓHJÓLBARÐAR
Tekknesku hjólbarðarnir eru þrautreyndir við íslenzkar aðstæður
og hafa reynzt afburða vel
Eftirtaldar stærðir fyrirliggjandi: 1 55— 14/4; 590— 15/4; 600/16/6.
Verðið á þessum afbragðs hjólbörðum er ótrúlega hagstætt.
0 SHODR
BUBIN
Bolholti 4. Sími 3 28 81.
4
>